Full text of "Fornaldarsögur Norðrlanda. I. bindi. Valdimar Ásmundarson hefir buíð undir prentun. Texta-útgáfa"

See other formats

This is a reproduction of a library book that was digitized 
by Google as part of an ongoing effort to preserve the 
information in books and make it universally accessible. 


Google books 


https://books.google.com 





This is a reproduction of a library book that was digitized 
by Google as part of an ongoing effort to preserve the 
information in books and make it universally accessible. 


Google books 


https://books.google.com 





A 


í 
ÁS 
vð 


ið 
7 6 
SÍÐA 
;. 


kr 


sið 
A 


Ea 
# 


se; 

u 
3 ER 4 
þ 


A N K - 
st 


€ * ið Fi Á {| | 
í Á Á 





ik A a. a nn NR Si ; 


þa Á 


A 
v 


ER 
EÐ 
NR 


BHOTGHT WITH 
THE INCOME FROM 
THE BEQUEST OF Í á 
THOMAS WREN WARD, AR 
OF BOSTON, MAsSs.. NS 


LATE TREASTURER OF 


AN 


ið 


HARVARD COLLEGE. 


#10 
AN 13 1887 p a 








hu FY a = 


ks 


FORNALDARSÖGUR 
NORÐRLANDA. 


1 BINDI. 


an ——— 


VALDIMAR ÁSMUNDARSON 
HEFIR BÚIÐ UNDIR PRENTUN. 


TEXTA-ÚTGÁFA. 





0 REYKJAVÍK. 
Á KOSTNAÐ SIGM. GUÐMUNDSSONAR. 
1885. 


Sa MR 





Þr 


FA # 
fr re rt 


() 


Reykjavík: 
Prentað hjá Sigm. Guðmundssyni. 
1885. 


í 
1 
| 
| 








Formáli. 


.— 


Árin 1829—30 var prentað í Kaupmannahöfn safn af 
. formsögum enum elztu að tilhlutan ens norræna forn- 
= fræða félags. Safn þetta var nefnt „Fornaldarsögur 
h  Norðrlanda“, og bjó það til prentunar að nafninu 
danskr maðr, er Rafn hét, enn mest munu Íslendingar 
hafa að því unnið. Þetta safn var í þremr bindum. 
Fyrsta bindi þessa sögusafns hefir nú Szgmundr 
prentari Guðmundsson endrprentað á sinn kostnað, 
| 9g kemr það hér fyrir almennings sjónir. 
| Sögur þessar hafa jafnan þótt merkilegar, og hafa 
þær verið mjög vinsælar af alþýðu manna hér á landi. 
| Í öðrum löndum hefir og þótt mikið til þeirra koma, 
or hafa þær því verið settar á prent mörgum sinn- 
um. Skulum vér hér skýra frá helztu prentunum 
þeirra, svo og þýðingum á öðrum málum. 
I. Hrólfs saga kraka ok kappa hans. 


/ 
| tíð. Björner, Nordiska Kámpadater. 
1829. Rafn, Fornaldarsögur Norðrlanda. 


| Þýðingar: 
821. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. 1. 
| #8. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fortids Sagaer. I. 
115. (latnesk þýðing) Þormóðr Torfason (Torfæus). 


v 

| 

| Bjarkamál en fornu. 
83. Rafn, Fornald. sög. Norðrl. I 
lið Guðbrandr Vigfússon, Corpvs poeticvm. 


Fn 


I A A a A 


a I a a 


IV 


1689. 
1778. 
1779. 
1821. 
1829. 


1837. 
1814. 
1829. 
1865. 
1877. 


1822. 
1829. 
1820. 
1857. 
1873. 
1870. 


1737. 
1814. 
1829. 


1800. 
1823. 
1622. 
1829. 


1737. 
182. 


1502. 
1526. 


1823. 
1560. 
1833. 


FORMALI. 


Þýðingar: 
(latnesk þýðing) Bartholini. Ant. Dan. 
(þyzk þýðing) Herder, Volkslieder. 

(dönsk þýðing) Sandrig, Danske Sange. 
(dönsk þyðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. 1. 
(dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 


—— — 2. 2 nn 


I. Völsunga saga. 


Björner, Nord. Kámpadat. XI. 
Hagen, Altnord. Sagen u. Lieder. 
Rafn, Fornald. sög. Norðri. 1. 
Soph. Bugge, Norrane Skrifter af sagnhistorisk Indhold. 
Wilken, Die pros. Edda. 
Þyðinvar: 
dönsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. 1. 
(dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 
(sænsk þýðing) Arwidsson. 
(þýæk þýðing) Rassmann, Die deutsche Heldensage. 
(dönsk þýðing) V. Ulmann, Sagaen om Völsungerne. 
(ensk þýðinz) Firíkr Magnússon og W. Morris. Völsunga saga. 


III. Ragnars saga loðbrókar ok sona hans. 
Björner, Nord. Kimpadat. XII. 
Hagen, Altnord. Sagen u. Lieder. 
Rafn, Fornald. sög. Norðri. 1. 

Þyðingar: 
(þýzk þýðing) Bonstelten, Ncue Schriften, Thl. 2. 
(þýzk þýðing) Hagen, Nord. Heldenrom. V. 
(dönsk þyðinx) Rafn. Nord. Kæmpe-Hist. Í. 
(dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 
Kríkumál. 

Björner, Nord. Kámpadat. XII. 
Johnstone, Lodbiochar quida (ásamt enskri og latneskri 
þyðins). 
Sjöborg, Lodbrokar quida (ásamt latneskri þýðing). 


Rafn, Krakas Maal íásamt danskri býðin latneskri 
frakkneskri). þýðing, og 


Rafn. Fornald. sög. Norðri. 1. 
Pfeiffer, Altnord. Leseb. 
Guðbr. Vigfússon, Corpvs poeticvm. 


FORMÁLI. V 


Þýðingar: 
1636 og 1651. (latnesk þýðing) Magnús Ólafsson, Ol. Wormii, 
Runir. 
1652. (dönsk þýðing) C. Berntzön. Önnur prentun, Kh. 1877. 
1763. (ensk þýðing) Th. Percy, Fifve pieces. 
1779. (dönsk þýðing) Sandtig, Danske Sange. 
1834 og 1854 (dönsk þýðing) Petersen, Danm. Hist. 1. 
1789. (þýzk þýðing) Gráter, Nord. Blumen. 
1829. (dönsk þýðing) Legis, Fundgruben, 1. 
(Þar að auki fjölmargar þýðingar aðrar eftir ýmsa.) 


Þáttr af Ragnars sonum. 


1778. Jón Ólafsson (frá Svefneyjum), Langebek, Seript. rer. Dan. 
IL (með latneskri þyðing). 
1829. Rafn, Fornald. sög. Norðrl. 1. 
Þýðingar: 
1822. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. Í. 
1529. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 
1872. (sænsk þýðing) Söderström. 


Norna-Gests þáttr. 


1690. Ólafs saga Tryggvasonar. Skálholti. 
1737. Björner, Nord. Kámpadat. XIV. 
1814. Hagen, Altnord. Sagenzu. Lied. IV. 
1829. Rafn, Fornald. sög. Norðrl. 1. 
1860. Flateyjarbók 1. 
1563. Soph. Bugge, Norr. Skrift. af sagnhist. Indheld. 
1818. Wilken, Die pros. Edda. 
Þýðingar: 
1822. (dónsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. I. 
1829. (dönsk þyðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 
1828. (þýzk þýðing) Hagen, Nord. Heldenromane V. 
1867. (þýzk þýðing) Rassmann, Die deutsche Heldensage 1. 


Sörla þáttr. 


1690. Ólafs saga Tryggvasonar. Skálholti. 

1697. Ol. EBudbeck. Hist. duor. regum Hedini et Hugonis (með 
latneskri þýðing eftir Jón Guðmundsson). 

1929. Rafn, Fornald. sög. Norðrl. 1. 

1860. Flateyjarbók 1. 


v FORMÁLI. 


Þýðing: 
1829. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 
Sögubrot af fornkonungum. 
1719. Peringskjöld, Sogubrot af nockorum Fornkongum (með 
sænskri þýðing). 
1829. Rafn, Fornald. sög. Norðri. Í. 
Þýðingar: 
1824. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. Ill. 
1829. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. I. 


IV. Hervarar saga ok Heiðreks. 


1672. Ol. Verelius, Hervarar Saga pá Gammal Götska. 

1785. Stefán Björnsson, Hervarar saga ok Heiðreks kongs (með 
latneskri þýðing). 

1829. Rafn, Fornald. sög. Norðrl. 1. 

1847. N. M. Pefersen, Nord. Oldskr. III. 

1873. Soph. Bugge, Norr. Skr. af sagnhist. Indhold. 

Þýðingar: 

1791—1802 (þýzk þýðing) Fr. D. Gráter. 

1811. (sænsk þýðing) Afzelius, Herwara-Saga. 

1826. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Kæmpe-Hist. IIL 

1829. (dönsk þýðing) Rafn, Nord. Fort. Sag. 1. 

1847. (dönsk þýðing) Gísli Thorarensen, Nord. Oldskr. 111. 


Hér á landi eru sögur þessar kunnastar af „Forn- 
aldarsögum Norðrlanda“, er Rafn gaf út. Sú útgáfa 
er als eigi vönduð, enn orðamunr ýmissa handrita er 
sýndr neðanmáls, og er það til mikilla bóta. 

Hrólfs saga kraka er þar gefin út að mestu eftir 
papppirshandriti nr. 9 í arkarbroti í safni Árna Magn- 
ússonar. Það er ritað á ofanverðri 17. öld og er með 
hendi sira Jóns Erlendssonar í Villingaholti, er skrif- 
aði upp fjölda afsögum fyrir Brynjólf byskup Sveins- 
80n. 

Á landsbókasafninu hér er handrit af þessari sögu í 
sögubók í safni Jóns Sigurðssonar (nr. 27 í arkarbr.), og 
er það ritað um sama leyti og handrit sira Jóns, enn 





FORMÁLI. VI 


er Í mörgum greinum réttara. Ég hefi leiðrétt söguna 
á ám einum stöðum eftir þessu handriti. 

Völsunga saga er í Fornaldarsögum Norðrlanda, er 
Rafn gaf út, tekin eftir kálfskinnsbók i Konungs- 
bókasafni, er rituð er á ofanverðri 14. öld eða önd- 
verðri inni 15. öld (nr. 1894 b. 40.). 

Ragnars saga loðbrókar og sona hans er þar og gefin 
út eftir sömu skinnbók. 

Þáttr af Ragnars sonum er þar gefinn út eftir Hauks- 
bók í safni Árna Magnússonar nr. 544 í fjögra blaða 
broti. 

Norna-Gests þáttr er þar gefinn út eftir skinnbók nr. 
tðið í fjögra blaða broti í safni konungs. 

Sörla þáttr er þar gefinn út eftir Flateyjarbók. Ég 
hefi hér tekið hann eftir útgáfu Flateyjarbókar í 
Kristíanin 1863 gg. 

Sögubrot af fornkonungum er þar gefið út eftir 
Ágætri kálfskinnsbók nr.1e. í arkarbroti í safni Árna 

ússonar. Sú bók er talin rituð í byrjun 14. 


eða í ofanverðri 13. öld. 


Hervarar saga er þar gefin út í tvennu lagi eftir papp- 


handriti 199 fol, Á, M. og Hauksbók nr. 544 40. 
Þær af sögum þessum, sem Sophus Bugge hefir 
gefið út í „Norrane Skrifter af sagnhistorisk Indhold“, 
istlania 1864—73, í „Det norske Oldskriftselskabs 
smlinger“ VI, VIN. og XVII. eru gefnar út með 
inni mestu nákvæmni, enn það eru Hálfssaga, Norna- 
þáttr, Völsunga Saga og Hervarar saga ok Heið- 
teks. Hervarar saga eftir Hauksbók og beztu handritum. 
hefi að mestu fylgt útgáfu Bugges í Völsunga 
sögu, Norna-Gestis þætti ok Hervarar sögu ok Heiðreks. 
Þess var fyll þörf, að prenta af nýju sögur þessar, 
því að þær gerast nú mjög fágætar. Herra Sigm. 


VII FORMÁLI. 


Guðmundsson, er prentar þær nú á sinn kostnað, bað 
mig að búa þær til prentunar og Óskaði þess ein- 
ungis, að fylgt væri meginmálinu í útgáfu Rafns. 
Sumar afsögunum eru gefnar út eftir pappirshandrit- 
um, og hefði eflaust mátt lagfæra ýms orð í þeim, ef 
handrit þau, sem eru í söfnunum hér í Reykjavík, 
hefði verið borin saman við þær. 

Stafsetningin á sögunum er eigi öldungis samkvæmi- 
leg, enn ég vona, að hún sé þó betri enn í útgáfu Rafns. 

g hefi sumstaðar haldið inum fornu orðmyndum, þó 
að aðrar orðmyndir sé tíðari. Ég hefi ritað hun fyrir 
hon, enn vera má að réttara hefði verið að rita al- 
staðar hon. Þó er hun forn mynd og mun hafa verið 
alltið um þær mundir, er sögur þessar vóru færðar í letr. 

Fyrirsagnir kapitula hefi ég samið í Hrólfs sögu 
kraka, Ragnars sögu loðbrókar og Þættinum af Ragnars 
sonum. Í Völsunga sögu, Norna-Gests þætti og Sörla 
þætti hefi ég að eins samið sumar þeirra, enn aðrar eru 
teknar eftir handritum þeim, er sögurnar eru prentaðar 
eftir. Í Sögubrotinu af fornkonungum og Heiðreks sögu 
eru fyrirsagnirnar flestar teknar eftir fornritunum. 

Vera má, að ýmis litils háttar ónákvæmni eða prent- 
villur hafi slæðzt inn í sögurnar, og sé svo, má því 
um kenna, að ég hefi haft miklu skemmri tima til 
prófarkaralestrs enn ég vildi. Það er og tvent ólikt, 
að gefa út fornrit eða bækr þær sem alment gerast. 
Enn eg vona, að prentvillurnar sé eigi svo meinlegar, 
að alþýða geti eigi haft full not af sögunum, og alþýðu 
eru þær einkum ætlaðar. 

Dr. phil. Jón Þorkelsson, meistari lærða skólans í 


Reykjavik, hefir skýrt mér frá ýmsum tilgátum sinum 


um ýmis óljós orð í vísunum í Ragnars sögu loðbrók- 


greina: 


FORMÁLI. IX 


ar og Þættinum af Ragnars sonum, svo sem hér skal 


Ragnars saga, V. kap., 6. vísa, 14. bls.: 


gæti verið: 


Þrjár nætr skulum þessar 
Þrjár vit skulum þreyja, því að nætr þarf eigi 


tvisvar. 


húýjar gæti verið hösvar = dimmar. 


gæti verið: 


þá munu mein á minu 
megi til löng of verða, 
ella mein á mínum 

megi til löng of verða, 


þ- e.: ella verða til (= of) löng mein á mínum megi (syni). 


gæti verið: 


gæti vetið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 
gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


VIII. kap., 2. vísa, 20. bls.: 
Brynhildar leizt brögnum 
Brynhildar lízt brösnum. 

IX. kap., 2. vísa, 23. bls.: 
mun blóði þá bróður 
mun blóði þá bræðra. 

IX. kap., 4. vísa, 23. bls.: 
Hlakkar hrafn of höfði 
hér mínu nú sýna, 

Hlakkar már of höfði 
hér mínu. nú sára. 
ósinna hér minna, 
ósýnna = sjónlausra). 
IX. kap., 6. vísa: 
Þér sezju vér þína 
Þér segju vér, þínum. 
örlög sonum Þóru 
örlög sma Þóru, 
þ'ng spjöll vitum önnur, o. s. frv., 
engi spjöll vitum önnur 
enn nýjari enn þessi, 
nú hefk fram komit fögrum, 
nú hefk fram komit fregnum. 

XIV. kap., 1. vísa, 36. bls.: 
Spari manzi rauf Rínar, o. s. frv., 
Spari mangi röf Rínar, 
ef röska vill hermenn. 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið : 


gæti verið: 
gæti verið: 


gæti verið: 


FORMÁLI 


XIV. kap., 2. vísa, 36. bls.: 
þó skal ek þeira ráða o. s. frv., 
þó skal þeira ráða. 

Æigils blnar leygjar, 
ægir alnar leygjar. 

XIV. kap., 3. vísa, 37. bls.: 
ór hársíma grani, 
ór hársíma gránu. 

XV. kap., 1. vísa, 89. bls.: 
þat verðr mjök mörgu sinni, 
þat verðr mörgum manni. 

XVI. kap., 1. visa, 40. bls.: 
lést heill mun af hungri, 
lægt heill munu af hungri. 
seggt hvar vér létum, 
séi hvur vér létum. 

XVI. kap., 2. vísa, 40. bls.: 
Freysleika tók ek heyja, 
Freysleik tók ek heyja. 
þar lét of grön granna, 
þar lét of grön grána. 
at mennskelku morði, 
at menskerða morði 


=" 


(menskerða væri þá eignarf. fleirt. af menskerðir, mann- 


kenning). 


gæti verið: 


gæti verið: 


gæti verið: 


XIV. kap., 2. vísa, 48. bls.: 
bæðhöggr und sik leggja, 
baðhöggr und sik leggja. 
XX. kap., 2. vísa, 50. bls.: 
gafta þú hafnar hesti, 
gafta þú hálu hesti, hála = tröllkona, hálu hestr 


XX. kap., 4. vísa, ól. bls. 
heila vang fyrir hvítum 
heita vang fyrir hvítum, og getr Bugge þess til 


í riti sínu um „Rökstenen“, 58. bls. 


gæti verið: 


XX. kap., 5. vísa. Bl. bls.: 
enn ek sat þar er rá reiði, 
enn ek sat þar er Rán reidds. 


FORMÁLI. XI 
a sn 
| Krákumál. 
8. vísa: Ááðum rendr í dreyra, 
gæti verið: hruðum rendr í dreyra. 
16. vísa: hjálms strenglögar pálmi 
gæti verið: hjálms strengflaugar pálmi. | 
2. vísa: er aldregi nístir, 
gæti verið: er ulfgi of nístir, tg. Sv. E. 


Reykjavík, 16. febr. 1886. 


Valdimar Ásmundarson. 


Tn Nn 





Helztu prentvillur og leiðréttingar. 


nn 


I. Hrólfs saga kraka ok kappa hans: 


Bls. 83,, sjaudi fyrir sjaundi 
— $0,, Orónar fyrir Oronar 


II. Völsunga saga: 


Bls. os, fær fyrir fær Bls. 34, og „es Reginn f. Regin 
— 13 að Í. at — 40, hlægir f. hlægir 

— 13, (Hun) segir f. segir seiðkonan — 50, kisti f. kysti 

— 19,, frændur f. frændr — 52,. slíka f. slíkan 

— 20 Sért Í. sér — le héitum f. hétum 

— 22, var f. vart — Tea ræðst f. ræðst 

— 2,, Þrasanesi f. Þórsnesi — 91, hana f. hann 


— 32, heitir í. hét 


II. Ragnars saga loðbrókar ok sona hans. Þáttr af Ragnars 
sonum. Norna-Gests þáttr. Sörla þáttr. 
Sögubrot af fornkonungum: 


Bls. o4 litfögr kona, vetra, f. litf. Bls. 48, höggvis f. höggvins 


kona, vetra — 48,, illau f. ilan 
— >; hafa skal ek böl nema f. hafa — 564, fárr f. fár 
skal ek böl nema biti " — 62, bróðr f. bróður 
— 1, látit f. láta — "78, gagnsilfrs f. gangssilfrs 
— 12., búast f. búumst — 81. mein f. meira 
— 424, og 16 sjer f. sér — 117., sínum f. sýnum 
— 24, segi ér f. Segið ér — 1323, Störðr f. Störkuðr 


— “4,, þat er, nauð, kona, dauða Í. 
þat er nauð, kona. dauðra 





I 


HRÓLFS SAGA KRAKA 
OK KAPPA HANS. 


| 
FORNALDARSÖGUR NORÐRLANDA. 


HEFIR BÚIÐ UNDIR PRENTUN. 


TEXTA-ÚTGÁFA. 





REYKJAVÍK. 


A 
/ 
JaLDImAr ÁSMUNDARSON 
Á KOSTNAÐ SIGM. GUÐMUNDSSONAR. 


| si 


REYKJAVÍK: 
PRENTAÐ HJÁ ÞIG). ffuÐMUuNDSssyNI 


1884. 





Hrólfs saga kraka ok kappa hans. 


Fróða þáttr. 


a 


I. KAPÍTULI. 


Fróði konungr drepr Hálfdan konung bróður sinn, ok leggr Dan- 
merkr ríki undir sik. 


aðr hét Hálfdan, enn annarr Fróði, bræðr tveir 
ok konungasynir, ok stýrði sinu riki hvárr 
þeira; Hálfdan konungr var hyrr ok hægr ok 
góðlyndr, enn Fróði konungr var enn mesti 
rbbaldi. Hálfdan konungr átti þrjú börn, tvá syni ok 
eina dóttur; hét hun Signý; hun var elzt ok gift 
Sævil jarli. Þetta bar til tíðinda, er synir hans vóru 
þá ungir; hét annarr Hróarr, enn annarr Helgi. Reg- 
mn hét fóstri þeira, ok unni hann sveinunum mikit. 
Ein ey lá þar skamt frá borginni; bjó þar í einn 
karl, er Vífill hét; hann var aldavinr Hálfdanar kon- 
ungs; hunda tvá átti Vifill karl, hét annarr Hoppr, 
enn annarr Hó. Karl var gagnauðigr, ok kunni margt 


í fornum fræðum, ef á hann var leitat. Nú er þar 
1* 





s mn 


4 HRÓLFS SAGA KRAKA 





til at taka, at Fróði konungr sitr í ríki sinu, ok öf- 
undar hann fastlega bróður sinn Hálfdan konung, at 
hann skyldi stýra Danmörk einn, enn þótti sinn 
hluti ekki hafa orðit svá góðr; þvi safnar hann sam- 
an múg og margmenni, ok heldr til Danmerkr, ok 
kemr þar á náttar þeli, brennir þar alt ok bælir. 
Hálfdan konungr kemr litilli vörn við; er hann hönd- 
um tekinn ok drepinn, enn þeir flýja, sem þvi við koma; 
enn allr borgarmúgrinn varð at sverja trúnaðareiða 
Fróða konungi, ellegar lét hann pina þá ýmislegum 
piningum. Reginn fóstri Helga og Hróars kom þeim 
undan ok úti ey til Vifils karls; hörmuðu þeir mjök 
skaðann; sagði Reginn þá mundi fokit í flest skjól, 
ef Vifill gæti eigi geymt þá fyrir Fróða konungi. 
Vifill segir: Hér er við ramman reip at draga, enn 
kvað skyldu mikla til, at hjálpa sveinunum; svá tók 
hann við þeim, ok lét í eitt jarðhús, ok vóru þar oft- 
ast á nætr, enn á daginn viðruðu þeir út um skógar- 
runna karls, þvi eyin var hálf skógi vaxin, ok skilj- 
ast þeir svá við Regin. Reginn átti miklar eignir í 
Danmörk, börn ok konu, oksá Reginn sér eigi annat 
sýnna, enn ganga til handa Fróða konungi, ok sverja 
honum trúnaðareiða. Lagði Fróði konungr nú alt Dan- 
merkr ríki undir sik með sköttum ok skyldum; gengu 
þar flestir nauðigir til, því Fróði konungr var allra 
manna óvinsælastr, ok svá líka skattgildi hann Sævil 
jarl. Eftir alt þetta unnit hægist Fróða konungi 
litit, at hann finnr ekki sveinana Helga ok Hróar; 
setr hann nú geislung fyrir þá á allar siður, nærri ok 
fjarri, norðr ok suðr, austr ok vestr; heitr þeim stór- 
gjöfum, sem sér kann nokkut segja til þeira, enn þeim, 
sem þeim leyna, ýmislegum píningum, ef þat verðr 
uppvist, ok þykist enginn kunna at segja konungi til 


OK KAPPA HANS. 5 


þeira. Þá lætr hann sækja völvur ok visindamenn 
um alt landit, ok lætr þá kanna landit upp ok ofan, 
eyjar ok útsker, ok finnast þeir eigi; ok nú lætr hann 
sækja galdramenn, sem eftir öllu geta rýnt, þvi 
sem þeir vilja, enn þeir segja honum, at eigi muni 
þeir á landi fæddir, enn þó muni þeir eigi fjarri kon- 
unginum. Fróði konungr segir: Viða höfum vér þeira 
leitat, ok þyki mér þat sizt von, at þeir sé hér nærri, 
enn ey er hér nálægt, þar er vér höfum ekki þrátt um 
leitat, ok næm engin bygð í, nema einn fátækr karl 
byr þar. Leitit þangat fyrst, sögðu galdramenninir, 
þvi mikil þoka ok hulda liggr yfir eyju þeiri, ok verðr 
oss ekki þangat auðsét um hybyli karls þess, ok ætl- 
um vér hann forvitra, ok eigi allan þar hann er sénn. 
Konungr sagði:  Þangat skal enn þá leita, ok þyki 
mer undr, at fiskikarl einn fátækr skal halda sveina 
þessa, ok þora svá at halda mönnum fyrir oss.. 


II. KAPÍTULI. 
Fróði konungr leitar þeira Hálfdanar sona, Helga ok Hróars. 


Þat var einn morgin snemma, at karlinn Vífill vakn- 
ar við ok mælir: Margt er kynlegt á ferð ok flug, 
ok miklar fylgjur ok máttigar eru hingat komnar í 
eyna; standið upp Hálfdanar synir, Hróarr ok Helgi, 
ok haldið ykkr í skógarrunnum minum í dag. Þeir 
hlupu í skóginn. Nú fór þetta eftir þvi, sem karl 
gat til, at sendimenn Fróða konungs kómu á eyna, 
k leita þeira hvarvetna, sem þeim kemr í hug, ok 
finna hvergi sveinana. Þeim sýnist karl vera heldr 
skuggalegr. fara þó í burtu við svá búit, ok segja 
konungi, at þeir kunni þá ekki at finna. Illa munu 
þer leitat hafa, segir konungr, ok er karl þessi marg- 
kunnigr, ok farið nú í stað aftr sömu leið, svá at 


rr  — a St a A NLAR II 


a sr mi {mm a 


6 HRÓLFS SAGA KRAKA 





karl verði sizt viðbúinn til at bregða þeim undan, ef 
þeir eru þar. Þeir verða nú at gera svá, sem kon- 
ungr bauð, fara nú aftr í annat sinn til eyjarinnar. 
Karl mælti við sveinana: Ekki er ykkr til setu búit, 
haldið til skógar sem skjótast; sveinarmir gerðu svá. 
Eftir þat þustu konungsmenn at, ok báðust rannsóknar, 
ok lætr karl alt opit fyrir þeim standa, ok finna þá 
hvergi um eyna, hvar sem þeir leita, ok fara svá 
aftr við svá búit, ok segja konungi. Fróði konungr 
segir: Nú skal ekki með laufsegli lengr fara at við 
þenna karl, skal ek fara sjálfr til eyarinnar þegar á 
morgin; ok svá var nú gert, at konungr fór sjálfr. 
Karl vaknar ok heldr mæðilega, ok sér nú enn, at 
skjótt muni verða til ráða at taka; hann mælti við 
þá bræðr: Þið skuluð kannast við, ef ek kalla hátt 
Hopp ok Hó, hunda mina; hlaupið þá til jarðarhúss 
ykkar, ok hafið þat at marki, at þá mun ekki friðr 
kominn í eyna, ok forðið þið ykkr þar, þvi Fróði 
frændi ykkar er nú sjálfr í leitinni, enn hann leitar 
eftir lifi ykkar með allskyns vigvélum ok brögð- 
um, ok sé eknú ekki, hvárt ek mun geta haldit ykkr. 
Karl fer þá tilstrandar, ok er þá komit konungsskipit ; 
hann lætr sem hann sjái þat eigi, ok læzt skima at 
fe sinu svá hvatlega, at hann litr aldrei til konungs 
nó manna hans. Konungr býðr mönnum sinum at 
handtaka karl, ok svá var gert, ok var hann leiddr 
fyrir konung. Konungr mælti: Þú ert mikill bragða- 
karl, ok mjök slæglegr; segðu mér, hvar konungs- 
synir eru, því þat veiztu. Karl segir: Heilir svá, 
herra, haldið mér ekki, því vargrinn vill rifa í sundr 
fé mitt. Karl kallar þá hátt: Hoppr ok Hó, hjálpið 
fénu, fyrst ek má ekki forða þvi. Konungr mælti: 
Hvat kallar þú nú? Karl segir: Hundar mínir heita 





OK KAPPA HANS. 7 


svá, enn leiti þér nú, herra, sem yðr líkar, enn ekki 
vænti ek þess, at: konungssynir finnist hér, ok mjök 
undrar mik, at þér ætlið, ek muni halda mönnum fyrir 
yðr. Konungr sagði: Þú ert vist bragðakarl, enn ekki 
munu þeir þó iöðru hirðast mega upp frá þessu, þótt 
þeir hafi hér áðr vert ok væn maklegt, at þú værir 
af lífi tekinn. Karl segir: Þér eigið þat nú undir 
yðr, hafi þér þá heldr eyrindi átt í eyna, heldr enn 
at fara svá búnir. Konungr sagði: Eigi kann ek at 
láta drepa þik, enn þó ætla ek, at þat sé misráðit; 
ferr konungr nú heim við svá búit. Karl hittir nú 
sveinana, ok segir nú, at þeir megi eigi lengr þar 
vera: Vil ek senda ykkr til Sævils mágs ykkar, ok 
munuð þið verða frægir menn, ef þið lifið lengi. 


II. KAPÍTULI. 
Fróði konungr býðr Sævil jarli til veizln, ok fara þeir Hálfdanar 
synir með jarli at óvilja hans. 


Hróar var þá tólf vetra, enn Helgi tíu; hann var þó 
þeira meiri ok fræknari. Þeir fara nú í burt, ok 
nefndist annarr þeira Hamr, enn annarr Hrani, hvar 
sem þeir kómu eða fundu menn at máli. Sveinar 
þessir kómu til Sævils jarls, ok vóru þar viku, áðr 
enn þeir ræddu um þarvist sína við jarl. Hann sagði: 
Litit mannkaup ætla ek í ykkr vera, enn ekki spara 
ek mat við ykkr um stundarsakir. Þar eru þeir um 
hrið, ok eru heldr ódælir; ekki verðr þat vitat, hvaða 
mönnum þeir eru, eða ætt þeira; ekki grunar jarl þá, 
enda gera þeir honum engan kunnigleika um hagi 
sina. Þat segja sumir menn, at þeir muni með geit- 
um vera fæddir, ok dára þá, þvi þeir vóru jafnan í 
kuflum, ok tóku aldri ofan kuflhöttuna, ok ætluðu þat 
margir, at þeir mundu hafa geitr, þeir eru þar upp á 


8 HRÓLFS SAGA KRAKA 


þriðja vetr. Ok eitthvert sinn býðr Fróði konungr 
Sævil jarli til veizlu, ok er honum þar helzt grunr 
á, at hann muni halda sveinana fyrir tengða sakir. 
Jarl býst nú til ferðar, ok er fjölmennr; sveinarnir 
bjóðast til at fara með honum; jarl kvað þá eigi fara 
skyldu. Signy kona jarls var ok í ferðinni. Hamr 
fær sér eitt ótamit trippi at riða, er Helgi var reynd- 
ar; hleypir nú eftir liðinu, ok horfir aftr til hala, ok 
lætr sér alla vega heimsklega. Hrani bróðir hans 
fær sér reiðskjóta annan eins, ok horfir réttleiðis. Jarl- 
inn sá nú til, at þeir fara eftir sér, ok fá eigi ráðit 
við reiðskjótana; hlupu flókatrippin aftr ok fram undir 
þeim, ok rekr ofan kuflhöttinn af Hrana. Þetta getr 
at lita Signý systir þeira, ok kennir hun þá þegar, ok 
grætr mjök sárt. Jarl spyrr því hun gráti. Hun kvað 
þá visu: 

Öll er orðin 

ætt skjöldunga 

lofðungs lundar 

at limum einum; 

bræðr sá ek mina 

á berum sitja, 

enn Sævils rekka 

á söðluðum. 
Jarl sagði: Mikil tiðindi, ok lát eigi upp koma; 
hann reið þá aftr til þeira, ok bað þá aftr dragast; 
segir mikla smán að þeim í góðra manna föruneyti; 
vóru þá sveinarnir báðir gangandi. Enn þvi mælti 
hann svá, at hann sá við, svá eigi mátti af hans orð- 
um ráða, hvaða sveinar þeir væri. Þeir skotta nú 
við utan, og vilja ekki aftr snúa at heldr, ok riða 
nú í síðara lagi; koma þeir nú til veizlunnar, ok 
hlaupa aftr ok fram eftir höllinni; ok eitt sinn berr 
þá þar at, sem Signý systir þeira var. Hun mælti til 


OK KAPPA HANS. 9 








þeira heldr lágt: Verið ekki í höllinni, þvi lítill er 
þroski (ykkarr); þeir gefa ekki gaum at þvi. Fróði 
konungr hefr upp þat mál, at hann vill láta leita at 
sonum Hálfdanar konungs, ok segist þeim munu mik- 
mn sóma veita, sem sér kann að segja til þeira. 
Völva ein var komin, sem Heiðr hét; hana bað Fróði 
konungr at neyta listar sinnar og vita, hvat hun 
kynni at segja til sveinanna; gerði hann þá gilda 
veizlu í móti henni, ok setti hana á seiðhjall einn há- 
an. Konungr spyrr þá, hvat hun sæi til tíðinda, því 
ek veit, sagði hann, at nú mun margt fyrir þik bera, 
ok sé ek nú mikla gæfu á þér, ok svara mér sem 
skjótast, seiðkona. Hun slær þá í sundr kjöftunum 
ok geispar mjök, ok varð henni þá ljóð á munni: 

Tveir eru inni, 

trúi ek hvárigum, 

þeir er við elda 

itrir sitja. 
Konungr mælti: Hvárt eru þat sveinarnir, eða þeir, 
sem þeim hafa bjargat? Hun svarar: 

Þeir er í Vifilsey 

vöru lengi, 

ok hétu þar 

hunda nöfnum, 

Hoppr ok Hó. 


Úk í því kastaði Signý til hennar gullhringi; hun 
varð glöð við sendinguna, ok vill nú af bregða. Þvi 
varð nú svá? sagði hun, ok er þetta lygð ein, er ek 
segi, ok villist nú mjög spádómr minn allr. Konungr 
mælti: Þikskal pína til sagna, ef þú vilt eigi þiggja 
et bezta, ok veit ek nú eigi gerr enn áðr í svá miklu 
fjölmenni, hvat þú segir, eða þvi er Signý ekkií sæti 
sínu, ok kann vera, at hér ráði vargar með úlfum. 
Konungi var sagt, at Signý væri sjúk orðin af reyk 


10 HRÓLFS SAGA KRAKA 








þeim, sem af ofninum legði. Sævill jarl biðr hana 
sitja upp ok bera sik hraustlega, þvi margt kann at 
verða sveinunum til lifs, ef þat á til að vilja, ok láttu 
sem sizt finna á þér, hvat sem þér þykkir, þvi vér 
megum ekki at hafast at svá búnu at hjálpa þeim. 
Fróði konungr herðir nú at seiðkonu fast, ok biðr 
hana segja et sanna, ef hun skuli ekki pind verða; 
hun gapir þá mjök, ok verðr erfiðr seiðrinn, ok nú 
kvað hun visu: 

Sé ek hvar sitja 

synir Hálfdanar, 

Hróarr ok Helgi, 

heilir báðir; 

þeir munu Fróða 

fjörvi ræna, 
nema þeim sé fljótt fyrirfarit, enn þat mun eigi verða, 
sagði hun; ok eftir þetta stiklar hun ofan af seið- 
hjallinum, ok kvað: 

Ötul eru augu 

Hams ok Hrana, 

eru öðlingar 

undra djarfir. 
Eftir þat hlupu sveinarnir út, ok tilskógar með mik- 
illi hræðslu; kendi Reginn fóstri þeira þá, ok þótti 
mikit um. Enn þat heilræði kendi völvan þeim, at 
þeir skyldi forða ser, þá hún hljóp utar eftir höll- 
inni; ok nú biðr konungr menn upp spretta, ok leita 
eftir þeim. Reginn slökkvir nú öll ljósin í höllinni, ok 
heldr nú maðr á manni, því at sumir vildu, at þeir 
kæmist undan, ok með þetta kömust þeir til skógar. 
Konungr mælti: Nærri gengu þeir nú, ok munu 
hér vera margir í ráðum ok brögðum með þeim, ok 
grimmlega skal þessa hefna, þegar tóm er til; enn 
drekka munum vér nú mega kveldlangt, því þeir 


han. Í 2— — | = } —- mö 1 


. æ 
a a a 


OK KAPPA HANS. 11 


———————LU———,.,..LL,—,—2—,2—2—22—22222,2.222—222222, — —— 


izt, ok munu nú fyrst leita at forða sér. Reginn 
gengt at byrla mönnum, ok bar á þá ölit með ákafa, 
ok margir aðrir með honum vinir hans, svá at þar 
fell hvárr um þveran annan niðr sofandi. 


IV. KAPÍTULI. 
Hálfdanar synir bera eld at höll Fróða konungs. 


Þeir bræðr sitja nú í skóginum, sem áðr er sagt, ok 
er þeir höfðu verit þar um hrið, gera þeir at lita, 
at maðr riðr þangað at þeim heiman frá höllinni; 
þat kenna þeir all-glögt, at þar er kominn Reginn 
fóstri þeira; verða þeir honum fegnir, ok heilsa hon- 
nm vel. Hann tekr ekki kveðju þeira, enn vikr hesti 
sinum heim aftr þaðan at höllinni; þeir undra þetta, 
ok ræða um með sér, hverju þetta muni gegna. Nú 
snýr Reginn til þeira hestinum í annat sinn, ok lætr 
ófrýnlega, sem þá ok þá muni hann at þeim vinna. 
Helgi segir: Skynja þykist ek, hvat er hann vill. Fór 
hann nú heim til hallar, enn þeir eftir. Þvi lætr 
fóstri minn svá, segir Helgi, at hann vill ekki rjúfa 
eiða sina við Fróða konung, ok vill því ekki við okkr 
mæla, enn þó vill hann gjarna hjálpa okkr. Lundr 
einn stóð nærri höllinni, er konungr átti, oksem þeir 
kómu þar, þá mælti Reginn við sjálfan sik: Ef ek 
ætti stórar sakir við Fróða konung, skyldi ek brenna 
upp lundinn. Ekki mælti hann fleira. Hróarr mælti: 
Hvat mun þetta? Þat vill hann, segir Helgi, at við 
fórum heim til hallarinnar, ok berum at eld nemaat 
einni útgöngu. Hvat munum við þat mega, ungmenni 
tvau (segir Hróarr), slikt ofrefli sem fyrir er. Svá skal 
vera þó, sagði Helgi, ok munum við eitthvert sinn 
verða til at hætta, ef við skulum hefnt geta harma 


12 HRÓLFS SAGA KRAKA 


okkarra; ok svá gera þeir. Þessu næst er Sævill jarl 
út kominn ok allir hans menn. Hann mælti þá: Auk- 
um nú eldana, ok veitum lið sveinum þessum; er mér 
enginn vandi við Fróða konung. Fróði konungr átti 
tvo smiði, er völundar vóru at hagleik; hétu báðir 
Varr. Reginn heimti út lið sitt at hallardyrum, vini 
sina ok tengðamenn. 


V. KAPÍTULI. 

Fróði konungr inni brendr. 
Íróði konungr vaknar nú í höllinni, blés við hátt 
ok mælti: Draum hefir mig dreymðan, sveinar, ok 
ekki byrlegan; mun ek segja yðr hann: Mik dreymði 
þat, at mér þótti vera kallat á oss, ok var mælt svá: 
Nú ertu kominn heim, konungr, ok þinir menn; ek 
þóttist svara ok heldr stygt: Heim hvert? Þá bar kallit, 
svá nærri mér, at ek hafða veðrit af þeim, sem kallaði; 
heim til heljar, heim til heljar, sagði sá, sem kallaði, 
ok við þat vaknaði ek; oki þessu heyra þeir utar til 
hallardyra, at Reginn fóstri kvað visu: 

Reginn er úti 

ok rekkar Hálfdanar, 

snæfir andskotar, 

segið þat Fróða. 

Varr sló nagla, 

ok Varr höfðaði, 

enn Vvarr Vorum 

varnngla sló. 
Þá mæltu konungsmenn, er inni vóru, at þetta væri 
lítil tíðindi, þó at Reginn væri úti, eða konungssmiðir 
smíðuðu, hvárt sem þeir gerðu nagla eða annat smiði. 
Konungr mælti: Þykir yðr þetta engin tiðindi? 
eigi mun oss at því verða, nú mun Reginn hafa sagt 
oss fyrir nokkurn ótta, ok hefir hann gert mér var- 


OK KAPPA HANS. 13 


a a ULL... Es -—— — — = 


uðarbending, ok mun hann oss slægvitr ok brögð- 
óttr; gengr konungr þá til hallardyra ok sér, at ófriðr 
er úti fyrir; tekr þá höllin öll at loga. Fróði kon- 
ungr spyrr, hverr fyrir eldinum réði. Þeir sögðu, at 
fyrir honum réði Helgi, ok Hróarr bróðir hans. Kon- 
ungr býðr þeim sætt fyrir sik, ok bað þá eina ráða 
þeira í milli, ok ferr þetta óskaplega í millum vár 
fræida, at hvárr skal vilja vera banamaðr annars. 
Helgi segir: Enginn má þér trúa, ok muntu okkr 
sór svíkja enn Hálfdan föður minn? ok nú skaltu 
þess gjalda. Fróði konungr sneri þá frá hallardyrum 
ok til jarðhússmunna sins, ok ætlaði svá til skógar at 
forða sér; ok sem hann kemri jarðhúsit, er þar Reg- 
mn fyrir ok ekki mjök friðlegr; snýr konungr þá 
aftr, ok brennr þar inni, ok margt lið með honum. 
Þar brann inni Sigriðr, móðir þeira bræðra Helga ok 
Hróars, því hún vildi ekki út ganga. Þeir bræðr 
þökkuðu góða liðveizlu Sævil jarli, mági sínum, ok 
Regin fóstra sínum ok öllum lýð, ok gáfu mörgum 
góðar gjafir, ok tóku svá rikit undir sik ok alla fjár- 
hluti, sem Fróði konungr hafði átt, lönd ok lausafé. 
Þeir voru ólíkt skapi farnir bræðr; Hróarr var maðr 
hýrr ok hægr, enn Helgi hermaðr mikill, ok þótti alt 
meira til hans koma, ok leið nú svá fram um hrið; 
ok endar hér nú Fróða þátt, enn upp byrjast frá Hróari 
ok Helga, Hálfdanar sonum. 


14 HRÓLFS SAGA KRAKA 


Helga þáttr. 


VI. KAPÍTULI. 
Frá kvánfangi Hróars ok fleira. 

Konungr het Norðri; hann réð fyrir nokkurum hluta 
Englands; hans dóttir hét Ögn. Hróarr var löngum 
með Norðra konungi, honum til landvarnar ok styrkt- 
ar, ok var með þeim en mesta vinátta, ok um siðir 
gekk Hróarr at eiga Ögn, ok settist þar at ríki með 
Norðra konungi mági sinum; enn Helgi réð fyrir Dan- 
mörk á föðurleifð þeira. Sævill jarl réð fyrir ríki 
sinu ok þau Signy; Hrókr hét son þeira. Helgi kon- 
ungr Hálfdanarson í Danmörk var ókvæntr. Reginn 
tók sótt ok deyr; þat þótti mönnum mikill skaði, 
þvi hann var vinsæll. 


VII. KAPÍTULI. 
Helgi konungr leitar ráðnhags við Ólufu Saxa drotningu. 


Fyrir Saxlandi réð í þann tíma ein drotning, er Óluf 
hét; hun var á þá leið, sem herkonungar; fór hun 
með skjöld ok brynju, ok gyrð sverði ok hjálm á höfði; 
þannig var henni háttat: væn at yfirliti, enn grimm 
í skapi ok stórmannleg; þat var mál manna, at sá 
væri beztr kostr í þann tima á Norðrlöndum, er menn 
höfðu spurn af, enn hun vildi þó engan mann eiga. 
„ Helgi konungr frétti nú til drotningar þeirar ennar 
stórlátu, ok þótti sér mikill frami í aukast, at fá þess- 
arrar konu, hvárt sem henni væri þat viljugt vel eða 
miðr; ok einhverju sinni fór hann þangat með miklu 
herliði. Hann kom þar við land, er þessi en ríka 
drotning réð fyrir, ok kemr þar á óvart; hann sendi 


OK KAPPA HANS. 15 


menn sína heim til hallar, ok biðr at láta segja Ólufu 
drotningu, at hann vili þar veizlu þiggja með sinu 
líði. Sendimenn segja þetta drotningu, ok kom þetta 
á hana Óvart, ok var enginn kostr liði at safna; tók 
hun þá þenna af, sem betr var, at hun býðr Helga 
konungi til veizlu með öllu liði sinu. Helgi konungr 
kemr nú til veizlunnar, ok skipar hásæti hjá drotningu; 
drekka nú bæði samt um kveldit, ok skortir þar ekki 
neitt, ok fann enginn ógleði á Ólufu drotningu. Helgi 
konungr mælti til drotningar: Svá er háttat, sagði hann, 
st ek vil, at við drekkum brullaup okkart í kveld; er 
hér nú ærit fjölmenni til þess, ok skulu við bæði byggja 
ema rekkju í nótt. Hun sagði: Ofbrátt, herra, þykir 
mér að þessu farit, enn eigi þykir mér annarr maðr 
kurteislegri enn þú, ef ek skal þat verða upp at taka 
at þyðast karlmann, enda vænti ek, at þér vilit þat 
eigi með svivirðingu gera. Konungr sagði, at henni 
væri þat maklegt fyrir dramblæti sitt ok stórlæti, at 
við búum nú bæði saman slíka stund, sem mér líkar. 
Hun sagði: Kjósa munu vér hér fleiri vára vini, ok 
get ek nú ekki atgert, ok munu þér hljóta at ráða, 
ók munu þér sæmilega til vár gera. Var þá drukkit 
fast um kveldit, ok lengi á nótt fram, ok er drotning 
allkát, ok finnr enginn annat á henni, enn hun hyggi 
állgott til ráðahagsins; ok um siðir er honum fylgt 
tl sængr, ok var hun þar fyrir. Konungr hafði drukk- 
it svá fast, at hann fell þegar sofandi niðr í hvíluna: 
Írótningin neytir nú þessa, ok stingr honum svefn- 
þorn; ok sem allir menn eru í burtu gengnir, þá stendr 
Írotning upp; hun rakaði þá af honum hárit alt ok 
eri Í tjöru; síðan tók hun eitt húðfat, ok lét þar í 
koma nokkur klæði; eftir þat tekr hun konunginn, 
ok reifar hann innan í þessu húðfati; siðan fær hun 


16 HRÓLFS SAGA KRAKA. 


rs . — 5 — ——.- A ———————..,,————,—.,.2,, — 


til menn, ok lætr flytja hann til sinna skipa; hun 
vekr þá upp menn hans, ok segir, at konungr þeirra 
se til skipa kominn, ok vili sigla, þvi nú sé kominn 
góðr byrr. Þeir hlupu upp, hverr sem skjótast mátti, 
ok voru ölóðir, ok vissu ógerla, hvat þeir höfðust at; 
svá komu þeir til skipa, ok sáu hvergi konunginn, enn 
eitt mikit húðfat sáu þeir þar komit; vilja þeir nú 
forvitnast, hvat í er, ok biða svá konungsins; ætla 
hann muni koma nokkut siðarr; enn þá þeir hafa leyst, 
finna þeir þar í konung sinn svivirðilega leikinn; hrýtr 
þá í burtu svefnþorninn, ok vaknar konungr eigi við 
góðan draum, ok er nú í illu skapi til drotningar. 
Enn í annan stað er þat at segja, at Óluf drotning 
safnar liði um nóttina, ok skortir ekki fjölmenni, ok 
sér Helgi konungr sér nú ekkert færi á hana at leita. 
Þeir heyra nú lúðragang ok herblástr á landit upp; 
ser konungr at sá muni vera vænstr, at halda í burt 
sem skjótast; er þá ok góðr byrr; siglir Helgi konungr 
nú heim í sitt riki með þessa sneypu ok svivirðing, 
ok unir nú stórilla, ok hugsar oft, hversu hann megi 
fa á drotningu hefnt. 


VIII. KAPÍTULI. 

„Helgi konungr fær Ólufu drotningu með brögðum á sitt vald. 
(luf drotning sitr nú í riki sinu um hrið, ok hefir 
hennar ofsi ok ójafnaðr aldrei verit meiri enn nú; 
hefir hun nú á sér varðhöld sterk eftir veizluna, 
sem hun gerði Helga konungi. Þetta spyrst nú viða 
um lönd; þykir öllum en mestu ódæmi, er hún skyldi 
hafa spottat slikan konung. Ok eigi miklu siðarr 
heldr Helgi skipi sinu úr landi, ok í þessarri ferð 
kemr hann skipi sínu við Saxland, þar sem Óluf 
drotning á atsetu; hefir hun þar mikit fjölmenni 


OK KAPPA HANS. 17 


fyrir; hann leggr skipi sinu í einn leynivág, ok 
mælti siðan við lið sitt, at þeir skyldu hans þar biða 
til ennar þriðju sólar, enn fara þá leið sina ef hann 
kæmi þá eigi aftr. Hann hafði með sér kistur tvær, 
fullar af gulli ok silfri; hann fær sér vándan búning 
yztan klæða; siðan ferr hann leið sina til skógar, ok 
varðveitir þar féit, gekk siðan í burt, ok í nánd við 
höll drotningar; hann hittir einn þræl hennar fyrir 
sér, ok spyrr hann tiðinda burt úrlandi. Hann segir 
frið góðan, þrællinn, ok spyrr, hverr hann væri; hann 
lézt vera einn stafkarl: enn þó hefir mér til handa 
borit mikill fjárfundr í mörkinni, ok lizt mér ráðlegt, 
st sýna þér, hvar féit er; ganga nú aftr til skógar, 
ok sýnir honum féit, ok þykir þrælnum mikils vert, 
hvert happ hann hefir sótt. Hversu fégjörn er drotn- 
mg? segir stafkarl; þræll segir, hun væri kvenna 
fégjörnust. Þá mun henni líka, segir stafkarl, ok 
mun hun þykjast þetta fé eiga, er ek hefi hér fundit; 
þvi þetta mun land hennar; skal nú ekki gera happ 
sttt at óhappi, ok skal eigi leyna fé þessu, ok skal 
drotning skapa mér af þann hlut, sem hun vill, ok 
mun mér þat bezt gegna, eða hvárt mun hun vilja 
þat til vinna, at sækja hingat féit? Þat ætla ek, segir 
þrællinn, ef með leynd er at farit. Hér er men ok 
hringr, er ek vil gefa þér, segir karl, ef þú kemr 
henni einni hingat í skóginn, enn ek skal setja þar 
ráð við, ef henni mislíkar til þin. Þessu ráða þeir 
ok kaupa; ferr hann nú heim, ok segir drotningu, at 
hann hafi fundit fé mikit í skógi, svá þat er margra 
manna sæla, ok biðr hana skyndilega fara með sér 
eftir fénu. Hun segir: Ef þetta er satt, sem þú 
segir, þá mun þér verða at þessarri sögn gæfa, ella 
höfuðbani; enn þó áðr at ek hefi reynt þr at trú- 


18 HRÓLFS SAGA KRAKA 


lyndum manni, þá mun ek trúa þessu, er þú segir. 
Hun sýnir nú þat, at hun sé fégjörn, ok ferr með 
honum á launungu á náttarþeli, svá enginn maðr 
veit, nema þau tvau. Ok er þau koma í skóginn, er 
Helgi þar fyrir, ok gripr hana höndum, ok segir þá 
vera skaplegan fund þeira at hefna sinnar svivirð- 
ingar. Drotning sagðist hafa illa breytt við hann: 
ok vil ek þat nú alt bæta við þik, ok gerðu til min 
brúðkaup sæmilegt. Nei, sagði hann, eigi skal þér 
þess kostr; skaltu fara til skipa með mér, ok vera 
þar þá stund, sem mér líkar, þvi ek nenni eigi fyrir 
metnaðar sakir at hefna þér engu, svá illa sem ek 
var leikinn ok háðulega. Þér munuð nú ráða verða 
at sinni, sagði hun. Konungr hvildi hjá drotningu 
margar nætr; ok eftir þat ferr drotning heim, ok er 
henni nú þvilikt hefnt, sem nú var sagt, ok unir 
hun stórilla við hag sinn. 


IX. KAPÍTULI. 
Kvánfang Helga konungs. 
Ettir þat heldr Helgi konungr í hernað, ok var á- 
gætr maðr. Ok er stundir liðu fram, fæðir Óluf barn, 
þat var mær; hun leggr á barn þat alla óstund. Hun 
átti hund þann, er Yrsa hét, ok þar eftir kallaði hun 
meyna, ok skyldi hun heita Yrsa; hun var væn at 
áliti; ok sem hun var tólf vetra gömul, skyldi hun 
gæta hjarðar ok aldri annat vitast, enn hun væri 
karls dóttir ok kerlingar, þvi drotningin hafði svá 
leynt með þessu farit, at fáir menn vissu, at hun 
hafði barn átt ok fætt. Svá ferr nú fram, þartil at 
mærin er þrettán vetra; þá varð sá atburðr, at Helgi kon- 
ungr kom (þar) við land, ok forvitnar at hafa tiðindi 
af landinu; hann hefir eina stafkarls gervi; hann sér 


OK KAPPA HANS. 19 


við skóg einn marga hjörð, ok þar gætti ein kona ung 
at aldri, ok svá frið, at hann þykist ekki hafa sét 
fríðari konu; hann spyrr, hvat hun heiti, eða hverrar 
ættar hun sé. Hun segir: Ek em karlsdóttir, ok 
heiti ek Yrsa. Óþrælsleg augu hefir þú, sagði hann, 
ok rennir hann þegar ástarhug til hennar, ok sagði, 
at þat væri maklegt, at stafkarl ætti hana, fyrst hun 
er karls dóttir. Hun bað hann þat eigi gera, enn hann 
tekr hana sem áðr, ok hefr sik til skipa, ok siglir 
síðan heim í sitt ríki. Óluf drotning varð fáráð við 
þetta, ok eigi heilbrjóstuð, þá er hun vissi; lét hun 
æm hun vissi ei hvat um var, ok gerði þat í hug sér, 
at þetta mundi Helga konungi vera til harms ok svi- 
virðingar, enn til einskis frama né yndis. Helgi kon- 
ungr gerir nú brullaup til Yrsu, ok ann henni mikit. 


X. KAPÍTULI. 
Frá þeim bræðrum Helga ok Hróar. 


Hagi konungr átti hring, er mikil ágæti fylgði, ok 
þeir bræðr vildu hann báðir eiga, ok Signý systir 
þeira.  Hróarr konungr kom eitt sinn í ríki Helga 
konungs bróður sins; gerir Helgi konungr prýðilega 
veizlu í móti honum. Hróarr konungr mælti: Þú 
munt vera okkar meiri maðr, enn fyrir þá sök, at 
ek hefi staðfest mik í Norðimbralandi, þá ann ek þér 
vel þessa rikis, er við eigum báðir, ef þú vilt miðla 
mér nokkuru lausafé; vil ek fá hringinn þann, sem 
beztr gripr er Í þinni eigu, ok við vildum báðir eiga. 
Helgi sagði: Eigi sómir annat, frændi, enn þú eigir 
hringinn víst. Við þessi ummæli þeira gleðjast báðir; 
fekk Helgi konungr Hróari konungi bróður sinum nú 
hringinn; ferr nú Hróarr konungr á burt ok heim í 


rki sitt, ok sezt um kyrt. 
O* 


20 HRÓLFS SAGA KRAKA 


XI. KAPÍTULI. 
Hrókr son Sænils tekr ríki eftir föður sinn. Leitar fjár ok ríkis 
við Helga konung ok Hróar. Vinnr Hróar konung ok tekr ríki hans. 
Þat bar til tiðinda, at Sævill mágr þeira andaðist, 
ok tók Hrókr sonr hans riki eftir hann; hann var 
grimmr maðr ok harðla ágjarn. Móðir hanssegir hon- 
um mikit frá hringnum, er þeir bræðr áttu, ok þótti 
mér, sagði hun, ekki ósannlegt, at þeir bræðr minnt- 
ust okkar um nokkurt riki, því vér studdum þá í 
hefndum eftir föður várn, ok hafa þeir ekki minst 
þess við föður þinn né mik. Hrókr sagði: Þú segir 
dagsanna, ok er slíkt firnafult, ok nú skal ek eftir 
leita við þá, hvern sóma várn þeir vilja gera þar fyrir. 
Ferr hann síðan á fund Helga konungs, ok krefr hann 
þriðjung ríkis í Danmörk eða hringsins góða, því hann 
vissi þá ekki, at Hróarr átti hann. Konungr sagði: 
Þér mælið allfreklega til ok geysistórlega; unnu vér 
rikit með hetjuskap, svá at vér lögðum várt lif í veð, 
með atstuðning föður þins ok Regins fóstra míns, ok 
annarra góðra manna, er oss vildu lið veita; nú vilj- 
um vér þér vist laun á gera, ef þú kant at þekkjast, 
vegna frændsemi okkrar, enn svá mikit hefir mik kostat 
riki þetta, at þat vil ek fyrir engan mun missa; enn 
Hróarr konungr hefir nú tekit við hringnum, ok vænti 
ek, at hann sé ekki lauss fyrir þér. Við þetta ferr 
Hrókr í burt, ok unir allilla við; sækir nú á fund 
Hróars konungs; hann tók við honum vel ok sæmi- 
lega, ok er hann með honum um hrið. Ok eitt sinn, 
er þeir fara fyrir land fram, ok lágu á firði einum, þá 
mælti Hrókr: Þat þætti mér þér sómi, frændi, at þú 
gæfir í mitt vald hringinn góða, ok mintist svá 
várrar frændsemi. Konungr sagði: Svá hefi ek mikit 
til gefit, at fá hring þenna, at ek vil hann fyrir eng- 


OK KAPPA HANS. 21 


an mun láta. Hrókr segir: Þá munt þú lofa mér 
at sjá hringinn, ok er mér á honum en mesta for- 
vitni, at vita, hvárt hann er slik gersemi, sem sagt 
er. Þat er þér litil veizla, segir Hróarr, ok skal þat 
vist láta eftir þér, ok fekk honum hringinn. Nú 
hugði Hrókr at hringnum um stund, ok kallaði ekki 
mega ofsögn frá segja, ok hefi ek énga gersemi séna 
slika, ok er þat en mesta várkunn, at ykkr þyki all- 
göðr hringrinn; mun þat nú bezt ráð, at hvárgi okk- 
ar njóti, ok enginn annarra; fleygir síðan af hendi 
hringnum ok út á sjóinn, sem lengst mátti hann. Hró- 
arr konungr mælti: Þú ert allillr maðr; hann let 
siðan fóthöggva Hrók, ok flytja svá tilrikis sins; varð 
hann skjótt heill maðr, svá at greri fyrir stúfinn;, þá 
safnar hann sér liði, ok vill hefna sinnar skammar; 
hann fær mikit lið ok kemr við Norðimbraland á ó- 
vart, þar sem Hróarr konungr var á veizlu heldr fá- 
mennr. Hrókr leggr þegar at, ok tókst þar harðr 
bardagi, ok er mikill liðsmunr, fellr þar Hróarr kon- 
ungr, enn Hrókr leggr undir sik landit; hann lætr 
geta sér konungsnafn; siðan bað hann Agnar, dóttur 
Norðra konungs, er áðr hafði átt Hróarr konungr 
frændi hans. Norðra konungi þótti nú fallit til sin 
mikit vankvæði, þvi hann var þá maðr gamall, ok 
litt fallinn til at vera í baráttu; sagði nú Ögn dóttur 
snni hvar komit var, ok lézt eigi vilja teljast undan 
at halda uppi bardaga, þótt hann væri gamall, ef 
þetta væri eigi á móti hennar skapi. Hun sagði með 
harmi miklum: Vist er þetta í móti minum vilja, enn 
þó ek sé, at lif þitt liggr við, þá vil ek honum eigi 
frá vísa með þvi móti, at frest sé gert nokkurt, þvi 
ek em með barmi, ok verðr þat mál fyrst at greiðast, 
ok á þat barn með mér Hróarr konungr. Nú er þetta 


22 HRÓLFS SAGA KRAKA 





mál borit fyrir Hrók, enn hann vill frestit til gefa, ef 
hann skal þá auðvellegar komast at ríki ok ráðahagn- 
um; þykist Hrókr hafa mjök framazt í þessarri ferð, 
er hann hefði feldan frægan konung, ok ríkan unnit. 
Enn í þessum svifum sendir Ögn menn á fund Helga 
konungs, ok bað svá at láta segja honum, at hun 
mundi eigi koma í rekkju Hróks, ef hun væri sjálfráð 
ok ónauðig: fyrir þá sök, at ek er með barni Hróars 
konungs. Sendimenn fóru, ok sögðu svá, sem boðit 
var. Helgi konungr sagði: Þetta er vitrlega sagt 
hennar vegna, því hefna mun ek Hróars bróður mins; 
enn Hrók grunar þetta ekki. 


XII KAPÍITULI. 


Upphaf Agnars Hróarssonar. — Agnarr kafar í sjó ok finnr hring- 
inn góða. — Fæddr Hrólfr krak. 


Ógn drotting fæðir nú son þann, er Agnarr hét; hann 
var snemma mikill ok efnilegr. Enn er Helgi kon- 
ungr spurði þetta, safnar hann liði, ok ferr á fund 
Hróks; tekst þar bardagi, ok svá lýkr, at Hrókr verðr 
handtekinn. Þá mælti Helgi konungr: Þú ert allillr 
höfðingi, enn þvi mun ek eigi drepa þig, at þér er 
meiri skömm at lifa við harmkvæli; siðan lét hann 
brjóta fótleggi hans ok handleggi, ok sendi hann svá 
aftr í ríki sitt, at hann var til einskis færr. Enn er 
Agnarr Hróarsson var tólf vetra, þóttust menn ekki 
hafa sét þvílíkan mann, ok um alia atgervi var hann 
fram yfir aðra menn; hann gerðist hermaðr svá mikill 
ok frægr, at hans er viða getiti fornum sögum, at 
hann hafi mestr kappi verit at fornu ok nýju. Hann 
spurðist eftir hvar fjörðr sá væri, sem Hrókr hafði 
slengt hringnum utan borðs; margir höfðu eftir honum 
leitat með alskonar vigvélum ok náðu honum eigi. 


OK KAPPA HANS. 23 





Ok svá er sagt, at Agnarr kemr skipi sinu á þenna 
fjörð, ok mælti: Þat væri nú snarræði at sækja eftir 
hringnum, ef menn hafa hér glögg mið á; menn sögðu 
honum þá, hvar honum hefði verit á sjóinn kastat. 
Siðan býr Agnarr sik til, ok kafar í djúpit, ok kemr 
upp ok hefir eigi hringinn; ofan fór hann í annat sinn 
ok hefir eigi náð honum, erhann kemr upp; nú mælti 
hann: Slælega er nú eftir sótt, ok fór svá niðr í þriðja 
sinn kom þá upp með hringinn; af þessu varð hann á- 
gætlega frægr, ok frægari enn hans faðir, Hróarr kon- 
ungr; sitr nú í ríki sínu um vetrum, enn í vikingu á 
sumrin, ok gerðist frægr maðr, ok meiri enn hans faðir. 
Þau (Helgi konungr ok) Yrsa unnust mikit, ok áttu einn 
son, þann er Hrólfr hét, er mikill mætamaðr varð siðan. 


XII. KAPÍTULI. 


Óluf drotning ferr á fund Yrsu, ok segir henni et sanna um ætt hennar. 
— Skir Yrsa við Helga konung. 


Olaf drotning spyrr, at þau Helgi ok Yrsa unnust 
mikit, ok una vel ráði sinu; þat likar henni ekki vel, 
ok ferr á fund þeira; ok sem hun kom þar við land, 
sendir hun orð Yrsu drotningu; ok sem þær hittast, 
býðr Yrsa henni heim til hallar með sér; hun kveðst 
þat eigi vilja, kveðst engan sóma eiga atlauna Helga 
konungi. Yrsa mælti: Óvirðulega gerðir þú til mín, 
er ek var með þér, eða kantu nokkut at segja mér 
frá ætt minni, hver hun er? Þvi mik grunar, at eigi 
té svá, sem mér ertil kent, atek væri ein karls dóttir 
ok kerlingar. Óluf sagði: Ekki er þess örvænt, at 
ek kunni at segja þér nokkut þar af; var þat mitt 
mesta erindi hingat, at ek vildi kunngera þér þat, 
eða unir þú vel við ráðahaginn? Já, segir hún, ok 
má ek vel við una, því ek á enn ágætasta konung 


ær - 


a." la á 


94 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ok enn frægasta. Ekki er svá gott við at una, sem 
þér þykir, segir Óluf, því hann er faðir þinn, enn þú 
ert dóttir min. Yrsa mælti: Mina ætla ek móðurina 
versta ok grimmasta, þvi þetta eru þau ódæmi, er 
eigi munu fyrnast um aldr. Helga hefir þú goldit 
at í þessu, segir Óluf, ok reiði minnar, enn nú vil ek 
bjóða þér til min með sæmð ok virðingu, ok gera til 
þin í alla staði eftir þvi, sem ek kann bezt. Yrsa 
segir: Eigi veit ek hvármig þat gefst, enn eigi mun 
ek hér vera, þegar ek veit þessi ódæmi sem á liggja; 
hun hittir síðan Helga konung, ok segir honum hversu 
þunglega er tilkomit. Konungr sagði: (Erit grimma 
áttu móðurina, enn þat vilda ek, at svá búit væri; 
hun kvað ekki svá búit vera mega, at þau séu sam- 
vistum þaðan í frá. Ferr Yrsa nú með Ólufu drotn- 
ingu, ok er í Saxlandi um hrið. Svá bitr þetta á 
Helga konung, at hann lagðist í rekkju, ok var all- 
ókátr. Ekki þótti þá annarr kostr betri enn þat, 
sem Yrsa var, enn þó gerðust konungar seint til at 
biðja hennar, ok bar þat mest til, at aldri þótti ör- 
vænt, (at) Helgi kæmi eftir henni, ok léti sér misþókn- 
ast, ef hún væri gift öðrum. 


XIV. KAPÍTULI 


Frá Aðils konungi. 
Áöils hét konungr, rikr ok ágjarn; hann réð fyrir 
Svíaríki, ok sat at höfuðborginni Uppsölum; hann 
spyrr til þessarrar konu Yrsu, ok byr siðan skip sin; 
hann ferr á fund þeira Ólufar ok Yrsu. Óluf gerir 
veizlu í móti Aðils konungi, ok tekr við honum með 
allri list ok kurteisi; hann biðr Yrsu drotningar sér 
til eiginkonu. Óluf svarar: Spurt muntu hafa slíkan 
málavöxt, sem er á hag hennar, enn ekki setjum vér 


A 


A A —A A 


A nn A = = 


I AR 


OK KAPPA HANS. 25 


hér syn fyrir, með hennar ráði. Er nú málit borit 
upp fyrir Yrsu; hun sagði svá: Kallaði eigi góðu at 
skifta, því þú ert óvinsæll konungr. Þetta gengr þó 
fram, hvárt sem hun hefir haft þar um orð fleiri eða 
færri, ok ferr Aðils í burt með hana, ok er ekki at 
þessu kvaddr Helgi konungr, því Aðils þóttist þeira 
mein konungr. Ekki varð Helgi konungr varr við 
þetta, fyrr enn þau koma heim til Svíþjóðar; gerir þá 
Aðils konungr virðulegt brullaup til hennar. Ok 
nú spyrr Helgi konungr þetta, ok verðr nú við hálfu 
verr, enn áðr; hann hvilir í einni útskemmu ok ekki 
fleiri manna. Óluf er nú burt úr sögunni. Þannig ferr 
nú fram um hrið. 


XV. KAPÍTULI. 
Skyndibrullaup Helga konungs. 


Enn einn jólaaftan er þess getit, þá Helgi konungr 
er kominn í rekkju, ok var veðr ilt úti, at komit var 
við hurðina, ok heldr ómáttulega; honum kom nú 
í hug, at þat væri ókonunglegt, at hann léti þat úti, 
sem vesalt var, enn hann má bjarga þvi; ferr hann nú 
ok lýkr upp dyrunum; hann sér, at þar er komit eitt- 
hvat fátækt ok tötrugt. Þat mælti: Vel hefir þú nú 
gert, konungr, ok ferr þat siðan inn í skemmu. Kon- 
ungr mætli: Ber á þik hálm ok bjarnfeldi, svá at 
þik kali eigi. Þat mælti: Veittu mér rekkju þina, 
herra, ok vil ek hjá þér hvila, því lif mitt er í veði. 
Konungr segir: Ris mér hugr við þér, enn ef svá er, 
sem þú segir, þá ligðu hér við stokkinn í klæðum þin- 
um, ok mun mik ekki saka. Hun gerir nú svá; kon- 
ungr snýr sér frá henni. Ljós brann í húsinu; ok er stund 
leið varð honum litit um öxl til hennar; þá sér hann, 
at þar hvilir kona svá væn, at eigi þykist hann aðra 





26 HRÓLFS SAGA KRAKA 


konu fríðari sét hafa; hun var í silkikyrtli; hann snýr 
sér þá skjótt at henni með bliðu. Hun mælti: Nú 
vil ek fara í burt, segir hun, ok hefir þú leyst mik 
úr miklum nauðum, þvi þetta var mér stjúpmóður 
sköp, ok hefi ek marga konunga heimsótta, enda lægðu 
nú eigi með lýtum; vil ek nú hér ekki lengr vera. 
Nei, sagði konungr, enginn er þess kostr, at þú farir 
svá skjótt, ok munu við eigi svá skilja; skal nú gera 
til þín skyndibrullaup, því mér lizt vel á þik. Þér 
hljótið at ráða herra, sagði hun, ok svá hvildu þau 
þá nótt; enn um morguninn tekr hun til orða: Meðr 
lostum hefir þú nú til min gert, enn þat skaltu vita, 
at við munum barn eiga; ger nú, sem ek mæli, kon- 
ungr, vitjaðu barns okkar annan vetr í þetta mund 
at naustum þinum, eða muntu gjalda, ef þú gerir eigi 
svá; eftir þetta fór hun í burt. Helgi konungr er nú 
nokkut kátari enn áðr; líða nú stundir fram, ok gefr 
hann at þessu engan gaum. Oká þriggja vetra fresti 
verðr þat til tiðinda, at þar riða þrir menn at þvi 
sama húsi; sem konungr sefr i, þat var um miðnætti; 
þeir fóru með meybarn, ok settu þat þar niðr hjá 
húsinu. Kona sú tók til orða, er með barnit fór: 
Þat skaltu vita, konungr, sagði hun, at ættmenn þin- 
ir munu þess gjalda, er þú hafðir þat at engu, sem 
ek bauð þér, enn þú nytr þess, er þú leystir mik úr 
nauðum, ok vittu þat, at mær þessi heitir Skuld; hun 
er okkar dóttir; eftir þetta riðu þessir menn í burtu. 
Þetta hafði verit ein álfkona; aldri varð konungr 
varr við þessa konu siðan. Skuld vex þar upp, ok er 
brátt grimmúðig í skaplyndi. Þat er sagt eitthvert 
sinn, at Helgi konungr býr ferð sína úr landi, ok ætlar 
svá at hyggja af harmi sinum; Hrólfr sonr hans er 
eftir; hann herjar nú víða, ok vann mörg stórvirki. 


OK KAPPA HANS. 21 


XVI. KAPÍTULI. 
Hagi konungr ferr til Uppsala ok ætlar at ná Yrsu drotningu. — Fall 
Haga konungs. 
AÁsils konungr sitr nú at Uppsölum. Hann átti tólf 
berserki, ok vóru þeir honum til landvarmar ok við 
öllum háska ok ófriði. Helgi konungr býr nú ferð 
sina til Uppsala, at ná í burtu Yrsu; hann kemr þar 
við land; ok sem Aðils konungr spyrr þetta, at Helgi 
konungr er þar kominn viðland, þá spyrr hann Yrsu 
drotningu, hversu hun vill láta fagna Helga konungi. 
Hun segir: Þú sér þar ráð fyrir, enn þú veizt þat 
áðr, at enginn er sá maðr, at mér sé meiri vandi við 
heldr enn hann; ok þat sýnist Aðils konungi af, at 
bjóða honum til veizlu, enn ekki ætlar hann, at þetta 
skuli prettalaust vera. Helgi konungr þekkist þetta; 
ferr til veizlu með hundrað manna, enn fjöldin er við skip 
niðri; Aðils konungr tekr við honum báðum höndum. 
Yrsa drotning ætlar at sætta konungana, ok gerir hún 
alt sæmilega til Helga konungs. Helgi konungr verðr 
svá feginn drotningu, at hann lætr hjá sér líða alt 
annat; vill hann við hana tala allar þær stundir, sem 
hann má nýta, ok sitja svá at veizlu. Þat bar til tið- 
inda, at berserkir Aðils konungs kómu heim; ok. þeg- 
ar þeir vóru við land komnir, ferr Aðils konungr at 
fnna þá, svá ekki verða aðrir visir; hann biðr þá, at 
fara á skóg þann, sem í millum borgar er ok skipa 
Helga konungs, ok bað þá þaðan hlaupa at Helga 
konungi, er hann færi til skipa sinna: mun ek ok 
senda lið til fulltings við yðr, ok skal þat koma á 
bak þeim, svá þeir verði í klofanum, því ek vil nú 
um trútt vinna, at Helga konung reki eigi undan, 
því ek skil, at hann hefir þá ást á drotningu, at ek 
vil eigi hætta á tiltæki hans. Helgi konungr sitr nú 


28 HRÓLFS SAGA KRAKA 








at veizlunni, ok er vandlega leyndr þessu vélræði ok 
svá drotningin. Yrsa drotning segir Aðils konungi, 
at hun vill, hann gefi Helga konungi stórmannlegar 
gjafir, gull ok gersemar; hann heitir þvi, enn ætlaði 
sjálfum sér reyndar. Ferr Helgi konungr í burt við 
þetta, ok fylgir Aðils konungr ok drotningin honum 
á götu, ok skiljast þau nú drotningin ok konungarnir 
heldr liklega. Ok eigi miklu siðarr, enn Aðils kon- 
ungr hafði aftr horfit, urðu þeir Helgi konungr varir 
við ófrið, ok brestr þegar bardagi. Helgi konungr 
gekk vel fram, ok barðist hraustlega, enn fyrir ofr- 
efli þvi, sem í móti var, þá fell þar Helgi konungr 
með góðan orðstir með mörgum sárum ok stórum, ok 
kom sumt liðit á bak þeim Aðils konungs, ok urðu 
svá á milli steins ok sleggju. Yrsa drotning varð 
ekki fyrr vör við, enn Helgi konungr var fallinn, ok 
lokit var bardaganum; þar fell með Helga alt þat lið, 
sem upp hafði gengit, enn hitt flýði heim undan í 
Danmörk; ok lyýkr hér þætti Helga konungs. 


XVII. KAPÍTULI. 


Harmr Yrsu drotningar. 
Áöis konungr hrósaði nú sign, ok þóttist mjök 
hafa framazt, er hann vann konung svá ágætan, sem 
Helgi var, ok svá viðfrægr. Yrsa drotning mælti: 
Eigi er einsætt, at hælast svá mjök, þótt þú hafir 
svikit þann mann, sem mér er mestr vandi við ok 
ek unna mest, og fyrir þetta et sama verð ek þér 
aldri holl, ef þú átt við venzlamenn Helga konungs; 
berserkjum þinum ræð ek þegar bana, er ek má, ef 
nokkurir eru svá vaskir, at þat vili gera fyrir minar 
sakir ok sinnar snildar. Aðils konungr bað hana 
at heitast ekki við sik né berserki sina: því þat skal 


OK KAPPA HANS. 29 


þér eigi duga; enn ek vil bæta þér föðurdauðann 
stórmannlegum gjöfum, með miklum fjárhlutum ok 
góðum gersemum, ef þú kant at þekkjast.  Drotning 
sefast við þetta, ok þiggr sæmðir af konungi; hun 
er þó óhæg siðan í skapsmunum; ok oft sat hun um 
þat, at gera berserkjunum mein ok svivirðu; aldri 
finna menn, at drotning yrði allkát siðan eða í góðu 
skapi eftir fall Helga konungs, ok meira varð ósam- 
þykki í höllinni, enn áðr hafði verit, ok ekki vildi 
drotning sæma við Aðils konung, ef hún skyldi ráða. 
Aðils konungr þóttist nú stórum frægr gerast, ok 
þykir nú sá mestr maðr vera, er með honum er ok 
hans köppum; sitr hann nú um hrið í sínu riki, ok 
hugsar enginn muni reisa rönd við sér ok sinum 
berserkjum. Aðils konungr var enn mesti blótmaðr 
ok fullr af fjölkyngi. 


Svipdags þáttr. 


XVIII. KAPÍTULI. 
Svipdagr ferr til Áðils konungs. 
Einn bóndi er nefndr Svipr; hann bjó í Svíþjóð 
fjarri öðrum mönnum; hann var rikr at fé, ok hafði 
vert enn mesti kappi ok eigi í öllu þar hann var 
séðr, ok kunni hann margt fyrir sér; þrjá átti hann 
syni, sem hér erunefndir. Hét einn Svipdagr, annarr 
Beigaðr, þriði Hvítserkr; hann var þeira elætr; allir 
váru þeir miklir fyrir sér, sterkir, ok vænir at áliti. 
Ók er Svipdagr var átján vetra gamall, sagði hann 
svá til fóður sins einn dag: —Daufleg er vár æfi, at 
vera hér við fjöll uppi í afdölum ok óbygðum, ok 


80 HRÓLFS SAGA KRAKA 


koma aldn til annarra manna né aðrir til vár; væri 
hitt meira snarræði, at fara til Aðils konungs, ok 
ráðast í sveit með honum ok hans köppum, ef hann 
vildi við oss taka. Svipr karl svarar: Ekki sýnist 
mér þetta ráðlegt, þvi Aðils konungr er grimmlegr 
maðr, ok ekki heill, þótt hann láti fagrt, enn menn 
hans öfundarfullir ok þó miklir fyrir sér, enn vist 
er Aðils konungr rikr maðr ok frægr. Svipdagr 
segir: Hætta verðr á nokkut, ef menn skulu fá 
frama, ok má þat eigi vita, fyrr enn reynt er, hvar 
gifta vill til snúast, ok vist vil ek hér eigi sitja 
lengr, hvat sem annat fyrir liggr. Ok sem hann var 
i þessu ráðinn, þá fekk faðir hans honum öxi mikla, 
væna ok bitrlega; hann mælti þá viðson sinn: Vertu 
óágjarn við aðra, láttu eigi stórlega, þvi þat er ilt 
til orðs, enn ver hendr þinar, ef á þik er leitat, þvi 
þat er mikilmannlegt, at dramba litit yfir sér, enn 
gera mikil afdrif, ef hann kemri nokkura raun; hann 
fær honum öll herklæði vöndut, ok góðan hest. Svip- 
dagr riðr nú í burt, ok at kveldi kemr hann at borg 
Aðils konungs; hann sér, at leikar eru úti fyrir höll- 
inni, ok sitr Aðils konungr á miklum gullstóli, ok 
berserkir hans hjá honum. Ok sem Svipdagr kemr 
at skiðgarði, var borgarhliðum læst, því þat var þá 
siðr, at biðja leyfis inn at riða; Svipdagr hefir ekki 
starf fyrir þvi, brýtr þegar upp hliðit, ok riðr svá í 
garðinn. Konungr mælti: Þessi maðr ferr ógætilega, 
ok hefir þess aldri fyrr verit freistat; kann vera, at 
hann eigi mikit undir sér, ok varðaði eigi þótt hann 
reyndi þat; berserkir ygldust þegar mjök, ok þótti 
þeim hann láta heldr stórlega. Svipdagr riðr fyrir 
konung, ok kveðr hann vel; kunni hann á því góða 
list. Aðils konungr spyrr, hverr hann væri; hann 


OK KAPPA HANS. 81 


segir til sin. Konungr kannast skjótt við hann, ok 
ætluðu allir hann mundi vera en mesta kempa ok 
mikils háttar. Leikrinn var eigi at siðr drfinn; 
sezt Svipdagr á tré eitt, ok horfir á leikinn; ber- 
serkir lita illa til hans; ok nú mæla þeir til konungs, 
at þeir muni freista hans. Konungr segir: Þat hygg 
ek, at hann sé ekki lítill fyrir sér, enn vel þyki 
mer, þótt þið reynið, hvárt hann er slíkr, sem hann 
þykist. Síðan drifa menn inn í höllina. Berserkir 
ganga til Svipdags, ok spyrja, hvárt hann sé kappi 
nokkurr, er hann lætr svá stórlega; hann sagðist vera 
slikr, sem nokkurr þeirra einn; ok við þessi orð hans 
óx þeim móðr ok kapp, enn konungr bað þá vera 
kyrra um kveldit. Berserkir ygldust, ok grenjuðu 
hátt, ok mæltu til Svipdags: Þorir þú at berjast 
við oss? ok þarftu þá fleira í frammi at hafa, enn 
stóryrði ein ok dramblæti, ok vilju vér reyna, hversu 
mikit þar er fyrir, sem þú ert. Hann segir: Því vil 
ek játa, at berjast við einn í senn, ok vita svá, ef 
meira vildi at vinnast. Konungi þótti allvel, þótt þeir 
reyndi með sér. Yrsa drotning mælti: Þessi maðr 
skal hér velkominn. Berserkir svöruðu henni: Vissu 
vit þat fyrir, at þú vilt oss alla í helju, enn heldr 
erum vér máttar meiri, enn vér föllum við orð ein 
eða illan vilja. Drotning sagði, at ekki yrði at þvi, 
at konungr reyndi þat, hvat hann ætti, þar sem þér 
eruð, er hann trúir svá mjöká yðr. Sá berserkr, sem 
fyrir þeim var, mælti: Ek skal setja þik ok semja dramb 
þitt, svá at vér skulum óhræddir vera fyrir honum. 


XIX. KAPÍTULI. 
Stipdagr berst við berserki, enn konungr gerir þá útlæga. 
um morguninn tókst þar hörð hólmganga ok 


82 HRÓLFS SAGA KRAKA 


skorti þar eigi stór högg; sáu þat allir, at þessi enn 
komni kunni sverði at beita með miklu afli, ok hrökkr 
berserkrinn allr undan fyrir honum, ok drepr (Svipdagr) 
hann þar; ok þegar vill annarr drepa hann ok hefna 
hans, ok fær hann slíka för; ok eigi léttir hann fyrr, 
enn hann hefir drepit þá fjóra. Þá mælti Aðils kon- 
ungr: Mikinn skaða hefir þú mér gert, ok þess skaltu 
nú gjalda, ok bað menn upp standa ok drepa hann; 
Í annan stað fær drotning sér lið, ok vill veita honum, 
ok kvað konung mega þat sjá, at miklu meira ágæti 
væri at honum einum, enn öllum þeim berserkjum; 
kemr nú drotning griðum á með þeim, ok þykir öllum 
Svipdagr vera mikill afreksmaðr. Sitr hann nú á bekk 
annan gagnvart konungi með ráði Yrsu drotningar; 
ok sem náttar, litast hann um, ok þykist enn oflitit 
hafa at gert við berserki, ok vill egna til fundar við 
þá, ok þykir honum þat liklegt, ef þeir sjá hann einn- 


saman, at þeir muni snúa at honum: ok þat gekk eftir 


þvi, sem hann ætlaði, þvi þegar berjast þeir; ok þá 
kemr konungr at, er þeir höfðu barizt um hrið, ok 
skilr þá. Eftir þat gerir konungr berserki útlæga, þá 
sem eftir vóru, er þeir báru eigi af einum manni allir, 
ok lézt eigi fyrr vitat hafa, at þeir væri svá litlir 
fyrir sér nema í orðum einum drembilegum. Þeir verða 
nú í burt at fara, enn heitast nú at herja á ríki Aðels 
konungs; konungr lézt aldri hirða um heitingar þeira, 
ok kvað enga dáð í bikkjum þeim; fara þeir nú í 
burt með skömm ok svivirðing. Aðils konungr hafði 
þó eggjat þá raunar í fyrstunni, at ganga at honum 
ok drepa hann, þá þeir sæi Svipdag einn ganga úr 
höllinni, ok hefna sin svá, at drotning yrði ekki vör 
við; Svipdagr hafði þó drepið einn, þá konungr kom 
til at skilja þá. Aðils konungr biðrnú Svipdag veita 


OK KAPPA HANS. 83 


sér eigi minna lið nú, enn áðr, er honum veittu allir 
berserkir, allra helzt at drotning vill, at þú sért í stað- 
inn berserkjanna; þar er nú Svipdagr nokkura hrið. 


XX. KAPÍTULI. 
Bardagi við berserki. 
Nokkuru siðarr er konunginum sögð hersaga, at ber- 
srkir hafa þá fengit sér lið mikit, ok herja á land 
hans. Aðils konungr biðr nú Svipdag at risa í móti 
berserkjum, ok kallar þat vera hans skyldu, ok kveðst 
skyldu fá honum svá mikit lið, sem hann þyrfti. Ekki 
er honum um þat, at vera fyrirmaðr hersins, enn vill 
fara með konungi þangat, sem hann vildi. Konungr 
vildi ekki annat, enn hann sé fyrirmaðr. Svipdagr 
segir: Þá vil ek þiggja tólf manna lif af yðr, þá ek 
vil. Konungr segir: Því vil ek játa þér. Eftir þat 
ferr Svipdagr til orrostu þessarrar, enn konungr sitr 
heima; hann hefir mikit lið. Svipdagr lét gera her- 
spora ok kasta niðr, þar sem orrostustaðrinn var mark- 
aðr, ok með mörgum öðrum brögðum lét hann þar 
um búa. Þar tekst orrosta ok harðr bardagi, ok hrökk 
fyrir mjök lið víkinga, ok fá þeir ilt af, er þeir kenna 
hersporanna. Þar var drepinn berserkr einn ok fjöldi 
liðs, enn þat flýði til skipa, sem eftir lifði, ok svá í 
burt. Svipdagr kemr nú heim til Aðils konungs, ok 
á nú sigri at hrósa; Áðils konungr þakkar honum 
vel sinn framgang oklandvörn. Yrsa drotning mælti: 
Vist er þat rúm betr skipat, er slikr drengr sitr í, 
sem Svipdagr er, enn þá berserkir þínir skipuðu þat; 
konungr sannar þat. Berserkir safna nú liði aftr, þeir 
sem undan kómust, ok herja enn á ríki Aðils konungs; 
ok enn skorar konungr á Svipdag at ganga í móti 
þeim, ok kveðst mundu fá honum fritt lið. Svipdagr 
" 3 


84 HRÓLFS SAGA KRAKA. 


ferr til orrostu, ok hefir nú þriðjungs minna lið enn 
berserkir. Aðils konungr hét at koma til móts við 
hann með hirðina. Svipdagr hafði þá enn skjótara 
brugðit við, enn berserkir hugðu; ok nú hittast þeir, 
ok tekst þar hörð orrosta. Aðils konungr safnar liði, 
ok hafði ætlat at koma í opna skjöldu berserkjum. 


XXI. KAPÍTULI. 
Unnir berserkir. 


Dar er nú til at taka, at Svipr karl er; hann vakn- 
ar einn tima af svefni sínum, ok blæss mæðilega, ok 
mælti til sona sinna: Þurfa þykist nú Svipdagr liðs 
við, bróðir ykkarr, því hann heldr bardaga ekki langt 
héðan, ok á við mikinn liðsmun, ok mist hefir hann 
auga sitt annat, ok hefir þó mörg sár önnur, enn 
felt hefir hann þrjá berserki, ok nú eru eftir aðrir þrir. 
Þeir bræðr bregða við skjótt, ok vápna sik; fara sið- 
an þangat, sem orrostan er, ok höfðu víkingar lið 
hálfu fleira. Svipdagr hafði mikit af sér gert, ok er 
þó þá sárr mjök, ok úr honum annat augat; er þá 
drepit lið hans at handamáli, enn konungr kemr ekki 
til liðs við hann. Ok sem þeir bræðr hans koma til 
orrostu, þá ganga þeir vel fram, ok þar at, sem ber- 
serkir eru fyrir; svá fór leikr með þeim, at berserkir 
falla þar allir fyrir þeim bræðrum; snýr nú skjótt 
mannfall í lið víkinga, ok þeir, sem lifit þágu, gengu 
á hendr þeim bræðrum. Ok eftir þetta fara þeir á 
fund Aðils konungs, ok sögðu honum þessi tiðindi; 
konungr þakkar þeim vel þrekvirki þetta. Svipdagr 
hafði fengit tvau sár á höndum; hann hafði mikil sár 
á höfði, ok var einsýnn alla æfi síðan; liggr hann 
um hrið í sárum þessum, ok græddi Yrsa drotning 
hann. Ennþá hann var orðinn vel heill, þá sagði hann 


— ———,., ———- - 


OK KAPPA HANS. 3ð 


konungi, at hann vildi í burtu þaðan: vil ek sækja 
heim þann konung, er meiri sóma vill til vár gera, 
enn þú, konungr; illa hefir þú launað mér landvörn, 
ok slikan sigr, sem vér höfum yðr unnit. Aðils kon- 
ungr bað hann heima vera, ok lézt mundu gera all- 
vel til þeira bræðra, ok kvaðst enga skyldu meta 
fram yfir þá. Svipdagr vill ekki annat, enn riða burt, 
ok mest fyrir þat, at Aðils konungr kom eigi fyrr 
til bardagans, enn lokit var, þvi hann var tviskiftr í, 
hvárr sigrinn hlyti, Svipdagr eða berserkir, þviat kon- 
ungr var þá í skógi einum, ok horfði þaðan á leik 
þeira, ok átti kost á at fara, þegar hann vildi, enn 
honum þótti raunar ekki máli skifta, þótt Svipdagr 
fengi ósigr ok styngi niðr nösum. 


XXII. KAPÍTULI. 


Þeir Stipdagr ok bræðr hans fara á fund Hrólfs konungs ok gerast 
kans menn. 


Ná búast þeir bræðr í burt, ok stoðar ekki at hamla 
þeim. Aðils konungr spyrr eftir, hvert þeir ætli at 
fara; þeir kváðust ekki svá ráð hafa gert fyrir þvi: 
enn skilja munu vér at sinni; vil ek nú kynna mer 
annarra manna siðu ok konunga, enn eldast eigi her 
i Svíþjóð. Þeir ganga nú til hesta sinna, ok þakka 
drotningu vel þann sóma, sem hun hafði gert til 
Svipdags; stiga nú á hesta sína ok riða nú alla sina 
leið, þartil er þeir koma til föður sins, ok spyrja 
hann ráða, hvat upp skal taka: eða hvat skulum vér 
afsnúa? Hann kallaði þat mestan frama, at vera með 
Hrólfi konungi í Danmörk ok köppum hans, ok þar 
er yðr vænast til nokkurs frama, til at stöðva yð- 
varn ofsa, því ek hefi þat sannspurt, at þangat séu 


komnir enir mestu kappar á norðrlöndum. Hvernig 
3 


36 HRÓLFS SAGA KRAKA 





er honum háttat? segir Svipdagr. Faðir hans segir: 
Svá er mér sagt af Hrólfi konungi, at hann sé örr 
ok stórgjöfull, trúfastr ok vinavandr, svá at hans jafn- 
ingi mun eigi finnast; hann sparar eigi gull né ger-. 
semar nær við alla, er þiggja vilja; hann er lálegr 
at lita, enn mikill at reyna ok torveldr, manna friðastr, 
stórlátr við ómilda, enn ljúfr ok hógværr við vesæla, 
ok við alla þá, sem ekki brjóta bág í móti honum; 
manna litilátastr, svá at jafnblitt svarar hann fátæk- 
um sem rikum; svá er hann mikill ágætismaðr, at 
hans nafn mun eigi fyrnast á meðan veröldin er bygð; 
hann hefir ok skattgilt alla konunga þá, sem at eru 
í nánd honum, því allir vilja honum fúsir þjóna. 
Svipdagr segir: Hér hefir þú þá sögu at segja, at ek 
em ráðinn í, at fara á fund Hrólfs konungs ok allir 
vér bræðr, ef hann vill taka við oss. Svipr bóndi 
mælti: Þér munuð ráða ferðum yðar ok athöfnum, 
enn bezt þætti mér, at þér værið heima með mér; 
þeir kváðu, at ekki mundi þess tjá at leita. Siðan 
báðu þeir föður sinn vel lifa ok svá móður, enn þeir 
fara leið sina á burt, ok alt þar til, er þeir kómu á 
fund Hrólfs konungs. Svipdagr gekk þegar fyrir kon- 
ung ok kvaddi hann; konungr spyrr, hverr hann 
væri. Svipdagr segir honum nafn sitt, ok svá allra 
þeira ok kveðst hafa verit með Aðils konungi um 
hríð. Hrólfr konungr mælti: Hvar fyrir fórstu hing- 
at, því ekki er mikil vinátta á milli Aðils ok várra 
manna? Svipdagr sagði: Veit ek þat, herra, þó vil 
ek leitast við at gerast yðarr maðr, ef kostr er á, ok 
vér bræðr allir, enn þó mun yðr þykja lítit koma til 
vár. Konungr segir: Ekki hafða ek þat ætlat, at 
gera mér vini af mönnum Aðils konungs, enn fyrst 
þér hafið sótt á minn fund, þá mun ek taka við ykkr, 


OK KAPPA HANS. 87 


því at ek hygg, at sá hafi betr, er ykkr visar ekki 
frá, þvi at ek sé, at þið eruð gildir garpar; hefi ek 
spurt, at þit hafið mikla frægð unnit, drepit berserki 
Aðils konungs ok unnit mörg þrekvirki önnur. Hvar 
visar þú mér til sætis? sagði Svipdagr. Konungr 
segir: Sitið hjá þeim manni, er Bjálki heitir, ok lát- 
ið liggja tólf manna rúm innar fyrir ykkr. Heitit 
hafði Svipdagr Aðils konungi at koma til hans, áðr 
hann færi í burt. Nú ganga þeir bræðr til rúms 
þess, sem konungr hafði visat þeim. Svipdagr spurði 
Bjálka, því þau rúm skyldi auð liggja innar frá þeim. 
Bjálki segir, at þeir siti þar berserkir tólf konungs- 
ms, þá þeir kæmi; þeir vóru þá í hernaði. Skúr 
heitir dóttir Hrólfs konungs, enn önnur Drifa. Drifa 
var heima með konunginum, ok allra kvenna kurteis- 
ast. Drifu var vel til þeira bræðra, ok þokkaði alt 

heldr vel fyrir þeim. Svá fór nú fram um sumarit, 
{:: þar til berserkir kómu heim um haustit til 
Öarinnar; ok eftir siðum sínum þá gengu þeir fyrir 
hvern mann, þá þeir kómu í höllina, ok spurði sá, er 
fyrir þeim gekk, hvárt sá teldist jafnsnjallr honum, 
sem fyrir sat, ok leituðu menn sér ýmsra atkvæða 
um þat, sem þeim þótti bezt sóma, ok mátti þat þó 
heyra á orðum hvers, at þá þótti sik mikit vanta á, 
at vera jafnsnjalla; ok nú gengr hann fyrir Svipdag, 
ok spyrr, hvárt hann þættist jafnsnjallr. Svipdagr 
sprettr upp, ok bregðr sverði, ok kveðst í engan stað 
ómjallari enn hann. Berserkr mælti: Högðu þá í 
hjálminn. Svipdagr gjörði svá, ok beit ekki á, ok síð- 
an, vildu þeir berjast. Hrólfr konungr hljóp í milli 
þeira, ok sagði þeim skyldi þat ekki hlýðast, ok skyldu 
þeir heita jafnir þaðan í frá: ok báðir minir vinir; 
ok eftir þat sættust þeir, ok eru jafnan á einu ráði, 





38 HRÓLFS SAGA KRAKA 


liggja í hernaði ok hafa sigr, hvar sem þeir kómu. 
Hrólfr konungr sendi menn til Svíþjóðar á fund Yrsu 
drotningar móður sinnar, ok bað hana at senda sér 
fé þat, sem Helgi konungr hafði átt, faðir hans, ok 
Aðils konungr hefði tekit til sin, þá er Helgi kon- 
ungr var drepinn. Ýrsa kvað þat maklegt, þó hun 
kæmi því til áleiðis, ef henni væri þat mögulegt: enn 
ef þú leitar sjálfr eftir fénu, þá skal ek þér holl í 
ráðum, son minn, enn Aðils konungr er maðr svá 
fégjarn, at hann hirðir aldri, hvat hann vinnr til 
þess, ok svá bað hun segja Hrólfi konungi, ok sendi 
honum þarmeð sæmilegar gjafir. 


XXIIlL KAPÍTULI. 


Hernaðr Hrólfs konungs. — Hrólfr konungr skattgildir Hjörvarð 
konung mág sinn, 


Hrólf konungr liggr nú í hernaði, ok dvelst nú a 
fyrir þat, at hann fari til fundar við Aðils konung; 
hann kemr nú undir sik miklum afla, ok alla konunga, 
sem hann finnr, þá gerir hann skattgilda undir sik, 
ok bar þat mest til, at allir enir mestu kappar vildu 
með honum vera ok engum öðrum þjóna, þvi hann 
var miklu mildari at fé enn nokkurir konungar aðrir. 
Hrólfr konungr setti þar höfuðstað sinn, sem Hleiðar- 
garðr heitir; þat eri Danmörk, ok er mikil borg ok 
sterk, ok meiri rausn ok hoffrakt var þar, enn nokkurs 
staðar, oki öllu, því sem til stórlætis kom, eða nokkurr 
hafði spurn af. Hjörvarðr hét einn rikr konungr; 
hann fekk Skuldar dóttur Helga konungs, enn systur 
Hrólfs konungs; þat var gert með ráði Aðils konungs 
ok Yrsu drotningar ok Hrólfs bróður hennar. Ok 
eitthvert sinn bauð Hrólfr konungr Hjörvarði mági 
sinum til veizlu. Þat var einn dag, er hann var at 


OK KAPPA HANS. 89 


veiglunni, at svá bar til, at þeir vóru úti staddir kon- 
ungarnir, at Hrólfr konungr brá brókabelti sinu, ok 
fekk Hjörvarði konungi á meðan sverð sitt; ok sem 
Hrólfr konungr hafði brugðit um sik aftr brókabeltinu, 
tók hann afir við sverðinu, ok mælti til Hjörvarðs 
konungs: Þat vitu við báðir, sagði hann, at þat 
hefir lengi verit mælt, at sá skal vera undirmaðr 
ánnars jafnan siðan, er tekr við sverði annars, á með- 
an hann bregðr brókabelti; skaltu nú vera undirkon- 
uigr minn, ok þola þat velsem aðrir. Hjörvarðr varð 
þessu ákaflega reiðr, ok verðr þó at láta svá standa; 
ferr heim við svá búit, ok unir illa við sinn hlut; 
seldi þó skatt Hrólfi konungi eftir þvi, sem aðrir hans 
undirkonungar, þeir sem honum áttu hlýðni at veita; 
ok endar hér Svipdags þátt. 





Böðvars þáttr. 


XXIV. KAPÍTULI 
Frá Hringi konungi ok kvánfangi hans. 


Þar er nú til máls at taka, at norðr í Noregi fyrir 
Uppdölum réð sá konungr, er Hringr hét. Hann átti 
þann son, er Björn hét. Þat ernú sagt, at drotning 
andaðist, ok þótti þat mikill skaði konungi ok mörg- 
um öðrum úti frá. Landsmenn ok ráðuneyti hans báðu 
hann kvángast aftr, ok þat verðr, at hann sendir 
menn suðri lönd at biðja sér konu; enn á móti þeim 
kömn andviðri mikil ok stórir stormar, ok verða nú 
at smúa stöfnum ok halda undan veðrinu; ok þar 
kemr máli, at þá rekr norðr á Finnmörk ok vóru þar 
um vetrinn. Þeir fóru einn dag áland upp, ok kómu 


40 HRÓLFS SAGA KRAKA 


at húsi einu; þar sátu inni tvær konur, vænar at áliti; 
þær fögnuðu þeim vel, ok spurðu, hvaðan þeir væri 
at komnir. Þeir sögðu alt um ferðir sinar, ok hvat at 
erendum var; þeir spurðu, hvaða konum þær væri, 
eða fyrir hverja sök þær væri komnar þar einmana 
ok svá langt frá öðrum mönnum, svá friðar konur ok 
vænar. Sú eldri sagði: Til als berr nokkut, sveinar, 
vér erum hér fyrir þær sakir, at einn rikr konungr 
bað dóttur minnar, enn hun vildi ekki eiga hann, enn 
hann hét henni afarkostum aftr í mót, ok þvi hefi ek 
hana hér í leyni, á meðan faðir hennar ekki kemr 
heim, þvi hann liggr í hernaði. Þeir spurðu, hverr 
hennar faðir væri; móðir hennar sagði: Hun er dóttir 
Finna konungs. Þeir spurðu, hvat þær héti. Sú eldri 
sagði: Ek heiti Ingibjörg, enn Hvít heitir dóttir 
min; er ek frilla Finna konungs. Ein mær var þarat 
þjóna þeim. Konungsmönnum leizt vel á þær, ok þat 
er ráðagerð þeira, at leitast eftir, ef Hvit vildi fara 
með þeim ok giftast Hringi konungi; bar sá þetta 
mál upp fyrir hana, sem fyrir konungserendum var. 
Hun svaraði þessu ekki fljótt, enn veik þó til forsjá 
móður sinnar. Svá er, sem mælt er, at úr hverju 
vandræði verðr nokkut at ráða, sagði móðir hennar, 
ok þyki mér illa, at faðir hennar er gerðr fornspurðr 
at þessu, enn þó verðr á þetta at hætta; ef hun skal 
at nokkuru nær vera; eftir þetta byst hun til ferðar 
með þeim. Síðan fóru þeir leið sina, ok fundu Hring 
konung, ok þegar fréttu sendimenn eftir, hvárt kon- 
ungr vildi eiga þessa kvinnu, eða færi hun aftr sömu 
leið. Konungi leizt vel á vifit, ok gerði þegar brullaup 
til hennar; vill hann ekki gefa gaum at, þótt at hun 
sé eigi rik; er konungr nokkut við aldr, ok fanst þat 
brátt á drotningu. 


OK KAPPA HANS. 41 


XXV. KAPÍTULI. 
|Hrít drotning leggr á Björn konungsson, at hann verði at híðbirni. 
Karl einn átti bú þar skamt frá konungi; hann átti 
sér konu ok dóttur eina barna, er Bera hét; hun var 
á ungum aldri ok væn at áliti. Björn konungsson 
ok Bera karlsdóttir léku barnleikum saman, ok felst 
vel á með þeim. Karl var auðigr at fé, ok hafði lengi 
legit í hernaði á unga aldri, ok var enn mesti kappi. 
Þau Bera ok Björn unnu hvárt öðru mikit, ok hittust 
þau jafnan; liðu nú svá stundir fram, at ekki verðr 
til tíðinda; þroskast Björn konungsson mikit, ok ger- 
ist hann bæði mikill ok sterkr; hann var vel mann- 
aðr um allar iðróttir. Hringr konungr var löngum 
úr landi ok í hernaði, enn Hvit var heima, ok stjórn- 
aði landi; ekki var hun vinsæl af alþýðu, enn við 
Björn lét hún allblitt, enn hann þektist þat litt. Ok 
eitt sinn, er konungr fór heiman, ræddi drotning við 
Hring konung, at Björn sonr hans skyldi heima vera 
með henni til landstjórnar; konungi þótti þat ráðlegt; 
gerðist drotning nú riklunduð ok drambsöm. Konungr 
sagði syni sínum Birni, at hann skuli vera heima, ok 
gæta lands með drotningu; Björn sagði sér lítit um 
þat vera, ok sagði, at sér sé stórilla til drotningar; 
konungr sagði, at hann skyldi eftir vera; ferr konungr 
nú úr landi með miklu fjölmenni. Björn gengr nú 
heim eftir viðtal þeira föður hans, ok þótti mjök sinn 
veg hvárum þeira; hann gekk til rúms sins, ok var 
heldr fákátr, ok var rauðr sem blóð; drotning gengr 
til tals við hann ok vill gleðja hann, ok mælti til vin- 
áttu við Björn; hann bað hana í burtu fara; hun gerir - 
svá at sinni. Oft kom hun þó at máli við hann, ok 
sagði, at þat væri vel fallit, at þau bygði eina rekkju 


49 HRÓLFS SAGA KRAKA 


á meðan konungr væri í burtu, ok kallaði miklu betri 
þeira samvistu, enn þat hun ætti svá gamlan mann, 
sem Hringr konungr var. Björn tekr þessu máli 
þunglega, ok sló hana kinnhest mikinn, ok bað hana 
dragast í burt, ok hratt henni frá sér. Hun kvaðst 
þessu óvön, at hún væri hrökt eða barin: ok þyki 
þér betra, Björn, at spenna heldr karlsdóttur, ok er 
þér þat maklegt, sem von er á, ok svivirðilegra, enn 
njóta minnar ástar ok blíðu, ok væri þat ekki fjarri, 
þótt nokkut kæmi í mót þrá þinni ok heimsku; hun 
lýstr nú til hans með úlfhanzka, ok segir, at hann 
skyldi verða at einum hiðbirni ólmum ok grimmum: 
ok nýta þér þó enga fæðslu aðra, enn fé föður þins; 
skaltu drepa þat þér til matar, meirr enn dæmi 
séu til, ok aldri skaltu úr þessum álögum fara, ok 
skal þér þessi minning verri enn engin. 


XXVI. KAPÍTULI. 

Drepinn Björn konungsson. 
EÉttir þat hverfr Björn í burt, ok veit enginn, hvat 
af honum verðr; ok er menn sakna Björns, þá er hans 
farit at leita, ok finst hann hvergi, sem liklegt er. 
Frá þvi er nú at segja, at fé konungs er drepit niðr 
at handamáli, ok einn grábjörn legst á þat, bæði mikill 
ok grimmlegr. Eitt kveld berr þat til, at karlsdóttir 
sér þenna enn grimma björn; björn ferr at henni, ok 
lætr allblitt við hana; í þessum birni þykist hun kenna 
augu Björns konungssonar, ok forðaðist hun þat litt; 
dyrit gengr þá frá henni, enn hun ferr eftir þvi, ok 
alt til þess þat kemr at helli nokkurum; ok sem hun 
kemr at hellinum, þá er maðr fyrir, ok heilsar Beru 
karlsdóttr; hun kennir, at þetta er Björn Hringsson, 
ok verðr þar mikill fagnaðarfundr. Þar eru þau í 


OK KAPPA HANNS. 48 


hellinum un hrið, því hun vildi ekki skiljast við hann, 
á meðan hun hafði kost; hann kallar henni þat ósæmi- 
legt at vera þar hjá honum, þvi hann sé dýr um 
daga, enn maðr um nætr. Hringr konungr kemr nú 
heim úr hernaðinum, ok er honum sagt, hver tiðindi 
at til hafa borit á meðan hann Hefir verit í burt: 
hvarf Björns sonar hans, ok þat annat, um þat mikla 
dýr, sem komit væri í landit, ok mest legðist á sjálfs 
hans fé. Drotning eggjaði fast at láta drepa dýrit, 
enn þó frestaðist þat um hrið; lætr konungr sér fátt 
um þetta finnast, ok þykir með undarlegu móti vera. 
Einhverja nótt er þau Bera vóru í rekkju sinni ok 
Björn konungsson, tók Björn til orða ok mælti: Svá 
grunar mik, at banadagr minn muni vera á morgun, 
ok munu þeir fá mik veiddan, enda þykir mér ekki 
gaman at lifinu fyrir ósköpum þeim, sem á mér ligeja, 
þó þat eina sé mér til yndis, sem við erum bæði, enn 
þó mun þvi nú bregða. Hring þenna mun ek gefa 
þér, er undir vinstri hendi mér er. Þú munt sjá liðit 
á morgin, sem at mér sækir, ok þá ek er dauðr, farðu 
til konungsins, ok biddu hann at gefa þér þat, sem 
er undir bóg dýrsins vinstra megin, enn hann mun 
þvi játa þér; drotning mun gruna þik, þá er þú ætl- 
ar í burt, ok mun hun gefa þér at eta af dýrs slátr- 
inu, enn þat skyldir þú eigi eta, þvi þú ert kona 
eigi heil, sem þú veizt, ok muntu fæða sveina þrjá, 
er við munum eiga, ok á þeim mun þat sjá, ef þú 
etr af dýrs slátrinu, enn drotning þessi er et mesta 
tröll, Siðan farnú heim til föður þins, ok þar muntu 
fæða sveinana; einn mun þér þó verstr þykja; ok ef 
þú mátt eigi annast þá heima fyrir ósköpum þeira ok 
ófyrirleitni, leiddu þá í burtu, ok farðu hingat til hell- 
sins með þá. Hér muntu sjá kistu með þremr gólf- 


44 HRÓLFS SAGA KRAKA 


um; þat munu segja rúnir þær, sem þar eru hjá, hvat 
hverr þeira skal eignast; vápn þrjú eru í berginu, 
ok skal þat hverr hafa, sem honum er ætlat; sá, sem 
fyrst kemr tilsonr okkar, skal Þórir heita, annarr Elg- 
fróði, þriði Böðvarr, ok þyki mér þess líkara, at þeir 
verði eigi litlir fyrir sér, ok þeira nöfn munu lengi 
uppi vera. Hann segir henni fyrir marga hluti, ok 


steypist siðan bjarnarhamrinn yfir hann, ok gengr björn- 


inn svá út, ok hun eftir honum, ok litast um, ok þá 
sér hun komit mikit lið fram fyrir fjallsöxlina, ok fara 
margir hundar ok stórir fyrir liðinu. Björninn rennr 
nú frá hellinum ok með fjallinu fram; koma hundarnir 
ok konungsmennirnir í móti honum, ok varð hann 
þeim torsóttr; meiddi hann marga menn fyrir þeim, 
áðr hann yrði sóttr, ok alla hunda deyddi hann. Þar 
kom at þeir slógu hring um hann, ok sveimaði hann 
þá innan um hringinn, ok sér, í hvert efni komit er, 
at hann fær eigi undan komizt; snýr hann þá þangat, 
sem konungr stendr ok þrifr þann mann, sem næstr 
stóð honum, ok reif hann kvikan í sundr; þá var 
björninn svá móðr, at hann kastaði sér flötum niðr; 
hlaupa þeir þá skjótt at ok drepa hann. Þetta sér 
karlsdóttir; hun gengr at konungi, ok mælti: Vilt 
þér, herra, gefa mér þat, sem undir vinstra bóg dýrs 
inser? Konungr játaði þvi; sagði þat eitt mundu þar 
vera, at honum mundi vel sóma at veita henni þat. 
Konungsmenn höfðu þá flegit björninn mjök; Bera 
gekk þá at, októk í burtu hringinn ok varðveitti, enn 
eigi sáu menn, hvat hun tók, enda var þar ekki eftir 
leitat. Konungr spyrr, hver hun væri, þvi hann 
kendi hana eigi; hun sagði til sin, sem henni sýndist, 
ok annat enn var. 


OK KAPPA HANS. ' 45 


XXVII. KAPÍTULI. 
Fæddir þeir Elgfróð?, Þórir ok Böðvarr. 
Konungr ferr nú heim ok Bera í ferð með konungi; 
drotning var allkát, ok tók vel við henni, ok frétti, 
hver hun væri; hun sagði, sem fyrr, eigi et sanna til. 
Drotning gerir nú veizlu mikla, ok lætr búa "bjarnar- 
slátrit til fagnaðar mönnum: Karlsdóttir er í skemmu 
drotningar, ok náir eigi burt at fara, því drotningu 
grunar, hver hun muni vera, ok þar kemr drotning 
með disk vonum bráðara; var þar á bjarnarholdit, ok 
bað Beru neyta. Hun vildi eigi eta. Þetta eru firn 
mikil, segir drotning, at þú trunsar við fagnaði þess- 
um, er drotning sjálf virðist at bjóða þér, ok tak við 
skjótt, ellegar skal þér annarr verri; hun bitar fyrir 
hana, ok þat verðr af leiknum, at hun etr þann bita; 
drotning skerr þá annan, ok lætr í munn henni, 
ok þar kemr litit korn niðr af þeim bita, ok sló þá 
úr munni sér, ok kveðst eigi meir mundu eta, þó 
hun píndi hana eða deyddi. Drotning mælti: Vera 
kann, at nú dugi nokkut, ok hló at. Siðan fór Bera 
í burt ok heim til föður síns; hun hefir óhæga höfn 
meðferðar; hun sagði nú föður sínum alla málavöxtu 
um sitt ráð, hvernig háttat er; ok litlu síðarr tók 
hun sótt, ok.fæddi sveinbarn, þó nokkut með undar- 
legum hætti; þat var maðr upp, enn elgr niðr frá 
nafla; hann er nefndr Elgfróði. Annarr sveinn kemr 
þar til, ok er kallaðr Þórir; hundsfætr vóru á honum 
frá rist, ok því var hann kallaðr Þórir hundsfótr; 
hann var maðr fríðastr sýnum fyrir annat. Enn þriði 
sveinn kom til, ok var sá allra vænstr; sá er kallaðr 
Böðvarr, ok var honum ekki neitt til lýta. Böðvari 
ann hun mest. Þeir renna nú upp sem gras; ok þá 


46 HRÓLFS SAGA KRAKA 


þeir eru at leikum með öðrum mönnum, eru þeir 
grimmir ok Óvægir um alt; fá menn harðleikit af 
þeim; meiðir Fróði marga menn fyrir konungi, enn 
deyddi suma með öllu. 


XXVIMI. KAPÍTULI. 

Elgfróði vitjar fjár ok vápna eftir föður sinn ok legst út síðan. 
Svá fór fram um hrið, þar til at þeir eru tólf vetra 
gamlir; þeir eru þá svá sterkir, at engir konungs- 
menn stóðust fyrir þeim, ok mega þá ekki at leikum 
vera. Þá sagði Fróði móður sinni, at hann vill fara 
i burt, ok má ek ekki við menn eiga, þvi þeir eru 
ölmusur einar, ok meiðast strax, þá við er komit; 
hun sagði honum ekki hent í fjölmenni fyrir óvægi 
sina. Móðir hans ferr nú með honum til hellisins, ok 
visar honum til þess fjár, sem faðir hans hafði honum 
ætlat, þvi Björn hafði þat alt ákveðit, hvat hverr 
skyldi hafa. Fróði vildi taka meira, ok náði ekki, 
því þat var minst féit, sem honum var ætlat; ok nú 
sér hann, hvar vápnin taka fram úr berginu; tekr 
hann fyrst til hjaltanna, ok er sverðit fast, svá hann 
náir þvi eigi, þá þrifr hann til öxarskaftsins, ok er 
eigi lausara. Þá mælti Elgfróði: Má vera at sá einn 
hafi ætlat, er gripum þessum hefir hér komit, at vápna 
skifti skuli fara eftir fjárskiftum öðrum; þrifr nú til 
heftisins, ok var þat þegar laust; þar fylgði ein skálm 
heftinu; hann leit á skálmina um hríð, ok mælti sið- 
an: Ójafngjarn hefir sá verit, er þessum gripum hefir 
átt at skifta; leggr nú skálminni tveim höndum í 
bergit, ok vill brjóta hana sundr, enn skálmin hljóp 
inn í bergit, svá at skellist við heftit, enn þó brotnaði 
hun ekki at heldr. Þá mælti Elgfróði: Hvat mun 
varða, hvernig ek ferr með óþokkagrip þenna, því 


OK KAPPA HANS. 47 


akki er Örvænt, at bita kunni. Eftir þat kvaddi hann 
móður sína at skilnaði. Fróði ferr nú á kjalveg einn, 
ok gerist þar illvirkr ok drepr menn til fjár sér, ok 
smiðar sér skála ok býst þar um. 


XXIX. KAPÍTULI. 
Þórir hundsfótr vitjar fjár ok vápna eftir föður sinn. Ferr á fund 
Elgfróða ok síðan til Gautlands. 


Hringr konungr þykist nú vita, hverjum kynstrum 
þetta muni gegna altsaman, ok hefir ekki um þat 
fyrir alþýðu, ok lætr þó vera kyrt jafnt sem áðr. 
Litlu siðarr beiðist Þórir hundsfótr at fara í burt, 
enn móðir hans vísar honum til hellisins, ok svá til 
þess fjár, sem honum var ætlat, ok segir honum til vápn- 
anna, ok bað hann taka öxina, ok kvað hun svá föð- 
ur hans hafa fyrir mælt; síðan fór Þórir í burt, 
ok bað móður sina vel lifa. Hann þrifr fyrst til 
hjaltanna, ok er sverðit fast; þá tekr hann í heftit, 
ok er öxin laus, því hun var honum ætluð, síðan tekr 
hann féit, ok ferr leið sina; hann leggr svá leið, at 
hann ferr fyrst á fund Elgfróða, bróður sins; hann 
ferr inn í skála hans, ok sezt niðr í sætit, ok lætr 
siga höttinn. Litlu síðarr kemr Fróði heim, ok litr 
ekki hýrlega til ens komna manns, bregðr nú skálm- 
mni ok mælti: 

Grenjar skálm, 

gengr úr slíðrum, 


minnist hönd 
hildar verka, 


ok keyrir niðr á stokkinn hjá sér, ok gerist mjök ólmr 
ok illilegr. Þórir kvað þá: 

Enn ek læt viðs 

á vegi öðrum 

öxi mína 

jafnt hljóð bera. 


48 HRÓLFS SAGA KRAKA 


Ok þá duldist Þórir ekki lengr, ok kendi þá Fróði 
bróður sinn, ok bauð honum alt at helmingi við sik, 
þat sem þá hafði hann samandregit, þvi þar skorti 
eigi auð mikinn. Þórir vill þat eigi þiggja; dvelst 
hann þar um hrið, ok fór í burt siðan. Elgfróði vis- 
aði honum til Gautlands, ok sagði honum, at nýdauðr 
sé konungr þeira Gautanna, ok bað hann koma í riki 
þeira. Hann sagði honum fyrir marga hluti: þat eru 
lög þeira Gautanna, at þar er stefnt fjölment mót, 
ok stefnt þangat öllum Gautum; einn stór stóll er 
settr á mótit, svá sitja mega í rúmlega tveir menn, 
enn sá skal konungr vera, er þat rúm fyllir, enn mér 
þykir, sem þú munir þat rúm ótæpt fylla; eftir þat 
skiljast þeir, ok mælir hvárr vel fyrir öðrum. Fór 
Þórir nú leið sina, þar til er hann kemr til Gautlands 
til jarls eins, ok tók jarlinn honum vel, ok var þar 
um nóttina. Þat sagði hverr maðr, sem Þóri sá, at 
har;n mætti vel vera yfir Gautum konungr fyrir vaxt- 
ar sakir, ok sögðu, at færri mundu þar slikir; ok þá 
komit er at þingstaðnum, þá ferr þetta eftir því, sem 
Fróði bróðir hans hafði sagt honum fyrir. Höfundr 
einn var þartil settr, at skora þetta mál með sannind- 
um; settust margir í þetta sæti, ok kallaði höfundr 
engum sæma. Þórir gengr seinastr, ok sezt hann þeg- 
ar í stólinn. Höfundr mælti: Þér er sætit hæfileg- 
ast; muntu dæmdr til þessarrar stjórnar; síðan gefa 
landsmenn honum konungsnafn, ok er hann kallaðr 
Þórir konungr hundsfótr, ok eru miklar sögur frá hon- 
um. Hann var vinsæll, ok háði margar orrostur, ok 
hafði oftast sigr; sitr hann nú í ríki sinu um hrið. 





að 
FA 


ad 
“ 
f 
" 
, % 


ið 


a 
á 


OK KAPPA HANS. 49 


XXX, KAPÍTULI. 
Böðvarr vinnr á Hvít drotningu. — Hringr konungr andast, ok tekr 
Böðvarr ríki eftir hann. 
Böðvar er heima með móður sinni. Hun unni honum 
mikit; allra manna var hann gervilegastr ok friðastr 
sýnum; ekki var hann mjök málkunnigr mönnum. 
Hann spyrr móður sína eitt sinn, hverr faðir hans 
væri; hun sagði honum liflát hans ok allan atburð, ok 
hversu hann varð fyrir ósköpum af stjúpmóður sinni. 
Böðvarr sagði: lt eigu vér þessu flagði at launa. 
Þá sagði hun honum, hvernig hun var neydd af drotn- 
ingu, at eta af bjarnarholdinu: ok þat sér nú á bræðr- 
um þinum, Þóri ok Elgfróða. Böðvarr mælti: Eigi 
þætti mér Fróða óskyldara at hefna föður várs á þessu 
blauða flagði, enn at drepa menn saklausa til fjár sér 
ok gera illvirki, ok svá þótti mér Þórir fara undar- 
legai burt, at hann gerði eigi skessu þessarri nokkura 
áminning ok vænti ek þat sé bezt ráð, at ek seti henni 
nokkurar skriftir fyrir vára hönd. Bera mælti: Stiltu 
svá til, at hun megi ekki fjölkyngi við koma, svá þik 
megi skaða; hann kvað svá vera skyldu. Eftir þat fara 
þau Bera ok Böðvarr á konungs fund, ok nú segir 
hun konungi alt, hvernig háttat er með ráði Böðvars, 
ok sýnir honum hringinn, hvern hún hafi tekit und- 
an bógnum dýrsins, ok Björn sonr hans hafi áttan. 
Konungr lézt at vísu kenna hringinn: hefir mik næsta 
grunat, at þetta mundi af hennar ráðum vera um 
kynstr þessi öll saman, sem hér hafa við borit, enn 
fyrir ástar sakir við drotningu hefi ek látit kyrt vera. 
Böðvarr mælti: Lát hana nú í burt fara, ella munu 
vér hefna á henni; konungr kvaðst, vilja bæta honum 
fé, eftir þvi, sem hann vildi, ok væri enn kyrt, ok 
gefa honum ríki til forráða ok jarlsnafn nú strax, 
4 


50 HRÓLFS SAGA KRAKA 


enn eftir sinn dauða konungdóm, ok væri henni ekki 
gert til meins. Böðvarr kveðst ekki konungr vilja 
vera, heldr kvaðst hann vilja með konungi vera ok 
honum þjóna: ertu svá fanginn fyrir þessum óvætti, 
at þú heldr varla viti þinu né réttum konungdómi, 
ok skal hun hér aldri þrifast upp frá þessu. Böðvarr 
var þá svá ólmr við at eiga, at konungr þorði ekki 
at fást við hann. Böðvarr gengr þá til skemmu drotn- 
ingar, ok hefir í hendi skreppu nokkura; konungr 
fór á eftir ok móðir hans; enn er Böðvarr kom í skemm- 
una, snýr hann at Hvit drotningu, ok setr belg skorp- 
inn á höfuð henni, ok dregr at hálsinum fyrir neðan; 
setti hann henni siðan vangahögg, ok barði hana til 
heljar með ýmislegum píningum, ok dró hana svá 
um öll stræti; þótti mörgum eða flestum þar innan 
hallar þetta ekki verra enn hálfneitt, enn konungi 
stórilla, ok gat ekki at gert; lét Hvit drotning svá 
sitt arma lif; var Böðvarr þá átján vetra, er þetta 
var tiðinda. Litlu siðarr tekr Hringr konungr sótt ok 
andast. Eftir þat tekr Böðvarr þar við ríki, ok unir 
þar Litla hrið; síðan stefnir hann þing við landsmenn, 
ok talar þar á þinginu, at hann vill í burtu fara, enn 
hann gifti móður sina manni þeim, sem Valsleitr hét, 
hann var þar áðr jarl, oksitr Böðvarr í veizlunni, áðr 
enn hann riðr. 


 XXXI. KAPÍTULI. 
Viðreign þeira bræðra Böðvars ok Elgfróða. 


Eftir þetta ríðr hann í burt einnsaman, ok ekki hefir 
hann með sér mikit gull né silfr né aðra fjárhluti, nema 
hann er vel búinn at vápnum ok klæðum; hann ríðr 
nú sínum góða hesti fyrst til hellisins eftir vísan 
móður sinnar; verðr sverðit laust, þá hann tekr til 





OK KAPPA HANS. 51 


hjaltanna; þat fylgði því sverði, at aldri mátti því 
bregða utan þat væri mannsbani; þat skyldi eigi und- 
ir höfuð leggja, ok eigi á hjalt reisa; eggjar skyldi 
þrisvar sinnum á allri æfi sinni brýna, ok eigi mátti 
bregða annat skeið, svá var þat torsótt; þenna mæta 
grip vildu þeir bræðr allir eiga. Böðvarr sótti á 
fund Elgfróða bróður síns; hann gerði umgjörð at 
sverðinu af björk; ekki verðr tíðinda í ferð hans, fyrr 
enn hann kemr aftan dags at skála mikum; þar réð 
fyrir Elgfróði. Böðvarr leiðir inn hest sinn, ok þykist 
eiga at heimilu þat alt, er hann þykist þurfa. Fróði 
kemr heim um kveldit, ok rennir illa augum á hann; 
Böðvarr ferr ekki at þvi, ok lætr hefjast við; svá hest- 
arnir eigast ok ilt við, ok vill hvárr reka annan af 
stallinum. Fróði tekr þá tilorða: Þetta er ofsamaðr 
mikil), er þorir at setjast hér inn at ólofi minu. Böðvarr 
lét slúta höttinn, ok svarar engu. Elgfróði stendr 
upp, ok bregðr skálminni, ok skellir siðan upp at heft- 
mu, ok ferr svá tvisvar sinnum; Böðvarr bregðr sér 
ekki við; í þriðja sinn bregðr hann skálminni, ok 
stefnir nú at honum, ok hyggr hann, at sá maðr kunni 
ekki at hræðast, er kominn var; ætlar nú hann skuli 
undir sér taka; ok sem Böðvarr sér í hvert efni komit 
er, vill hann eigi lengr biða, stendr nú upp ok rennr 
undir hönd honum. Elgfróði varð þess harðari undir 
höndum, ok eigast þeir við miklar sviftingar, ok þá 
ferr ofan hattr Böðvars, ok þá kennir Fróði hann, ok 
mælti: Velkominn frændi! Ok höfum við helzt lengi 
þessar sviftingar haft; ekki sakar enn til, segir Böð- 
var. Elgfróði mælti: Varlega mun þér þó enn, frændi, 
við mik at eiga, ef vit skulum þat þreyta, ok muntu 
hér enn aflsmunar kenna, ef vit skulum eigast við, 
ok ekki hlifast við. Fróði bauð honum ip at vera, 


52 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ok eiga alt hálft við sik. Böðvarr vill þat eigi, ok 
þótti honum þat ilt, at drepa menn til fjár sér; hann 
ferr nú á burt eftir þetta. Fróði fór á leið með hon- 
um, ok segir honum þat, (at hann) hafi mörgum manni 
grið gefit, þeim er litlir vóru fyrir sér, ok við þat 
gladdist Böðvarr, oksagði, hann gerði þat vel: ok 
flesta skyldir þú í friði láta fara, þó þér þætti nokkut 
við þá. Elgfróði segir: Mér eru allir hlutir illa gefnir, 
enn þat er þér eitt til, at fara á fund Hrólfs konungs, 
því þar vilja allir vera enir mestu kappar með hon- 
um, þvi at stórlæti hans er miklu meira, rausn ok 
hugprýði, enn allra konunga annarra. Siðan tók Fróði 
ok stjakaði honum; þá mælti Fróði: Ekki ertu svá 
sterkr, frændi, sem þér hæfir. Fróði nam sér blóð í 
kálfanum, ok bað hann drekka, ok svá gerir Böðvarr; 
þá tók Fróði til hansi annat sinn, ok þá stóð Böðvarr 
i sömu sporum; helzt ertu nú sterkr, frændi, sagði 
Elgfróði, ok vænti ek, at þér hafi komit at haldi 
drukkrinn, ok þú munt verða fyrirmaðr flestra um afli ok 
hreysti, ok um alla harðfengi ok drengskap, ok þess 
ann ek þér vel. Eftir þetta sté Fróði í bergit, er 
var hjá honum, alttillagklaufa. Þá mælti Fróði: Til 
þessa spors mun ek koma hvern dag, ok vita, hvat í 
sporinu er; mold mun verða, ef þú verðr sóttdauðr, 
vatn, ef þú verðr sjódauðr, blóð, ef þú verðr vápndauðr, 
ok mun ek þá hefna þin, því ek ann þér mest allra 


minna. 


XKXTI. KAPÍTULI. 

Böðrarr ferr á fund Þóris konungs bróður síns. 
Skiljast þeir nú, ok ferr Böðvarr leið sina, til þess 
at hann kom til Gautlands, ok var Þórir konungr 
hundsfótr eigi heima; þeir vóru menn svá líkir, at 


OK KAPPA HANS. 58 


hvárigan mátti þekkja frá öðrum, ok ætluðu lands- 
menn, at Þórir mundi heim kominn, ok er hann þar 
settr í hásæti, ok þjónat jafnt sem konungi at öllum 
hlutum, ok skipat í rekkju hjá drotningu, því Þórir 
var kvángaðr.  Böðvarr vill eigi liggja undir þeir 
blæju, sem hun hefir; þetta þótti henni undarlegt, 
þvi hun hugði þat sannlega bónda sinn, enn Böðvarr 
sagði henni alt, hvernig háttat er; hun lét þá ekki á 
sér finna; ok svá breyttu þau hverja nótt, ok skröf- 
uðust svá við, fram til þess Þórir kom heim, ok verða 
menn þá at þekkja, hverr maðrinn er. Verðr þá fagn- 
aðarfundr með þeim bræðrum; segir Þórir, at engum 
mundi hann svá öðrum trúa, at byggja nærri drotn- 
ingu sinni. Þórir bauð honum þar at vera, ok hafa 
til helminga við hann alt lausafé. Böðvarr kveðst eigi 
vilja þat. Þórir bauð honum þá at fara með, sem 
hann vildi, eða fá honum lið; eigi vildi hann þat. 
Reið Böðvarr á burt, ok fór Þórir á leið með honum, 
ok skilja þeir bræðr með vináttu ok þó með leynd 
nokkurri; ok er ekki sagt af ferðum hans, fyrr enn 
hann kemr fram í Danmörk ok þartil hann á skamt 
til Hleiðargarðs. 


XXXIII KAPÍTULI. 
Böðvarr gistir hjá karli ok kerlingu. 
Einn dag var væta mikil, ok verðr Böðvarr vátr 
mjök, ok mæðist fast hestrinn, ok gerðist móðr undir 
honum, er hann reið mikit, enn gerðist geysilega blautt 
ok þungreitt; gerðist mikit myrkr ok ofanfall á nótt- 
mn; ok eigi finnr hann fyrr, enn hestrinn drepr 
fótum í hæð nokkura. Böðvarr stigr af baki, ok leit- 
ast fyrir, ok skilr hann, at þar muni vera hús nokk- 
ut, ok finnr hann, at þar eru dyrr á; hann lýstr á 


64 HRÓLFS SAGA KRAKA 


hurðina; þar gengr maðr út. Böðvarr beiðist þar vistar 
um nóttina; húsbóndinn sagðist ekki vísa honum burt 
á náttarþeli, enn hann væri ókunnigr. Bónda þykir 
maðrinn vera mikilúðlegr, alt þat, er hann má á sjá. 
Þar er Böðvarr um nóttina í góðum beinleika; hann 
spurði margt frá afreksverkum Hrólfs konungs eða 
kappa hans, eða hversu langt væri þangat. Nei, sagði 
karl, þangat er nú allskamt, eða ætlar þú þangat? 
Já, sagði Böðvarr, þat er ætlun min; karl sagði hon- 
um mundu þat vel hent, þvi ek sé þú er mikill maðr 
ok sterkr, enn þeir þykjast vera garpar miklir, ok við 
þetta grætr kerling hástöfum, þá þeir geta Hrólfs 
konungs ok kappa hans í Hleiðargarði. Hvat grætr 
þú, fáráð kerling? segir Böðvarr. Kerling mælti: Við 
karl minn áttum einn son, þann Höttr hét, ok einn 
dag fór hann til borgarinnar at skemta sér, enn þeir 
glettust við hann konungsmennirnir, ok þat stóðst 
hann illa; síðan tóku þeir hann ok settu í beina sorp; 
enn þat er háttr þeira um matmál, ok svá sem af 
er étit hverju beini, þá kasta þeir til hans; fær hann 
af því stundum stór mein, ef á hann kemr, ok ekki 
veit ek, hvárt hann er lifs eða dauðr; enn þau laun 
vilda ek af þér hafa fyrir minn beinleika, at þú 
kastaðir til hans minna beini heldr enn meira, ef hann 
er ekki dauðr út af. Böðvarr segir: Ek skal gera 
eftir því, sem þú beiðir, ok ekki þykir mér þat svá 
garplegt, at berja menn beinum eða hata börn eðr 
smámenni. Þá gerir þú vel, sagði kerling, því þin 
hönd sýnist mér sterkleg, ok veit ek vist, hann á 
engan stað fyrir þinum höggum ef þú vilt ekki 
hlifast við. 


OK KAPPA HANS. 55 


XXXIV. KAPÍTULI. 
Böðvarr kemr til Hrólfs konungs. 


Siðan fór Böðvarr leið sina til Heiðargarðs. Hann 
kemr til konungs atsetu. Böðvarr leiðir siðan hest 
sinn á stall hjá konungs hestum enum beztu ok 
spyrr engan at; gekk siðan inni höllina, ok var 
þar fátt manna. Hann seæzt utarlega, ok sem hann 
hefir verit þar litla hrið, heyrir hann þrösk nokkut 
utar í hornit í einhverjum stað. Böðvarr litr þangat, 
ok sér, at mannshönd kemr upp úr mikilli beinahrúgu, 
er þar lá; höndin var svört mjök. Böðvarr gengr þang- 
at til ok spyrr, hverr þar væri í beinahrúgunni; þá 
var honum svarat ok heldr óframlega: Höttr heiti ek, 
Bökki sæll. Því ertu hér? segir Böðvarr, eða hvat 
gerir þú? Höttr segir: Ek geri mér skjaldborg, Bökki 
sæll. Böðvarr sagði: Vesall ertu þinnar skjaldborgar. 
Böðvarr þrifr til hans, ok hnykkir honum burt úr beina- 
hrúgunni. Höttr kvað þá hátt við, ok mælti: Nú 
viltu mér bana; ger eigi þetta, svá sem ek hefi nú 
vel um búizt áðr, enn þú hefir nú rótat sundr skjald- 
borg minni, ok hafða ek nú svá gert hana háva utan 
at mér, at hun hefir hlíft mér við öllum höggum 
ykkar, svá ekkert högg hefir komit á mik lengi, enn 
ekki var hun enn svá búin, sem ek ætlaði hun skyldi 
verða. Böðvarr mælti: Ekki muntu fá skjaldborgina 
gerða lengr. Höttr mælti ok grét: Skaltu nú bana 
mér, Bökki? Böðvarr bað hann ekki hafa hátt, tók 
hann upp síðan, ok bar hann út úr höllinni ok til 
vatns nokkurs, sem þar var í nánd, ok gáfu fáir at 
þessa gaum, ok þó hann upp allan. Síðan gekk 
Böðvarr til rúms, sem hann hafði áðr tekit, ok leiddi 
eftir sér Hött, ok þar setr hann Hött hjá sér, enn 


56 HRÓLFS SAGA KRAKA 


hann er svá hræddr, at skelfr á honum leggr ok liðr, 
enn þó þykist hann skilja, at þessi maðr vill hjálpa 
sér. Eftir þat kveldar, ok drifa menn í höllina, ok 
sjá Hrólfs kappar, at Höttr er settr á bekk upp, ok 
þykir þeim sá maðr hafa gert sik cærit djarfan, er 
þetta hefir tiltekit. Ilt tillit hefir Höttr, þá hann sér 
kunningja sina, því hann hefir ilt eitt af þeim reynt; 
hann vill lifa gjarnan, ok fara aftr í beinahrúgu sina, 
enn Böðvarr heldr honum, svá hann náir ekki í burtu 
at fara, því hann þóttist ekki jafnberr fyrir höggum 
þeira, ef hann næði þangat at komast, sem hann er 
nú. Hirðmenn hafa nú sama vanda, ok kasta fyrst 
beinum smám um þvert gólfit til Böðvars ok Hattar. 
Böðvarr lætr, sem hann sjái eigi þetta. Höttr er svá 
hræddr, at hann tekr eigi mat né drukk, ok þykir 
honum þá ok þá, sem hann muni vera lostinn; ok nú 
mælti Höttr til Böðvars: Bökki sæll, nú ferr at þér 
stór hnúta, ok mun þetta ætlat okkr til nauða. Böð- 
varr bað hann þegja; hann setr við holan lófann, ok 
tekr svá við hnútunni; þar fylgir leggrinn með. 
Böðvarr sendir aftr hnútuna, ok setr á þann, sem 
kastaði, ok rétt framan í hann með svá harðri 
svipan, at hann fekk bana; sló þá miklum ótta 
yfir hirðmennina. Kemr nú þessi fregn fyrir Hrólf 
konung ok kappa hans upp í kastalann, at maðr mik- 
ilúðlegr sé kominn til hallarinnar, ok hafi drepit einn 
hirðmann hans, ok vildu þeir láta drepa manninn. 
Hrólfr konungr spurðist eftir, hvárt hirðmaðrinn hefði 
verit saklauss drepinn. Þvi var næsta, sögðu þeir; 
kómust þá fyrir Hrólf konung öll sannindi hér um. 
Hrólfr konungr sagði þat skyldu fjarri, at drepa skyldi 
manninn: hafi þit hér illan vanda upp tekið, at berja 
saklausa menn beinum; er mér í því óvirðing, enn 


OK KAPPA HANS. 57 


yðr stór skömm, at gera slikt; hefi ek jafnan rætt 
um þetta áðr, ok hafi þit at þessu engan gaum gefið, 
ok hygg ek, at þessi maðr muni ekki alllitill fyrir 
sér, er þér hafi nú áleitað, ok kallið hann til min, 
svá ek viti, hverr hann er. Böðvarr gengr fyrir kon- 
ung, ok kveðr hann listilega. Konungr spyrr hann 
at nafni. Hattargriða kalla mik hirðmenn yðar, enn 
Böðvarr heiti ek. Konungr mælti: Hverjar bætr viltu 
bjóða mér fyrir hirðmann minn? Böðvarr segir: Til 
þess gerði hann, sem hann fekk. Konungr mælti: 
Viltu vera minn maðr, ok skipa rúm hans? Böðvarr 
segir: Ekki neita ek, at vera yðarr maðr, ok munu 
vit ekki skiljast svá búit, vit Höttr, ok dveljast nærr 
þér báðir, heldr enn þessi hefir setit, ellegar vér för- 
um burt báðir. Konungr sagði: Eigi sé ek at hon- 
um sæmð, enn ek spara ekki mat við hann. Böðvarr 
gengr nú til þess rúms, sem honum likaði, enn ekki 
vill hann þat skipa, sem hinn hafði áðr; hann kippir 
upp í einhverjum stað þrem mönnum, ok siðan sett- 
ust þeir Höttr þar niðr, ok innar í höllinni enn þeim 
var skipat. Heldr þótti mönnum ódælt við Böðvar, 
ok er þeim enn mesti íhugi at honum. 


XXXV. KAPÍTULI. 
Böðvarr nnnr dýri. 


Ok sem leið at jólum, gerðust menn ókátir. Böðvarr 
spyrr Hött, hverju þetta sætti; hann segir honum, at 
dýr eitt hafi þar komit tvá vetr í samt, mikit ok óg- 
urlegt, ok. hefir vængi á bakinu, ok flýgr þat jafnan; 
tvau haust hefir þat nú hingat vitjat ok gert mikinn 
skaða; á þat bita engin vápn, enn kappar konungs 
koma ekki heim, þeir sem at eru einna mestir. Böð- 
varr mælti: Ekki er höllin svá vel skipuð, sem ek 


58 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ætlaði, et eitt dýr skal eyða riki ok fé konungsins. 
Höttr sagði: Þat er ekki dýr, heldr er þat et mesta 
tröll. Nú kemrjólaaftann; þá mælti konungr: Nú vil 
ek, at menn séu kyrrir ok hljóðir í nótt, ok banna ek öll- 
um minum mönnum at ganga Í nokkurn háska við dýr- 
it, enn fé ferr eftir þvi, sem auðnar; menn mina vil ek 
ekki missa; allir heita hér góðu um, at gera eftir því, 
sem konungr bauð. Böðvarr leyndist í burt um nótt- 
ima; hann lætr Hött fara með sér, ok gerir hann það 
nauðigr, ok kallaði hann sér stýrt í bana. Böðvarr segir, 
at betr mundi takast. Þeir ganga í burt frá höllinni, 
ok verðr Böðvarr at bera hann, svá er hann hræddr. Nú 
sjá þeir dýrit; ok þvi næst æpir Höttr slikt, sem hann 
má, ok kvað dýrit mundu gleipa hann. Böðvarr bað 
bikkuna hans þegja, ok kastar honum niðr í mosann, 
ok þar lHggr hann, ok eigi með öllu óhræddr; eigi 
þorir hann heim at fara heldr. Nú gengr Böðvarr 
móti dýrinu; þat hæfir honum, at sverðit er fast Í 
umgjörðinni, ok nú fær hann brugðit umgjörðinni, 
svá sverðit gengr úr sliðrunum, ok leggr þegar undir 
bægi dýrsins, ok svá fast, at stóð í hjartanu, ok datt 
þá dýrit til jarðar dautt miðr. Eftir þat ferr hann 
þangat sem Höttr liggr. Böðvarr tekr hann upp, ok 
berr þangat, sem dýrit liggr dautt. Höttr skelfr ákaft. 
Böðvarr mælti: Nú skaltu drekka blóð dýrsins; hann 
er lengi tregr, enn þó þorir hann vist eigi annat. 
Böðvarr lætr hann drekka tvá sopa stóra; hann lét 
hann ok eta nokkut af dýrshjartanu; eftir þetta tekr 
Böðvarr til hans, ok áttust þeir við lengi. Böðvarr 
mælti: Helzt ertu nú sterkr orðinn, ok ekki vænti 
ek, at þú hræðist nú hirðmenn Hrólfs konungs. Höttr 
sagði: Eigi mun ek þá hræðast, ok eigi þik upp frá 
þessu. Vel er þá orðit, Höttr félagi (segir Böðvarr); 


OK KAPPA HANS. 59 


föru við nú til, ok reisum upp dýrit ok búum svá 
um, at aðrir ætli kvikt muni vera; þeir gera nú svá. 
Eftir þat fara þeir heim, ok hafa kyrt um sik, ok 
veit enginn maðr, hvat þeir hafa iðjat. 


XXXKVI. KAPÍTULI. 


Konungr ok menn hans fara at dýrinu. 
Konungr spyrr um morguninn, hvat þeir viti til 
dýrsins, hvárt þat hafi nokkut þangat vitjat um nótt- 
ma; honum var sagt, at fé alt væri heilt í grindum 
ok ósakat. Konungr bað menn forvitnast, hvárt eng- 
mn sæi lHkindi til, at þat hefði heim komit; varð- 
menn gerðu svá, ok kómu skjótt aftr, ok sögðu kon- 
ungi, at dýrit færi þar ok heldr geyst at borginni. 
Konungr bað hirðmenn vera hrausta, ok duga nú 
hvern eftir því, sem hann hefði hug til, ok ráða af 
óvætt þenna; ok svá var gert, sem konungr bauð, at 
þeir bjuggu sik til þess. Konungr horfði á dýrit, ok 
mælti siðan: Engasé ek förá dýrinu, enn hverr vill 
nú taka kaup einn, ok ganga í móti þvi? Böðvarr 
mælti: Þat væri næsta hrausts manns forvitnisbót. 
Höttr félagi, rektu nú af þér illmælit þat, at menn 
láta, sem enginn krellr né dugr muni í þér vera; far 
nú ok drep þú dýrit; máttu sjá, at enginn er allfúss 
til þess annarra. Já, sagði Höttr, ek mun til þess ráð- 
ast. Konungr mælti: Ekki veit ek hvaðan þessi 
hreysti er at þér komin, Höttr, ok mikit hefir um þik 
skipazt á skammri stundu. Höttr mælti: Gef mér 
til sverðit Gullinhjalta, er þú heldr á, ok skal ek þá 
fella dýrit, eða fá bana. Hrólfr konungr mælti: Þetta 
sverð er ekki berandi nema þeim manni, sem bæði er 
góðr drengr ok hraustr. Höttr sagði: Svá skaltu til 
ætla, at mér sé svá háttat. Konungr mælti: Hvat 


60 HRÓLFS SAGA KRAKA 


má vita, nema fleira hafi skipazt um hagi þina, enn 
sjá þykir? enn fæstir menn þykjast þik kenna, at þú 
sért enn sami maðr; nú tak við sverðinu, ok njót 
manna bezt, ef þetta er vel unnit. Siðan gengr Höttr 
at dýrinu alldjarflega, ok höggr til þess, þá hann kemr 
í höggfæri, ok fellr dýrit niðr dautt. Böðvarr mælti: 
Sjáið nú, herra, hvat hann hefir til unnit. Konungr 
segir: Vist hefir hann mikit skipazt, enn ekki hefir 
Höttr einn dýrit drepit, heldr hefir þú þat gert. Böð-. 
varr segir: Vera má, at svá sé. Konungr segir: 
Vissa ek, þá þú komst hér, at fáir mundu þínir jafn- 
ingjar vera, enn þat þyki mér þó þitt verk frækileg- 
ast, at þú hefir gert hér annan kappa, þar Höttr er, 
ok óvænlegr þótti til mikillar giftu; ok nú vil ek 
hann heiti eigi Höttr lengr, ok skal hann heita Hjalti 
upp frá þessu; skaltu heita eftir sverðinu Gullinhjalta; 
ok endar hér þenna þátt af Böðvari ok bræðrum hans. 


Hjalta þáttr. 


XXXVII. KAPÍTULI. 


Nú líðr á vetrinn ok þartil, sem berserkja Hrólfs 
konungs er heim ván. Böðvarr spyrr Hjalta um háttu 
berserkja. Hann segir, at þat sé vandi þeira, at ganga 
fyrir sérhvern mann, er þeir koma heim til hirðar- 
innar, ok fyrst fyrir konunginn, ok spyrja, ef hann 
teldist jafnsnjall þeim, enn þá segir konungrinn svá: 
Vant er þat at segja, Jafnhraustir menn sem þér eruð, 
þar sem þér hafið framit yðr í bardögum ok blóðsút- 
hellingum við ýmsar þjóðir svá vel í suðrálfu heimsins 


OK KAPPA HANS. 61 


sem norðrálfunni, oksvarar konungr þessu þeim meirr 
af hugprýði, enn litilmensku, því hann þekkir sinni 
þeira, (ok) þeir vinna konunginum mikinn sigr ok 
mkit fé; þá ganga þeir þaðan, ok spyrja ens sama 
hvern mann, sem í höllinni er, enn enginn þykist jafn- 
snjallr þeim. Böðvarr segir: Þat er litit drengjaval 
hér er með Hrólfi konungi, at allir skuli bera bleyði- 
orð fyrir berserkjum. Nú hætta þeir þessu tali, ok 
hefir Böðvarr nú verit eitt ár með Hrólfi konungi, ok 
svá kemr nú annarr jólaaftann, at eitt sinn, at Hrólfr 
konungr sat undir borðum, at spruttu upp dyrr hallar- 
innar, ok gengu þar inn tólf berserkir, allir gráir af 
jámum, svá sem á eina ismöl sæi. Böðvarr spyrr 
Hjalta í hljóði, hvárt hann þorir at reyna við einhvern 
þeira. Já, sagði Hjalti, ekki við einn, heldr við alla, 
þvi ek kann ekki at hræðast, þótt ofreflii mitt sé 
mér á móti, ok ekki skal einn þeira skelfa mik. Nú 
ganga berserkir fyrst innar eftir höllinni, ok sjá þeir 
at fjölgat hefir kappa Hrólfs konungs, siðan þeir fóru 
heiman, ok hyggja vandlega at þeim komumönnum; 
zt þeim hann ekki lítill fyrir sér annarr þeira, ok 
er sagt, at þeim hafi brugðit nokkut undarlega við, 
þeim, sem fyrir þeim gekk. Nú ganga þeir eftir vanda 
innar fyrir Hrólf konung, ok spyrja hann sömu orða, 
sem þeir eru vanir; enn konungr svarar, sem honum 
þykir þar til horfa eftir vanda, ok ganga svá fyrir hvern 
mann í höllinni, ok seinast ganga þeir fyrir þá fé- 
laga, ok spyrr sá, sem fyrir þeim er, Böðvar, hvárt 
hann teldist jafnsnjallr honum. Böðvarr segir, at hann 
teldist ekki jafnsnjallr, heldr snjallari, hvat sem þeir 
reyndu, ok þyrfti hann ekki at jaga sik sem aðra 
gyltu, sá fúll merarson, ok stökkr fram á berserkinn 
ok undir hann, þar hann var í öllum herklæðunum, 


62 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ok rekr hann niðr bölvat fall, svá honum lá við bein- 
brot. Hjalti í annan stað leikr slikt et sama. Þá varð 
mikit óhljóð í höllinni, ok þótti Hrólfi konungi horfast 
til stórs váða, ef sinir menn dræpist niðr; hleypr hann 
úr hásætinu ok at Böðvari, ok biðr, at láta alt vera 
kyrt ok í góðan máta, enn Böðvarr segir, hann skuli 
lífit missa, nema hann telist sér minni maðr. Hrólfr 
konungr sagði, þat væri auðgert, ok lét hann berserk- 
inn svá upp standa; ok svá gerði Hjalti eftir konungs 
skipan. Settust menn síðan hverr í sitt sæti, enn ber- 
serkir í sin með þungri áhyggju; taldi Hrólfr konungr 
fyrir þeim miklar fortölur, at þeir mætti nú sjá þat, 
at eigi væri neitt svá ágætt, sterkt eða stórt, at ekki 
mætti þvilikt finna: fyrirbýð ek ykkr, at vekja nokk- 
ur vandræði í minni höllu, enn ef þit bregðið út af 
þessu, þá skal þat gilda ykkar líf, enn verið sem ólm- 
astir, þá ek á við óvini mina at skifta, ok vinnið svá 
til heiðrs ok sæmðar; hefi ek nú þat kappaval, at ek 
þarf ekki upp á yðr at synjast. Allir gerðu góðan 
róm á máli konungs, ok sættust svá allir heilum sátt- 
um, ok var svá skipat mönnum í höllinni, at Böðvarr 
var mest metinn ok haldinn, ok sat hann upp á hægri 
hönd konunginum ok honum næst, þá Hjalti enn hug- 
prúði, ok gaf konungr honum þat nafn; þvi mátti 
hann hugprúðr heita, at hann gekk hvern dag með 
hirðmönnum konungs, sem hann léku svá út, sem fyrr 
var frá sagt, ok gerði þeim ekkert grand, enn var nú 
orðinn miklu meiri maðr, enn þeir, enn konungi þótti 
várkunn, þótt hann hefði gert þeim nokkura minning 
eða drepit einhvern þeira; enn til vinstri handar kon- 
ungi sátu þeir bræðr þrir: Svipdagr, Hvitserkr ok 
Beigaðr; svá vóru þeir orðnir mikilsháttar, ok þá tólf 
berserkir ok annat drengjaval svá á báðar síður um 


Mm 


x 





= 
Á 

A F AL #0 
F . 


a TR mn - 


OK KAPPA HANS. 68 


allan kastalann, sem hér eru eigi nefndir. Lét kon- 
ungrinn þessa sína menn fremja alskyns leika ok listir, 
með allrahanda gamni ok skemtun, ok reyndist Böð- 
varr allra mestr hans kappa, hvat sem reyna þurfti, 
ok í svá miklar virðingar komst hann hjá Hrólfi kon- 
ungi, at hann eignaðist hans einkadóttur, Drífu; ok 
leið nú svá fram um stund, at þeir sitja at sinu ríki, 
ok eru allra manna frægastir. 


Svíþjóðar ferð Hrólfs konungs. 


——.—.—.2.2...2 


XXXVIN. KAPÍTULI. 
Ráðin för til Svíþjóðar. 

Þat ær nú sagt einhvern dag, at Hrólfr konungr 
sat Í sínum konunglega sal, ok allir hans kappar ok 
stórmenni hjá honum, ok at hann hélt eina kostu- 
lega veizlu. Nú sér Hrólfr konungr á báðar hendr, 
ok mælti: Mikit ofrefli er hér saman komit í eina 
höll. Þá spurði Hrólfr konungr Böðvar, hvárt hann 
vissi nokkurn konung slíkan sem hann, ok stýri slik- 
um köppum. Böðvarr segist eigi vita: enn einn 
hlutr er sá, at mér þykir hnekkja yðar konunglegri 
tign. Hrólfr konungr spurði, hverr hann sé. Böðvarr 
mælti: Þat skortir yðr, herra, at þér heimtið ekki 
fóðurarf yðar til Uppsala, er Aðils konungr mágr yðar 
str yfir með röngu. Hrólfr konungr segir, at torsótt, 
muni eftir því at leita: því Aðils er ekki maðr ein- 
faldr, heldr fjölkunnigr, slægvitr, kyndigr, grimmúðigr 
ok enn versti við at eiga. Böðvarr segir: Þó sómir 
yðr, herra, at leita eftir yðrum hlut, ok finna Aðils 
konung eitthvert sinn, ok vita, hvernig hann svarar 


64. HRÓLFS SAGA KRAKA 


þessu máli. Hrólfr konungr sagði: Mikill málstaðr 
er þetta, sem þú vekr upp, þvi þar eigum vér eftir 
föðurhefndum at leita, er Aðils konungr enn ágjarni 
ok prettvísi er, ok skulum vér á hætta. Ekki mun 
ek þat lasta, segir Böðvarr, at reyna um sinn, hvat 
þar er fyrir, er Aðils konungr er. 


XXXIX. KAPÍTULI 
Ferð Hrólfs konungs til Uppsala. 


Hróltr konungr býst nú til ferðar sinnar með hundr- 
að manna, ok auk kappa hans tólf ok berserki tólf. 
Ekki er sagt frá ferðum þeira, fyrr enn þeir koma 
til eins bónda; hann stóð úti, er þeir kómu, ok bauð 
þeim öllum þar at vera. Konungr sagði: Þú ert 
- hraustr maðr, eða hefir þú nokkur efni til þess, þvi 
vér erum eigi svá fáir saman, ok er þat ekki smá- 
bónda at taka við oss öllum. Hann hló ok mælti: 
Já, herra, sagði hann, sét hefi ek menn stundum 
ekki færri koma, þar sem ek hefi verit, ok ekki skal 
yðr skorta drykk, né svá annat, nætrlangt, eða þat, 
sem þér þurfið at hafa. Konungr segir: Þá munum 
vér á þetta hætta. Varð bóndi glaðr við þetta; eru 
nú teknir hestar þeira, ok unninn þeim beinleiki. Hvert 
er nafn þitt, bóndi? sagði konungr. Hrana kalla mik 
sumir menn, sagði hann. Þar er svá beint, at varla 
þykast þeir hafa komit í beinna stað, ok er bóndi all- 
kátr, ok þess spyrja þeir hann einskis, at hann kynni 
eigi úr öllu at leysa, ok þykir þeim hann vera enn 
óheimskasti; tókunú á sik svefn; ok er þeir vöknuðu, 
kól þá svá, at þeim hristust tennr í höfði, ok hrukku 
upp allir saman, ok báru á sik klæði ok alt þat. sem til 
fekst, nema kappar Hrólfs konungs; þeir hlittu þeim 
klæðum, sem áðr höfðu þeir; alla kól þá um nótt- 


Ff 


OK KAPPA HANS. 65 


ms. Þá spurði bóndi: Hversu hefir ykkr sofnazt? 
„ Böðvarr svarar: Vel, segir hann. Þá mælti bóndi við 
konung: Veit ek, at hirðmönnum þinum þykir heldr 
svalt hafa verit í skálanum í nótt, ok þat var svá, 
ok ekki mega þeir ætla sér at standast þær þrautir, 
er Aðils konungr at Uppsölum mun reyna við yðr, er 
þeim þótti þetta svá erfitt, ok sendu heim, herra, hálft 
lið þitt, ef þú vilt halda lífinu, því ekki muntu með 
fjölmenni sigrast á Aðils konungi. Mikill ertu fyrir 
þér, bóndi, sagði konungr, ok þetta skal ráð hafa, 
sem þú leggr til. Fara núleið sina, þá þeir eru búnir, 
ok biðja bónda vel lfa, enn konungr sendir aftr 
helming lðs sins; riða nú leið sina, ok þegar verðr 
annarr bær fyrir þeim litill! Hér þykast þeir kenna 
enn sama bónda, sem þeir höfðu áðr hjá gist; þeim 
þykir nú undarlega við bregða; tekr bóndi enn vel 
við þeim, ok spyrr, þvi þeir komi svá oft. Konungr 
svarar: Vér vitum varla, hverjum brögðum vér erum 
beittir, ok máttu heita réttr bragðakarl. Bóndi segir: 
Eigi skal enn illa við yðr taka. Þar eru þeir þá 
nótt aðra í góðum beina, ok tóku svefn á sik, ok 
vöknuðu við þat, at þorsti var svá mikill kominn 
á þá, at þeim þótti nálega óbærilegr, svá þeir gátu 
varla hrært tunguna í höfði sér; þeir stóðu upp, ok 
fórn þangat til, sem skapker eitt stóð með vin, ok 
drukku þar úr. Um morguninn mælti Hrani bóndi: 
Enn er svá komit, herra, at þér hlýði mér, ok þykir 
mér litil þol í þeim mönnum, sem drekka verða um 
nætr; meiri raun munu þér verða at þola, þá þér 
komið til Aðils konungs. Laust þá á miklu illviðri, 
ok sitja þeir þar þann dag, ok kemr nóttin þriðja; 
enn um kveldit var gerðr eldr fyrir þeim, ok þótti 


þeim helzt heitt um hönd, sem við eldinn sátu; flestir 
5 


66 HRÓLFS SAGA KRAKA 


flúðu úr því rúmi, sem Hrani bóndi hafði skipat þeim, 
ok stukku allir frá eldinum út, utan Hrólfr konungr 
ok kappar hans. Bóndi mælti: Velja megi þér, herra, 
úr lðinu enn, ok er þat mitt ráð, at ekki fari nema 
þér ok kappar yðar tólf, ok er þá nokkur von, at þér 
komið aftr, enn engin ellegar.  Svá lizt mér á þik, 
bóndi, sagði Hrólfr konungr, sem vér munum hafa 
ráð þin. Eru þeir þar þrjár nætr; riðr konungr það- 
an við enn tólfta mann, enn sendi aftr alt sitt lið 
annat. Aðils konungr hefir njósn af þessu, ok kallaði 
þat vel, at Hrólfr konungr vildi hann heimsækja, 
því hann skal hingat vist erindi hafa, svá frásagnar 
skal þykja vert, áðr enn við skiljum. 


XL. KAPÍTULI. 
Viðtökur hjá Aðils konungi. 
Ettir þetta riðr Hrólfr konungr ok kappar hans til 
hallar Aðils konungs, ok flykkist allr borgarmúgr upp 
í ena hæstu turna borgarinnar, at sjá prýði Hrólfs 
konungs ok kappa hans, þvi þeir vóru búnir skart- 
samlega, ok þykir mörgum mikils um vert um svá 
kurteisa riddara. Þeir riða fyrst seint ok rikmannlega, 
enn þá er þeir áttu skamt til hallarinnar, þá létu 
þeir hestana kenna spora, ok hleyptu þeim at höllinni, 
svá at alt stökk undan þeim, sem fyrir þeim varð. Aðils 
konungr lætr fagna þeim vel með allri bliðu, ok 
bauð, at láta taka hesta þeira. Böðvarr mælti: Hygg- 
ið svá til, sveinar, at hvárki bregði lagi sínu toppr 
né tagl í hestunum, ok gætið þeira vel ok geymið 
hugalt, at eigi saurgist þeir. Þetta er sagt Aðils kon- 
ungi, hvat vandlega þeir hefði fyrir mælt um hesta- 
geymsluna. Hann sagði: Harðla mikit er um ofstopa 
þeira ok dramb; hafið nú mitt ráð, gerið sem ek býð: 


OK KAPPA HANS. 67 


höggið úr rófurnar nær föllum við rass upp, ok skerið 
úr toppana, svá þar fylgi með ennileðrit, ok leikið þá 
út sem háðulegast í öllu þit getið, nema látið þá tóra at 
eins. Þá er þeim fylgt at hallardyrum, enn eigi kemr 
Aðils konungr í augljós. Þá mælti Svipdagr: Mér er 
kunnigt hér fyrir, ok mun ek gangainn fyrstr, þvi mér 
er enn mesti grunr á, hvernig við oss mun tekit, eða 
fyrir mun búit; gerum ekki orð á, hverr Hrólfr 
konungr er, svá Aðils konungr þekki hann ekki úr 
fokki várum; gekk þá Svipdagr undan öllum, ok 
þeir bræðr hans eftir honum, Hvitserkr ok Beigaðr, 
ok þá Hrólfr konungr ok Böðvarr, ok svá hverr eftir 
öðrum; var þá ekki við sveina at metast, þvi horfnir 
vóru þeir, sem þeim buðu til hallarinnar. Þeir höfðu. 
hauka sina sér á öxlum, ok þótti þat mikil prýði í 
þær mundir; enn Hrólfr konungr átti þann hauk, er 
Hábrók hét. Svipdagr gengr nú undan, ok gætir 
vandlega at öllum hlutum; hann sér mikla umbreyt- 
ing á viða; kómust þeir yfir svá marga ófæru, sem 
fyrir þá var sett, at eigi er hægt at greina, ok var 
þess erfiðara, sem innar dró í höllina. Ok nú komast 
þeir svá langt í höllina alt þangat til þeir sjá, hvar 
Aðils konungr rembist í hásætinu, ok þykir hvárum- 
tveggja mikils um vert, at hvárir sjá aðra; þó sjá þeir, 
at ekki er auðvelt enn, at ganga fyrir Aðils konung, 
enn þó eru þeir komnir hvárr svá nær öðrum, at 
skiljast má tal þeira. Þá tók Aðils konungr til orða: 
Ok þú ert nú kominn hér, Svipdagr félagi, eða hvert 
mun erindit kappans? Eða mun ekki vera sem mér 
sýnist : 

Dalr er í hnakka, 

auga er úr höfði, 

ör er Í enni, 


högg eru á hendi tvau; 
5* 


hr HRÓLFS SAGA KRAKA 
ok svá er Beigaðr bróðir hans allr hnýttr. Svipdagr 
mælti svá hátt, at allir máttu heyra: Nú vil ek þau 
grið af þér þiggja, Aðils konungr, eftir því, sem ek 
átti skilit af yðr, fyrir þá tólf menn, sem hér eru sam- 
an komnir. Aðils konungr svarar: Ek vil játa þessu, 
ok gangið inn í höllina skjótt ok skörulega með ör- 
uggu hjarta. Þat þykjast þeir skilja, at tálgrafir eru 
gerðar um höllina fyrir innan þá, ok mun eigi fritt 
at reyna, hvernig fyrir er búit, enn svá mikil dimma 
var yfir Aðils konungi, at þeir sáu óglögt í andlit 
honum; þat sjá þeir ok, at tjöldin, sem í kring um 
höllina eru innan henni til prýðis, eru fram brotin, ok 
muni þar menn vera undir með vápnum; þetta var 
orði sannara, at þar þusti brynjaðr maðr undan hverju 
skauti, þá þeir höfðu komizt yfir grafirnar, ok gerði 
Hrólfr konungr ok kappar hans þar ena hörðustu hrið 
ok klufu fólkit í tennr niðr; fór svá um stund, ok 
kennist ekki Hrólfr konungr, hvar hann er, enn fólkit 
fell niðr unnvörpum. Aðils konungr þrútnar nú í há- 
sætinu, þá hann sér, at Hrólfs kappar brytja niðr sitt 
lið, sem'aðra hunda, ok sér hann, at ekki mun duga 
svá leikit, stendr upp ok mælti: Hverju gegnir 
þetta et mikla hark? ok eru þetta enar mestu mann- 
fýlur, hvat þér takið til bragðs, at þér látizt leita á 
þvilika afburðamenn, sem oss hafa heimsótt, ok hætt- 
ið skjótt ok setizt niðr, ok tökum á oss fagnað, Hrólfr 
mágr, allir samt. Svipdagr mælti: Litt haldi þér enn 
griðin, Áðils konungr, ok fremðarlauss ertu í þessu. 
Setjast þeir síðan niðr eftir þat; Svipdagr inst, þá 
Hjalti enn hugprúði, enn Böðvarr sitr saman ok kon- 
ungr, því þeir vildu eigi, at hann væri kendr. Aðils 
konungr sagði: Þat sé ek, at þið farið ekki at mann- 
virðingu í ókunnu landi, eða því hefir Hrólfr mágr 





OK KAPPA HANS. 69 


ekki fleira lið? Svipdagr sagði: Þat sé ek, at þú 
sparir ekki at sitja á svikráðum við Hrólf konung ok 
menn hans, ok eru þar litil undr, hvárt hann riðr 
hingat fámennr eða fjölmennr, ok skildu þeir svá tal sitt. 


XLI. KAPÍTULI. 
Brenna í höll Aðils konungs. 


Eir þat lét Aðils konungr ræsta höllina; vóru þá 
í burtu bornir enir dauðu, því margr var drepinn af 
Aðils konungs mönnum, enn fjöldi sárr orðinn. Aðils 
konungr mælti: Gerum nú langelda fyrir vinum vár- 
um, ok veitum af alvöru slíkum mönnum, svá at oss 
líki öllum vel; eru nú menn fengnir til at kynda upp 
eldinn fyrir þeim. Hrólfs kappar sátu ávalt með 
vípnum sínum, ok vildu aldri þau af höndum láta- 
Eldrinn tundraði skjótt, því þar var ekki til sparat 
biki ok þurrum skíðum. Aðils konungr skipar öðrum 
megin eldsins sér sjálfum ok hirðmönnum sinum, enn 
Hróli konungi ok köppum hans öðrum megin, ok sitja 
á langstólum hvárirtveggju, ok talast við all-liklega 
sn á millum. Áðils konungr mælti: Ekki ér ofsög- 
um sagt af hreysti ykkar Hrólfs kappa ok harðfengi, 
enda þykist þér hverjum meiri, ok er ekki logit af 
mætti yðar; aukið nú eldana, sagði Aðils konungr, því 
ek skil eigi glögt, hvat konungrinn er, ok munu þér 
eigi flýja eldinn, þótt ykkr megi nokkut volgna; ok 
svá var nú gert, sem hann sagði fyrir, ok vildi svá 
verða víss, hvar et Hrólfr konungr væri, því hann 
þóttist vita, at hann mundi eigi geta staðizt hitann, 
svá sem kapparnir, ok þótti sér þá mundu verða auð- 
veldara at ná honum, er hann vissi, hvar hann var, 
því hann vildi Hrólf konung sannlega feigan. Böð- 
varr skildi þetta, ok svá þeir fleiri, ok hlifðu honum 


70 HRÓLFS SAGA KRAKA 


nokkut við hitanum, sem þeir máttu, enn eigi svá, 
at hann yrði kendr at heldr. Ok sem eldrinn gekk 
at þeim fastast, þá ætlar Hrólfr konungr þat fyrr 
Sér, at minnast þess, er hann hafði áðr heitit, at flýja 
hvárki eld né járn, ok sér hann nú, at Aðils konungr 
vill raun til þess gera, at þeir brenni þar, eða ella 
efni eigi heitstrenging sina. Þat sjá þeir, at stóll 
Aðils konungs er kominn alt útúr hallarveggnum, ok 
svá manna hans; nú gengr fast at eldsneytit, ok sjá 
þeir, at bruninn fellr á þá, nema nokkut sé við gert; 
eru nú brunnin mjök á þeim klæðin, ok kasta þeir 
þá skjöldunum á eldinn. Þá mæltu þeir Böðvarr ok 
Svipdagr: 

Aukum nú eldana 

at Aðils borg. 
Þreif þá sinn mann hvárr þeira, þá sem haldit höfðu 
upp eldunum, ok fleygðu þeim út á eldana ok mæltu: 
Njótið nú verms af eldinum fyrir handaverk ykkar ok 
erfiði, því vér erum nú fullbakaðir; bakið ykkr nú, 
því þit vóruð svá iðnir at um stund, at elda fyrir 
oss. Hjalti þrifr enn þriðja, ok fleygir honum á eld- 
inn á sinum enda, ok svá hverjum þeira, sem eldana 
æstu; þar brunnu þeir til ösku ok varð þeim ekki 
bjargat, því enginn þorði svá nær at koma. Eftir 
þetta unnit tekr Hrólfr konungr til orða: 

Ei flýr sá eldinn, 
sem yfir hleypr. 
Ok eftir þetta stikla þeir allir yfir eldinn, ok ætla 
nú at Aðils konungi ok taka hann höndum; ok sem 
Aðils konungr sér þetta, forðaði hann sér, ok hljóp 
at trénu, sem stóð í höllinni, ok var þat holt innan, 
ok svá komst hann úr höllinni með fjölkyngi sinni 
ok göldrum; ok svá kemr hann í sal Yrsu dotningar, 


OK KAPPA HANS. (! 


ok finnr hana at máli, ok tekr hun á honum hraklega, 
ok mælir mörgum stórum orðum við hann: þú lézq 
fyrst drepa bónda minn, Helga konung, sagði hun, 
ok niddist á honum, ok heldr fénu fyrir þeim, sem 
átti, ok nú á svá gert ofan viltu drepa son minn, ok 
ertu maðr miklu verri ok grimmari, enn nokkurir aðrir; 
nú skal ek als við leita, at Hrólfr konungr nái fénu, 
ok muntu hljóta af óvirðing, sem maklegt er. Aðils 
konungr sagði: Þann veg mun hér fara, at hvárigir 
munu trúa öðrum; mun ek ekki koma í augsýn þeira 
héðan í frá. Eftir þat skilja þan talit. 


XLII. KAPÍTULI. 
Yrsa drotning veitir Hrólfi konungi viðtöku. 


(rengr Yrsa drotning þá á fund Hrólfs konungs, ok 
fagnar honum afarvel; hann tekr ok vel kveðju henn- 
at; hun fær til mann at þjóna þeim ok gera þeim 
góðan beina; ok sem þessi maðr kom fyrir Hrólf 
konung, þá mælti hann:  Þunnleitr er þessi maðr, 
ok nokkurr kraki í andlitinu, eða er þetta konungr 
yðarr? Hrólfr konungr mælti: Nafn hefir þú gefit 
mér, þat sem við mik mun festast, eða hvat gefr þú 
mér at nafnfesti?  Vöggr svaraði: Als ekki hefi ek 
til, því at ek em félauss. Konungr mæiti: Sá hlýtr 
þá at gefa öðrum, sem tilá; hann dregr þá gullhring 
af hendi sér, ok gefr þessum manni. Vöggr mælti: 
Gef þú allra manna heilastr, ok er þetta en mesta 
gersemi; ok sem konungr fann, at honum þótti mik- 
ls um vert, mælti hann: Litlu verðr Vöggr feginn. 
Vöggr mælti, ok sté upp á stokk öðrum fæti: Þess. 
strengi ek heit, at ek skal þin hefna, ef ek hf lengr, 
ef þú verðr af mönnum sigraðr. Konungr svarar: 
Vel ferr þér, segir hann, enn þó væri ekki til aðrir 


72 HRÓLFS SAGA KRAKA 


óvænni, enn þú. Þat skilja þeir, at þessi maðr muni 
vera hollr ok trúr í því enu Ltla, sem hann má, enn 
litils hyggja þeir hann muni orka mega, því maðrinn 
var auvirðilegr; nú leynast þeir ekki fyrir honum; 
siðan ætluðu þeir at sofa, ok þóttust þeir vita, at 
þeir mundu mega liggja óhræddir í þeim herbergjum, 
sem drotning hafði fengit þeim. Böðvarr mælti: Vel 
er hér fyrir oss búit, ok vill drotning oss vel, enn 
Aðils konungr vill oss svá mikit ilt, sem hann má; 
þykir mér mikit, ef vér verðum at hafa svá búit. 
Vöggr segir þeim, at Aðils konungr sé enn mesti 
blótmaðr, svá ekki finst dæmi til: blótar hann einum. 
gölt, ok skil ek ekki, at slikr óvinr megi verða, ok 
veri þér varir um yðr, þvi hann leggr þar alt kapp 
á, at fyrirkoma ykkr með einhverju móti. Mein ván 
þyki mér, segir Böðvarr, at hann muni muna oss þat, 
hvernig hann stökk úr höllinni fyrir oss í kveld. 
Svá skulu þér til ætla, segir Vöggr, at hann muni 


slægr ok grimmúðigr. 


XLIII. KAPÍTULI. 
Aðils konungr sækir Hrólf konung með eldi. 


Þeir sofna eftir þat, ok vakna við, at gnýr svá mik- 
ill er úti at heyra, at undir alt tekr, ok skjálfa þótti 
húsit, sem þeir lágu í, svá sem alsolla léki. Vöggr 
tók þá til orða: Nú mun galtinn kominn á gang, 
ok mun sendr til hefnda við ykkr af Aðils konungi, 
ok er þat svá mikit tröll, at engir mega þat stand- 
ast. Hrólfr konungr átti einn hund mikinn, erGramr 
.„ hét; hann var með þeim; hann var mjök frábærr at 
hreysti ok sterkleik. Þvi næst kemr þar inn tröll 
í galtar líki, ok lætr aumlega í því illa trölli. Böð- 
varr sigar hundinum á göltinn, ok lætr hann sér 


OK KAPPA HANS. 18 





ekki bylt verða, ok réðst í móti geltinum; þar verðr 
nú atgangr harðfengr.  Böðvarr veitir hundinum lið, 
ok höggr til galta, enn aldri bitr á hans hrygg; svá 
er hundrinn Gramr harðr, at hann rifr hlustirnar af 
galtanum, ok þar með alla kinnfylluna, ok er þat alt 
i senn, at göltrinn ferr þar niðr, sem hann er kom- 
mn; ok þá kemr Aðils konungr at húsinu með mikit 
fjölmenni, ok slær þegar eld í húsit; ok við þetta 
verða þeir Hrólfr konungr varir, at eigi mun þá enn 
skorta eldsneytit.  Böðvarr mælti: Ilr dauðdagi er 
þetta, ef vér skulum hér inni brenna, ok kjöra ek 
heldr at falla fyrir vápnum á sléttum velli, ok ill 
verða þá æfilok Hrólfs konungs, ef svá skal til ganga; 
sé ek nú ekki annat ráð vænna, enn ganga svá fast 
á, at undan gangi þilin, ok brjótumst vér svá burt úr 
húsinu, ef þat má leikast, enn þat var þó ekki barna- 
spil, því húsit var rammbyggilega smiðat, ok hafi 
svá hverr mann fyrir sér, er vér komum út, ok munu 
þeir þá enn skjótt blotna; þetta er þjóðráð, segir 
Hrólfr konungr, ok þetta mun oss fullvel duga. 


XLIV. KAPÍTULI. 


Bardagi við Aðils konung. — Yrsa drotning fær Hrólfi konungi fé 
mikil, ok skújast þau síðan. 


N ú taka þeir þetta til ráðs, at þeir hlaupa á þilin 
svá hart ok heimslega, at þau brotna í sundr, ok 
komast svá út; er þá alþakit stræti borgarinnar af 
brynjuðu fólki; tekst þar þá enn harðasti bardagi með 
þeim, ok gengr Hrólfr konungr ok kappar hans 
grimmlega fram; verðr mjök rýrt fyrir þeim liðit; 
mæta þeir aldri neinum svá stoltum eða dramblátum, 
st ekki verði at krjúpa fyrir þeira stóru höggum. 
Ok í þessum harða bardaga kemr haukr Hrólfs kon- 


74 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ungs fljúgandi úr borginni, ok sezt á öxl Hrólfs kon- 
ungs svá látandi svá sem hann eigi miklum sigri at 
hrósa. Böðvarr mælti: Svá lætr hann nú, sem hann 
hafi nokkurn frama unnit. Sá maðr skundaði til eins 
lofts, sem haukana átti at annast, ok þeir vóru í 
geymdir, ok þykir honum undarlegt, at haukr (Hrólfs) 
konungs er í burtu, enn hann finnr dauða alla hauka 
Aðils konungs. Lýkr með þvi bardaganum, at þeir 
drepa þar fjölda manna, ok stenzt eigi neitt fyrir 
þeim; enn Aðils konungr er þá horfinn, ok eigi 
þykjast þeir vita, hvat af honum er orðit. Þeir biðja 
sér griða, sem uppi standa af mönnum Aðils konungs, 
ok veita þeir þeim þat. Eftir þetta ganga þeir til 
hallar, ok inn í höllina djarflega; þá spyrr Böðvarr, 
á hvárn bekk Hrólfr konungr vill sitja. Hrólfr kon- 
ungr svarar: Á konungspallinn sjálfan skulum vér 
setjast, ok mun ek setjast í öndvegi. Aðils konungr 
kom eigi í höllina, ok þóttist hann þungt af biða, 
ok mikla smán hafa fengit, hverra bragða sem hann 
leitaði. Þeir sátu nú um hrið með hvild ok ró. Þá 
mælti Hjalti enn hugprúði: Mun ekki ráð, at ein- 
hverr viti hesta várra, ok vita, hvárt þá skortir eigi 
þat, sem þeir þurfa við; ok nú var svá gert; enn 
þegar sá kom aftr, sagði hann hestana háðulega út- 
leikna ok skammfæra, ok sagði frá, hvernig þeir vóru 
út leiknir, svá sem fyrr var sagt. Ekki gaf Hrólfr 
konungr sik at þessu, nema hann sagði, at alt færi 
á einn veg fyrir Aðils konungi. Nú kemr Yrsa drotn- 
ing í höllina, ok gengr fyrir Hrólf konung, ok kvaddi 
hann með list ok prýði; hann tók vel kveðju hennar. 
Hun mælti: Eigi er þér svá fagnat, frændi, sem ek 
vildi, ok vera ætti, ok eigi skaltu hér lengr dveljast, 
son minn, í slikum Óófagnaði, því at liðsdráttr er 


OK KAPPA HANS. 15 


mikill um alt Svíaveldi, ok ætlar Aðils konungr at 
drepa yðr alla, sem hann hefir viljat fyrir löngu, 
hefði hann því fram komit, ok hefir nú meira mátt 
auðna þin, enn tröllskapr hans; ok nú er hér eitt 
silfrhorn, sem ek vil fá þér, ok varðveittir eru í allir 
enir beztu hringar Aðils konungs, ok sá einn, er 
Svíagriss heitir, ok honum þykir betri enn allir aðrir, 
ok þar með fær hun honum mikit gull ok silfr í öðru 
lagi; þetta fé var svá mikit alt saman, at varla kunni 
einn at virða. Vöggr var þar viðstaddr, ok þiggr 
mikit gull at Hrólfi konungi fyrir sina dygðuga þjón- 
ustu. Drotning lætr leiða fram hesta tólf, alla rauða 
at lit, nema einn, sá var hvitr sem snjór, þeim skyldi 
Hrólfr konungr riða;- þessir vóru þeir, sem bezt reynd- 
ust af öllum Aðils konungs hestum, allir albrynjaðir. 
Hun fekk þeim skjöldu ok hjálma ok herklæði, ok 
önnur góð klæði, sem bezt fundust, því eldrinn hafði 
áör spilt þeira klæðum ok vápnum; alla: hluti fekk 
hun þeim stórkostulega, þá sem þeir þurftu at hafa. 
Hrólfr konungr mælti: Hvárt hefir þú fengit mér 
þvilikt fé, sem ek átti at réttu, ok faðir minn hafði 
átt? Hun segir: Mörgum hlutum er þetta meira, 
enn þú áttir at heimta, ok hafi þér hér mikinn frama 
unnit ok þinir menn; búit yðr nú sem bezt, svá eigi 
megi á yðr ganga, þvi þér munuð enn reyndir verða. 
Eftir þetta stigu þeir á hesta sína. Hrólfr konungr 
mælir ástsamlega til móður sinnar, ok skilja þau með 
bliðu. 


XLV. KAPÍTULI. 
Aðils konungr veitir eftirför Hrólfi konung. 
Hróttr konungr ok kappar hans riða nú leið sina 
ofan frá Uppsölum, ok þar um, sem heitir á Fýris- 


76 HRÓLFS SAGA KRAKA. 


völlum, ok sá Hrólfr konungr, at gullhringr mikill 
glóaði í götunni fyrir þeim, ok glumraði við, er þeir 
riða yfir hann; þvi gellr hann svá hátt, sagði Hrólfr 
konungr, at honum þykir ilt einsömlum, ok rennir 
hann af sér gullhringnum ok í götuna til hins, ok 
mælti: Þat skal fyrirberast, at ektaki ekki upp gull, 
þótt á götu liggi, ok sé enginn minna manna svá djarfr 
at hann taki upp; því er honum hér kastat, at hann 
skuli hefta ferð vára; þeir hétu honum þvi, ok í því 
heyra þeir lúðragang um allar áttir; þeir sjá ógrynni 
liðs fara eftir sér; þetta lið ferr svá geyst, at hverr 
hleypir slikt alt, er hans hestr má af taka. Þeir 
Hrólfr konungr riða rétt áfram et sama. Böðvarr 
mælti: Þessir sækja hart eftir; ok vist vilda ek, at 
nokkurir hefði erindi, ok þeir vilja vist oss finna. 
Konungr mælti: Gefum osslitit at, þeir munu sjálfir 
dveljast; réttir hann nú höndina til hornsins, þess sem 
gullit var í, ok Beigaðr reið með ok helt í hendi sér; 
hann sáir nú gullinu viða í götuna, þar sem þeir riða 
um alla Fyrisvöllu, svá at göturnar glóa sem gull; enn 
er liðit sér þat, sem eftir ferr, at gullit glóir víða í 
götunni, þá hlaupa flestir af baki, ok þykist sá bezt 
leika, sem skjótastr verðr til upp at taka, ok verða 
þar enar mestu hrifsingar ok áhöld, ok hefir sá helzt, 
sem sterkastr er, ok sóttist þvi seint eftirferðin. Ok 
er þetta sér Aðils konungr, liggr honum við at ganga 
af vitinu, ok ávitar þá með hörðum orðum, ok segir, 
þeir taki upp et minna, enn láti sleppa hjá sér et 
meira, ok muni þessi fúla skömm á hvert land spyrj- 
ast: at þér skuluð láta eina tólf menn rekast hér und- 
an oss svá ótölulegum fjölda, sem ek hefi nú saman- 
dregit af öllum héruðum Sviaveldis. Aðils konungr 
hleypir nú undan öllum, þvi hann var reiðastr, enn 


OK KAPPA HANS. (K| 


múgi manns eftir honum. Nú sem Hrólfr konungr 
sér Aðils konung þeyta næst sér, þá tekr hann hring- 
inn Svíagris, ok kastar á götuna; ok sem Aðils kon- 
ungr sér hringinn, mælti hann: Hollari hefir sá verit 
Hrólfi konungi (enn mér), sem honum hefir fengit 
þessa gersemi, ok eigi at síðr skal ek nú njóta hans, 
enn eigi Hrólfr konungr; réttir nú til spjótskaft 
sitt þar sem hringrinn lá, ok vildi fyrir hvern mun 
ná honum; beygist nú mjök á hestinum, er hann 
stakk niðr spjótinu í buginn á hringnum. Hrólfr kon- 
ungr sér nú þetta. Þá snýr hann aftr hestinum ok mælti: 
Svinbeygða ek nú þann, sem Svíanna er ríkastr. Enn er 
Aðils konungr ætlar at draga at sér spjótskaftit ok 
þarmeð hringinn, þá hleypir þar at Hrólfr konungr, 
ok hjó af honum báða þjóhnappana alt niðr at beini 
með sverðinu Sköfnung, er allra sverða bezt hefir 
verit borit á Norðrlöndum. Hrólfr konungr mælti 
þá til Aðils konungs, ok bað hann halda þessarri skömm 
um hríð: ok máttu nú kenna Hrólf kraka, hvar hann 
er, sem þú hefir lengi eftir sótt. Aðils konung sækir 
þá mikil blóðrás, svá hann ómættir af, ok verðr nú 
at snúa aftr við verr búit, enn Hrólfr konungr tók 
aftr Sviagris; skilr þar með þeim at sinni; er þat ok 
ekki sagt, at þeir hafi fundizt siðan; drepa þeir ok 
alla þá menn, sem mest höfðu fram riðið, ok mest 
höfðu hætti, því ekki þurftu þeir lengi at bíða Hrólfs 
konungs ok kappa hans, ok þóttist enginn þeira of- 
góðr at embætta þeim, ok mattist enginn þeira við 
annan, þegar færit gafst. 


XLVI. KAPÍTULI. 
Hrani býðr Hrólfi konungi vápn, enn hann vil eigi þiggja. 
eir Hrólfr konungr ok hans menn fóru nú veg 


78 HRÓLFS SAGA KRAKA 


sinn, ok riða þann dag nær allan; ok sem nátta tók, 
finna þeir bæ einn, ok kómu til dyra; er þar fyrir 
Hrani bóndi, ok byýðr þeim allan greiðskap, ok kall- 
aði, at ekki hafi farit fjarri eftir þvi, sem hann gat til 
um ferðir þeira; konungr sannar þat, ok kallar hann 
vera óreykblindan. Hér eru vápn, er ek vil gefa þér, 
segir Hrani bóndi. Konungr mælti: Ferleg vápn 
eru þetta, karl, enn þat var skjöldr ok sverð, ok 
brynja. Ekki vill Hrólfr konungr þiggja vápnin. 
Hrani bregzt við þetta nær reiðr, ok þykir gerð til 
sin svívirðing mikil í þessu: ekki ertu þér svá hag- 
feldr í þessu, Hrólfr konungr, sagði Hrani, sem þú 
munt ætla, ok eru þér jafnan eigi svá vitrir, sem þér 
þykizt, ok tók bóndi á þessu hraklega; varð nú eigi 
af nætrgreiðanum, ok vilja þeir nú riða veg sinn, þó 
at nótt sé myrk. Hrani er óhýrlegr undir brún at 
lita, ok þykist nú lítils virtr, er þeir þágu eigi gjafir 
af honum; letr hann nú eigi at þeir riði, sem þeim 
líkar; riðu þeir nú á burt við svá búit, ok varð ekki 
af kveðjum. Ok sem þeir eru ekki langt komnir, 
nemr Böðvarr bjarki staðar; hann tók svá til orða: 
Eftir koma ósvinnum ráð í hug, ok svá mun mér nú 
fara; þat grunar mik, oss muni ekki allsvinnlega til- 
tekizt hafa, at vér höfum því neitat, sem vér áttum at 
Játa, ok munum vér sigri hafa neitat. Hrólfr kon- 
ungr segir: Þat et sama grunar mik, því þetta mun 
Óðinn gamli verit hafa, ok at vísu var maðrinn ein- 
sýnn. Snúum nú aftr sem hvatast, segir Svipdagr, 
ok reynum þetta. Þeir koma nú aftr, ok er þá horf- 
inn bærinn ok karlinn. Eigi stoðar hans at leita, 
segir Hrólfr konungr, því þat er illr andi. Þeir fara 
nú leið sína, ok er ekki sagt af ferðum þeira, fyrr 
enn þeir koma í Danmörk í ríki sitt, ok setjast nú 


OK KAPPA HANS. 19 


um kyrt. Þat ráð gaf Böðvarr konunginum, at hann 
sé litt í orrostum þaðan í frá; lizt þeim þá líkara, at 
litt mundi á þá leitat, ef þeir væri kyrrir, enn lézt 
hræddr vera um þat, hversu konungrinn mundi sigr- 
sæll upp frá þessu, ef hann treysti nokkut á þat. 
Hrólfr konungr segir: Auðna ræðr hvers manns lifi, 
enn ekki sá illi andi. Böðvarr sagði: Þik vildum 
vér sizt láta, ef vér ættum at ráða, enn þó hefi ek 
meiri grun, at skamt muni til stórra tiðinda fyrir oss 
öllum; hættu þeir svá þessu tali, ok urðu þeir stór= 
lega frægir af þessarri ferð. 


Af Skuldar bardaga ok æfilokum Hrólfs 
konungs kraka ok kappa hans. 


a 


XLVII. KAPÍTULI. 
Hefndarráð Skuldar ok Hjörvarðar. 


Ná leið svá langar stundir, at Hrólfr konungr ok 
kappar hans sátu með friði í Danmörk; leitaði eng- 
„inn á þá; stóðu allir hans skattkonungar í hlýðni við 
hann, ok guldu honum sína skatta, ok svá gerði Hjör- 
varðr mágr hans. Nú var eitthvert sinn, at Skuld 
drotning mælti við Hjörvarð konung bónda sinn með 
þungum anda: Þat fellr mér litt, at vit skulum 
gjalda skatt Hrólfi konungi, ok vera nauðpind undir 
hann, ok skal þat ekki vera lengr, at þú sért undir- 
maðr hans. Hjörvarðr segir: Þat mun oss bezt gegna 
sem öðrum, at liða þat, ok láta alt vera kyrt. Þat 
er litill þú ert fyrir þér, sagði hun, at þú vilt þola 
hverskyns skammir, er þér eru gerðar. Hann sagði: 
Þat er ekki mögulegt, at fást við Hrólf konung, 


80 HRÓLFS SAGA KRAKA 


því enginn þorir móti honum rönd at reisa. Þvi 
eru þér svá Litlir fyrir yðr, sagði hun, at enginn krellr 
er í yðr, ok hefir sá eigi jafnan, sem ekki hættir; nú 
má slikt eigi vita fyrr, enn reynt er, hvárt Hrólfi 
konungi má ekki bella, né köppum hans; enn nú er 
svá komit, sagði hun, at ek ætla hann muni með öllu 
sigrlauss, ok eigi þætti mér fjarri at reyna þat, ok 
þótt hann sé mér skyldr, þá skal ek honum ekki hlifa, 
ok því er hann einatt heima, at sjálfan hann grunar, 
at hann muni missa sigrinn. Skal ek nú setja ráð 
til, ef bita vildi, okskal nú ekki afdraga allra bragða 
í at leita at yfir taki. Var Skuld en mesta galdrakind, 
ok var út af álfum komin í móðurætt sina, ok þess 
galt Hrólfr konungr ok kappar hans; skal nú fyrst 
senda menn til Hrólfs konungs ok biðja hann þess, 
at hann unni mér at gjalda eigi skattinn á þrem ár- 
um enum næstu, ok þá mun ek gjalda hann allan í 
senn upp, eftir þvi sem hann á at réttu; nú þyki 
mér meiri ván, at þetta bragð dugi, ok ef þetta gengst 
við, þá skulu vér kyrru fyrir halda. Nú fara sendi- 
menn í milli eftir þvi, sem drotning beiddi. Hrólfr 
konungr játar þessu um skattinn, sem beðit var. 


XLVIN. KAPÍTULI. 
Hjörvarðr konungr ok Skuld draga her saman ok fara at Hrólfi 
konungi. 
Á þessarri stundu safnar Skuld saman öllum þeim 
mönnum, sem mestir vóru fyrir sér, ok öllu illþýði 
af öllum næstu héruðum. Þessum svikum er þó leynt, 
svá Hrólfr konungr verðr ekki varr við, ok eigi grun- 
ar kappana neitt um þetta, þvi at þetta vóru mest, 
galdrar ok gerningar; setr Skuld hér til enn mesta seið, 
at vinna Hrólf konung bróður sinn, svá at í fylgð er 


OK KAPPA HANS. 81 


með henni álfar ok normir ok annat ótölulegt illþýði, 
svá mannleg náttúra má eigi slíkt standast. Enn 
Hrólfr konungr ok kappar hans hafa gleði mikla ok 
skemtun í Hleiðargarði, ok allskyns leika, þá er menn 
kunnu skyn á, þá frómdu þeir með list ok kurteisi; 
hverr þeira hafði frillu til skemtunar sér. Ok nú er 
frá því at segja, at albúit er liðit Hjörvarðs konungs 
ok Skuldar, at þau fara til Hleiðargarðs með þenna 
ótölulega lýð, ok kómu þar at jólum. Hrólfr konungr 
hefir látit hafa mikinn viðrbúnað í móti jólunum, ok 
drukku menn hans fast jólakveldið. Þau Hjörvarðr 
ok Skuld reisa tjöld sin utanborgar; þau vóru bæði 
stór ok löng, ok með undarlegum búnaði; þar vóru 
margir vagnar, ok allir skipaðir at vápnum ok her- 
klæðum. Eigi gaf Hrólfr konungr gaum at þessu; 
hugsar hann nú meira á stórlæti sitt ok rausn ok 
hugprýði, ok alla þá hreysti, sem honum bjó í brjósti, 
at veita þeim öllum, sem þar vóru til komnir, ok hans 
vegr Íæri sem viðast, ok alt hafði hann þat til, sem 
einn veraldlegan konungs heiðr mátti prýða. Enn 
ekki er þess getit, at Hrólfr konungr ok kappar hans 
hafi nokkurn tima blótat goð, heldr trúðu (þeir) á 
mátt sinn ok megin, þvi þá var ekki boðuð sú hei- 
laga trú hér á norðrlöndum, ok höfðu þeir þvi litit 
skyn á skapara sinum, sem bjuggu í norðrálfunni. 


XLVIII. KAPÍTULI. 
Viðrtal Hrólfs konungs ok kappa hans. 


essu næst er þat at segja, at Hjalti enn hugprúði 

gengr til húss þess, sem frilla hans er inni; hann sér 

þá glögglega, at eigi mun vera friðsamlegt undir tjöld- 

um þeira Hjörvarðar ok Skuldar; lætr hann þó kyrt 

vera, ok lætr sér ekki í brún bregða; legst nú með 
6 


82 HRÓLFS SAGA KRAKA 


frillunni; hun var kvenna friðust; ok sem hann hefir 
verit þar um hrið, sprettr hann upp, ok mælti til frill- 
unnar: Hvárt þyki þér betri tveir tvielleftir eða einn 
áttræðr? Hún svarar: Tveir tvielleftir þyki mér betri 
heldr enn áttræðir kallar. Þessarra orða skaltu gjalda, 
sagði Hjalti, þin hóra, ok gekk at henni, ok beit 
af henni nefit: kendu mér um, ef nokkurir fljúgast 
á um þik, ok vænti ek, at {lestum þyki litil gersemi 
at þér upp frá þessu. Tla gerðir þú til min ok ómak- 
lega, sagði hun. Ekki verðr við öllu sét, sagði Hjalti. 
Hann þrifr siðan vápn sin, þvi hann sér, at alþakit 
er í kring um borgina af brynjuðu fólki, ok merki eru 
upp sett; skilr hann nú, at ekki þurfi at dyljast við 
lengr, at ófriðr sé fyrir höndum; hann leitar til hall- 
arinnar, ok þangat, sem Hrólfr konungr sat ok kapp- 
arnir. Hjalti mælti: Vakið, herra konungr, þvi ófriðr 
er í garðinum, ok er meiri þörf at berjast, enn at 
spenna konur, ok þat hygg ek, at litt aukist gull í 
höllinni við skattinn Skuldar systur þinnar, ok hefir 
hun grimd Skjöldunga, ok þat kann ek þér at segja, 
at þetta er ólitill herra með hörðum sverðum ok her- 
vápnum, ok þeir ganga í kringum borgina með reidd- 
um sverðum, ok mun Hjörvarðr konungr óvingjarnlegt 
erindi við þik eiga, ok eigi mun hann oftar héðan í 
frá ætla at krefja þik ríkis; þat er nú til, sagði Hjalti, 
at vér munum stýra liði konungs vors, er ekki neitt 
sparir við oss; efnum nú vel heitstrengingar vorar 
at vér verjum vel enn frægasta konung, sem nú er á 
öllum norðrlöndum, ok látum þat á hvert land spyrjast 
mega, ok launum honum nú vápn ok herklæði ok 
margt eftirlæti annat, þvi vér munum þetta eigi for- 
verkum gera; hafa hér ok stórar bendingar fyrir borit, 
þótt vér höfum dulizt við langa tíma, ok er mér meiri 


OK KAPPA HANS. 83 


grunr á, at hér munu stórir tilburðir eftir koma, svá 
at í minni munu verða, ok munu sumir þat kalla, at 
ek mæli nokkut af æðru, enn vera kann, at Hrólfr 
konungr drekki nú et siðasta sinn með sinum köppum 
ok hirðmönnum; upp nú allir kapparnir, segir Hjalti, 
og gerið skjótt at skilja við frillur yðar, því annat 
lggr nú brýnna fyrir, at búast við þvi, sem eftir ferr; 
upp allir kappar með hraðri svipan, ok vopnizt allir. 
Þá stökk upp Hrómundr harði ok Hrólfr skjóthendi, 
Svipdagr ok Beigaðr ok Hvitserkr enn hvati, Haklangr 
enn sétti, Harðrefill enn sjandi, Haki enn frækni, 
enn áttundi, Vöttr enn mikliaflaði enn niundi, Starólfr 
hét enn tíundi, Hjalti enn hugprúði enn ellefti, Böð- 
varr bjarki enn tólfti, ok var hann því svá kallaðr, 
at hann rýmdi á burt öllum berserkjum Hrólfs konungs 
vegna þeirra ofsa ok ójafnaðar, enn drap suma, svá 
enginn þeira þreifst fyrir honum, því þeir vóru svá 
sem konur hjá honum, þá á átti at reyna, ok þóttust 
þó honum ávalt meiri, ok sátu ávalt á svikráðum við 
hann. Böðvarr bjarki stóð stráx upp ok herklæddist, 
ok mælti, at nú væri Hrólfi konungi þörf á stoltum 
drengjum: ok mun þeim öllum duga hjarta ok hugr, 
sem eigi standa á baki Hrólfs konungs. Hrólfr kon- 
ungr sprettr þá upp, ok tekr til orða með engum ótta: 
Takið oss þann drukk, sem beztr er til, ok skulum 
vér drekka áðr ok gerast kátir, ok sýnum svá, hvaða 
menn þetta eru, Hrólfs kappar, ok stundum þat eina, 
at í minni sé vor hreysti, því hingat hafa sótt enir 
mestu kappar af öllum löndum, ísem í nánd eru, ok 
enir fræknustu; segið þat Hjörvarði ok Skuld ok þeira 
görpum, at vér munum drekka oss glaða, áðr enn vér 
tökum við skattinum. Svá var gert, sem konungrinn 


mælti. Skuld svarar: Ólíkr er Hrólfr konungr bróðir 
6* 


84 HRÓLFS SAGA KRAKA 


minn öllum öðrum, ok er at slikum helzt skaði, enn 
þó skal til skarar skriða alt at einu. Svá mikit fanst 
um Hrólf konung, at hann var lofaðr bæði af vinum 
sinum ok óvinum. 


L. KAPÍITULI. 
Skuldar-bardagi. 


Hrötfr konungr sprettr nú úr hásætinu, er hann 
hafði áðr drukkit um hrið, ok allir hans kappar; skilja 
nú við drukkinn góða at sinni, ok eru úti þvi næst, 
nema Böðvarr bjarki; hann sjá þeir hvergi, ok undr- 
ast þat mjök, ok þykir þeim ekki örvænt, at hann sé 
annathvárt hertekinn eða drepinn; ok þegar sem þeir 
eru út komnir brestr á ógurlegr bardagi. Hrólfr kon- 
ungr fylgir sjálfr fram merkjunum ok kappar hans 
þar með á báðarsiður, ok allr annarr borgarmúgr, hverr 
eigi var fárr at telja, þó þeir kæmi til litils; þar mátti 
sjá stór högg í hjálmum ok brynjum, sverð ok spjót 
mátti þar mörg á lofti sjá; ok svá margr hrævardalr, 
at þaktar voru allar grundir. Hjalti enn hugprúði 
mælti: Mörg brynja er nú slitin ok mörg vápn brot- 
in ok margr hjálmr spiltr, ok margr hraustr riddari 
af baki stunginn, ok hefir konungr vár gott skap, 


þvi nú er hann svá glaðr, sem þá hann drakk öl 


fastast, ok vegr jafnt með báðum höndum, ok er hann 
mjök ólikr öðrum konungum í bardögum, því svá lizt 
mér, sem hann hafi tólf konunga afl, ok margan hraust- 
an mann hefir hann drepit, oknú má Hjörvarðr kon- 
ungr sjá þat, at sverðið Sköfnungr bitr, ok gnestr 
hann nú hátti þeira hausum; enn náttúra Sköfnungs 


var sú, at hann kvað við hátt, þá hann kendi bein- 


anna. Lýstr nú í bardaga allákafan, svá ekki neitt 
stendr við Hrólfi konungi ok köppum hans. Hrólfr 


OK KAPPA HANS. 85 


konungr vegt svá með Sköfnung, at undrum þótti 
gegna, ok orka nú mjök á lðit Hjörvarðs konungs, 
ok fellr þatat handamáli. Þat sjá þeir Hjörvarðr ok 
menn hans, at björn einn mikill ferr fyrir Hrólfs kon- 
ungs mönnum, ok jafnan þar næst, sem konungrinn 
var; hann drepr fleiri menn með sinum hrammi, enn 
fimm aðrir kappar konungs; hrjóta af honum högg ok 
skotvápn, enn hann brýtr undir sik bæði menn ok 
hesta af liði Hjörvarðs konungs, ok alt þat, sem í 
nánd er, mylr hann með sinum tönnum, svá at illr 
kurr kemr í lið Hjörvarðs konungs. Hjalti litast nú 
um, ok sér eigi Böðvar félaga sinn, ok mælti til 
Hrólfs konungs: Hverju mun þetta gegna, at Böð- 
varr hlífir sér svá, ok kemr eigi nærri konunginum, 
þvilikan kappa sem vér hugðum hann vera, ok hann 
oft reynzt hefir. Hrólfr konungr segir: Þar nokkur- 
staðar mun hann vera, sem oss bezt gegnir, ef hann 
er sjálfráðr; haltu þinni prýði ok framgöngu, enn 
hallmæl honum ekki, þvi enginn yðar er hans jafn- 
mgi, ok áfrý ek þó engan yðar, þvi þér eruð allir 
enir hraustustu kappar. Hjalti hefir nú á rás ok heim 
til konungsins herbergja, ok sér, hvar hann sitr ok 
hefst ekki at. Hjalti mælti: Hversu lengi skulu 
vér biða ens frægasta kappa, ok er þetta mikil ódæmi, 
at þú stendr ekki á þínar réttu fætr, ok reynir nú 
þina styrku armleggi, sem svá eru sterkir sem ali- 
birnir; upp nú, Böðvarr bjarki, ok minn yfirmann, 
ella mun ek brenna húsit ok sjálfan þik, ok er þetta 
höfuðskömm, þvilíkr kappi sem þú ert, at konungr- 
mn skuli leggja sik í háska fyrir oss, ok týnir þú 
svá þinu miklu lofi, sem þú hefir um stund haft. 
Böðvarr stóð þá upp, ok blés við og mælti: Ekki 
þarftu, Hjalti, at hræða mik, því ekki em ek enn hræddr, 


86 HRÓLFS SAGA KRAKA 


ok nú em ek albúinn at fara; þá ek var ungr, flýða 
ek hvárki eld né járn, enn eld hefi ek sjaldan reynt, 
enn jJárngang hefi ek stundum þolat ok fyrir hvárigu 
gengit hingat til, ok skaltu at sönnu segja, at ek vil 
fullvel berjast, ok jafnan hefir Hrólfr konungr kallat 
mik kappa fyrir sinum mönnum; á ek honum ok margt 
at launa, fyrst mægð ok tólf bú, er hann gaf mér, 
þarmeð marga dýrgripi; ek drap Agnar berserk ok 
eigi siðr konung, ok er þat verk haft í minnum; 
telr nú upp fyrir honum mörg stórvirki, er hann 
hafði unnit ok banamaðr orðit margra manna, ok bað 
hann svá til ætla, at hann mundi óhræddr til bar- 
daga ganga: enn þó hygg ek hér við miklu meiri 
undr át eiga, enn hvarvetna þar, sem vér höfum áðr 
komit, enn ekki hefir þú konunginum verit svá hag- 
feldri þessu tilbragði, sem þér þykir, því nærri mundi 
nú lagt hafa áðr, hvárir sigrast hefðu, enn þér hefir 
nú orðit meirr vitfátt, enn hitt, at þú mundir ekki 
vel vilja konunginum, ok engum skyldi öðrum hans 
kappa endzt hafa þettanema þér, at kalla mik út, nema 
konunginum, ok hvern annan skylda ek drepit hafa, 
ok vill nú dragast til þess, sem verða vill, at engin 
ráð skuli duga; ek segi þér at sönnu, at nú má ek 
mörgum hlutum minna lið veita konunginum, enn áðr 
þú kallaðir mik upp héðan. Hjalti sagði: Þat er ljóst, 
at mér er vandast við þik ok Hrólf konung, enn þó er 
vant úr at ráða, þá svá fellr. 


LI. KAPÍTULI. 
Meira frá Skuldar bardaga. 
Ettir þessa eggjan Hjalta stendr Böðvarr upp, ok 
gengr út til bardagans; er þá björninn horfinn burt 
úr liðinu, ok tekr nú bardaginn at þyngjast fyrir; 


OK KAPPA HANS. 87 


hafði Skuld drotning engum brögðum við komit á 
meðan björninn var í liði Hrólfs konungs, þar sem 
hun sat í sínu svarta tjaldi á seiðhjalli sinum. Skiftir 
nú svá um, sem dimm nótt komi eftir bjartan dag; 
sjá nú menn Hrólfs konungs, hvar kemr fram úr liði 
Hjörvarðs konungs einn ógurlegr galti; hann var eigi 
minni tilsýndar, enn þrévett naut, ok var úlfgrár at 
lit, ok flýgr ör af hverju hans burstarhári, ok drepr 
hann hirðmenn Hrólfs konungs hrönnum niðr með 
fálæmum.  Böðvarr bjarki ruddist nú um fast, ok 
hjó á tvær hendr, ok hugsaði nú ekki annat enn vinna 
sem mest, áðr hann felli, ok fellr nú hverr um þver- 
an annan fyrir honum, ok blóðigar hefir hann báðar 
sinar axlir ok hlóð valköstum á alla vegu í kringum 
sik; lét hann líkt sem hann væri óðr; enn svá marg- 
an mann, sem hann drepr, ok fleiri aðrir Hrólfs kapp- 
ar af liði þeira Hjörvarðar ok Skuldar, eru þau ódæmi 
at, at aldri þverrar lið þeira at heldr, ok er sem 
þeir hafist ekki at, ok aldri þykjast þeir hafa komit 
slík undr. Böðvarr mælti: Drjúgt er liðit Skuldar, 
ok grunar mik nú, at þeir dauðu sveimi hér, ok risi 
upp aftr ok berist í móti oss, ok mun þat verða tor- 
sótt at berjast við drauga, ok svá margr leggr, sem 
hér er klofinn ok skjöldr rifinn, hjálmr ok brynja 
Í smátt sundr högginn, ok margr höfðingi í sundr 
bolaðr, þá eru þeir nú grimmastir enir dauðu viðr- 
eignar, ok ekki höfum vér mátt við þessu, enda hvar 
er sá kappi Hrólfs konungs, sem mér frýði mest hug- 
ar, ok mik kvaddi oftast útgöngu, áðr enn ek svar. 
aði honum? ok eigi sé ek hann nú, ok em ek þó 
eigi vanr at hallmæla mönnum. Þá sagði Hjalti: Þú 
segir satt, eigi ertu hallmælasamr; hér stendr sá, sem 
Hjalti heitir, ok hefi ek nú nokkut verkaefni fyrir 


88 HRÓLFS SAGA KRAKA 


höndum, ok er eigi all-langt í millum okkar, ok þarf 
ek við góðra drengja, þvi af mér eru höggnar allar 
hlifar, fóstbróðir, ok þykist ek þó allákaft vega, ok 
get ek nú eigi hefnt allra minna högga, enn eigi 
skal nú við hlifast, ef vér skulum í Valhöll gista í 
kveld, ok vist höfum vér aldri hitt slik undr fyrir, 
sem hér eru nú, ok hefir oss lengi fyrirboðat þessum 
tíðindum, sem nú eru fram komin. Böðvarr bjarki 
mælti: Nem hvat ek segi. Ek hefi barizt í tólf 
fólkorrostum, ok jafnan verit kallaðr fullhugi, ok 
hliðat fyrir engum berserk; ek hvatta Hrólf konung, 
at sækja heim Aðils konung, ok mættum vér þar 
nokkurum brögðum, ok var þat litils vert hjá þessum 
ófagnaði, enn nú er svá lagt til mins hjarta, at mér 
er ekki jafnglatt at vega, sem áðr; ek mætta Hjör- 
varði konungi áðan í fyrri hriðinni, svá okkar fund 
bar saman, ok kastaði hvárrgi okkarr löstum á aðra; 
áttu vit vápna viðskipti um stund; sendi hann mér 
lag, hvar ek kendi heljarför, enn ek hjó af honum 
hönd ok fót, ok kom annat höggit á öxl honum, ok 
klauf ek svá ofan með siðunni ok með hryggnum, enn 
svá brá hann sér við, at hann andvarpaði eigi, ok 
svá sem hann sofnaði um stund, enn ek hugða hann 
dauðan, ok fáir munu slíkir finnast, ok eigi barðist 
hann síðar ódjarflegar enn áðr, ok aldri kann ek at 
segja, hvat hann eflir. Hér er nú margt manna sám- 
an komit á móti oss, rikra ok tiginna, er úr öllum 
áttum at drifr, svá eigi má rönd við reisa, enn Öð- 
inn kann ek ekki at kenna hér enn; mér er þó mesti 
grunr á, at hann muni hér sveima í móti oss, herjans 
sonrinn enn fúli ok enn ótrúi, ok ef nokkurr kynni 
mér til hans at segja, skylda ek kreista hann sem 
annan versta ok minsta mýsling, ok þat illa eitrkvik- 


OK KAPPA HANS. 89 


indi skyldi verða svivirðilega leikit, ef ek mætti hann 
höndum taka, ok hverjum mundi vera meiri heift í 
hug, ef hann sæi sinn lánardrottinn svá út leikinn, 
sem vér sjáum nú? Hjalti mælti: Ekki er forlögin 


hægt at beygja, né á móti náttúrunni at standa, ok 
hættu þeir svá sínu tali. 


LI. KAPÍTULI. 
Fall Hrólfs konungs kraka. 


Hróttr konungr varðist vel ok drengilega, ok af 
meiri hugprýði, enn nokkurr maðr vissi dæmi til. Söttu 
þeir at honum fast, ok varð sleginn hringr um hann 
af einvalaliði Hjörvarðs konungs ok Skuldar. Skuld 
er nú komin til bardagans, ok eggjar í ákafa sitt 
illþýði at sækja at Hrólfi konungi, þvi hun sér, at 
kapparnir eru ekki allnær honum, ok þetta var þat, 
sem Böðvar bjarka angraði stórlega, at hann gat 
ekki veitt lið sinum herra, ok svá flein kappanna, 
þvi þeir vóru nú svá fúsir at deyja með honum, svá 
sem at lifa með honum, þá þeir vóru í blóma æsku 
sinnar. Var nú gjörvöll hirð konungsins fallin, svá 
ekki stóð einn upp, enn kapparnir flestir særðir til 
ólifis, ok fór þetta eftir líkindum. Sagði meistarinn 
Galterus, at mannlegir kraftar máttu ekki standast 
við slikum fjanda krafti, utan máttr guðs hefði á 
móti komit, ok stóð þér þat eitt fyrir sigrinum 
Hrólfr konungr, at þú hafðir ekki skyn á skapara 
þinum. Kom nú á sú galdrahrið, at kapparnir tóku 
at falla hverr um þveran annan, ok Hrólfr komst úr 
skjaldborginni, ok var svá sem fallinn af mæði. Þarf 
þat ekki með orðum at lengja, at þar fell Hrólfr kon- 
ungt ok allir hans kappar með góðum lofstir; enn 
hvat mikit slag þeir veittu þar, þat verðr ekki með 


90 HRÓLFS SAGA KRAKA 


orðum skýrt. Þar fell Hjörvarðr konungr ok alt hans 
lið, nema fáir niðingar stóðu upp eftir með Skuld; 
tók hun svá ríkin Hrólfs konungs undir sik, ok stýrði 
þeim illa ok skamma stund, ok hefndi Elgfróði Böð- 
vars bjarka bróður sins sem hann hét honum, ok 
Þórir konungr hundsfótr, sem segir í Fróða þætti, 
ok fengu mikinn styrk úr Sviariki frá Yrsu drotn- 
ingu, ok segja menn, at Vöggr hefði þar verit flokks- 
foringi fyrir; heldu þeir öllum her til Danmerkr á 
óvart Skuld drotningu; gátu þeir tekit hana höndum, 
svá hun kom engum gerningum við, ok alt hennar 
illþýði drápu þeir, enn kvöldu hana ýmislegum pin- 
imgum, ok kómu svá ríkjunum aftr undir dætr Hrólfs 
konungs, ok helt svá hverr heim til sinna heimkynna. 
Var haugr orpinn eftir Hrólf konung, ok lagt hjá 
honum sverðit Sköfnungr, ok sinn haugr handa hverj- 
um kappa, ok nokkurt vápn hjá; ok endar hér sögu 
Hrólfs konungs kraka ok kappa hans. 





9 


Í) ag er upp kominn, 


Bjarkamál en fornu. 


(Brot.) 


a — 


dynja hana fjaðrar, 
mál er vilmögum 
at vinna erfiði; 
vaki ok æ vaki 
vinahöfuð, 

allir enir æztu 
Aðils ofsinnar. 


Hárr enn harðgreipi. 
Hrólfr skjótandi, 
ættgóðir menn, 

þeir er ekki flýa; 
vekjat ek yðr at vini, 
né at vifs rúnum, 
heldr vek ek yðr at hörðum 
Hildar leiki. 

Gramr enn gjöflasti 
gæddi hirð sina 
Fenju forverki, 
Fáfnis miðgarði, 


92 





BJARKAMÁL EN FORNU. 
Gllasis glóbarri, 
Grana fagrbyrði, 
Draupnis dýrsveita, 
dúni Grrafvitnis. 


Ýtti örr hilmir, 

aldir við tóku, 

Sifjar svarðfestum, 
svelli dalnauðar, 
tregum Otrs gjöldum, 
tárum Mardallar, 

eldi Órónar, 

Iðja glysmálum. 


Glladdi gunnveitir, 
gengum fagrbúnir, 
Þjassa þingskilum 
þjóðir hermargar, 

Rinar rauðmálmi, 

rógi Niflunga, 

vísi enn vigdjarfi 


varði hann Baldr þögli. 


Svá skal ek hann kyrkja, 
sem enn kámleita 

véli viðbjarnar 

veggja aldinna. 


Hniginn er í hadd jarðar . 
Hrólfr enn stórláti. 





FORNALDARSÖGUR NORÐRLANDA. 





Ií 


VÖLSUNGA SAGA. 


YaLDimar ÁsmunDarson 


HEFIR BÚIÐ UNDIR PRENTUN. 





TEXTA-ÚTGÁFA. 


REYKJAVÍK. 
Á KOSTNAÐ SIGM. GUÐMUNDSSONAR. 


1884. 


Reykjavík: 
Prentað hjá Sigm. Guðmundssyni 
1884. 








Völsunga saga. 


I KAPÍTULI. 
Frá Siga syni Óðins. 


þf hefr upp, ok segir frá þeim manni, er Sigi er 
nefndr, ok kallaðr at héti son Óðins. Annarr maðr 
er fi til sögunnar, er Skaði hét. Hann var rikr 
ok mikill fyrir sér, enn þó var Sigi þeira enn ríkari 
ok ættstærri, at því er menn mæltu í þann tíma. 
Skaði átti þræl þann, er nokkut verðr at geta við 
söguna; hann hét Breði; hann var kendr við þat, 
er hann skyldi athafast; hann hafði íþróttir ok at- 
gervi jafnframt hinum, er meira þóttu verðir, eða 
umfram nokkura. Þat er nú at segja eitthvert sinn, 
át Sigi ferr at dýraveiði, ok með honum þrællinn, ok 
veiða dýr um daginn alt til aftans. Ok er þeir bera 
saman veið sína um aftaninn, þá hafði Breði veitt. 
miklu meira og fleira (enn Sigi, enn honum líkaði 
stórilla, ok segir, at sik undri, at einn þræll skuli sik 
yfirbuga í dýraveiði, hleypr því at honum ok drepr 
hann; dysjar síðan líkit í snjófönn|. Nú ferr hann 
heim um kveldit ok segir, at Breði hafi riðit frá hon- 


um á skóginn: ok var hann senn ór augliti mér, ok 
1* 


4 VÖLSUNGA SAGA. 


veit ek ekki til hans. Skaði grunar sögn Siga, ok 
getr, at vera mun svik hans, ok mun Sigi hafa drepit 
hann; fær mann til at leita hans, ok lýkr svá leitinni, 
at þeir fundu hann í skafli einum, ok mælti Skaði, 
at þann skafl skyldi kalla Breðafönn héðan af, ok 
hafa menn nú þat eftir siðan, ok kalla svá hverja 
fönn, er mikil er. Þá kemr upp, at Sigi hefir drepit 
þrælinn ok myrðan ; þá kalla þeir hann varg í véum, 
ok má hann nú eigi heima vera með feðr sínum. Öð- 
inn fylgir honum nú af landi brott, svá langa leið, 
at stóru bar, ok eigi létti hann fyrr, enn hann kom 
honum til herskipa. Nú tekr Sigi at leggjast í hern- 
að með þat lið, er faðir hans fekk honum áðr þeir 
skildu, ok varð hann sigrsæll í hernaðinum; ok svá 
kemr hans máli, at hann fekk herjat sér land ok riki 
um siðir; ok því næst fekk hann sér göfigt kván- 
fang, ok gerist hann rikr konungr ok mikill fyrir 
sér, ok réð fyrir Húnalandi, ok er enn mesti her- 
maðr. Hann á son við konu sinni, er hét Rerir; 
hann vex þar upp með feðr sínum, ok gerist brátt 
mikill vexti ok gervilegr. 


II. KAPÍTULI. 
Fall Siga ok frá Reri syni hans ok fæðing Völsungs. 

ú gerist Sigi gamall maðr at aldri; hann átti sér 
marga öfundarmenn, svá at um siðir réðu þeir á hendr 
honum, er hann trúði bezt, enn þat vóru bræðr konu 
hans. Þeir gera þá til hans, erhann varir sizt ok hann 
var fáliðr fyrir, ok bera hann ofrliði, ok á þeim fundi 
fell Sigi með hirð sinni allri. Son hans Rerir var ekki 
i þeim háska, ok fær hann svá mikit lið af vinum ok 
landshöfðingjum, svá at hann eignaðist bæði land ok 
konungdóm eftir Siga feðr sinn; ok nú er hann þykk- 


VÖLSUNGA SAGA. 6 
ist hafa fótum undir komizt í riki sinu, þá minnist 
hann á þær sakir, er hann átti við móðurbræðr sina, 
er drepit höfðu föður hans, ok safnar konungr sér nú 
líði miklu, ok ferr nú á hendr frændum sinum með 
þenna her, ok þykkja þeir fyrr gert hafa sakar við 
sik, þó at hann metti litils frændsemi þeira, ok svá ger- 
ir hann, fyrir því at eigi skilst hann fyrri við, enn hann 
hafði drepit alla feðrbana sina, þó at óskaplega væri 
fyrir allar sakir. Nú eignast hann lönd ok riki ok 
fd; gerist hann nú meiri fyrir sér, enn faðir hans. 
Berir fekk sér nú herfang mikit, ok konu þá er hon- 
um þótti við sitt hæfi, ok eru þau mjök lengi ásamt, 
ok eiga þau engan erfingja, ok ekki barn; þat hugn- 
ar þeim báðum illa, ok biðja þau goðin með miklum 
áhuga, at þau gæti sér barn. Þat ernú sagt, at Frigg 
heyrir bæn þeira, ok svá Óðinn, hvers þau biðja hann; 
verðr eigi örþrifráða, ok tekr óskmey sina, dóttur 
Hrimnis jötuns, ok fær í hönd henni eitt epli, ok 
biðr hana færa konungi; hun tók við eplinu, ok brá 
á sík krákuham, ok flýgr til þess, er hun kemr þar, 
sem konungrinn er, ok sat á haugi; hun lét falla eplit 
ikné konunginum; hann tók þat epli, ok þóttist vita, 
hverju gegna mundi; gengr nú heim af hauginum ok 
til sinna manna, ok kom á fund drotningar, ok etr þat 
epli sumt. Þat er nú at segja, at drotning finnr þat 
brátt, at hun mundi vera með barni, ok ferr þessu 
fram langar stundir, at hun má eigi ala barnit. Þá 
kemr at því, at Rerir skal fara í leiðangr, sem siðvenja 
er til konunga, at friða land sitt; í þessi ferð var þat 
til tiðinda, at Renir tók sótt ok þvi næst bana, ok 
ætlaði at sækja heim Óðin, ok þótti þat mörgum fýsi- 
legt í þann tima. Nú ferr enu sama fram um van- 
heilsa drotningar, at hun fær eigi alit barnit, ok 


6 VÖLSUNGA SAGA. 


þessu ferr fram sex vetr, at hun hefir þessa sótt; nú 
finnr hun þat, at hun mun eigi lengi lifa, ok bað nú, 
at hana skyldi særa til barnsins, ok svá var gert, sem 
hun bað; þat var sveinbarn, ok sá sveinn var mikill 
vexti, þá er hann kom til, sem ván var at. Svá er 
sagt, at sjá sveinn kysti móður sína, áðr hun dæi; 
þessum er nú nafn gefit, ok er kallaðr Völsungr. Hann 
var konungr yfir Húnalandi eftir feðr sinn; hann var 
snemma mikill ok sterkr, ok áræðisfullr um þat, er 
mannraun þótti í ok karlmenska; hann gerist enn mesti 
hermaðr ok sigrsæll í orrostum þeim, sem hann átti 
i herförum. Nú þá er hann var alroskinn at aldri, 
þá sendir Hrímnir honum Ljóð dóttur sina, er fyrr er 
getit, þá er hun fór með eplit til Reris, feðr Völsungs; 
nú gengr hann at eiga hana, ok eru þau lengi ásamt, 
ok eru góðar samfarar þeira. Þau áttu tíu sonu ok 
eina dóttur; enn elæti son þeira hét Sigmundr, enn 
Signý dóttir; þau vóru tvíburar, ok vóru þau fremst 
ok vænst um alla hluti barna Völsungs konungs, ok 
vóru þó allir miklir fyrir sér, sem lengi hefir uppi 
verit haft, ok at ágætum gert verit, hversu Völsung- 
ar hafa verit ofrkappsmenn miklir, ok hafa verit fyrir 
flestum mönnum, sem getit er í fornum sögum, bæði 
um fróðleik ok iþróttir ok alls háttar kappgirni. Svá 
er sagt, at Völsungr konungr lét gera höll eina ágæta 
ok með þeim hætti, at ein eik mikil stóð í höllinni, 
ok limar trésins með fögrum blómum stóðu út um 
ræfr hallarinnar, enn leggrinn stóð niðr í höllina ok 
kölluðu þeir þat branstokk. 


IT. KAPÍTULI. 
Siggeirr konungr fær Signýjar: dóttur Völsungs konungs. 


Siggeirr hefir konungr heitit; hann réð fyrir Gautlandi 


VÖLSUNGA SAGA. 7 


hann var ríkr konungr ok fjölmennr. Hann fór á fund 
Völsungs konungs ok bað hann Signýjar til handa 
sér; þessu tali tekr konungr vel og svá synir hans, 
enn hun sjálf var þessa ófús; biðr þó feðr sinn ráða 
þessu sem öðru því, sem til hennar tæki; enn kon- 
ungrinn tók það ráð at gifta hana, ok var hun föstn- 
uð Siggeiri konungi. Enn þá þessi veizla ok ráðahagr 
skal takast, skal Siggeirr konungr sækja veizluna til 
Völsungs konungs. Konungr bjóst við veizlunni eftir 
enum beztum föngum; ok þá er þessi veizla var al- 
búin, kómu þar boðsmenn Völsungs konungs ok svá 
Siggeirs konungs at nefndum degi, ok hefir Siggeirr 
konungr marga virðulega menn með sér. Svá er 
sagt, at þar vóru miklir eldar gerðir eftir endilangri 
höllinni, enn nú stendr sjá enn mikli apaldr í miðri 
höllinni, sem fyrr var nefndr. Nú er þess við getið, 
at þá er menn sátu við eldana um kveldit, at maðr 
einn gekk inn í höllina; sá maðr er mönnum ókunn- 
igr at sýn; sjá maðr hefir þessháttar búning, at hann 
hefir heklu fekkótta yfir sér; sá maðr var berfættr, 
ok hafði kmyýtt linbrókum at beini; sá maðr hafði 
sverð í hendi, ok gengr at branstokkinum, ok hafði 
hött siðan á höfði; hann var hár mjök ok ellilegr ok 
einsýnn; hann bregðr sverðinu, ok stingr því í stokk- 
inn, svá at sverðit sökkr at hjöltum upp; öllum mönn- 
um fellust kveðjur við þenna mann; þá tekr hann til 
orða ok mælti: Sá er þessu sverði bregðr ór stokk- 
mum, þá skal sá þat þiggja at mér at gjöf, ok skal 
hann þat sjálfr sanna, at aldri bar hann betra sverð 
sér í hendi, enn þetta er. - Eftir þetta gengr sjá enn 
gamli maðr út ór höllinni, ok veit enginn hverr hann 
er, eða hvert hann gengr. Nú standa þeir upp, ok 
metast ekki við at taka sverðit; þykkist sá bezt hafa, 


8 VÖLSUNGA SAGA. 


er fyrst náir; síðan gengu til enir göfgustu menn 
fyrst, enn þá hverr at öðrum; engi kemr sá til, er nái, 
þvíat engan veg bifast, er þeir taka til. Nú kom 
til Sigmundr, son Völsungs konungs, ok tók ok brá 
sverðinu ór stokkinum, ok var sem laust lægi fyrir 
honum. Þetta vápn sýndist öllum svá gott, at engi 
þóttist sét hafa jafngott sverð, ok býðr Siggeirr hon- 
um át vega þrjú jafnvægi gulls. Sigmundr segir: 
Þú máttir taka þetta sverð eigi síðr enn ek, þar sem 
þat stóð, ef þér sæmdi at bera, enn nú fær þú þat 
aldri, er þat kom áðr í mina hönd, þótt þú bjóðir við 
alt þat gull, er þú átt. Siggeirr konungr reiddist við 
þessi orð, ok þótti sér háðulega svarat vera; enn 
fyrir þvi, at honum var svá varit, at hann var undir- 
hyggjumaðr mikill, þá lætr hann nú sem hann hirði ekki 
um þetta mál, enn þat sama kveld hugði hann laun 
fyrir þetta, þau er siðar kómu fram. 


IV. KAPÍTULI. 
Siggeirr konungr býðr Völsungi konungi til sín. 
ú er þat at segja, at Siggeirr gengr í rekkju hjá 
Signýju þenna aftan; enn næsta dag eftir, þá var veðr 
gott. Þá segir Siggeirr konungr, at hann vill heim 
fara, ok biða eigi þess, er vindr yxi, eða sjá gerir ófær- 
an. Eigi er þess getit, at Völsungr konungr letti 
hann eða synir hans, allra helzt er hann sá, at hann 
vildi ekki annat, enn fara frá veizlunni. Nú mælti 
Signý við feðr sinn: Eigi vilda ek á brott fara með 
Siggeiri, ok eigi gerir hugr minn hlæja við honum, 
ok veit ek af framvisi minni ok af kynfylgju várri, 
at af þessu ráði stendr oss mikill ófagnaðr, ef eigi er 
skjótt brugðit þessum ráðahag. Eigi skaltu þetta 
mæla, dóttir, sagði hann, þvíat þat er skömm mikil 


VÖLSUNGA SAGA. 9 


bæði honum ok svá oss, at brigða þessu við hann at 
saklausu, ok eigum vér þá engan trúnað undir hon- 
un né vingan, ef þessu er brugðit, ok man hann 
gjalda illu oss, slikt er hann má, ok samir þat eina 
at halda af várri hendi. Nú býst Siggeirr konungr 
til heimferðar; ok áðr þeir fóru frá boðinu, þá bauð 
hann Völsungi konungi mági sinum til sin á Gaut-. 
land, ok sonum hans öllum með honum, á þriggja 
mánaða fresti, ok þvi öllu liði, sem hann vildi með 
sér hafa ok honum var til vegsemdar. Vill nú Sig- 
geirr konungr gjalda í þvi, þat er á skorti bruðlaups 
gerðina fyrir þess sakir, er hann vildi eigi meir vera, 
enn eina nótt, ok er ekki þat siðr manna at gera svá. 
Nú heitr Völsungr konungr ferðinni, ok koma á nefnd- 
um degi. Þá skiljast þeir mágar, ok ferr Siggeirr 
konungr heim með konu sina. 


V. KAPÍTULI. 
Fall Völsungs konungs ok dráp sona hans. 


ú er at segja frá Völsungi konungi ok sonum hans, 
at þeir fara at ákveðinni stundu til Gautlands at boði 
Siggeirs konungs mágs síns, ok hafa þrjú skip ór 
landi ok öll vel skiput, ok verða vel reiðfara, ok koma 
skipum sinum við Gautland, enn þat var síð um aftan. 
Enn þann sama aftan kom Signý dóttir Völsungs kon- 
ungs, ok kallar feðr sinn á einmæli ok bræðr sína; segir 
nú ætlan sína ok Siggeirs konungs: at hann hefir dregit 
saman óvigan her, ok ætlar at svikja yðr; nú bið ek 
yðr, segir hun, at þér farið þegar aftr í. yðart ríki 
ok fáið yðr lið sem mest, ok farið hingat síðan ok 
hefnið yðar sjálfir, ok gangið eigi í ófæru, því at eigi 
missi þér svika af honum, efeigitaki þér þetta bragð, 
sem ek beiði yðr. Þá mælti Völsungr konungr: Þat 


10 VÖLSUNGA SAGA. 


munu allar þjóðir at orðum gera, at ek mælta eitt orð 
óborinn, ok strengda ek þess heit, at ek skylda hvárki 
flýja eld né járn fyrir hræðslu sakir, ok svá hefi ek 
enn gert hér til, ok hvi munda ek eigi efna þat á 
gamals aldri? Ok eigi skulu meyjar þvi bregða son- 
um mínum í leikum, at þeir hræðist bana sinn, því 
at eitt sinn skal hverr deyja, enn engi má undan kom- 
ast at deyja um sinn; er þat mitt ráð, at vér flýjum 
hvergi, ok gerum af várri hendi sem hreystilegast; 
ek hefi barizt hundrað sinnum, ok hefi ek haft stund- 
um meira lið, enn stundum minna, ok hefi ek jafnan 
sigr haft, ok eigi skal þat spyrjast, at ek flýja né 
friðar biðja. Nú grætr Signý sárlega, ok bað, at hun 
skyldi eigi koma til Siggeirs konungs.  Völsungr 
konungr svarar: Þú skalt at vísu fara heim til bónda 
þins ok vera samt með honum, hversu sem með oss 
ferr. Nú gengr Signý heim, enn þeir búa eftir um 
nóttina. Ok um myrgininn, þegar er dagar, þá biðr 
Völsungr konungr upp standa sina menn alla, ok ganga 
á land upp, ok búast við bardaga. Nú ganga þeir á 
land upp allir alvápnaðir, ok er eigi langt at biða, 
áðr þar kemr Siggeirr konungr með allan sinn her, ok 
verðr þar en harðasta orrosta með þeim, ok eggjar 
konungr lið sitt til framgöngu sem harðlegast, ok er 
svá sagt, at Völsungr konungr ok synir hans gengu 
átta sinnum i gegn um fylkingar Siggeirs konungs um 
daginn, ok höggva á tvær hendr; ok er þeir ætla énn 
svá at fara, þá fellr Völsungr konungr í miðri fylkingu 
sinni, ok þar alt lið hans með honum, nema synir 
hans tíu, því at miklu meira ofrefli var í móti, enn 
þeir mætti við standa. Nú eru synir hans allir tekn- 
ir ok í bönd reknir, ok á brott leiddir. Signý varð 
vör við, at faðir hennar var drepinn, enn bræðr henn- 


VÖLSUNGA SAGA. 11 


ar höndum teknir ok til bana ráðnir; nú kallar hun 
Siggeir konung á einmæli. Nú mælti Signý: Þess 
vil ek biðja þik, at þú látir eigi svá skjótt drepa 
bræðr mina, ok látið þá heldr setja í stokk, ok kemr 
mér at þvi, sem mælt er, at unir auga meðan á sér, 
ok þvi bið ek þeim eigi lengra, at ek ætla, at mér 
muni ekki tjóa. Þá svarar Siggeirr: (Er ertu ok ör- 
vita, er þú biðr bræðrum þinum meira böls, enn þeir 
sé höggnir, enn þó skal þat veita þér, þvi at þess 
betr þykki mér, er þeir þola verra, ok hafa lengri 
kvöl til bana. Nú lætr hann svá gera, sem hun 
bauð, ok var tekinn einn mikill stokkr, ok feldr á 
fætr þeim tíu bræðrum í skógi einshversstaðar, ok sitja 
þeir nú þar þann dag allan til nætr; enn at miðri 
nótt, þá kom þar ylgr ein ór skógi gömul at þeim, 
er þeir sátu í stokkinum; hun var bæði mikil ok illi- 
leg; henni varð þat fyrir, at hun bitr einn þeira til 
bana; síðan át hun þann upp allan; eftir þat fór hun 
1 brott. Enn eftir um morgininn, þá sendi Signý 
mann til bræðra sinna, þann er hun trúði bezt, at 
vita, hvat titt sé; ok er hann kemr aftr, segir hann 
henni, at dauðr sé einn þeira; henni þótti þetta mikit, 
ef þeir skulu svá fara allir, enn hun mátti ekki duga 
þeim. Skjótt er þar frá at segja; niu nætr í samt 
kom sjá en sama ylgr um miðnætti, ok etr einn þeira 
senn til bana, unst allir, eru dauðir, nema Sigmundr 
einn er eftir. Ok nú áðr tíunda nótt kemr, sendir 
Signý trúnaðarmann sinn til Sigmundar bróður sins, 
ok seldi í hönd honum hunang, ok mælti, at hann 
skyldi riða á andlit Sigmundar ok leggja í munn hon- 
um sumt. Nú ferr hann tilSigmundar, ok gerir sem 
honum var boðit, ok fór heim síðan. Um nóttina eftir 
þá kemr sú en sama ylgr at vanda sinum, ok ætlaði 





12 VÖLSUNGA SAGA. 


at bita hann til bana sem bræðr hans; enn nú dregr 
hun veðrit af honum, þar sem hunangit var áriðit, 
ok sleikir andlit hans alt með tungu sér, ok réttir 
siðan tunguna í munn honum; hann lætr sér verða 

óbilt, ok beit í tunguna ylginni; hun bregðr við fast 
ok hnykkir at sér hart, ok rak fæturna í stokkinn, 
svá at hann klofnaði allr í sundr, enn hann helt svá 
fast, at tungan gekk ór ylginni upp í tungurótunum, 
ok fekk af þvi bana. Enn þat er sögn sumra manna, 
at sú en sama ylgr væri móðir Siggeirs konungs, ok 
hafi hun brugðit á sik þessu líki fyrir tröllskapar sakir 
ok fjölkyngi. 


VI. KAPÍTULI. 


Sigmundr legst út. Signý sendir honum tvá sonu á, ok drepr 
hann þá at ráði hennar. 


Nú er Sigmundr lauss orðinn, enn brotinn er stokkr- 
inn, ok hefst Sigmundr þarnú við í skóginum. Enn 
sendir Signý at vita, hvat titt er, eða hvárt Sigmundr 
lifir; enn er þeir koma, þá segir hann þeim allan at- 
burð, hvé farit hafði með þeim ok ylginni. Nú fara 
þeir heim og segja Signyju, hvat titt er; fór hun nú 
ok hittir bróður sinn, ok taka þau þat ráð, at hann 
gerir þar jarðhús í skóginum, ok ferr nú því fram 
um hrið, at Signý leynir honum þar, ok fær honum 
þat, er hann þyrfti at hafa; enn Siggeirr konungr ætl- 
ar, at þeir sé allir dauðir Völsungar. Siggeirr konungr 
átti tvá sonu við konu sinni, ok er frá þeim sagt, þá 
er enn ellri son hans er tiu vetra, at Signý sendir 
hann til móts við Sigmund, at hann skyldi veita hon- 
um lið, ef hann vildi nokkut leita við at hefna feðr 
sins. Nú ferr sveinninn til skógarins, ok kemr sið 
um aftaninn til jarðhúss Sigmundar, oktekr hann við 


VÖLSUNGA SAGA. 18 


honum vel at hófi, ok mælti, at hann skyldi gera til 
brauð þeira: enn ek man sækja eldivið, ok selr í hönd 
honum einn mjölbelg, enn hann ferr sjálfr at sækja 
viðinn; ok er hann kemraftr, þá hefir sveinninn ekki 
at gert um brauðgerðina. Nú spyrr Sigmundr, hvárt 
búit sé brauðit. Hann segir: Eigi þorða ek at taka 
mjölbelginn, fyrir því at þar lá nokkut kvikt í mjöl- 
inu. Nú þykkist Sigmundr vita, at þessi sveinn mun 
eigi svá vel hugaðr, at hann vili hann með sér hafa. 
Nú er þau systkin finnast, segir Sigmundr, at hann 
þótti ekki manni at nærr, þótt sveinninn væri hjá 
honum. Signý mælti: Tak þú hann þá ok drep hann; 
eigi þarf hann þá lengr at lifa; ok svá gerði hann. 
Nú líðr sjá vetr; ok einum vetri siðar, þá sendir Sig- 
ný enn yngra son sinn á fund Sigmundar, ok þarf 
þar eigi sögu um að lengja, ok fór sem samt sé, at 
hann drap þenna svein at ráði Signýjar. 


VII. KAPÍTULI. 
| Frá Sinfjötla. 
Dess er nú við getit eitthvert sinn, þá er Signý sat 
í skemmu sinni, át þar kom til hennar ein seiðkona 
fjölkunnig harla mjök. Þá talar Signý við hana: 
Þat vilda ek, segir hun, at vit skiftum hömum. Hun 
segir: Þú skalt fyrir ráða; ok nú gerir hun svá af 
sínum brögðum, at þær skifta litum; ok sezt seiðkon- 
an nú Í rúm Signýjar at ráði hennar, ok ferr í rekkju 
hjá konungi um kveldit, ok ekki finnr hann at eigi 
sé Signý hjá honum. Nú er þat frá Signýju at segja, 
at hun ferr til jarðhúss bróður síns, ok biðr hann 
veita sér herbergi um nóttina, því at ek hefi vilzt á 
skóginum úti, ok veit ek eigi, hvar ek ferr. Hann 
mælti at hun skyldi þar vera, ok vildi eigi synja 


l4 VÖLSUNGA SAGA. 


henni vistar, einni konu, ok þóttist vita, at eigi mundi 


hun svá launa honum góðan beina at segja til hans. 
Nú ferr hun í herbergi til hans, ok setjast til matar. 
Honum varð oft litit til hennar, ok lizt konan væn 
ok frið. Enn er þau eru mett, þá segir hann henni, 
at hann vill at þau hafi eina rekkju um nóttina, enn 
hun brýzt ekki við þvi, ok leggr hann hana hjá sér 
þrjár nætr samt. Eftir þat ferr hun heim, ok hittir 
seiðkonuna, ok bað, at þær skifti aftr litum, ok svá 
gerir hun. Oker fram liðu stundir, fæðir Signý svein- 
barn; sjá sveinn var Sinfjötli kallaðr; ok er hann vex 
upp, er hann bæði mikill ok sterkr og vænn at áliti, 
ok mjök í ætt Völsunga, ok er eigi allra tíu vetra, 
er hún sendir hann í jarðhúsit til Sigmundar. Hun 
hafði þá raun gert við ena fyrri sonu sina, áðr hun 
“ sendi þá til Sigmundar, at hun saumaði at höndum 
þeim með holdi ok skinni; þeir þoldu illa ok kriktu 
um; ok svá gerði hun Sinfjötla; hann brást ekki við; 
hun fló hann þá af kyrtlinum, svá at skinnit fylgdi 
ermunum; hun kvað honum mundu sárt við verða. 
Hann segir: Líitit mundi slíkt sárt þykkja Völsungi. 
Ok nú kemr sveinninn til Sigmundar; þá bað Sig- 
mundr hann knoða ór mjöli þeira, enn hann vill sækja 
þeim eldivið; fær í hönd honum einn belg; siðan ferr 
hann at viðinum; ok er hann kom aftr, þá hafði Sin- 
fjötli lokit at baka. Þá spurði Sigmundr, ef hann 
hafi eigi nokkut fundit í mjölinu. Eigi er mér grun- 
laust, sagði hann, at eigi hafi í verit nokkut kykt í 
mjölinu fyrst er ek tók at knoða, ok hér hefi ek með- 
knoðat þat, er í var. Þá mælti Sigmundr, ok hló 
við: Eigi get ek þik hafa mat af þessu brauði í kveld, 
þviat þar hefir þú knoðat með enn mesta eitrorm. 
Sigmundr var svá mikill fyrir sér, at hann mátti eta 


nn ss tt 


VÖLSUNGA SAGA. | 15. 


eitr svá at hann skaðaði. ekki, enn Sinfjötla hlýddi 
þat, at eitr kæmi utan á hann, enn eigi hlýddi hon- 
um at eta þat né drekka. 


VIII. KAPÍTULI. 

Þeir Sigmundr ok Sinfjötli leita hefnda við Siggeir konung, enn 
konungr lætr handtaka þá. Þeir komast á brott ok brenna inni 
Siggeir konung ok Signý. 

Bat er nú at segja, at Sigmundi þykkir Sinfjötli of 

ungr til hefnda með sér, ok vill nú fyrst venja hann 

með nokkut harðræði; fara nú um sumrum viða um 
skóga, ok drepa menn til fjár sér. Sigmundi þykkir 
hann mjök í ætt Völsunga, ok þó hyggr hann, at 
hann sé son Siggeirs konungs, ok hyggr hann hafa 
ilsku feðr sins, enn kapp Völsunga, ok ætlar hann 
eigi mjök frændrækinn mann, þvi hann minnir oft. 
Sigmund á sina harma, ok eggjar mjök at drepa Sig- 
geir konung. Nú er þat eitthvert sinn, at þeir fara 
út á skóginn at afla sér fjár, enn þeir finna eitt hús 
ok tvá menn sofandi í húsinu með digrum gullhring- 
um; þeir hafa orðit fyrir ósköpum, þvíat úlfahamir 
hengu yfir húsinu yfir þeim; et tíunda dægr máttu 
þeir komast ór hömunum; þeir vóru konungasynir. 
Þeir Sigmundr fóru í hamina ok máttu eigi ór kom- 
ast, -ok fylgdi sú náttúra sem áðr var, létu ok vargs- 
röddu; þeir skildu báðir röddina. Nú leggjast þeir 
ok á merkr, ok ferr sina leið hvárr þeira; þeir gera 
þann mála með sér, at þeir skuli tilhætta, þótt sjau 
menn sé, enn eigi framar, enn sá láti úlfs rödd, er 
fyrir ófriði yrði. Bregðum nú eigi af þessu, segir 

Sigmundr, þvíat þú ert ungr ok áræðisfullr; munu ' 

menn gott hyggja til at veiða þik. Nú ferr sina 

leið hvárr þeira; ok er þeir vóru skildir, finnr Sig- 


16 VÖLSUNGA SAGA. 


mundr menn, ok lét úlfs röddu; ok er Sinfjötli heyrir 
þat, ferr hann til þegar ok drepr alla; þeir skiljast 
enn. Ok er Sinfjötli hefir eigi lengi farit um skóg- 
inn, finnr hann ellefu menn; ferr svá, at hann drepr 
þá alla; hann verðr ok lúinn ok ferr undir eina eik; 
hvilist þar. (Þá kemr Sigmundr þar ok mælti: Hú 
kallaðir þú ekki? Sinfjötli sagði: Eigi vilda ek kveðja 
þik til) liðs at drepa ellefu menn. Sigmundr hleypr 
at honum svá hart, at hann stakar við ok fellr; Sig- 
mundr bitr í barkann framan. Þann dag máttu þeir 
eigi komast ór úlfahömunum. Sigmundr leggr hann 
nú á bak sér ok berr heim í skálann, ok sat hann 
yfir honum, enn bað tröll taka úlfahamina. Sigmundr 
sér einn dag, hvar hreysikettir tveir fóru, ok bitr 
annarr í barkann öðrum, ok rann sá til skógar ok 
hefir eitt blað, ok færir yfir sárit, ok sprettr upp 
hreysiköttrinn heill.  Sigmundr gengr út ok sér, 
hvar hrafn flýgr með blaðit ok færði honum; hann 
dregr þetta yfir sánit Sinfjötla, enn hann sprettr 
upp þegar heill, sem hann hefði aldri sárr vent. 
Eftir þat fara þeir til jarðhúss, ok eru þar til þess 
er þeir skyldu fara ór úlfahömunum; þá taka þeir 
þá ok brenna í eldi, ok báðu engum at meini verða; 
ok í þeim ósköpum unnu þeir mörg frægðarverk í 
ríki Siggeirs konungs. Ok er Sinfjötli er frumvaxti, 
þá þykkist Sigmundr hafa reynt hann mjök. Nú liðr 
eigi langt, áðr Sigmundr vill leita til föðurhefnda, 
ef svá vildi takast; ok nú fara þeir í brott frá jarð- 
húsinu einhvern dag, ok koma at bæ Siggeirs kon- 
ungs sið um aftan, ok ganga inn í forstofuna, þá er 
var fyrir höllinni, enn þar vóru inni ölker, ok leyn- 
ast þar. Drottning veit nú, hvar þeir eru, ok vill 
hitta þá; ok er þau finnast, gera þau þat ráð, at 


—-p 


VÖLSUNGA SAGA. 17 


þeir leitaði til föðurhefnda, er náttaði. Þau Signý 
ok konungr eigu tvau börn ung at aldri; þau leika 
sér á gólfinu at gulli, ok renna þvi eftir gólfinu hall- 
arinnar ok hlaupa þar eftir; ok einn gullhringr hrýtr 
utar í húsit, þar sem þeir Sigmundr eru, enn sveinn- 
inn hleypr eftir at leita hringsins. Nú sér hann, 
hvar sitja tveir menn miklir ok grimmlegir, ok hafa 
siða hjálma ok hvitar brynjur. Nú hleypr hann í 
höllina innar fyrir feðr sinn, ok segir honum, hvat 
hann hefir sét. Nú grunar konungr, at vera muni 
svik við hann. Signý heyrir nú, hvat þeir segja; 
hun stendr upp, tekr börnin bæði, ok fór utar í for- 
stofuna til þeira ok mælti, at þeir skyldu þat vita, 
at þau hefði sagt til þeira: ok ræð ek ykkr, at þit 
drepið þau. Sigmundr segir: Eigi vil ek drepa börn 
þin, þótt þau hafi sagt til min; enn Sinfjötli lét sér 
ekki feilast, ok bregðr sverði, ok drepr hvárttveggja 
barnit, ok kastar þeim innar í höllina fyrir Siggeir 
konung. Konungr stendr nú upp, ok heitr á menn 
at taka þá menn, er leynzt höfðu í forstofunni um 
kveldit. Nú hlaupa menn utar þangat ok vilja höndla 
þá, enn þeir verja sik vel ok drengilega, ok þykkist 
þá sá verst hafa lengi, er næst er; ok um siðir verða 
þeir ofrliði bornir ok verða handteknir, ok þvi næst 
í bönd reknir ok í fjötra settir, ok sitja þeir þar þá 
nótt alla. Nú hyggr konungr at fyrir sér, hvern 
dauða hann skal fá þeim, þann er kendi lengst; ok 
er morginn kom, þá lætr konungr haug mikinn gera 
af grjóti ok torfi; ok er þessi haugr er gerr, þá lét 
hann setja hellu mikla í miðjan hauginn, svá at ann- 
arr jaðarr hellunnar horfði upp, enn annarr niðr; 
hun var svá mikil, at hun tók tveggja vegna, svá at 
eigi mátti komast hjá henni. Nú lætr hann taka þá 
2 


18 VÖLSUNGA SAGA. 


Sigmund ok Sinfjötla, ok setja í hauginn sínum megin 
hvárn þeira, fyrir því, at honum þótti þeim þat verra 
at vera eigi báðum saman, enn þó mátti heyra hvárr 
til annars. Ok er þeir vóru at tyrfa hauginn, þá 
kemr Signý þar at ok hefir hálm í fangi sér, ok 
kastar í hauginn til Sinfjötla, ok biðr þrælana leyna 
konunginn þessu; þeir já því, ok er þá lokit aftr 
hauginum. Ok er nátta tekr, þá mælti Sinfjötli tal 
Sigmundar: Ekki ætla ek okkr mat skorta um hrið; 
hér hefir drotningin kastat fleski inn í hauginn ok 
vafit um utan hálmi; ok enn þreifar hann um fleskit, 
ok finnr at þar var stungit í sverði Sigmundar, ok 
kendi at hjöltunum, er myrkt var í hauginum, ok 
segir Sigmundi; þeir fagna þvi báðir. Nú skýtr Sin- 
fjötli blóðreflinum fyrir ofan helluna, ok dregr fast; 
sverðit bitr helluna. Sigmundr tekr nú blóðrefilinn, 
ok ristu nú í milli sin helluna, ok léttu eigi fyrr, 
enn lokit er at rista, sem kveðit er: 

Ristu af magni 

mikla hellu 

Sigmundr hjörvi 

ok Sinfjötli. 
Ok nú eru þeir lausir báðir saman í hauginum, ok 
rista bæði grjót ok járn, ok komast svá út ór haug- 
inum. Þeir ganga nú heim til hallarinnar; eru menn 
þá í svefni allir. Þeir bera við at höllinni, ok leggja 
eld í viðinn, enn þeir vakna við gufuna, er inni eru, 
ok þat, at höllin logar yfir þeim. Konungrinn spyrr, 
hverir eldana gerði. Hér eru vit Sinfjötli systurson 
minn, sagði Sigmundr, ok ætlum vit nú, at þat skulir 
þú vita, at eigi eru allir Völsungar dauðir; hann biðr 
systur sína út at ganga, ok þiggja af honum góð 
metorð ok mikinn sóma, ok vill svá bæta henni sina 


VÖLSUNGA SAGA. 19 


harma. Hun svarar: Nú skaltu vita, hvárt ek hefi 
munat Siggeiri konungi dráp Völsungs konungs; ek 
lét drepa börn okkur, er mér þóttu of sein til föður- 
hefnda, ok ek fór í skóg til þin í völvuliki, ok er 
Simfjötli okkarr son; hefir hann af þvi mikit kapp, 
at hann er bæði sonarson ok dótturson Völsungs 
konungs; hefi ek þar til unnit alla luti, at Siggeirr 
konungr skyldi bana fá; hefi ek ok svá mikit til unnit 
at framkæmist hefndin, at mér er með engum kosti 
lift; skal ek nú deyja með Siggeiri konungi lostig, 
er ek átta hann nauðig. Siðan kysti hun Sigmund 
bróður sinn ok Sinfjötla, ok gekk inn í eldinn, ok 
bað þá vel fara; síðan fekk hun þar bana með Sig- 
geiri konungi ok alln hirð sinni. Þeir frændur fá 
sér líð okskipa, ok heldr Sigmundr til ættleifðar sinn- 
ar, ok rekr ór landi þann konung, er þar hafði í sezt 
eftir Völsung konung. Sigmundr gerist nú rikr kon- 
ungr ok ágætr, vitr ok stórráðr; hann átti þá konu, 
er Borghildr hét; þau áttu tvá sonu; hét Helgi ann- 
arr, enn annarr Hámundr; ok er Helgi var fæddr, 
kómu til nornir ok veittu honum formála, ok mæltu, 
at hann skyldi verða allra konunga frægastr. Sig- 
mundr var þá kominn frá orrostu, ok gekk með ein- 
um lauk í mót syni sínum, ok hér með gefr hann 
honum Helga nafn ok þetta at nafnfesti: Hringstaði 
ok Sólfjöll, ok sverð, ok bað hann vel fremjast ok 
verða í ætt Völsungs; hann gerist stórlyndr ok vin- 
sæll, ok fyrir flestum mönnum öðrum at allri atgervi. 
Þat er sagt, at hann réðst í hernað þá er hann var 
fimtán vetra gamall; var Helgi konungr yfir liðinu, 
enn Sinfjötli var fenginn til með honum, ok réðu 
báðir liði. 


Ok 


20 VÖLSUNGA SAGA. 


IX. KAPÍTULI. 


Helgi konungr vinnr Hunding konung. Bardagi at Frekasteini ok 
fall Höðbrodds konungs. 


Þat er sagt, at Helgi finnr þann konung í hernaði, 
er Hundingr hét; hann var rikr konungr ok fjölmennr, 
ok réð fyrir löndum; þar tekst orrosta með þeim, ok 
gengr Helgi fast fram, ok lýkst með því sjá bardagi, 
at Helgi fær sigr, enn Hundingr konungr fellir ok mik- 
ill luti liðs hans. Nú þykkir Helgi hafa vaxit mikit, er 
hann hefir felt svá ríkan konung. Synir Hundings bjóða 
nú út her í mót Helga, ok vilja hefna föður sins; þeir 
eiga harða orrostu, ok gengr Helgi í gegn um fylking- 
ar þeira bræðra; ok sækir at merkjum sona Hundings 
konungs, ok feldi þessa Hundings sonu: Álf ok Eyjólf, 
Hervarð ok Hagbarð, ok fekk hér ágætan sigr. Ok 
er Helgi fór frá orrostu, þá fann hann við skóg einn 
konur margar ok virðulegar sýnum, ok bar þó ein af 
öllum; þær riðu með ágætlegum búningi. Helgi spyrr 
þá at nafni, er fyrir þeim var: enn hun nefnist Sig- 
rún, ok kveðst vera dóttir Högna konungs. Helgi 
mælti: Farið heim með oss, ok verið velkomnar. Þá 
segir konungsdóttir: —Annat starf lggr fyrir oss, 
enn drekka með þér. Helgi svarar: Hvat er þat, 
konungsdóttir? Hun svarar: Högni konungr hefir 
heitit mik Höðbroddi syni Granmars konungs, enn 
ek hefi þvi heitit, at ek vil eigi eiga hann, heldr enn 
einn krákuunga; enn þó mun þetta framfara, nema 
þú bannir honum ok komir í mót honum með her, 
ok nemir mik á brott, því at með engum konungi 
vildi ek heldr sætr búa, lonn með þér. Ver kát, konungs- 
dóttir, sagði hann, fyrri skulum vit reyna hreysti 
okkra, enn þú sért honum gift, ok reyna skulum vit 


VÖLSUNGA SAGA. 21 


áðr hvárr af öðrum berr, ok hér skal lifit á leggja. 
Eftir þetta sendir Helgi menn með fégjöfum at stefna 
at sér mönnum, ok stefnir öllu liðinu til Rauðabjarga; 
beið Helgi þar til þess, er mikill fokkr kom til hans 
ór Héðinsey, ok þá kom til hans mikit lið ór Nörva- 
sundum með fögrum skipum ok stórum. Helgi kon- 
ungr kallar til sin skipstjórnarmann sinn, er Leifr 
hét, ok spurði, ef hann hefði talit lið þeira; enn hann 
svarar: Eigi er hægt at telja, herra, skip þau, er 
komin eru ór Nörvasundum; eru á tólf þúsundir manna 
ok er þó hálfu fleira annat. Þá mælt Helgi konungr, 
at þeir skyldu snúa á þann fjörð, er heitir Varinsfjörðr, 
ok svá gerðu þeir. Nú gerði at þeim storm mikinn 
ok svá stóran sjó, at því var likast at heyra, er bylgjur 
gnúðu á borðunum, sem þá er björgum lysti saman. 
Helgi bað þá ekki óttast, ok eigi svifta seglunum, heldr 
setja hvert hærra enn áðr; þá var við sjálft, at yfir 
mundi ganga, áðr þeir kæmi at landi. Þá kom þar 
Sigrún, dóttir Högna konungs, af landi ofan með miklu 
líði, ok snýr þeim í góða höfn, er heitir at Gnipalundi. 
Þessi tiðindi sá landsmenn, ok kómu af landi ofan. 
Bróðir Höðbrodds konungs, er þar réð fyrir, er heitir 
at Svarinshaugi, hann kallar á þá ok spyrr, hverr 
stýrði enu mikla lði. Sinfjötli stendr upp, ok hefir 
hjálm á höfði skygðan sem gler, ok brynju hvita sem 
snjó, spjót í hendi með ágætlegu merki ok gullrendan 
skjöld fyrir sér; sá kunni at mæla við konunga: Seg 
svá, at þú hefir gefit svinum ok hundum, ok þú finnr 
konu þína, at hér eru komnir Völsungar, ok man hér 
hittast í liðinu Helgi konungr, ef Höðbroddr vill 
finna hann, ok er þat hans gaman, at berjast með 
frama, meðan þú kyssir ambáttir við eld. Granmarr 
svarar: Eigi mantu kunna margt virðulegt mæla, ok 


22 VÖLSUNGA SAGA. 


forn minni át segja, er þú lýgr á höfðingja; mun hitt 
sannara, at þú munt lengi hafa fæðst á mörkum úti 
við vargamat ok drepit bræðr þina, ok er kynlegt, er 
þú þorir at koma í her með góðum mönnum, er margt 
kalt hræ hefir sogit til blóðs. Sinfjötli svarar: Eigi 
muntu glögt muna nú, er þú var völvan í Varinsey, 
ok kvaðst vilja mann eiga, ok kaust mik til þess 
embættis at vera þinn maðr; enn siðan vartu valkyrja 
í Ásgarði, ok var við sjálft, at allir mundu berjast 
fyrir þinar sakar, ok ek gat við þér niu varga á Lága- 
nesi, ok var ek faðir allra. Granmarr svarar: Margt 
kantu ljúga; ek hygg at engis faðir mættir þú vera, 
siðan þú vart geldr af dætrum jötunsins á Þrasanesi, 
ok ertu stjúpson Siggeirs konungs, ok látt á mörkum 
úti með vörgum, ok kómu þér öll óhöpp senn at hendi; 
þú drapt bræðr þina, ok gerðir þik at illu kunnan. 
Sinfjötli svarar: Hvárt mantu þat, er þú vart merin 
með hestinum Grana, ok reið ek þér á skeið á Brá- 
velli, siðan vartu geitasveinn Gölnis jötuns.  Gran- 
marr segir: Fyrri vilda ek seðja fugla á hræi þinu, enn 
deila við þik lengr. Þá mælti Helgi konungr: Betra 
væri ykkr ok meira snjallræði at berjast, enn mæla 
slikt, er skömm er at heyra, ok ekki eru Granmars 
synir vinir minir, enn þóeru þeir harðir menn. Gran- 
marr riðr nú í brott ok til fundar við Höðbrodd kon- 
ung, þar sem heita Sólfjöll; hestar þeira heita Sveip- 
uðr ok Svegjuðr; þeir mættust í borgarhliði ok segja 
honum hersögu. Höðbroddr konungr var í brynju, ok 
- hafði hjálm á höfði; hann spyrr, hverir þar væri: eða 
hvi eru þér svo reiðulegir ? Granmarr segir: Hér eru 
komnir Völsungar, ok hafa tólf þúsundir manna við 
land, ok sjau þúsundir við ey þá, er Sök heitir, enn 
þar sem heitir fyrir Grindum er þó mestr fjöldi, ok 


VÖLSUNGA SAGA. 23 


hygg ek nú, at Helgi muni nú berjast vilja. Kon- 
ungr segir: Gerum þá boð um alt várt ríki, ok sækj- 
um í mót þeim; siti sá engi heima, er berjast vill; 
sendum orð Hrings sonum ok Högna konungi, ok 
Álfi enum gamla; þeir eru bardagamenn miklir. Fund- 
ust þeir þar, er heitir Frekasteinn, ok tókst þar hörð 
orrosta. Helgi gengr fram í gegn um fylkingar; þar 
varð mikit mannfall. Þá sá þeir skjaldmeyjaflokk 
mikinn, svá sem í loga sæi; þar var Sigrún konungs- 
dóttir. Helgi konungr sótti í mót Höðbroddi kon- 
ungi, ok fellir hann undir merkjum. Þá mælti Sig- 
rún: Haf þökk fyrir þetta þrekvirki; skift man nú 
löndum; er mér þetta mikill tímadagr, ok muntu fá 
af þessu veg ok ágæti, er þú hefir svá rikan konung 
feldan. Þat ríki tók Helgi konungr ok dvaldist þar 
lengi, ok fekk Sigrúnar, ok gerðist frægr konungr 
ok ágætr, ok er hann hér ekki siðan við þessa sögu. 


. X. KAPÍTULI. 
Dauði Sinfjötla. 
Vötsangar fara nú heim, ok hafa enn mikit aukit 
 stt ágæti. Sinfjötli legst nú í hernað af nýju; hann 
sér eina fagra konu, ok girmist mjök at fá hennar; 
þeirar konu bað ok bróðir Borghildar, er átti Sig- 
mundr konungr. Þeir þreyta þetta mál með orrostu, 
ok fellir Sinfjötli þenna konung; hann herjar nú 
viða, ok á margar orrostur ok hefir ávalt sigr; gerist 
hann manna frægstr ok ágætastr, ok kemr heim um 
haustit með mörgum skipum ok miklu fé. Hann 
segir feðr sínum tíðindin, enn hann segir drotningu; 
hun biðr Sinfjötla fara brott ór ríkinu, ok læzt eigi 
vilja sjá hann. Sigmundr kveðst eigi láta hann í 
brott fara, ok býðr at bæta henni með gulli ok miklu 


24 VÖLSUNGA SAGA. 


fé, þótt hann hefði engum fyrri bætt mann; kvað 
engi frama at sakast við konur. Hun mátti þessu 
eigi á leið koma. Hun mælti: Þér skuluð ráða, herra, 
þat sómir. Hun gerir nú erfi bróður sins með ráði 
konungs; býr nú þessa veizlu með enum beztum föng- 
um, ok bauð þangat mörgu stórmenni. Borghildr 
bar mönnum drykk; hun kemr fyrir Sinfjötla með 
miklu horni. Hun mælti: Drekknú, stjúpson. Hann 
tók við ok sá í hornit, ok mælti: Geróttr er drykkr- 
inn. Sigmundr mælti: Fá mér þá. Hann drakk af 
Drotning mælti: Hvi skulu aðrir menn drekka fyrir 
þik öl? Hun kom í annat sinn með hornit: Drekk 
nú, ok frýði honum með mörgum orðum; hann tekr 
við horninu ok mælti: Flærðr er drykkrinn. Sig- 
mundr mælti: Fá mér þá. Et þriðja sinn kom hur 
ok bað hann drekka af, ef hann hefði hug Völsunga 
Sinfjötli tók við horninu, ok mælti: Eitr er í drykkn- 
um. Sigmundr svarar: Lát grön sía, sonr, sagði 
hann; þá var konungr drukkinn mjök, ok þvi sagði 
hann svá. Sinfjötli drekkr, ok fellr þegar niðr. Sig 
mundr ris upp, ok gekk harmr sinn nær bana, ox 
tók likit í fang sér, ok ferr til skógar, ok kom loks 
at einum firði; þar sá hann mann á einum báti htl- 
um; sá maðr spyrr, ef hann vildi þiggja at honum 
far yfir fjörðinn; hann játtar þvi; skipit var svá 
litit, at þat bar þá eigi, ok var likit fyrst flutt, enn 
Sigmundr gekk með firðinum. Ok því næst hvarf 
Sigmundi skipit ok svá maðrinn; ok eftir þat snýr 
Sigmundr heim; rekr nú í brott drotninguna, ok 
Htlu siðar dó hun. Sigmundr konungr ræðr nú enn 
ríki sinu, ok þykir verit hafa enn mesti kappi ok 
konungr í fornum sið. 


VÖLSUNGA SAGA. 25 


XI KAPÍTULI. 


Kvánfang Sigmundar konungs.  Orrosta með Lynga konungi ok 
Sigmundi. Fall Sigmundar. 


KEylimi hefir konungr heitit, ríkr ok ágætr; dóttir 
hans hét Hjördis, allra kvenna vænst ok vitrust; ok 
þat spyrr Sigmundr konungr, at hun var við hans 
æði, eða engi ella. Sigmundr sækir heim Eylima 
konung; hann gerir veizlu í móti honum mikla, ef 
hann hefði eigi herferð þangat; fara nú boð þeira í 
milli, at með vinsemd var nú farit, enn eigi með 
herskap; veizla þessi var ger með enum beztum föngum 
ok með miklu fjölmenni. Sigmundi konungi var hvar- 
vetna sett torg ok annarr farargreiði; koma nú til 
veizlu, ok skipa báðir konungar eina höll. Þar var 
ok kominn Lyngi konungr son Hundings konungs, 
ok vill hann ok mægjast við Eylima konung; hann 
þykkist sjá, at þeir munu eigi hafa eitt erendi; þykk- 
ist ok vita, at ófriðar mun af þeim ván, er eigi fær. 
Nú mælti konungr við dóttur sina: Þú ert vitr kona, 
enn ek hefi þat mælt, at þú skalt þér mann kjósa; 
kjós nú um tvá konunga, ok er þat mitt ráð hér um, 
sem þitt er. Hun svarar: Vant sýnist mér þetta 
mál, enn þó kýs ek þann konung, er frægstr er, enn 
þat er Sigmundr konungr, þótt hann sé mjök aldri 
orpinn, ok var hun honum gefin, enn Lyngi konungr 
fór í brott. Sigmundr kvángaðist, ok fekk Hjördisar; 
var þar annan dag öðrum betr veitt eða með meira 
kappi. Eftir þat fór Sigmundr konungr heim í Húna- 
land ok Eylimi konungr mágr hans við honum, ok 
gætir nú rikis sins. Enn Lyngi konungr ok bræðr 
hans safna nú her at sér, ok fara nú á hendr Sig- 
mundi konungi, því at þeir höfðu jafnan minna lut 


26 VÖLSUNGA SAGA. 


ór málum, þótt þetta biti nú fyrir; vilja þeir nú 
fyrirkoma kappi Völsunga; koma nú í Húnaland ok 
senda Sigmundi konungi orð, ok vilja eigi stelast á 
hann, enn þykjast vita, at hann muni eigi flýja. Sig- 
mundr konungr kveðst koma mundi til orrostu; hann 
dró saman her, enn Hjördisi var ekit til skógar við 
eina ambátt, ok mikit fé för með þeim; hun var þar 
meðan þeir börðust. Víkingar hljópu frá skipum við 
óvigan her. Sigmundr konungr ok Eylimi settu upp 
merki sin, ok var þá blásit í lúðra. Sigmundr kon- 
ungr lét nú við kveða sitt horn, er faðir hans hafði 
átt, ok eggjar sina menn; hafði Sigmundr lið miklu 
minna; tekst þar nú hörð orrosta, ok þótt Sigmundr 
væri gamall, þá barðist hann nú hart, ok var jafnan 
fremstr sinna manna; helzt hvárki við honum skjöldr 
né brynja, ok gekk hann jafnan í gegn um lið óvina 
sinna á þeim degi, ok engi mátti sjá, hversu fara 
mundi þeira í millum; margt spjót var þar á lofti 
ok örvar; enn svá hlifðu honum hans spádisir, at 
hann varð ekki sárr, ok engi kunni töl, hversu margr 
maðr fell fyrir honum; hann hafði báðar hendr blóðg- 
ar til axlar; ok er orrostan hafði staðit um hrið, 
þá kom maðr í bardagann með siðan hött ok heklu 
blá. Hann hafði eitt auga ok geir í hendi. Þessi 
maðr kom á mót Sigmundi konungi, ok brá upp 
geirnum fyrir honum; ok er Sigmundr konungr hjó 
fast, kom sverðit í geirinn, ok brast í sundr í tvá 
luti; síðan sneri mannfallinu, ok var Sigmundi kon- 
ungi horfin heill, ok fell mjök liðit fyrir honum. 
Konungrinn lifði sér ekki, ok eggjar mjök liðit. Nú 
er sem mælt, at eigi má við margnum; í þessi orr- 
ostu fell Sigmundr konungr ok Eylimi konungr mágr 
hans í öndverðri fylkingu, ok mestr luti liðs hans. 


VÖLSUNGA SAGA. 21 


XII. KAPÍTULI. 

Dauði Sigmundar konungs. Frá Hjördísi ok Álfi konungi. 
Lyngi konungr sækir nú til konungs bæjarins, ok 
ætlar at taka þar konungsdóttur, enn þat brást hon- 
um; fekk hann þar hvárki konu né fé; hann ferr nú 
yfir landit, ok skipar þar sínum mönnum ríkit; þykk- 
ist nú hafa drepit alla ætt Völsunga, ok ætlar þá 
eigi muni þurfa at óttast héðan frá. Hjördis gekk 
í valinn eftir orrostuna um nóttina, ok kom at þar, 
sem Sigmundr konungr lá, ok spyrr, ef hann væri 
græðandi; enn hann svarar: Margr lifnar ór litlum 
vánum, enn horfin er mér heill, svá at ek vil eigi 
láta græða mik; vill Óðinn ekki, at vér bregðim sverði, 
síðan er nú brotnaði; hefi ekháð orrostur meðan hon- 
um líkaði. Hun mælti: Einkis þætti mér ávant, ef 
þú yrðir græddr, ok hefndir feðr mins. Konungr 
segir: Öðrum er þat ætlat; þú ferr með sveinbarn, 
ok fæðir þat vel ok vandlega, ok mun sá sveinn á- 
gætr ok fremstr af várri ætt; varðveit ok vel sverðs- 
brotin; þar af má gera gott sverð, er heita mun Gramr 
ok sonr okkarr mun bera, ok þar mörg stórverk með 
vinna, þau er aldri munu fyrmast, ok hans nafn mun 
uppi, meðan veröldin stendr. Un nú vit þat, enn 
mik mæða sár, ok ek mun nú vitja frænda várra 
framgenginna. Hjördís sitr nú yfir honum unst hann 
deyr, ok þá lýsir af degi. Hun sér at mörg skip 
ern komin við land; hun mælti til ambáttarinnar: 
Vit skulum skifta klæðum, ok skaltu nefnast nafni 
minu, ok segst konungsdóttir; ok þær gera svá. 
Víkingar geta at líta mikit mannfall, ok sjá hvar 
konurnar fóru til skógar; skilja at stórtiðendum mun 
gegna, ok hlaupa af skipum; enn fyrir þessu liði réð 


28 VÖLSUNGA SAGA. 


Álfr, son Hjálpreks konungs af Danmörk; hann hafði 
farit fyrir land fram með her sinum; koma nú í val- 
inn; þar sjá þeir mikit mannfall. Konungrinn biðr 
nú at leita at konunum, ok svá gerðu þeir; hann 
spyrr, hverjar þær væri, enn þat skiftir eigi at lik- 
endum til; ambáttin hefir svör fyrir þeim, ok segir 
fall Sigmundar konungs ok Eylima konungs ok margs 
annars stórmennis, ok svá hverir gert hafa. Konungr 
spurði, hvert þær vissi, hvar fé konungs væri fólgit. 
Ambáttin svarar: Meiri ván (er) at vér vitim, ok 
visar til fjárins; ok finna þeir auð mikinn, svá at 
eigi þóttust menn sét hafa jafnmikit saman koma í 
einn stað, eða fleiri gersimar; bera til skipa Álfs kon- 
ungs. Hjördis fylgdi honum, ok svá ambáttin. Hann 
ferr nú heim í riki sitt, enn lætr, at þar sé fallnir 
þeir konungar, er frægstir eru. Konungr sezt við 
stjórn, enn þær sátu í fyrirrúmi á skipinu; hann á 
tal við þær, okleggr virðing á ræður þeira. Konungr 
kom heim í ríki sitt við miklu fé.  Álfr var manna 
gervilegastr. Ok er þau hafa skamma stund heima 
verit, spyrr drotningin Álf son sinn: Hví hefir en 
fegri kona færri hringa eða verra búnað, ok virðist 
mér, at sú muni æðri, er þér hafið minna yfir látit. 
Hann svarar:  Grunat hefir mik þat, at eigi sé am- 
báttarmót á henni, ok þá er vér fundumst, þá tókst 
henni vel at fagna tignum mönnum, ok hér til skal 
gera eina raun. Þat er nú eitt sinn við drykkju, at 
konungr sezt á tal við þær ok mælti: Hvat hafi 
þér at marki um dægrfar, þá er nótt eldir, ef þér 
sjáið eigi himintungl? Hun svarar: Þat mark höfum 
vér hér til, at ek var því vön í æsku, at drekka 
mjök í óttu, ok er ek lét af þvi, vöknuðu vér eftir 
því síðan, ok er þat mitt mark. Konungr brosti at 


—  ————JTT 


VÖLSUNGA SAGA. 29 


— 


ok mælti: Illa var konungsdóttir vönd. Hann hittir“ 
þá Hjördisi, ok spyrr hana slíks ens sama. Hun 
svarar honum: Faðir minn gaf mér eitt gull litit 
við náttúru; þat kólnar í óttu á fingri mér; þat er 
mitt mark hér um. Konungr svarar: Gtnótt var þar 
gulls, er ambáttir báru, ok munu þér ærit lengi leynzt 
hafa fyrir mér, ok svá munda ek til þin gert hafa, 
sem vit værim eins konungs börn bæði, þótt þú hefðir 
þetta sagt, ok enn skal gera verðleikum betr við þik, 
þviat þú skalt vera min kona, ok skal ek gjalda 
mund við þér, þá er þú hefir barn getit. Hun svar- 
ar, ok segir alt et sanna um sitt ráð; er hun þar 
nú í miklum sóma, ok þykkir en virðulegasta kona. 


XIII. KAPÍTULI 
Fæddr Sigurðr, ok frá Regin fóstra hans. 


at er nú sagt, at Hjördis fæðir sveinbarn, ok er 
sveinninn færðr Hjálpreki konungi. Konungrinn varð 
glaðr við, er hann sá þau en hvössu augu, er hann 
bar í höfði, ok sagði hann engum mundu líkan verða 
eða samjafnan, ok var hann vatni ausinn með Sig- 
urðar nafni. Frá honum segja allir eitt, at um atferð 
ok vöxt var engi hans maki. Hann var þar fæddr 
með Hjálpreki konungi af mikilli ást; ok þá er nefndir 
eru allir enir ágætu menn ok konungar í fornum sög- 
um, þá skal Sigurðr fyrir ganga um afl ok atgervi, 
kapp ok hreysti, er hann hefir haft um hvern mann 
fram annarra í norðrálfu heimsins. Sigurðr óx þar 
upp með Hjálpreki, ok unni hvert barn honum; hann 
fastnaði Álfi konungi Hjördísi, ok mælti henni mund. 
Reginn hét fóstri Sigurðar, ok var Hreiðmars son; 
hann kendi honum íþróttir, tafl ok rúnar, ok tung- 
ur margar at mæla, sem þá var titt konungasonum, 





80 VÖLSUNGA SAGA. 


ok marga luti aðra. Eitt sinn spurði Reginn Sigurð, 
er þeir vóru báðir saman, ef hann vissi, hversu mikit 
fé faðir hans hefði átt, eða hverir þat varðveittu. Sig- 
urðr svarar ok segir, at konungar varðveittu. Reginn 
mælti: "Trúir þú þeim allvel? Sigurðr svarar: Þat 
samir, at þeir varðveiti, þar til er oss hallkvæmist, 
því at þeir kunnu betr at gæta enn ek. Annat sinn 
kemr Reginn at máli við Sigurð ok mælti: Kynlegt 
er þat, er þú vilt vera hestasveinn konunga, eða fara 
sem hlauparar.  Sigurðr svarar: Eigi er þat, þvíat 
vér ráðum öllu með þeim; er oss ok heimilt þat, er 
vér viljum hafa. Reginn mælti: Bið hann gefa þer 
einn hest. Sigurðrsvarar: Þegar mun þat er ek vil. 
Sigurðr hittir nú konung. Þá mælti konungr við 
Sigurð: Hvat viltu af oss þiggja? Sigurðr svarar: 
Einn hest viljum vér þiggja oss til skemtanar. Kon- 
ungrinn mælti: Kjós þér sjálfr hest ok slíkt er þú 
vill hafa af várri eigu. Annan dag eftir fór Sigurðr 
til skógar, ok mætir einum gömlum manni með siðu 
skeggi; sá var honum ókunnigr. Hann spyrr, hvert 
Sigurðr skyldi fara. Hann svarar: Hest skyldum 
vér kjósa; ráð um með oss. Hann mælti: Förum ok 
rekum til árinnar, er Búsiltjörn heitir. Þeir reka 
hrossin út á djúp árinnar, ok leggjast at landi, nema 
einn hestr; hann tók Sigurðr; hann var grár at lit 
ok ungr at aldri, mikill vexti ok vænn; engi hafði 
honum á bak komit. Skeggmaðrinn mælti: Þessi 
hestr er kominn frá Sleipni, ok skal hann vandlega 
uppfæða, þviat hann verðr hverjum hesti betri; maðr- 
inn hverfrþá. Sigurðr kallar hestinn Grana, ok hefir 
sá hestr beztr verit. Óðin hafði hann hittan. Enn 
mælti Reginn til Sigurðar: Oflitit fé eigu þér; þat 
harmar oss, er þér hlaupið sem þorpara sveinar, enn 


VÖLSUNGA SAGA. 81 


ek veit mikla féván at segja þér, ok er þat meiri ván, 
at þat sé sómi at sækja ok virðing, ef þú næðir. 
Sigurðr spyrr, hvar væri, eða hverr varðveitti. Reg- 
inn svarar: Sá heitir Fáfnir, er hér liggr skamt héð- 
an á brott; þat heitir Gnítaheiðr; ok er þú kemr þar, 
þá muntu þat mæla: aldri sáttu meira fé í gulli í 
einum stað, ok eigi þarftu meira, þótt þú verðir allra 
konunga elztr ok frægstr. Sigurðr svarar: Kann ek 
kyn þessa orms, þótt vér sém ungir, ok hefi ek spurt, 
at engi þorir at koma á mót honum fyrir vaxtar sakir 
ok ilsku. Reginn svarar: Þat er ekki; sá vöxtr er. 
eftir hætti lyngorma, ok er gert af miklu meira enn 
er, ok svá mundi þótt hafa enum fyrrum frændum 
þínum; ok þótt Völsunga ætt sé at þér, þá mun þú 
eigi hafa þeira skaplyndi, er fyrst eru taldir til als 
frama. Sigurðr svarar: Vera má at eigi höfum vér 
mikit af þeira kappi eða snild, enn eigi berr nauðsyn 
til at fryýja oss, er vér erum litt af barnsaldri; eða 
hví eggjar þú þessa svá mjök? Reginnsvarar: Saga 
er til þess, ok mun ek segja þér. Sigurðr mælti: 
Lát mik heyra. 


XIV. KAPÍTULI. 
Saga Regins. 


Þat er upphaf sögu þessar, at Hreiðmarr hét faðir 
minn, mikill ok auðigr; son hans hét Fáfnir, enn 
annarr hét Otr, ok var ek enn þriði, ok var ek minstr 
fyrir mér um atgervi ok yfirlát; kunna ek af járni 
gera, ok af silfri ok gulli ok hverjum lut gerði ek 
nokkut nytt. Otr bróðir minn hafði aðra iðn ok 
náttúru; hann var veiðimaðr mikill ok umfram aðra 
menn, ok var í otrs líki um daga, ok var jafnan í 
ánni, ok bar upp fiska með munni sér; veiðiföngin 


32 VÖLSUNGA SAGA. 


færði hann feðr sinum, ok var honum þat mikill styrkr; 
mjök hefir hann otrs líki á sér; kom siðan heim, ok 
át blundandi okeinnsaman, þviat hann mátti eigi sjá 
á þyrru. Fáfnir var miklu mestr ok grimmastr, ok 
vildi sitt eitt kalla láta alt þat er var. Einn dvergr 
heitir Andvari, segir Reginn; hann var jafnan í fors- 
inum, er Ándvarafors heitir, í geddu líki, ok fekk sér 
þar matar, þviat þar var fjöldi fiska í þeim forsi. Otr 
bróðir minn fór jafnan í þenna fors, ok bar upp fiska 
í munni sér, ok lagði einn senn á land. Óðinn, Loki 
ok Hænir fóru leiðar sinnar, ok kómu til Andvarafors. 
Otr hafði þá tekit einn lax, ok át blundandi á árbakk- 
anum. Loki tók einn stein, ok laust otrinn til bana. 
Æsir þóttust mjök hepnir af veiði sinni, ok flógu belg 
af otrinum. Þat kveld kómu þeir til Hreiðmars ok 
sýndu honum veiðina; þá tóku vér þá höndum, ok 
lögðum á þá gjald ok fjörlausn, at þeir fyldi belginn 
af gulli ok hyldi hann utan með rauðu gulli. Þá 
sendu þeir Loka at afla gullsins; hann kom til Rán- 
ar, ok fekk net hennar, fór þá til Andvarafors, ok 
kastaði netinu fyrir gedduna, enn hun hljóp í netit. 
Þá mælti Loki: 


Hvat er þat fiska, 

er rennr flóði í, 

kannat sér við víti varast? 
höfuð þitt leystu 

helju ór, 

ok finn mér lindar loga. 


Andvari ek heiti, 

Óinn hét minn faðir, 

margan hefi ek fors of farit; 
aumleg norn 

skópumk Í árdaga, 

at ek skylda í vatni vaða. 


VÖLSUNGA SAGA. 88 


Loki sér gull þat, er Andvari átti; enn er hann hafði 
fram reitt gullit, þá hafði hann einn hring (eftir), ok 
tók Loki hann af honum. Dvergrinn gekk í steininn 
ok mælti, at hverjum skyldi at bana verða, er þann 
gullhring ætti, ok svá alt gullit. Æsirnir reiddu Hreið- 
mari féit, ok tráðu upp otrbelginn, ok settu á fætr; 
þá skyldu Æsirnir hlaða upp hjá gullinu ok hylja 
utan; enn er þat var gert, þá gekk Hreiðmarr fram, 
ok sá eitt granahár ok bað hylja. Þá dró Óðinn 
hringinn af hendi sér, Andvaranaut, ok huldi hárit. 
Þá kvað Loki: 


Gull er þér nú reitt, 

enn þú gjöld hefir 

mikil míns höfuðs; 

syni þínum verðra 

sæla sköpuð, 

þat er ykkarr beggja bani. 


Síðan drap Fáfnir föður sinn, segir Reginn, ok myrði 
hann, ok náða ek engu af fénu. Hann gerðist svá 
illr, at hann lagðist út, ok unni engum at njóta fjárins 
nema sér, ok varð síðan at enum versta ormi, ok liggr 
nú á því fé. Siðan fór ek til konungs, ok gerðumst 
ek smiðr hans; ok er þessi ræða til minnar sögu, at 
ek missi föðurarfsins ok bróðurgjaldanna; gullit er 
siðan kallat otrsgjöld, ok hér dæmi af tekin. Sigurðr 
svarar: Mikit hefir þú látit, ok stórillir hafa þínir 
frændr verit. Ger nú eitt sverð af þinum hagleik, 
þat er ekki sé jafngott gert, ok ek mega vinna stór- 
verk, ef hugr dugir, ef þú vilt at ek drepi þenna enn 
mikla dreka. Reginn segir: Þat geri ek með trausti, 
ok muntu mega drepa Fáfni með því sverði. 


——- —————— FF =. 


Si = 
a ar —— — 


34 CC VÖLSUNGA SAGA. 


XV. KAPÍTULI. 
Sigurðr lætr Reginn smíða sér sverð. 
Reginn gerir nú eitt sverð, ok fær í hönd Sigurði. 
Hann tók við sverðinu okmælti: Þetta er þitt smiði 
Reginn, ok höggr í steðjann, ok brotnaði sverðit; 
hann kastar brandinum, ok bað hann smiða annat 
betra. Reginn gerir annat sverð, ok fær Sigurði; 
hann leit á; þetta mun þér líka, enn vant mun yðr 
at smiða. Sigurðr reynir þetta sverð, ok brýtr sem 
et fyrra. Þá mælti Sigurðr til Regins: Þú munt likr 
vera enum fyrrum frændum þinum ok vera ótrúr; 
gekk nú til móður sinnar; hun fagnar honum vel; 
talast nú við ok drekka. Þá mælti Sigurðr: Hvárt 
höfum vér rétt til spurt, at Sigmundr konungr seldi 
yðr sverðit Gram í tveim hlutum? Hunsvarar: Satt 
er þat. Sigurðr mælti: Fá mér í hönd, ek vil hafa. 
Hun kvað hann líklegan til frama, ok fær honum 
sverðit. Sigurðr hittir nú Reginn, ok bað hann þar 
gera af sverð eftir efnum. Reginn reiddist, ok gekk 
til smiðju með sverðs brotin ok þykkir Sigurðr fram- 
gjarn um smiðina. Reginn gerir nú eitt sverð; ok 
er hann bar ór aflinum sýndist smiðjusveinum sem 
eldar brynni ór eggjunum; biðr nú Sigurð við taka 
sverðinu, ok kveðst eigi kunna sverð at gera, ef þetta 
bilar. Sigurðr hjó í steðjann ok klauf niðr í fótinn, 
ok brast eigi né brotnaði; hann lofaði sverðit mjök, 
ok tór til árinnar með ullarlagð ok kastar í gegn 
straumi, ok tók í sundr, er hann brá við sverðinu; 
gekk Sigurðr þá glaðr heim. Reginn mælti: Efna 
muni þér heit yður nú, er ek hefi gert sverðit, ok hitta 
Fáfni. Sigurðr svarar: Efna munu vér, ok þó ann- 
at fyrr, at hefna föður mins. Sigurðr varð því ástsælli 


VÖLSUNGA SAGA. 35 


sem hann var ellri af öllu fólki, svá at hvert barn 
unni honum hugástum. 


XVI. KAPÍTULI. 
Sigurðr fréttir um forlög sín. 

Grrifir hét maðr ok var móðurbróðir Sigurðar; enn 
Litlu siðar enn sverðit var gert, fór hann á fund 
Grífis; þviat hann var framviss ok vissi fyrir örlög 
manna. Sigurðr leitar eftir, hversu ganga man ævi 
hans; enn hann var þó lengi fyrir, ok sagði þó loks- 
ins við ákaflega bæn Sigurðar öll forlög hans, eftir 
því sem eftir gekk síðan. Ok þá er Grifir hafði þessa 
luti sagða, sem hann beiddi, þá reið hann heim. Ok 
brátt eftir þat finnast þeir Reginn. Þá mælti hann: 
Drep Fáfni, sem þér hétuð. Sigurðr svarar: Gera 
skal þat, ok þó annat fyrr, at hefna Sigmundar kon- 
ungs ok annarra frænda várra, er þar fellu í þeiri 
Orrostu. | 


XVII. KAPÍTULI. 

Sigurðr hefnir föður síns. 
Nú hittir Sigurðr konunga ok mælti til þeira: Hér 
höfum vér verit um hríð, ok eigum vér yðr ástsemd 
at launa ok mikla virðing; enn nú viljum vér ór 
landi fara ok finna Hundings sonu, ok vildi ek at 
þeir vissi, at Völsungar væri eigi allir dauðir; viljum 
vér hafa þartil yðarn styrk. Konungar kváðust alt 
vilja til fá, þat er hann beiddist. Er nú búit lið 
mikit, ok alt vandat sem mest, skip ok allr herbún- 
aðr, svá at hans ferð væri þá veglegri enn áðr. Sig- 
urðr stýrir dreka þeim, er mestr var ok ágætlegastr; 
segl þeira vóru mjök vöndut ok ítarleg at sjá. Sigla 
þeir nú góðan byr; ok er fá dægr vóru liðin, þá 

8* 


36 VÖLSUNGA SAGA. 


kom á veðr mikit með stormi, enn svá var sjárinn, 
sem í róðru sæi. Eigi bað Sigurðr svifta seglunum 
þótt rifnuðu, heldr bað hann hærra setja enn áðr. 
Ok er þeir sigldu fram fyrir bergnös nokkura, þá 
kallaði maðr upp á skipit ok SpyrT, hverr fyrir liðinu 
eigi at ráða. Honum var sagt, at þar var höfðingi 
Sigurðr Sigmundarson, ernú er frægstr ungra manna. 
Maðrinn svarar: Allir segja þar eitt frá honum, at 
eigi megi konungasynir jafnast við hann; vildi ek at 
þér feldið seglin á nokkuru skipinu, ok tæki þér við 
mér, Þeir spurðu hann at nafni. Hann svarar: 
| Hnikar hétu mik, 

þá er Hugin gladdak, 

Völsungr ungi, 

ok vegit hafðak; 

nú máttu kalla 

karl af bjargi 

Feng eða Fjölni, 

far vil ek þiggja. 
Þeir viku at landi ok tóku karl á skip sín; þá tók af 
veðrit, ok fara uns þeir koma at landi í ríki Hund- 
ings sona. Þá hvarf Fjölnir. Þeir láta þegar geysa 
eld okjárn, drepa menn, enn brenna bygðina ok eyða 
þar sem þeir fara; stökkr fjöldi undan á fund Lynga 
konungs, ok segja, at herr er kominn í landit ok ferr 
með meira geysingi, enn dæmi finnast til; kváðu 
Hundings sonu eigi langsýna, þá er þeir sögðust eigi 
mundu hræðast Völsunga, enn nú stýrir þessum her 
Sigurðr Sigmundarson. Lyngi konungr lætr nú fara 
um alt sitt ríki herboð; vill eigi á flótta leggjast, stefnir 
til sín öllum þeim mönnum, er honum vilja lið veita; 
kemr nú á mót Sigurði með allmikinn her, ok bræðr 
hans með honum; tekst þar en harðasta orrosta með 
þeim; mátti þar á lofti sjá margt spjót ok Örvar 


VÖLSUNGA SAGA. 87 


margar, öxi hart reidda, skjöldu klofna ok brynjur 
slitnar, hjálma skifða, hausa klofna ok margan mann 
steypast til jarðar. Ok ef orrostan hefir svá staðit 
mjök langa hríð, sækir Sigurðr fram um merkin, ok 
hefir í hendi sverðit Gram; hann höggr bæði menn 
ok hesta, ok gengr í gegn um fylkingar, ok hefir 
báðar hendr blóðgar til axlar, ok stökk undan fólk, 
þar sem hann fór, ok helzt hvárki við hjálmr né 
brynja, ok engi maðr þóttist fyrr sét hafa þvílikan 
mann. Þessi orrosta stóð lengi með miklu mannfalli 
ok ákafri sókn; ferr þar, sem sjaldnar kann henda, 
þá er landherrinn sækir til, at þat kom fyrir ekki; 
fell þar svá margt fyrir Hundingssonum, at engi 
maðr vissi töl á. Ok (er)Sigurðr var framarla í fylk- 
ingu, þá koma á mót honum synir Hundings konungs. 
Sigurðr höggr til Lynga konungs, ok klýfr hjálm 
hans ok höfuð ok brynjaðan búk, ok síðan höggr 
hann Hjörvarð bróður hans sundr í tvá luti, ok þá 
drap hann alla Hundings sonu, er eftir lifðu, ok mest- 
an luta liðs þeira. Ferr Sigurðr nú heim með fögrum 
sigri ok miklu fé ok ágæti, er hann hafði fengit í 
þessi ferð; vóru nú veizlur gervar í mót honum heima 
í ríkinu. Ok er Sigurðr hefir skamma stund heima 
verit, kemr Reginn at máli við Sigurð ok segir: Nú 
munu þér vilja steypa hjálminum Fáfnis, svá sem 
þér hétuð, þvíat nú hefir þú hefnt föður þíns ok ann- 
arra frænda þinna. Sigurðr svarar: Efna munu vér 
þat, sem vér höfum þar um heitit, ok ekki fellr oss 
þat ór minni. | 


XVIII. KAPÍTULI. 
Sigurðr vá Fáfni. 
Ná ríða þeir Sigurðr ok Reginn upp á heiðina á 


38 VÖLSUNGA SAGA. 


þann farveg, er Fáfnir var vanr at skriða, er hann 
fór til vatns, ok þat er sagt, at sá hamarr var þritugr, 
er hann lá at vatni, þá er hann drakk. Þá mælti 
Sigurðr: Þat sagðir þú, Reginn, at dreki sjá væri eigi 
meiri enn einn lyngormr, enn mér sýnast vegar hans 
æfar miklir. Reginn mælti: Ger gröf eina ok sezt 
þar i; ok þá er ormrinn skriðr til vatns, legg þá til 
hjarta honum, ok vinn honum svá bana; þar fyrir 
fær þú mikinn frama. Sigurðr mælti: Hversu man 
þá veita, ef ek verð fyrir sveita ormsins? Reginn 
svarar: Eigi má þér ráð ráða, er þú ert við hvat- 
vetna hræddr; ok ertu ólikr þinum frændum at hug- 
hreysti. Nú riðr Sigurðrá heiðina, enn Reginn hverfr 
"1 brott yfrit hræddr. Sigurðr gerði gröf eina; ok er 
hann er at þessu verki, kemr at honum einn gamall 
maðr með siðu skeggi, ok spyrr, hvat hann gerir þar. 
Hann segir. Þá svarar inn gamli maðr: Þetta er 
óráð; ger fleiri grafar, ok lát þar í renna sveitann, 
enn þú siti einni, ok legg til hjartans orminum. Þá 
hvarf sá maðr á brottu; enn Sigurðr gerir grafar 
eftir því, sem fyrir var lagt. Ok er ormrinn skreið 
til vatns, varð svá mikill landskjálfti, svá at öll jörð 
skalfi nánd; hann fnyýsti eitri alla leið fyrir sik fram, 
ok eigi hræddist Sigurðr né óttast við þann gný. Ok 
er ormrinn skreið yfir gröfina, þáleggr Sigurðr sverð- 
inu undir bægslit vinstra, svá at við hjöltum nam; þá 
hleypr Sigurðr upp ór gröfinni, ok kippir at sér sverð- 
inu, ok hefir allar hendr blóðgar upp til axlar. Ok 
er enn mikli ormr kendi sins banasárs, þá laust hann 
höfðinu ok sporðinum, svá at alt brast í sundr, er 
- fyrir varð. Ok er Fáfnir fekk banasár, spurði hann: 
Hverr ertu, eða hverr er þinn faðir, eða hverr er ætt 
þin, er þú vart svá djarfr, at þú þorir at bera vápn 


VÖLSUNGA SAGA. 89 


á mik? Sigurðr svarar: Ætt mín er mönnum ókunn- 
ig; ek heiti göfigt dyr, ok á ek engan föður né 
móður, ok einnsaman hefi ek farit. Fáfnir svarar: 
Ef þú átt engan feðr né móður, af hverju undri ertu 
þá alinn? ok þótt þú segir mér eigi þitt nafn á bana- 
dægri minu, þá veiztu, at þú lýgr nú. Hann svarar: 
Ek heiti Sigurðr, enn faðir minn Sigmundr. Fáfnir 
svarar: Hverr eggjaði þik þessa verks, eða hvi léttu 
at eggjast? hafðir þú eigi frétt þat, hversu alt fólk 
er hrætt við mik ok við minn ægishjálm? enn, frán- 
eygi sveinn, þú áttir feðr snarpan. Sigurðr svarar: 
Til þessa hvatti mik enn harði hugr, ok stoðaði til 
at gert yrði, þessi en sterka hönd ok þetta et snarpa 
sverð, er nú kendir þú, ok fár er gamall harðr, ef 
hann er í bernsku blautr. Fáfnir segir: Veit ek, ef 
þú vex upp með frændum þinum, at þú mundir kunna 
at vega reiðr, enn þetta er meiri furða, er einn band- 
ingi hertekinn skal þorat hafa at vega at mér, þvíat 
fárr hernuminn er frækn til vigs. Sigurðr mælti: 
Bregðr þú mér, at ek væra fjarri minum frændum? 
enn þótt ek væra hernuminn, þá var ek þó eigi 
heftr, ok þat fantu, at ek var lauss. Fáfnir svarar: 
Heiftyrði tekr þú hvetvetna þvi, er ek mæli, enn 
gull þetta mun þér at bana verða, er ek hefi átt. Sig- 
urðr svarar: Hverr vill fé hafa alt til ens eina dags, 
enn eitt sinn skal hverr deyja. Fáfnir mælti: Fátt 
vill þú at minum dæmum gera, enn drukna muntu, 
ef þú ferr um sjá óvarlega, ok bið heldr á landi unz 
logn er. Sigurðr mælti: Seg þú þat, Fáfnir, ef þú ert 
fróðr mjök: Hverjar eru þær nornir, er kjósa mögu frá 
mæðrum? Fáfnir svarar: Margar eru þær (ok) sundrlaus- 
ar, sumar eru Ása ættar, sumar eru álfa ættar, sumar eru 
dætr Dvalins. Sigurðr mælti: Hvé heitir sá hólmr, er 


40 VÖLSUNGA SAGA. 


blanda hjörlegi Surtr ok Æsir saman? Fáfnir svarar: 
Hann heitir Óskaptr. Ok enn mælti Fáfnir: Reginn 
bróðir minn veldr minum dauða, ok þat hlægir mik, 
er hann veldr ok þinum dauða, ok ferr þá sem hann 
vildi. Enn mælti Fáfnir: Ek bar cægishjálm yfir öllu 
fólki síðan ek lá á arfi mins bróður, ok svá fnýsta 
ek eitri alla vega frá mér í brott, at engi þorði at 
koma í nánd mér, ok engi vápn hræddumst ek, ok 
aldri fann ek svá margan mann fyrir mér, at ek 
þættumst eigi miklu sterkari, enn allir vóru hræddir 
við mik. Sigurðr mælti: Sá ægishjálmr, er þú sagðir 
frá, gefr fám sigr, þvíiat hverr sá, er með mörgum 
kemr, má þat finna eitthvert sinn, at engi er einna 
hvatastr. Fáfnir svarar: Þat ræð ek þér, at þú takir 
hest þinn, ok ríðir á brott sem skjótast, þvíat þat 
hendir oft, at sá, er banasár fær, hefnir sín sjálfr. 
Sigurðr segir: Þetta eru þin ráð, enn annat mun 
ek gera; ek mun ríða til þins bóls ok taka þar þat 
et mikla gull, er frændr þinir hafa átt. Fáfnir svar- 
ar: Ríða muntu þartil er þú finnr svá mikit gull, 
at gert er um þína daga, ok þat sama gull verðr 
þinn bani ok hvers annars, er þat á. Sigurðr stóð 
upp ok mælti: Heim munda ek riða, þótt ek mista 
þessa ens mikla fjár, ef ek vissa, at ek skylda aldri 
deyja, enn hverr frækn maðr vill fé ráða alt til ens 
eina dags; enn þú, Fáfnir, ligg í fjörbrotum, þar er 
þik Hel hafi; ok þá deyr Fáfnir. 


Sigurðr vá Regin. 
Kttir þetta kom Reginn til Sigurðar ok mælti: Heill, 
herra minn, mikinn sigr hefir þú unnit, er þú hefir 
drepit Fáfni, er engi varð fyrr svá djarfr, at á hans 


VÖLSUNGA SAGA. 41 


götu þorði sitja, ok þetta fremdarverk mun uppi, með- 
an veröldin stendr. Nú stendr Reginn ok sér niðr í 
jörðina langa hrið; ok þegar eftir þetta mælti hann 
af miklum móði: Bróður minn hefir þú drepit, ok 
varla má ek þessa verks saklauss vera. Nú tekr Sig- 
urðr sitt sverð Gram ok þerrir á grasinu, ok mælti 
til Regins: Fjarri gekk þú þá, er ek vann þetta verk, 
ok ek reynda þetta snarpa sverð með minni hendi ok 
minu afli; átta ek við orms megin meðan þú látt í 
einum lyngrunni, ok vissir þú eigi, hvárt var himinn 
eða jörð. Reginn svarar: Þessi ormr mætti lengi 
liggja í sínu bóli, ef eigi hefðir þú notit sverðs þess, 
er ek gerða þér minni hendi, ok eigi hefðir (þú) þetta 
einn unnit ok engi annarra. Sigurðr svarar: Þá 
er menn koma til vigs, þá er manni betra gott hjarta 
enn hvast sverð. Þá mælti Reginn við Sigurð af 
áhyggju mikilli: Þú drapt minn bróður, ok varla 
má ek þessa verks saklauss. .Þá skar Sigurðr hjartat 
ór orminum með því sverði, er Riðill hét. Þá drakk 
Reginn blóð Fáfnis, ok mælti: Veit mér eina bæn, 
er þér er litit fyrir: Gakk til elds með hjartat ok 
steik, ok gef mér ateta. Sigurðr fór ok steikti á teini; 
ok er freyddi ór, þá tók hann fingri sínum á, ok 
skynjaði, hvárt steikt væri; hann brá fingrinum í munn 
sér; ok er hjartablóð ormsins kom á tungu honum, 
þá skildi hann fuglarödd; hann heyrði, at igður klök- 
uðu á hrísinu hjá honum: Þar sitr þú, Sigurðr, ok 
steikir Fáfnis hjarta; þat skyldi hann sjálfr eta, þá 
mundi hann verða hverjum manni vitrari. Önnur 
segir: Þar liggr Reginn, ok vill véla þann, sem hon- 
um trúir. Þá mælti en þriðja: Höggvi hann þá 
höfuð af honum, ok má hann þá ráða gullinu því enu 
mikla einn. Þá mælti en fjórða: Þá væri hann vitr- 


= 
a 


42 . VÖLSUNGA SAGA. 


ari, ef hann hefði þat, sem þær höfðu ráðit honum, 
ok riðr síðan til bóls Fáfnis, ok tæki þat et mikla 
gull, er þar er, ok riði síðan upp á Hindarfjall, þar 
sem Brynhildr sefr, ok mun hann nema þar mikla 
speki, ok þá væri hann vitr, ef hann hefði yður ráð, 
ok hygði hann um sina þyrft, ok þar er mér úlfsins 
ván, er ek eyrun sá. Þá mælti en fimta: Eigi er 
hann svá hoskr, sem ek ætla, ef hann vægir honum, 
enn drepit áðr bróður hans. Þá mælti en sétta: Þat 
væri snjallræði, ef hann dræpi hann, ok réði einn fénu. 
Þá mælti Sigurðr: Eigi munu þau ósköp, at Reginn 
sé minn bani, ok heldr skulu þeir fara báðir bræðr 
einn veg; bregðr nú sverðinu Gram, ok höggr höfuð 
af Regin; ok eftir þetta etr hann suman lut hjartans 
ormsins, enn sumt hirðir hann; hleypr siðan á hest 
sinn, ok reið eftir slóð Fáfnis ok til hans herbergis, 
ok fann at þat var opit, ok af járni hurðirnar allar 
ok þarmeð allr dyra umbúningrinn, ok af járni allir 
stokkar í húsinu ok grafit í jörð niðr. Sigurðr fann 
þar stórmikit gull ok sverðit Hrotta, ok þar tók hann 
ægishjálm ok gullbrynjuna ok marga dýrgripi. Hann 
fann þar svá mikit gull, at honum þótti ván, at eigi 
mundi meira bera tveir hestar eða þrir; þat gull tekr 
hann alt ok berri tvær kistur miklar; tekr nú í tauma 
hestinum Grana; hestrinn vill nú eigi ganga, ok ekki 
tjáir at keyra. Sigurðr finnr nú, hvat hestrinn vill, 
hleypr hann á bak ok lýstr hann sporum, ok rennr 
sjá hestr sem lauss væri. 


XX. KAPÍTULI. 
Sigurðr kemr tl Brynhildar og kennir hun honum vilrleg ráð. 


Sigurðr riðr nú langar leiðir, ok alt til þess, er hann 
kemr upp á Hindarfjall, ok stefndi á leið suðr til 


VÖLSUNGA SAGA. 48 


Frakklands; á fjallinu sá hann fyrir sér ljós mikit, 
sem eldr brynni, ok ljómaði af til himins; enn er 
kom at, stóð þar fyrir honum skjaldborg ok upp á 
merki. Sigurðr gekk í skjaldborgina, ok sá at þar 
svaf maðr, ok lá með öllum hervápnum; hann tók 
fyrst hjálminn af höfði honum, ok sá at þat var kona; 
hun var í brynju, ok var svá föst, sem hun væri hold- 
gróin; þá reist hann ofan ór höfuðsmátt ok í gegn um 
niðr, ok svá út í gögn um báðar ermar, ok beit sem 
klæði. Sigurðr kvað hana helzti lengi sofit hafa. Hun 
spurði? hvat svá var máttigt, er beit brynjuna ok 
brá minum svefni, eða man hér kominn Sigurðr 
Sigmundarson, er hefir hjálm Fáfnis ok hans bana í 
hendi? Þá svarar Sigurðr: Sá er Völsunga ættar, 
er þetta verk hefir gert, ok þat hefi ek spurt, at þú 
ert riks konungs dóttir, ok þat sama hefir oss sagt 
verit frá yðrum vænleik ok vitru, ok þat skulu vér 
reyna. Brynhildr segir, at tveir konungar börðust, 
hét arínarr Hjálmgunnarr; hann var gamall ok enn 
mesti hermaðr, ok hafði Óðinn honum sigri heitit; 
enn annarr Ágmarr eða Auðabróðir; ek felda Hjálm- 
gunnarr í orrostu, enn Óðinn stakk mik svefnþorni í 
hefnd þess, ok kvað mik aldri síðan skyldu sigr hafa, 
ok kvað mik giftast skulu; enn ek strengda þess heit 
þar í mót, at giftast engum þeim, er hræðast kunni. 
Sigurðr mælti: Kenn oss ráð til stórra luta. Hun 
svarar: Þér munuð betr kunna, enn með þökkum 
(vil ek) kenna yðr, ef þess. er nökkut, er vér kunnum, 
þat er yðr mætti líka, í rúnum eða öðrum lutum, er 
liggja til hvers lutar, ok drekkum bæði saman, ok 
gefi nú goðin okkr góðan dag, at þér verði nyt ok 
frægð at minum vitrleik ok þú munir eftir, þat er 


44 VÖLSUNGA SAGA. 
vit ræðum. Brynhildr fyldi eitt ker ok færði Sig- 


urði, ok mælti: 
Bjór færik þér, 
brynþings apaldr, 
magni blandinn 
ok megintiri; 
fullr er ljóða 
ok líknstafa, 
góðra galdra 
ok gamanrúna. 
Sigrúnar skaltu kunna, 
ef þú vilt snotr vera, 
ok rísta á hjalti hjörs, 
á vettrimum 
ok á valbóstum, 
ok nefna tysvar Tý. 
Brimrúnar skaltu gera, 
ef þú vilt borgit hafa 
á sundi seglmörum; 
á stafni skal þær rísta 
ok á stjórnar blaði, 
ok leggja eld í ár; 
fellrat svá brattr breki, 
nó blár unnir, 
þó kemstu heill af hafi. 


Málrúnar skaltu kunna, 
ef þú vilt, at mangi þér 
heiftum gjaldi harm; 
þær um vindr, 

þær um vefr, 

þær um setr allar saman, 
á því þingi, 

er þjóðir skulu 

í fulla dóma fara. 


Ölrúnar skaltu kunna, 
ef þú vilt annars kvæn 
vélit þik í trygð, ef þú 


, 


á horni skal þær rísta 
ok á handarbaki, 
ok merkja á nagli Nauð. 
Full skaltu signa 
ok við fári sjá, 
ok verpa lauki í lög; 
þá ek þat veit, 
at þér verðr aldri 
meinblandinn mjöðr. 
Bjargrúnar skaltu nema, 
ef þú vilt borgit fá, 
ok leysa kind frá konu; 
á lófa skal þær rísta ; 
ok um liðu spenna, 
ok biðja dísir duga. 
Limrúnar skaltu kunna, 
ef þú vilt læknir vera, | 
ok kunna sár at sjá; ' 
á berki skal þær rista, | 
ok á barri viðar 
þess, er lúti austr limar. 
Hugrúnar skaltu nema, 
ef þú vilt hverum vera 
geðhoskari guma; 
þær of réð, 
þær of reist, 
þær of hugði Hroftr. 
Á skildi vóru ristnar, 
þeim er stendr fyr skín- 
anda guði, 
á eyra Árvakrs 
ok (á) Alsvinns hófi, 
ok á því hveli, er stendr 
undir reið Rögnis, 
á Sleipnis taumum 
ok á sleða fjötrum, 


VÖLSUNGA SAGA. 


á bjarnar hrammi 
ok á Braga tungu, 
á úlfsklóm 

ok á arnar nefi, 

á blóðgum vængjum 
ok á brúar sporði, 

á lausnar lófa 

ok á líknar spori, 


á gleri ok á gulli, 
ok á góðu silfri, 

í víni ok í virtri, 
ok á völu sessi, 

í guma holdi, 

á Gungnis oddi, 

ok á gýgjar brjósti, 
á nornar nagli 

ok á nefi uglu. 


Allar vóru af skafnar, 

þær er á vóru ristnar, 

ok hrærðar við enn helga 
mjöð, 


Sigurðr svarar: 


ok sendar á víða vega! 
þær eru með álfum, 
sumar með 

ok með vísum Vönum, 
sumar hafa menskir menn. 


Þat eru bókrúnar, 

ok bjargrúnar. 

ok allar ölrúnar, 

ok mærar meginrúnar, 
hverjum, er þær kná 
óviltar óspiltar 

sér at heillum hafa. 
Njóttn, ef þú namt, 
uns rjúfast regin. 


Nú skaltu kjósa, 

als þér er kostr of boðinn, 
hvassa vápna hlynr; 
söng eða þögn . 

haf þú þér sjálfr of hug; 
öll er mál of metin. 


Munkat ek flæja, 

þótt mik feigan vitir; 
emkat ek bleyði borinn; 
ástráð þín vil ek 


öll of hafa, 


svá lengi sem ek lifi. 


XXI. KAPÍTULI 
Sigurðr nemr enn ráð at Brynhildi. Þau heita hvárt öðru trygðum. 
mælti: Aldri finst þér vitrari kona í veröldu, 
ok kenn enn fleiri spekiráð. Hun svarar: Heimilt er 
þat at gera at yðrum vilja, ok gefa heilræði fyrir 
yðra eftirleitan ok vitrleik. Þá mælti hun: Ver vel 
við frændr þína, ok hefn litt mótgerða við þá, ok berr 


46 VÖLSUNGA SAGA. 


við þol, ok tekr þú þar við langælegt lof. Sjá við 
illum lutum, bæði við meyjar ást ok manns konu; þar 
stendr oft ilt af. Verð litt mishugi við óvitra menn 
á fjölmennum mótum; þeir mæla oft verra, enn þeir 
viti, ok ertu þegar bleyðimaðr kallaðr, ok ætlar, at þú 
sér sönnu sagðr; drep hann annars dags, ok“ gjalt 
honum svá heiftyrði. Ef þú ferr þann veg, er vondar 
vættir byggja, ver varr um þik; tak þér ekki herbergi 
nær götu, þótt þik nátti, þviat oft búa þar illar vættir, 
þær menn villa. Lát eigi tæla þik fagrar konur, 
þótt þú sjáir at veizlum, svá at þat standi þér fyrir 
svefni, eða þú fáir af þvi hugarekka;, teyg þær ekki 
at þér með kossum eða annarri bliðu; ok ef þú heyrir 
heimsleg orð drukkinna manna, deil eigi við þá, er 
vindrukknir eru ok tapa viti sínu; slikir lutir verða 
mörgum at miklum móðtrega eða bana. Berst heldr 
við óvini þína, enn þú sér brendr; ok sver eigi rangan 
eið, þviat grimm hefnd fylgir griðrofi. Ger rækilega 
við dauða menn, sóttdauða, eða sædauða, eða vápn- 
dauða; búðu vandlega um lik þeira; ok trú ekki þeim, 
er þú hefir feldan fyrir föður eða bróður, eða annan 
náfrænda þótt ungr sé; oft er úlfr í ungum syni. 
Sjá vandlega við vélráðum vina þinna; enn litt megu 
vér sjá fyrir um yðart lif, enn eigi skyldi mága hatr 
á þik koma. Sigurðr mælti: Engi finst þér vitrari 
maðr ok þess sver ek, at þik skal ek eiga, ok þú 
ert við mitt æði. Hun svarar: Þik vil ek helzt eiga, 
þótt ek kjósa um alla menn; ok þetta bundu þau 
eiðum með sér. 


XXII. KAPÍTULI. 
Lýsing Sigurðar Fáfnisbana. 
N ú ríðr Sigurðrá brott; hans skjöldr var svá marg- 


VÖLSUNGA SAGA. 4ð 


faldr ok laugaðr í rauðu gulli, ok skrifaðr á einn 
dreki, hann var dökkbrúnaðr et efra, enn fagrrauðr 
et neðra, ok þann veg var markaðr hans hjálmr ok 
söðull ok vápnrokkr; hann hafði gullbrynjuna, ok 
öll hans vápn vóru gulli búinn; ok þvi var dreki mark- 
aðr á hans vápnum öllum, at er hann er sénn, má 
vita, hverr þar ferr, af öllum þeim, er frétt hafa, at 
hann drap þann mikla dreka, er Væringar kalla Fáfni; 
ok fyrir þvi eru vápn hans öll gulli búin ok brún 
at lt, at hann er langt umfram aðra menn at kurt- 
eisi ok allri hæversku, ok nálega at öllum lutum; ok 
þá er taldir eru allir enir stærstu kappar ok enir 
ágæztu höfðingjar, þá mun hann jafnan fremstr taldr, 
ok hans nafn gengr í öllum tungum fyrir norðan 
Grikklands haf, ok svá man vera, meðan veröldin 
stendr. Hár hans var brúnt at lit ok fagrt at lita, 
ok fóri stórlokka; skeggit var þykt ok skamt, ok með 
sama lit; hánefjaðr var hann, ok hafði breitt andlit 
ok stórbeinótt; augu hans vóru svá snör, at fárr einn 
þorði að líta undir hans brún; herðar hans vóru svá 
miklar, sem tveir menn væri á at sjá. Hans líkami 
var skapaðr allr við sik á hæð ok digrleik, ok þann 
veg, sem bezt má sama; ok er þat mark um hans 
hæð, at þá er hann gyrði sik sverðinu Gram, enn þat 
"var sjau spanna hátt, ok er hann óð rúgakrinn fullvax- 
inn, þá tók niðr döggskórinn á sverðinu akrinn upp- 
standanda; ok hans afl er meira enn vöxtr. Vel kann 
hann sverði at beita ok spjóti at skjóta, ok skafti at 
verpa ok skildi at halda, boga at spenna eða hesti at 
riða, ok margskonar kurteisi nam hann í æsku. Hann 
var vitr maðr, svá at hann vissi fyrir óorðna luti; 
hann skildi fuglsrödd; ok af slíkum lutum kómu hon- 
um fáir lutir á óvart. Hann var langtalaðr ok mál- 


48 VÖLSUNGA SAGA. 


snjallr, svá at ekki tók hann þat erindi at mæla, at 
hann mundi fyrr hætta, enn svá sýnist öllum, sem 
enga leið muni eiga at vera nema svá, sem hann seg- 
ir, ok þat er hans skemtan, at veita lið sínum mönn- 
um, ok reyna sjálfan sik í stórræðum, ok taka fé af 
sinum óvinum ok gefa sínum vinum. Eigi skorti 
hann hug, ok aldri varð hann hræddr. 


XXIII. KAPÍTULI. 

Sigurðr kemr til Heimis. 
Nigurðr riðr nú, þartil er hann kemr at einum bæ; 
þar réð fyrir einn mikill höfðingi, sá er Heimir hét; 
hann átti systur Brynhildar, er Bekkhildr hét, þvi at 
hun hafði heima verit ok numið hannyrði enn Bryn- 
hildr fór með hjálm ok brynju, ok gekk at vigum; 
var hun þvi kölluð Brynhildr. Heimir ok Bekkhildr 
áttu einn son, er Alsviðr hét, manna kurteisastr. Þar 
léku menn úti; oker þeir sjá reið mannsins at bæn- 
um, hætta þeir leiknum, ok undrast manninn, þviat 
þeir höfðu engan slíkan sét; gengu í mót honum ok 
fögnuðu honum vel. Alsviðr býðr honum með sér at 
vera, ok af sér at þiggja slíkt, er hann vill; hann 
þiggr þat; honum ér ok skipat veglega at þjóna; 


fjórir menn hófu gullit af hestinum, enn fimti tók við 
honum. Þar mátti sjá marga góða gripi ok fáséna;. 


var þat at skemtan haft at sjá brynjur ok hjálma ok 
stóra hringa, ok undarlega mikil gullstaup, ok alskon- 
ar hervápn. Sigurðr dvelst þar lengi í mikilli sæmd; 
spyrst nú þetta frægðarverk um öll lönd, er hann 
hafði drepit þann enn ógurlega dreka. Þeir undu sér 
nú vel ok var hvárr öðrum hollr. Þat höfðu þeir sér 
at skemtan, at búa vápn sin, ok skefta örvar sinar, 
ok beita haukum sinum. 


VÖLSUNGA SAGA. 49 


XXIV. KAPÍTULI. 
Viðrtal Sigurðar og Brynhildar. 


Þa var heim komin til Heimis Brynhildr fóstra hans; 
hun sat í einni skemmu við meyjar sinar; hun kunni 
meira hagleik enn aðrar konur; hun lagði sinn borða 
með gulli, ok saumaði á þau stórmerki, er Sigurðr 
hafði gert: dráp ormsins ok upptöku fjárins ok 
dauða Regins. Ok einn dag er frá þvi sagt, at Sig- 
urðr reið á skóg við hundum sinum ok haukum ok 
miklu fjölmenni; ok er hann kom heim, fló hans haukr 
á hávan turn, ok settist við einn glugg. Sigurðr fór 
eftir haukinum; þá sér hann eina fagra konu, ok 
kennir,e at þar er Brynhildr; honum þykkir um vert 
alt saman fegurð hennar ok þat, er hun gerir; kemr í 
höllina ok vill enga skemtan við menn eiga. Þá mælti 
Alsviðr: Hví eru þér svá fálátir? þessi skipan þin 
harmar oss ok þina vini; eða hvi máttu eigi gleði 
halda? Haukar þinir hnipa ok svá hestrinn Grani, 
ok þess fám vér seint bót. Sigurðr svarar: Góðr 
vinr, heyr hvat ek hugsa; minn haukr fló á einn turn, 
ok er ek tók hann, sá ek eina fagra konu; hun sat 
við einn gullegan borða, ok las þar á mín liðin ok 
fram komin verk. Alsviðr svarar: Þú hefirsét Bryn- 
hildi Buðladóttur, er mestr skörungr er. Sigurðr svar- 
ar: Þat mun satt vera; eða hversu (löngu) kom hun hér? 
Álsviðr svarar: Þess var skamt í milli ok þér kóin- 
uð. Sigurðr segir: Þat vissu vér fyrir fám dögum; 
sú kona hefir oss bezt sýnzt í veröldu. Alsviðr mælti: 
Gef ekki gaum at einni konu, þvilikr maðr; er þat 
ilt at sýta, er maðr fær eigi. Hana skal ek hitta, 
sagði Sigurðr, ok gefa henni gull, ok ná hennar jafn- 
aðarþokka.  Alsviðr svarar: Engi fanst sá enn um 
4 


50 VÖLSUNGA SAGA. 


aldr, er hun léði rúms hjá sér, eða gæfi öl at drekka; 
hun vill sik í herskap hafa ok alskonar frægð at 
fremja. Sigurðr mælti: Vér vitum eigi, hvárt hun 
svarar oss eða eigi, eða lér oss sess hjá sér. Ok 
annan dag eftir gekk Sigurðr til skemmunnar; enn 
Alsviðr stóð hjá skemmunni úti ok skefti örvar sin- 
ar. Sigurðr mælti: Sit heil, frú, eða hversu megi 
þér? Hun svarar: Vel megu vér, frændr lifa ok 
vinir, enn háttung er í, hverja giftu menn bera til 
sins endadags. Hann sezt hjá henni. Siðan ganga 
þar inn fjórar konur með stórum borðkerum af gulli 
ok með enu bezta vini, ok standa fyrir þeim; þá 
mælti Brynhildr: Þetta sæti man fám veitt vera, 
nema faðir minn komi. Hann svarar: Nú er veitt 
þeim, er oss líkar. Herbergit var tjaldat af enum 
dýrstum tjöldum, ok þakit klæðum alt gólfit. Sig- 
urðr mælti: Nú er þat fram komit, er þér hétuð oss. 
Hun svarar: Þér skuluð hér velkomnir! Siðan reis 
hun upp ok fjórar meyjar með henni, ok gekk fyrir 
hann með gullker, ok bað hann drekka. Hann réttir í 
mót höndina kerinu, ok tók hönd hennar með, ok 
setti hana hjá sér; hann tók um háls henni ok kisti 
hana ok mælti: Engi kona hefir þér fegri fæðst. 
Brynhildr mælti: Vitrlegra ráð er þat, atleggja eigi 
trúnað sinn á konu vald, þvi at þær rjúfa jafnan sin 
heit. Hann mælti: Sá kæmi beætr dagr yfir oss, at 
vér mættim njótast.  Brynhildr svarar: Eigi er þat 
skipat, at vit búim saman; ek em skjaldmær, ok á ek 
með herkonungum hjálm, ok þeim man ek at liði 
verða, ok ekki er mér leitt at berjast. Sigurðr svar- 
ar: Þá frjóumst vér mest, ef vér búum saman, ok 
meira er at þola þann harm, er hér lliggr á, enn hvöss 
vápn. Brynhildr svarar: Ek man kanna lið hermanna, 


VÖLSUNGA SAGA. 51 


enn þú munt eiga Guðrúnu Gjúkadóttur. Sigurðr svar- 
ar: Ekki tælir mik eins konungs dóttir, ok ekki lær 
mér tveggja huga um þetta,ok þess sver ek við guð- 
im, át ek skal þik eiga, eða enga konu ella. Hun 
mælti slikt. Sigurðr þakkar henni þessi ummæli, ok 
gaf henni gullhring, ok svörðu nú eiða af nýju, ok 
gengr hann í brott til sinna manna, ok er þar um 
hrið með miklum blóma. 


XXV. KAPÍTULI. 
Frá Gjúkungum. — Draumr Guðrúnar Gjúkadóttur, er Brynhildr ræðr. 
(rjúki hét konungr; hann hafði riki fyrir sunnan 
Rin. Hann átti þrjá sonu, er svá hétu: Gunnarr, Högni, 
Guttormr; Guðrún hét dóttir hans; hun var frægst 
mær; báru þau börn mjök af öðrum konunga börn- 
um um alla atgervi, bæði um vænleik ok vöxt. Þeir 
vóru jafnan í hernaði, ok unnu mörg ágætisverk. 
Gjúki átti Grimhildi ena fjölkungu.  Buðli hét 
konungr; hann var ríkari enn Gjúki, ok þó báðir 
ríkir. Atli hét bróðir Brynhildar. Átli var grimmr 
maðr, mikill ok svartr ok þó tigulegr, ok enn mesti 
hermaðr. Grimhildr var grimmhuguð kona. Ráð Gjúk- 
unga stóð með miklum blóma, ok mest fyrir sakir 
barna hans, er mjök vóru um fram flesta. Eitt sinn 
segir Guðrún meyjum sinum, að hun má eigi glöð 
vera. Ein kona spyrr hana, hvat henni sé at ógleði? 
Hun svarar: Eigi fengum vér tíma í draumum, er 
því harmr í hjarta mér; ráð drauminn, þar er þú fréttir 
eftir. Hun svarar: Seg mér, oklát þik eigi hryggja, 
þvíat jafnan dreymir fyrir veðrum. Guðrún svarar: 
Þetta er ekki veðr; þat dreymdi mik, at ek sá einn 
fagran hauk mér á hendi; fjaðrar hans vóru með gull- 
egum lt. Konan svarar: Margir hafa spurt af yðr- 
4# 


52 VÖLSUNGA SAGA. 


um vænleik, vizku ok kurteisi; nokkurs konungs son 
mun biðja þin. Guðrún svarar: Engi hlutr þótti mér 
haukinum betn, ok alt mitt fé vilda ek heldr láta 
enn hann. Konan svarar: Sá er þú fær, man vera 
vel mentr, ok muntu unna honum mikit. Guðrún 
svarar: Þat angrar mik, at ek veit eigi, hverr hann 
er, ok skulum vér hitta Brynhildi; hun mun vita. Þær 
bjuggust með gulli ok mikilli fegrð, ok fóru með 
meyjum sinum, unz þær kómu at höll Brynhildar; sú 
höll var búin með gulli, ok stóð á einu bergi. Ok 
er sén er ferð þeira, þá er Brynhildi sagt, at margar 
konur óku at borginni með giltum vögnum. Þar man 
vera Guðrún Gjúkadóttir (segir hun); mik dreymdi um 
hana í nótt, ok göngum út í móti henni; ekki sækja 
oss friðar konur heim. Þær gengu út í móti þeim 
ok fögnuðu vel; þær gengu inn í þá ena fögru höll; 
salrinn var skrifaðr innan ok mjöksilfri búinn; klæði 
vóru breidd undir fætr þeim, ok þjónuðu allir þeim; 
þær höfðu margskonar leika. Guðrún var fáorð. Bryn- 
hildr mælti: Hvi megi þér eigi gleði bella; ger eigi 
þat, skemtum oss allar saman, ok ræðum um rika kon- 
unga ok þeira stórvirki. Gerum þat, segir Guðrún; 
eða hverja veiztu fremsta konunga verit hafa? Bryn- 
hildr svarar: Sonu (Hámundar) Haka ok Hagbarð; þeir 
unnu mörg frægðarverk í hernaði. Guðrún svarar: Miklir 
váru þeir ok ágætir, enn þó nam Sigarr systur þeira, 
enn hefir aðra inni brenda, ok eru þeir seinir at hefna ; 
eða hvi nefndir þú eigi bræðr mina, er nú þykkja 
fremstir menn? Brynhildr segir: Þat er í góðum 
efnum, enn eigi eru þeir enn mjök reyndir, ok veit 
ek einn mjök af þeim bera; enn þat er Sigurðr, son 
Sigmundar konungs; hann var þá barn, er hann drap 
sonu Hundings konungs ok hefndi föður sins ok Eylima 


VÖLSUNGA SAGA. 53 


móðurföður sins. Guðrún mælti: Hvat var til merkja 
um þat? Segir þú hann borinn, þá er faðir hans fell? 
Brynhildr svarar: Móðir hans gekk í valinn, ok fann 
Sigmund konung sáran, ok bauð at binda sár hans, 
enn hann kveðst of gamall siðan at berjast, enn bað 
hana við þat huggast, at hun mundi æztan son ala, 
ok var þar spá spaks geta; ok eftir andlát Sigmund- 
ar konungs fór hun með Álfi konungi, ok var Sig- 
urðr þar upp fæddr í mikilli virðingu, ok vann hann 
mörg afreksverk á hverjum degi, ok er hann ágæztr 
maðr í veröldu. Guðrún mælti: Af ást hefir þú 
fréttum til hans haldit; enn af því kom ek hér, at 
segja þér drauma mina, er mér fengu mikillar áhyggju. 
Brynhildr svarar: Lát þik eigi slíkt angra, ver með 
frændum þínum, er allir vilja þik gleðja. Þat dreymdi 
mik, sagði Guðrún, at við gengjum frá skemmu marg- 
ar saman, ok sám einn mikinn hjört; hann bar langt 
af öðrum dýrum; hár hans var af gulli; vér vildum 
allar taka dýrit, enn ek ein náða; dýrit þótti mér 
öllum lutum betra; síðan skauztu dýrit fyrir knjám 
mér; var mér þat svá mikill harmr, at ek mátta trautt 
bera; siðan gaftu mér einn úlfhvelp; sá dreifði mik 
blóði bræðra minna. Brynhildr svarar: Ek mun ráða, 
sem eftir mun ganga: til ykkar mun koma Sigurðr, 
sá er ek kaus mér til manns; Grímhildr gefr honum 
meinblandinn mjöð, er öllum oss kemr í mikit strið;. 
hann mantu eiga, ok hann skjótt missa; þú munt 
eiga Atla konung; missa muntu bræðra þinna, ok þá 
mantu Atla vega. Guðrún svarar: Ofrharmr er oss 
þat, at vita slíkt, ok fara þær nú í brott ok heim til 
Gjúka konungs. 


54 VÖLSUNGA SAGA. 


XXVI. KAPÍTULI. 

Sigurðr ferr til Gjúka konungs ok fær Guðrúnar dóttur hans. 
Sigurðr ríðr nú í brott méð þat mikla gull; skiljast 
þeir nú vinir; hann riðr Grana með öllum sinum 
herbúnaði ok farmi. Hann riðr þartil er hann kom 
at höll Gjúka konungs; riðr nú í borgina, ok þat sér 
einn af konungsmönnum ok mælti: Þat hygg ek 
at hér fari einn af goðunum: þessi maðr er allr við 
gull búinn; hestr hans er miklu meiri enn aðrir hest- 
ar, ok afburðarvænn vápnabúnaðr; hann er langt um 
aðra menn fram, enn sjálfr berr hann þó mest af öðr- 
um mönnum. Konungrinn gengr út með hirð sina, 
ok kvaddi manninn, ok spyrr: Hverr ertu, er riðr í 
borgina, er engi þorði, nema at leyfi sona minna? Hann 
svarar: Ek heiti Sigurðr, ok em ek son Sigmundar 
konungs. Gjúki konungr mælti: Vel skaltu hér kom- 
inn með oss, ok þigg hérslikt sem þú vilt. Ok hann 
gengr inn í höllina, ok vóru allir lágir hjá honum, 
ok allir þjónuðu honum, ok var hann þar í miklu 
yfirlæti. Þeir riða allir saman Sigurðr ok Gunnarr 
ok Högni, ok þó er Sigurðr fyrir þeim um alla atgervi 
ok eru þó allir miklir menn fyrir sér. Þat finnr 
Grimhildr, hvé mikit Sigurðr ann Brynhildi, ok hvé 
oft hann getr hennar; hugsar fyrir sér, at þat væri 
meiri gifta, at hann staðfestist þar ok ætti dóttur 
Gjúka konungs, ok sá, at engi mátti við hann jafn- 
ast, sá ok, hvert traust at honum var, ok hafði ofr 
fjár, miklu meira, enn menn vissi dæmi til. Konungr 
var við hann sem við sonu sína, enn þeir virðu hann 
framar enn sik. Eitt kveld, er þeir sátu við drykk, riss 
drotning upp, ok gekk fyrir Sigurð ok kvaddi hann, 
ok mælti: Fögnuðr er oss at þinni hérvist, ok alt 


VÖLSUNGA SAGA. 65 


gott viljum vér til yðar leggja; tak hér við horni ok 
drekk. Hann tók við ok drakk af. Hun mælti: 
Þinn faðir skal vera Gjúki konungr, enn ek móðir, 
bræður þinir Gunnarr ok Högni, ok allir, er eiða vinnið, 
ok munu þá eigi yðrir jafningjar fást  Sigurðr tók 
þvi vel, ok við þann drykk mundi hann ekki til Bryn- 
hildar; hann dvaldist þar um hrið. Ok eitt sinn gekk 
Grimhildr fyrir Gjúka konung, ok lagði hendr um 
háls honum ok mælti: Hér er nú kominn enn mesti 
kappi, er finnast man í veröldu; væri at honum mikit 
traust: gift honum dóttur þina með miklu fé ok ríki, 
sem hann vill, ok mætti hann hér yndi nema. Kon- 
ungr svarar: Fátitt er þat, at bjóða fram dætr sínar, 
enn meiri vegr er at bjóða honum, enn aðrir biði. 
Ok eitt kveld skenkir Guðrún. Sigurðr sér at hun 
er væn kona, ok at öllu en kurteisasta. Fimm misseri 
var Sigurðr þar, svá at þeir sátu með frægð ok ving- 
an, ok ræðast konungar nú við. Gjúki konungr mælti: 
Margt gott veitir þú oss, Sigurðr, ok mjök hefir þú 
styrkt várt riki. Gunnarr mælti: Alt viljum vér til 
vinna, at þér dvelizt hér lengi, bæði riki ok vára 
systur með boði, enn eigi mundi annarr fá þótt bæði. 
Sigurðr svarar: Hafið þökk fyrir yðra sæmd, ok 
þetta skal þiggja. Þeir sverjast nú í bræðralag, sem 
þeir sé sambornir bræðr. Nú er ger ágætleg veizla, 
ok stóð marga daga; drekkr Sigurðr nú brúðlaup til 
Guðrúnar ; mátti þar sjá margskonar gleði ok skemt- 
an, ok var hvern dag veitt öðrum betr. Þeir fóru 
nú víða um lönd, ok vinna mörg frægðarverk, drápu 
marga konungasonu, ok engir menn gerðu slik afrek 
sem þeir; fara nú heim með miklu herfangi. Sigurðr 
gaf Guðrúnu at eta af Fáfnis hjarta, ok siðan var 
hun miklu grimmari enn áðr ok vitrari; þeira son hét 


A rn 


56 VÖLSUNGA SAGA. 


Sigmundr. Ok eitt sinn gekk Grimhildr at Gunnari 
syni sinum ok mælti: Yðart ráð stendr með miklum 
blóma, fyrir utan einn lut, er þér eruð kvánlausir; 
biðið Brynhildar; þat er göfgast ráð, ok mun Sigurðr 
riða með yðr. Gunnarr svarar: Vister hun væn, ok 
eigi em ek þessa ófúss, ok segir nú feðr sinum ok 
bræðrum ok Sigurði, ok eru allir fýsandi. 


XXVII. KAPÍTULI. 
Gunnarr Gjúkason biðr Brynhildar. Sigurðr ríðr vafrloga. 


Þeir búa nú ferð sina lstulega; riða nú fjöll ok 
dali til Buðla konungs; bera upp bónorðit; hann tók 
því vel, ef hun vill eigi nita, ok segir hana svá 
stóra, at þann einn mann mun hun eiga, er hun vill. 
Þá ríða þeir í Hlymdali. Heimir fagnar þeim vel; 
segir Gunnarr nú erendin. Heimir kvað hennar kjör 
vera, hvern hun skal eiga; segir þar sal hennar skamt 
frá, ok kvaðst þat hyggja, at þann einn mundi hun 
eiga vilja, er riði eld brennanda, er sleginn er um 
sal hennar. Þeir finna salinn ok eldinn, ok sjá þar 
borg gulli bysta, ok brann eldr um utan. Gunnarr 
reið Gota, enn Högni Hölkvi. Gunnarr keyrir hest- 
inn át eldinum, enn hann hopar. Sigurðr mælti: 
Hvi hopar þú, Gunnarr? Hann svarar: Eigi vill 
hestrinn hlaupa þenna eld, ok biðr Sigurð ljá sér 
Grana; heimilt er þat, segir Sigurðr. Gunnarr riðr 
nú at eldinum, ok vill Grani eigi ganga. Gunnarr 
má nú eigi riða þenna eld; skifta nú litum sem 
Grimhildr kendi þeim Sigurði og Gunnari. Siðan 
riðr Sigurðr, ok hefir Gram í hendi, ok bindr gull- 
spora á fætr sér. Grani hleypr fram at eldinum, er 
hann kendi sporans. Nú verðr gnýr mikill, er eldr- 
inn tók at cæsast, enn jörð tók at skjálfa, loginn stóð 


VÖLSUNGA SAGA. 57 
við himin; þetta þorði engi at gera fyrr, ok var sem 
hann riði í myrkva; þá lægðist eldrinn, enn hann 
gekk af hestinum inn í salinn. Svá er kveðit: 


Eldr nam at æsast, Sigurðr Grana 
enn jörð at skjálfa, sverði keyrði; 
ok hár logi eldr sloknaði 
við himni gnæfa; fyr öðlingi, 

fár treystist þar, logi allr lægðist 
fylkis rekka, fyr lofgjörnum; 
eld at ríða, bliku reið, 

né yfir stiga. ; er Reginn átti. 


Ok er Sigurðr kom inn um logann, fann hann þar 
eitt fagrt herbergi, ok þar sat í Brynhildr. Hun 
spyrr, hverr sá maðr er. Enn hann nefndist Gunnarr 
Gjúkason: Ertu ok ætluð min kona með jáyrði feðr 
þins, ef ek riða þinn vafrloga, ok fóstra þíns með 
yðru atkvæði. Eigi veit ek gerla, hversu ek skal 
þessu svara (segir hun). Sigurðr stóð réttr á gólfinu, 
ok studdist á sverðshjöltin, ok mælti til Brynhildar: 
Þér í mót skal ek gjalda mikinn mund í gulli ok 
góðum gripum. Hun svarar af áhygeju af sínu sæti, 
sem álft af báru, ok hefir sverð í hendi ok hjálm á 
höfði, ok var í brynju: Gunnarr, segir hun, ræð ekki 
slikt við mik, nema þú sér hverjum manni fremri, 
ok þá skaltu drepa, er min hafa beðit, ef þú hefir 
traust til; ek var í orrostu með Garðakonungi, ok 
vóru vápn vár litut í mannablóði, ok þess girmumst 
vér enn. Hann svarar: Mörg stórvirki hafi þér 
unnit, enn minnizt nú á heit yður, ef þessi eldr væri 
riðinn, at þér mundið með þeim manni ganga, er 
þetta gerði. Hun finnr nú hér sönn svör, ok merki 
þessa máls, stendr upp, ok fagnar honum vel. Þar 
dvelst hann þrjár nætr, ok búa eina rekkju. Hann 


58 VÖLSUNGA SAGA. 


tekr sverðit Gram og leggr í meðal þeira bert. Hun 
spyrr, hví þat sætti. Hann kvað sér þat skipat, at 
svá gerði hann brúðlaup til konu sinnar, eða fengi 
ella bana. Hann tók þá af henni hringinn Andvara- 
naut, er hann gaf henni, enn fekk henni nú annan 
. hring af Fáfnis arfi. Eftir þetta riðr hann brott í 
þann sama eld til sinna félaga, ok skifta þeir aftr 
litum, ok riða siðan í Hlymdali, ok segja, hvé farit 
hafði. Þann sama dag fór Brynhildr heim til fóstra 
sins, ok segir honum af trúnaði, at til hennar kom 
einn konungr, ok reið minn vafrloga, ok kvaðst kominn 
til ráða við mik, ok nefndist Gunnarr; enn ek sagða, 
at þat mundi Sigurðr einn gera, er ek vann eiða á 
fjallinu, ok er hann minn frumverr. Heimir kvað 
nú svá búit vera mundu. Brynhildr mælti: Dóttur 
okkar Sigurðar, Áslaugu, skal hér upp fæða með þér. 
Fara konungar nú heim, enn Brynhildr fór til feðr 
sins. Grimhildr fagnar þeim vel, ok þakkar Sigurði 
sína fylgd; er þar búizt við veizlu; kom þar mikill 
mannfjöldi; þar kom Buðli konungr með dóttur sina 
ok Atli son hans, ok hefir þessi veizla staðit marga 
daga; ok er lokit er þessi veizlu, minnir Sigurð allra 
eiða við Brynhildi, ok lætr þó vera kyrt. Brynhildr 
ok Gunnarr sátu við skemtan, ok drukku gott vin. 


XXVIII. KAPÍTULI. 
Deild drotninganna Brynhildar ok Guðrúnar. 


Þat er einn dag, er þær gengu til árinnar saman 
at þvá sér, þá óð Brynhildr lengra útáána. Guðrún 
spyrr, hví þat gegndi.  Brynhildr segir: Hvi skal 
ek um þetta jafnast við þik, heldr enn um annat? 
Ek hugða at minn faðir væn rikari enn þinn, ok 
minn maðr unnit mörg snildarverk, ok riði eld brenn- 


VÖLSUNGA SAGA. 59 


anda, enn þinn bóndi var þræll Hjálpreks konungs. 
Guðrún svarar með reiði: Þá værir þú vitrari, ef þú 
þegðir, enn lastaðir mann minn; er þat allra manna 
mál, at engi hafi slíkr komit í veröldina fyrir hvers- 
Vetna sakir, ok eigi samir þér vel atlasta hann, þviat 
hann er þinn frumverr, ok drap hann Fáfni, ok reið 
vafrlogann, er þú hugðir Gunnar konung, ok hann lá 
hjá þér ok tók af hendi þér hringinn ÁAndvaranaut, 
ok máttu nú hér hann kenna. Brynhildr sér nú þenna 
hring ok kennir; þá fölnar hun, sem hun dauð væri. 
Brynhildr fór heim, ok mælti ekki orð um kveldit. Ok er 
Sigurðr kom í rekkju, spyrr Guðrún: Hvi er Brynhildr 
svá ókát? Sigurðr svarar: Eigi veit ek glögt, enn grunar 
mik, at vér munum vita brátt nokkuru gerr. Guðrún 
mælti: Hví unir hun eigi auð ok sælu ok allra manna 
lofi, ok fengit þann mann, sem hun vildi. Sigurðr mælti: 
Hvar var hun þá, er hun sagði þat, at hun þættist enn 
æzta eiga eða þann, er hnn vildi helzt eiga? Guðrún 
svarar: Kk skal eftir spyrja á morgin, hvern hun vill helzt 
eiga. Sigurðr svarar: Þesslet ek þik, ok iðrast muntu, 
ef þú gerir þat. Ok um morgininn sátu þær í skernmu 
sinni, ok var Brynhildr hljóð. Þá mælti Guðrún: 
Ver kát, Brynhildr, angrar þik okkart viðrtal? Eða 
hvat stendr þér fyrir gamni? Brynhildr svarar: Tt 
eitt gengr þér til þessa, ok hefir þú grimt hjarta. 
Virð eigi svá, segir Guðrún, ok seg heldr. Brynhildr 
svarar: Spyr þess eina, at bezt sé attu vitir, þat 
samir ríkum konum; ok er gott góðu at una, er yðr 
gengr alt at óskum. Guðrún svarar: Snemt er þvi enn 
at hæla, ok er þetta nokkur sú forspá; hvat reki þér 
at oss? vér gerðum yðr ekki til angrs. Brynhildr 
svarar: Þess skaltu gjalda, er þú átt Sigurð, ok ek 
ann þér eigi hans at njóta né gullsins mikla. Guðrún 


60 VÖLSUNGA SAGA. 


svarar: Eigi vissa ek yður ummæli, ok vel mætti faðir 
minn sjá ráð fyrir mér, þóttu værir ekki at hitt. 
Brynhildr svarar: Ekki höfum vér launmæli haft, ok 
þó höfum vit eiða svarit, ok vissu þér þat, at þér 
véltuð mik, ok þess skal hefna. Guðrún svarar: Þú 
er betr gefin enn maklegt er, ok þinn ofsi man illa 
sjatna ok þess munu margir gjalda. Una mundu vér, 
segir Brynhildr, ef eigi ættir þú göfgara mann. Guðrún 
svarar: Áttu svá göfgan mann, at óvist er, hvárr 
meiri konungr er, ok gnótt fjár ok ríkis. Brynhilar 
svarar: Sigurðr vá at Fáfni, ok er þat meira vert, enn 
alt riki Gunnars konungs, svá sem kveðit er: 

Sigurðr vá at ormi, 

enn þat síðan man 

engum fyrnast, 

meðan öld lifir; 

enn hlýri þinn 

hvárki þorði 

eld at ríða 

né yfir stíga. 
Guðrún svarar: Grani rann eigi eldinn undir Gunnari 
konungi, enn hann þorði at riða, ok þarf honum eigi 
hugar at frýja.  Brynhildr svarar: Dyljumst eigi við, 
at ek hygg Grímhildi eigi vel. Guðrún svarar: Ámæl 
henni eigi, þviat hun er til þin sem til dóttur sinnar. 
Brynhildr svarar: Hun veldr öllum upphöfum þess 
böls, er oss bitr; hun bar Sigurði grimt öl, svá at 
eigi mundi hann mitt nafn. Guðrún svarar: Margt 
rangt orð mælir þú, ok mikil lygi er slikt. Bryn- 
hildr svarar: Njóti þér svá Sigurðar, sem þér hafið 
mik eigi svikit, ok er yðart samveldi ómaklegt, ok 
gangi yðr svá, sem ek hygg. Guðrún svarar: Betr 
mun ek njóta, enn þú mundir vilja, og engi gat 
þess, at hann ætti of gott við mik né eitt sinn. 


VÖLSUNGA SAGA. 6l 


Brynhildr svarar: Illa mælir þú ok, er af þér rennr, 
mantu iðrast, ok hendum eigi heiftyrði. Guðrún segir: 
Þú kastaðir fyrri heiftarorðum á mik; lætr þú nú sem 
þú munir yfir bæta, enn þó býr grimt undir. Legg;- 
um niðr ónýtt hjal, segir Brynhildr, ek þagða lengi 
yfir minum harmi, þeim er mér bjó í brjósti, enn ek 
ann þinum bróður at eins, ok tökum annat tal. Guðrún 
segir: Langt sér hugr þinn um fram; ok þar af stóð 
mikill ófagnaðr, er þær gengu á ána, ok hun kendi 
hringinn, ok þar af varð þeira viðræða. 


XXIX. KAPÍTULI. 
Harmr Brynhildar. 


Éttir þetta tal legst Brynhildr í rekkju, ok kómu 
þessi tiðendi fyrir Gunnar konung, at Brynhildr er 
sjúk; hann hittir hana ok spyrr, hvat henni sé, enn 
hun svarar engu ok liggr sem hun sé dauð. Ok er 
hann leitar eftir fast, þá svarar hun: Hvat gerðir 
þú af hring þeim, er ek selda þér, er Buðli konungr 
gaf mér at efsta skilnaði, er þér Gjúkungar kómuð 
til hans, ok hétuð at herja eða brenna, nema þér 
næðið mér; síðan leiddi hann mik á tal ok spyrr: 
hvern ek kjöra af þeim, sem komnir vóru enn ek 
buðumst til at verja landit, ok vera höfðingi yfir 
þriðjungi liðs; vóru þá tveir kostir fyrir hendi, at ek 
munda þeim verða at giftast, sem hann vildi, eða vera 
án als fjár ok hans vináttu; kvað þó sína vináttu mér 
mundu betr gegna enn reiði; þá hugsaða ek með mér, 
" hvárt ek skylda (hlýða) hans vilja, eða drepa margan 
mann; ek þóttumst vanfær til at þreyta við hann, ok 
þar kom, at ek hétumst þeim, er riði hestinum Grana 
með Fáfnis arfi ok riði minn vafrloga, ok dræpi þá 
menn, er ek kvað á; nú treystist engi at riða, nema 


62 VÖLSUNGA SAGA. 


Sigurðr einn; hann reið eldinn, þviat hann skorti 
eigi hug til; hann drap orminn ok Regin, ok fimm 
konunga, enn eigi þú, Gunnarr, er þú fölnaðir sem 
nár, ok ertu engi konungr né kappi; ok þess strengda 
ek heit heima at feðr mins, at ek munda þeim einum 
unna, er ágæztr væri alinn, enn þat er Sigurðr; nú 
erum vér eiðrofa, er vér eigum hann eigi, ok fyrir 
þetta skal ek ráðandi þins dauða; ok eigum vér Grim- 
hildi ilt at launa; henni finst engi kona huglausari 
né verri. Gunnarr svarar, svá at fáir heyrðu: Mörg 
flærðarorð hefir þú mælt, ok ertu illúðig kona, er 
þú ámælir þeiri konu, er mjök er um þik fram, ok 
eigi undi hun verr sínu, svá sem þú gerir, eða kvaldi 
dauða menn, ok engan myrði hun, ok lifir við lof. 
Brynhildr svarar: Ekki höfum vér launþing haft, 
né ódáðir gert, ok annat er várt eðli, ok fúsari værim 
vér at drepa yðr. Siðan vildi hun drepa Gunnar 
konung, enn Högni setti hana í fjötra. Gunnarr mælti 
þá: Eigi vil ek at hun búi í fjötrum. Hun svarar: 
Hirð eigi þat, þviat aldri sér þú mik glaða siðan í 
þinni höll, eða drekka né tefla né hugat mæla, né 
"gulli leggja góð klæði, né yðr ráð gefa; kvað hun 
sér þat mestan harm, at hun átti eigi Sigurð. Hun 
settist upp, ok sló sinn borða svá at sundr gekk, ok 
bað svá lúka skemmudyrum, at langa leið mátti heyra 
hennar harmtölur. Nú er harmr mikill, ok heyrir 
um allan bæinn. Guðrún spyrr skemmumeyjar sinar, 
hvi þær sé svá ókátar eða hryggar: eða hvat er yðr, 
eða hvi fari þér sem vitlausir menn, eða hverr gyzki 
er yðr orðinn? Þá svarar hirðkona ein, er Svafrlöð 
hét: Þetta er ótima dagr; vár höll-er full af harmi. 
Þá mælti Guðrún til sinnar vinkonu: Stattu upp, 
vér höfum lengi sofit, vek Brynhildi, göngum til 


VÖLSUNGA SAGA. 68 


borða ok verum kátar. Þat geri ek eigi, sagði hun, 
at vekja hana, né við hana mæla, ok mörg dægr 
drakk hun eigi mjöð né vin, ok hefir hun fengit 
goða reiði. Þá mælti Guðrún til Gunnars: Gakk at 
hitta hana, segir hun, ok seg oss illa kunna hennar 
meini. Gunnarr svarar: Þat er mér bannat, at hitta 
hana, eða hennar fé at skifta; þó ferr Gunnarr at 
hitta hana, ok leitar marga vega málsenda við hana, 
ok fær ekki af um svörin; gengr nú á brott ok hittir 
Högna, ok biðr hann finna hana; enn hann kveðst 
vera ófúss, ok ferr þó, ok fekk ekki af henni; ok er 
hittr Sigurðr, ok beðinn at finna hana; hann svarar 
engu, ok er svá búit um kveldit. Ok annan dag 
eftir, er hann kom heim af dýraveiði, hitti hann 
Guðrúnu ok mælti: Þann veg hefir fyrir mik borit, 
sem þetta muni til mikils koma hrollr sjá, ok mun 
Brynhildr deyja. Guðrún svarar: Herra.minn, mikil 
kynsl fylgja henni; hun hefir nú sofitsjau dægr, svá 
at engi þorði at vekja hana. Sigurðr svarar: Eigi 
sefr hun, hun hefir stórræði með höndum við okkr. 
Þá mælti Guðrún með gráti: Þat er mikill harmr, 
at vita þinn bana; far heldr ok finn hana, ok vit, ef 
sjatni hennar ofsi, gef henni gull, ok myk svá hennar 
reiði. Sigurðr gekk út ok fann opinn salinn; hann 
hugði hana sofa, ok brá af henni klæðum, ok mælti: 
Vaki þú, Brynhildr, sól skinn um allan bæinn, ok er 
ænt sofit; hritt af þér harmi ok tak gleði. Hun 
mælti: Hví sætir þinni dirfð er þú ferr mik at 
hitta; mér var engi verri í þessum svikum. Sigurðr 
spyrr: Hvi mælir þú eigi við menn, eða hvat angrar 
þik? Brynhildr svarar: Þér skal ek segja mina reiði. 
Sigurðr mælti: Heilluð ertu, ef þú ætlar grimman 
minn hug við þik, ok er sjá þinn maðr, er þú kaust. Nei, 


64 VÖLSUNGA SAGA. 


segir hun, eigi reið Gunnarr eldinn til vár, ok eigi galt 
hann mér at mundi feldan val; ek undruðumst þann 
mann, er kom iíminn sal, ok þóttumst ek kenna yður augu, 
ok fekk ek þó eigi vist skilit fyrir þeiri huldu, er á lá 
á minni hamingju. Sigurðr segir: Ekki erum vér göfg- 
ari menn enn synir Gjúka; þeir drápu Danakonung, 
ok mikinn höfðingja bróður Buðla konungs. Bryn- 
hildr svarar: Margt ilt eigum vér þeim upp at inna, 
ok minn oss ekki á harma vára; þú, Sigurðr, vátt orm- 
inn ok reitt eldinn, ok of mina sök, ok vóru þar eigi 
synir Gjúka konungs. Sigurðr svarar: Ekki varð 
ek þinn maðr, ok vartu min kona, ok galt við þér 
mund ágætr konungr. Brynhildr svarar: Eigi sé 
ek svá Gunnar, at minn hugr hlæja við honum, ok 
grimm em ek við hann, þótt ek hylma yfir fyrir öðr- 
um. Þat er ógurlegt, segir Sigurðr, at unna eigi slik- 
um konungi; eða hvat angrar þik mest? mér sýnist, 
sem hans ást sé þér gulli betri.  Brynhildr svarar: 
Þat er mér sárast minna harma, at ek fæ eigi þvi til 
leiðar komit, at bitrt sverð væri roðit í þínu blóði. 
Sigurðr svarar: Kvið eigi því, skamt mun at biða, 
áðr bitrt sverð man standa í minu hjarta, ok ekki 
muntu þér verra biðja, því at þú munt eigi eftir mik 
lifa; munu ok fáir várir lifsdagar héðan í frá. Bryn- 
hildr svarar: Eigi standa þin orð af litlu fári, síðan þér 
svikuð mik frá öllu yndi, ok ekki hirði ek um lifit. 
Sigurðr svarar: Lif þú ok unn Gunnari konungi ok 
mér, ok ait mitt fé vil ek til gefa, at þú deyir eigi. 
Brynhildr svarar: Eigi veizt þú gerla mitt eðli; þú 
berr af öllum mönnum, enn þér hefir engi kona orðit 
leiðari enn ek. Sigurðr svarar: Annat er sannara: 
ek unna þér betr enn mér, þótt ek yrða fyrir þeim 
svikum, ok má því nú ekki bregða, þviat ávalt er ek 


VÖLSUNGA SAGA. 65 


gáða mins geðs, þá harmaði mik þat, er þú vart eigi 
min kona; enn af mér bar ek sem ek mátta, þat er 
ek var í konungshöll ok unda ek þvi þó, at vér 
vórum öll saman; kann ok verða, at fram verði at 
koma þat, sem fyrir er spát, ok ekki skal því kviða. 
Brynhildr svarar: Of seinat hefir þú at segja, at þik 
angrar minn harmr, enn nú fám vér enga likn. Sig- 
urðr svarar: Gjarna vilda ek at við stigim á einn 
beð bæði, ok værir þú min kona. Brynhildr svarar: 
Ekki er slikt at mæla, ok eigi mun ek eiga tvá kon- 
unga í einni höll, ok fyrr skal ek lif láta, enn ek 
svikja Gunnar konung, ok minnist nú á þat, er þau 
fundust á fjallinu ok sórust eiða: enn nú er því öllu 
brugðit, ok vil ek eigi lifa. Eigi munda ek þitt nafn, 
sagði Sigurðr, ok eigi kenda ek þik fyrr enn þú vart 
gift, ok er þetta enn mesti harmr. Þá mælti Bryn- 
hildr: Ek vann eið, at eiga þann mann, er riði minn 
vafrloga, enn þann eið vilda ek halda, eða deyja ella. 
Heldr enn þú deyir, vil ek þik eiga, enn fyrirláta 
Guðrúnu, segir Sigurðr; enn svá þrútnuðu hans siður, 
at í sundr gengu brynjuhrngar. Eigi vil ek þik, 
sagði Brynhildr, ok engan annarra. Sigurðr gekk í 
brott; svá segir í Sigurðar kviðu: 

| Út gekk Sigurðr 

andspjalli frá 

hollvinr lofða 

ok hnipnaði, 

svá at ganga nam 

gunnarfúsum 

sundr of síður 

serkr járnofinn. 
Ok er Sigurðr kom í höllina, spyrr Gunnarr, hvárt 
hann viti, hverr meintregi henni væri, eða hvárt hun 


hefir mál sitt? Sigurðr kvað hana mæla mega. Ok 
5 


66 VÖLSUNGA SAGA. 


nú ferr Gunnarr at hitta hana í annat sinn, ok spyrr, 
hví gegndi hennar mein, eða hvárt nokkur bót mundi 
til liggja. Ek vil eigi lifa, sagði Brynhildr, þviat 
Sigurðr hefir mik vélt, ok eigi siðr þik, þá er þú lézt 
hann fara í mina sæng; nú vil ek eigi tvá menn eiga 
senn í einni höll, ok þetta skal vera bani Sigurðar, 
eða þinn, eða minn, þviat hann hefir þat alt sagt 
Guðrúnu, enn hun brigzlar mér. 


XXX. KAPÍTULI. 
Veginn Sigurðr. 
Eir þetta gekk Brynhildr út, ok sezt undir skemmu- 
vegg sinn, ok hafði margar harmtölur; kvað sér alt 
leitt bæði land ok riki, er hun átti (eigi) Sigurð; ok 
enn kom Gunnarr til hennar. Þá mælti Brynhildr: 
Þú skalt láta bæði rikit ok féit, fit ok mik, ok skal 
ek fara heim til frænda minna, ok sitja þar hrygg, 
nema þú drepir Sigurð ok son hans; al eigi úlf- 
hvelpinn. — Gunnarr varð nú mjök hugsjúkr, ok 
þóttist eigi vita, hvat helzt lá til, als hann var í 
eiðum við Sigurð, ok lék ýmist í hug, þótti þat þó 
mest svívirðing, ef konan gengi frá honum. Gunnarr 
mælti: Brynhildr er mér öllu betri, ok frægst er 
hun allra kvenna, ok fyrr skal ek lif láta, enn tyna 
hennar ást; ok kallar til sín Högna bróður sinn, ok 
mælti: Fyrir mik er komit vandmæli mikit; segir, at 
hann vill drepa Sigurð, kvað hann hafa vélt sik í 
trygð: ráðum vit þá gullinu ok öllu ríkinu. Högni 
segir: Ekki samir okkr særin at rjúfa með ófriði, er 
oss ok mikit traust at honum; eru engir konungar oss 
jafnir, ef sjá enn hynski konungr lifir, ok slikan mág 
fám vér aldri, ok hygg at, hversu gott væri, ef vér 
ættim slíkan mág oksystursonu, ok sé ek, hversu þetta 


VÖLSUNGA SAGA. 67 


stenzt af; þat hefir Brynhildr vakit, ok hennar ráð 
koma oss í mikla svivirðing ok skaða. Gunnarr svar- 
ar: Þetta skal fram fara, ok sé ek ráðit: Eggjum til 
Guttorm bróðir okkarn; hann er ungr ok fás vitandi, 
ok fyrir utan alla eiða. Högni segir: Þat ráð lizt 
mér illa sett, ok þótt fram komi, þá munu vér gjöld 
fyrir taka, at svíkja slikan mann. Gunnarr segir Sig- 
urð deyja skulu, eða man ek deyja ella; hann biðr 
Brynhildi upp standa ok vera káta; hun stóð upp, 
ok segir þó, at Gunnarr muni eigi koma fyrr í sama 
rekkju henni, enn þetta er fram komit. Nú ræðast 
þeir við bræðr. Gunnarr segir, at þetta er gild bana- 
sök, at hafa tekit meydóm Brynhildar: ok eggjum 
Guttorm at gera þetta verk; ok kalla hann til sin, 
ok bjóða honum gull ok mikit ríki at vinna þetta 
til. Þeir tóku orm einn ok af vargsholdi ok létu 
sjóða, ok gáfu honum at eta, sem skáldit kvað: 

Sumir viðfisk tóku 

sumir vitnishræ skifðu, 

sumir Guttormi gáfu 

gera hold 

við munngáti, 

ok marga luti 

aðra í tyfrum. 
Ok við þessa fæðslu varð hann svá æfr ok ágjarn, 
ok alt saman ok fortölur Grimhildar, at hann hét 
at gera þetta verk; þeir hétu honum ok mikilli sæmd 
í móti. Sigurðr vissi eigi ván þessarra vélræða; mátti 
hann ok eigi við sköpum vinna, né sínu aldrlagi; 
Sigurðr vissi sik ok eigi véla verðan frá þeim. Gutt- 
ormr gekk inn at Sigurði eftir um morgininn, er 
hann hvíldi í rekkju sinni; ok er hann leit við hon- 
um, þorði Guttormr eigi at veita honum tilræði, ok 
hvarf út aftr, ok svá ferrí annat sinn; sugn Sigurðar 





68 VÖLSUNGA SAGA. 


vóru svá snör, at fár einn þorði gegn at sjá; ok et 
þriðja sinn gekk hann inn, ok var Sigurðr þá sofn- 
aðr. Guttormr brá sverði, ok leggr á Sigurð, svá at 
blóðrefillinn stóð í dýnum undir honum. Sigurðr vaknar 
við sárit, enn Guttormr gekk út til dyranna. Þá 
tók Sigurðr sverðit Gram, ok kastar eftir honum, ok 
kom á bakit ok tók í sundr í miðju; fell annan veg 
fótalutr, enn annan höfuðit ok hendrnmar aftr í skemm- 
una. Guðrún var sofnuð í faðmi Sigurðar, enn vakn- 
aði við óumræðilegan harm, er hun flaut í hans blóði, 
ok svá kveinaði hun með grát ok harmtölur, at Sig- 
urðr reis upp við hægendit ok mælti: Grát eigi, 
sagði hann; þinir bræðr lifa þér til gamans, enn þess 
til ungan son á ek, er kann eigi at varast fjándr 
sina, ok illa hafa þeir fyrir sinum lut sét: ekki fá 
þeir sér slika mág at riða í her með sér, nó systr- 
son, ef sjá næði at vaxa; ok nú er þat fram komit, 
er fyrir löngu var spát, ok vér höfum dulizt við, enn 
engi má við sköpum vinna; enn þessu veldr Bryn- 
hildr, er mér ann um hvern mann fram, ok þess má 
ek sverja, at Gunnari gerða ek aldri mein, ok þyrmda 
ek okkrum eiðum, ok eigi var ek ofmikill vinr hans 
konu; ok ef ek hefða vitat þetta fyrir, ok stiga ek 
á mina fætr með min vápn, þá skyldu margir týna 
sinu lifi, áðr enn ek fella, ok allir þeir bræðr drepnir, 
ok torveldra mundi þeim at drepa mik, enn enn mesta 
visund eða villigölt. Konungr lét nú lif sitt. Enn 
Guðrún blæs mæðilega öndinni; þat heyrði Brynhildr 
ok hló, er hun heyrði hennar andvarp. Þá mælti 
Gunnarr: Eigi hlær þú af þvi, at þér sé glatt um 
hjartarætr, eða hvi hafnar þú þinum lit? ok mikit 
forað ertu, ok meiri ván, at þú sér feig, ok engi 
væri maklegri til at sjá Atla konung drepinn fyrir 


VÖLSUNGA SAGA. 69 


augum þér, ok ættir þú þar yfir at standa; nú verð- 
nm vér at sitja yfir mági várum ok bróðurbana. Hun 
svarar: Engi frýr, at eigi sé fullvegit, enn Átli kon- 
ungr hirðir ekki um hót yður eða reiði, ok hann mun 
yðr lengr lifa, ok hafa meira vald. Högni mælti: 
Nú er fram komit þat, er Brynhildr spáði, ok þetta 
et illa verk fám vér aldri bætt. Guðrún mælti: 
Frændr minir hafa drepit minn mann; nú munu þér 
ríða í her fyrst, ok er þér komið til bardaga, þá munu 
þér finna, at Sigurðr er eigi á aðra hönd yðr ok munu 
þér þá sjá, at Sigurðr var yður gæfa ok styrkr, ok 
ef hann ætti sér slíka sonu, þá mætti þér styrkjast 
við hans afkvæmi ok svá frændr. 


XXXKI. KAPÍTULI. 
Bálför Sigurðar ok Brynhildar. 
Na þóttist engi kunna at vara, at Brynhildr beiddi 
þess hlæjandi, er hun harmaði með gráti. Þá mælti 
hun: Þat dreymdi mik, Gunnarr, at ek ætta kalda 
sæng, enn þú riðr í hendr óvinum þinum, ok öll ætt 
yður munilla fara, er þér eruð eiðrofa, ok mundir þú 
þat óglögt, er þit blönduðuð blóði saman Sigurðr ok 
þú, er þú rétt hann, ok hefir þú honum alt illu launat 
þat, er hann gerði vel til þin, ok lét þik fremstan 
vera, ok þá reyndi þat, er hann kom til vár, hvé 
hann helt sína eiða, at hann lagði okkar í milli et 
smarpeggjaða sverð, þat er eitri var hert; ok snemna 
réðu þér til saka við hann ok við mik, þá er ek var 
heima með feðr minum, ok hafða ek alt þat, er ek 
vilda, ok ætlaða ek engan yðarn minn skyldu verða 
þá er þér riðuð þar at garði þrir konungar; siðan 
leiddi Atli mik á tal, ok spyrr, ef ek vilda þann 
eiga, er riði Grana; sá var yðr ekki likr ok þá hétumst 


70 VÖLSUNGA SAGA. 


ek syni Sigmundar konungs ok engum öðrum, ok eigi 
mun yðr farast þótt ek deyja. Þá reis Gunnarr upp, 
ok lagði hendr um háls henni, ok bað at hun skyldi 
lifa ok þiggja fé, ok allir aðrir löttu hana at deyja; 
enn hun hratt hverjum frá sér, er at henni kom, ok 
kvað ekki tjóa mundu at letja hana þess, er hun 
ætlaði. Siðan hét Gunnarr á Högna ok spyrr hann 
ráða, ok bað hann til fara, ok vita, ef hann fengi 
mykt skaplyndi hennar, ok kvað nú ærna þörf vera á 
höndum, ef sefast mætti hennar harmr, þar til er frá“ 
liði. Högni svarar: Leti engi maðr hana at deyja, 
þviat hun verðr oss aldri at gagni, ok engum manni, 
siðan hun kom higat. Nú bað hun taka mikit 
gull, ok bað þar koma alla þá, er fé vildu þiggja; 
siðan tók hun eitt sverð, qgk lagði undir hönd sér, ok 
hneig upp við dýnur, ok mælti: Taki hér nú gull 
hverr, er þiggja vill. Allir þögðu. Brynhildr mælti: 
Þiggið gullit, ok njótið vel. Enn mælti Brynhildr 
til Gunnars: Nú man ek segja þér litla stund þat, 
er eftir mun ganga: Sættast munu þit Guðrún brátt 
með ráðum Grimhildar ennar fjölkungu; dóttir 
Guðrúnar ok Sigurðar man heita Svanhildr, er vænst 
man fædd allra kvenna; (verðr) Guðrún gefin Atla at 
sinum óvilja; Oddrúnu mantu vilja eiga, enn Atli mun 
þat banna; þá munu þit eiga launfundi, ok mun hun 
þér unna; Atli man þik svikja ok í ormgarð setja, 
ok siðan man Atli drepinn ok synir hans. Guðrún 
man þá drepa; síðan munu hana stórar bárur bera 
til borgar Jónakrs konungs; þar man hun fæða 
ágæta sonu; Svanhildr mun ór landi send, ok gift 
Jörmunreki konungi; hana munu bita Bíkka ráð; ok 
þá er farin öll ætt yður, ok eru Guðrúnar harmar at 
meiri. Nú bið ek þik, Gunnarr, efstu bænar: Lát 


VÖLSUNGA SAGA. (1 


gera eitt bál mikit á sléttum velli öllum oss, mér ok 
Sigurði, ok þeim, sem drepnir vóru með honum; lát 
þar tjalda yfir af rauðu mannablóði, ok brenna mér 
þar á aðra hönd þenna enn hýnska konung, enn á 
aðra hönd honum mina menn, tvá at höfði, tvá at 
fótum, ok tvá hauka, þá er at jafnaði skift; látið 
þar á milli okkar brugðit sverð, sem fyrr, er við stig- 
um á einn beð, ok héitum þá hjóna (nafni), ok eigi fellr 
honum þá hurð á hæla, ef ek fylgi honum, ok er vár 
leiðsla þá ekki aumleg, ef honum fylgja fimm ambáttir 
ok átta þjónar, er faðir minn gaf mér, ok þar brenna 
ok þeir, er drepnir vóru með Sigurði; ok fleira munda 
ek mæla, ef ek væra eigi sár, enn nú þyýtr undin, 
enn sárit opnast, ok sagða ek þó satt. Nú er búit 
um lík Sigurðar at fornum sið, ok gert mikit bál; 
ok er þat er mjök í kynt, þá var þar lagt á ofan 
lík Sigurðar Fáfnisbana, ok sonar hans þrévetrs, er 
Brynhildr lét drepa, ok Guttorms. Ok er bálit var 
alt loganda, gekk Brynhildr þar á út, ok mælti við 
skemmumeyjar sinar, at þær tæki gull þat, er hun 
vildi gefa þeim; ok eftir þetta deyr Brynhildr ok 
brann þar með Sigurði, ok lauk svá þeira ævi. 


XXXII. KAPÍTULI. 
Guðrún ferr til Hálfs konungs í Danmörku. — Gunnarr ok þeir bræðr 
fara á fund hennar ok er Grímhildr í för með þeim.—.Atli konungr 
fær Guðrúnar. 





Ná segir þat hverr, er þessi tiðendi heyrir, at engi 
maðr mun þvilikr eftir í veröldinni, ok aldri man sið- 
an borinn slíkr maðr sem Sigurðr var, fyrir hversvetna 
sakar, ok hans nafn man aldri fyrnast í þýðverskri 
tungu ok á Norðrlöndum, meðan heimrinn stendr. 
Þat er sagt einnhvern dag, þá er Guðrún sat í skemmu 


12 VÖLSUNGA SAGA. 


sinni, þá mælti hun: Betra var þá várt líf, er ek 
átta Sigurð; svá bar hann af öllum mönnum, sem 
gull af járni, eða laukr af öðrum grösum, eða hjörtr 
af öðrum dyrum, unzZ bræðr minir fyrirmundu mér 
sliks manns, er öllum var fremri; eigi máttu þeir sofa, 
áðr þeir drápu hann; mikinn gný gerði Grani, þá er 
hann sá sáran sinn lánardrottin; siðan rædda ek við 
hann, sem við mann, enn hann hnipti í jörðina, ok 
vissi, at Sigurðr var fallinn. Siðan hvarf Guðrún brott 
á skóga, ok heyrði alla vega frá sér varga þyt, ok þótti 
þá bliðara at deyja. Guðrún fór, uns hun kom til hall- 
ar Hálfs konungs, ok sat þar með Þóru Hákonardótt- 
uri Danmörku sjau misseri, ok var þar í miklum fagn- 
aði, ok sló borða yfir henni, okskrifaði þar á mörg ok 
stór verk ok fagra leika, er tiðir vóru í þann tima, 
sverð ok brynjur ok allan konungs búnað, skip Sig- 
mundar konungs, er skriðu fyrir land fram; ok þat 
byrðu þær, er þeir börðust Sigarr ok Siggeirr á Fjóni 
suðr; slíkt var þeira gaman, ok huggaðist Guðrún nú 
nokkut harms sins. Þetta spyrr Grímhildr, hvar Guð- 
rún er niðr komin, heimtir á tal sonu sina, ok spyrr, 
hverju þeir vilja bæta Guðrúnu son sinn ok mann; 
kvað þeim þat skylt. Gunnarr segir, kveðst vilja 
gefa henni gull, ok bæta henni svá harma sina; senda 
eftir vinum sinum, ok búa hesta sina, hjálma, skjöldu, 
sverð ok brynjur ok alskonar herklæði, ok var þessi 
ferð búin et kurteislegsta, ok engi sá kappi, er mikill 
var, sat nú heima: hestar þeira vóru brynjaðir, ok hverr 
riddari hafði annathvárt gyltan hjálm eða skygðan. 
Grímhildr ræðst í ferð með þeim, ok segir þeira er- 
endi svá fremi fullgert munu verða, at hun siti eigi 
heima. Þeir höfðu als fimm hundruð manna; þeir 
höfðu ok ágæta menn með sér; þar var Valdamarr af 


VÖLSUNGA SAGA. 13 


Danmörk; ok Eymóðr ok Jarisleifr. Þeir gengu inn 
i höll Hálfs konungs; þar vóru Langbarðar, Frakkar 
ok Saxar; þeir fóru með öllum herbúnaði ok höfðu 
yfir sér loða rauða, sem kveðit er: 

Stuttar brynjur, 

steypta hjálma, 

skálmum gyrðir, 

ok höfðu skarar jarpar. 

Þeir vildu velja systur sinni góðar gjafir, ok mæltu 
vel við hana, enn hun trúði engum þeira. Siðan færði 
Grímhildr henni meinsamlegan drykk, ok varð hun við 
at taka, ok mundi síðan engar sakar; sá drykkr var 
blandinn með jarðar magni ok sæ ok dreyra sonar 
hennar ok í því horni vóru ristnir hverskyns stafir ok 
roðnir með blóði, sem hér segir: 

Vóru í því horni 
hverskyns stafir 
ristnir ok roðnir, 
ráða ek né máttak: 


lyngfiskr langr, 
lands Haddingja 
ax Óskorit, 
innleið dýra. 


Vóru þeim bjón 
böl mörg saman: 
urt als viðar 

ok akarn brunnin, 
um dögg arins 
iðrar blótnar, 
svíns lifr soðin, 
þvíat sakar deyfði. 


Ok eftir þat, er vili þeira kom saman, gerðist fagn- 
aðr mikill. Þá mælti Grímhildr, er hun fann Guð- 
rúnu: Vel verði þér, dóttir, ek gef þér gull ok als- 
konar gripi at þiggja eftir þinn feðr, dýrlega hringa 


14 VÖLSUNGA SAGA. 


ok ársal hýnskra meyja, þeira er kurteisastar eru, þá 
er þér bættr þinn maðr; siðan skal þik gifta Atla 
konungi enum rika; þá muntu ráða hans auði, ok lát 
eigi frændr þina fyrir sakir eins manns, ok ger heldr 
sem vér biðjum. Guðrún svarar: Áldri vil ek eiga 
Atla konung, ok ekki samir okkr ætt saman at auka. 
Grimhildr svarar: Eigi skaltu nú á heiftir hyggja, 
ok lát sem lifi Sigurðr ok Sigmundr, ef þú átt sonu. 
Guðrún segir: Ekki má ek af honum hyggja; hann 
var öllum fremri. Grimhildr segir: Þenna konung 
man þér skipat at eiga, enn engan skaltu ellegar eiga. 
Guðrún segir: Bjóði þér mér eigi þenna konung, er 
ilt eitt man afstanda þessi ætt, ok mun hann sonu 
þína illu beita, ok þar eftir man honum grimmu 
hefnt vera. Grimhildr varð við hennar fortölur illa 
ok mælti: Ger sem vér beiðum, ok muntu þar fyrir 
taka mikinn metnað ok vára vináttu, ok þessa staði, 
er svá heita: Vinbjörg ok Valbjörg; hennar orð stóðust 
svá mikit, at þetta varð fram at ganga. Guðrún mælti: 
Þetta mun verða fram at ganga, ok þó at minum ó- 
vilja, ok mun þat litt til yndis, heldr til harma. 
Siðan stiga þeir á hesta sina, ok eru konur þeira 
settar í vagna, ok fóru svá sjau daga á hestum, enn 
aðra sjau á skipum, ok ena þriðju sjau enn land- 
veg, þartil er þeir koma að einni hári höll; henni 
gekk þar í mót mikit fjölmenni, ok var þar búin á- 
gætleg veizla, sem áðr höfðu orð í milli farit, ok fór 
hun fram með sæmd ok mikilli prýði. Ok at þessi 
veizlu drekkr Atl brúðlaup til Guðrúnar; enn aldn 
gerði hugr hennar við honum hlæja, ok með lítilli 
bliðu var þeira samvista. 


VÖLSUNGA SAGA. 15 


XXXIII. KAPÍTULI. 


Draumr Atla konungs. — Atli konungr býðr Gjúkungum á sinn 
fund. 


Ná er þat sagt einhverja nótt, at Atli konungr 
vaknar ór svefni, mælti hann við Guðrúnu: Þat 
dreymdi mik, segir hann, at þú legðir á mér sverði. 
Guðrún réð drauminn, ok kvað þat fyrir eldi, er járn 
dreymdi, ok dul þeirri, er þú ætlar þik öllum fremra. 
Atli mælti: Enn dreymdi mik sem hér væri vaxnir 
tveir reyrteinar, ok vilda ek aldri skeðja; siðan vóru 
þeir rifnir upp með rótum ok roðnir í blóði, ok bornir 
á bekki, ok boðnir mér at eta; enn dreymdi mik, at 
haukar tveir flygi mér af hendi, ok væri bráðalausir, 
ok fóru til heljar; þótti mér þeira hjörtum við hun- 
ang blandit, ok þóttumst ek eta; siðan þótti mér sem 
hvelpar fagrir lægi fyrir mér, ok gullu við hátt, ok 
át ek hræ þeira at minum óvilja. Guðrún segir: Eigi 
eru draumar góðir, enn eftir munu ganga; synir þinir 
munu Vera feigir, ok margir lutir þungir munu oss 
at hendi koma. Þat dreymdi mik enn, segir hann, 
at ek lægi í kör, ok væri ráðinn bani minn. Nú 
liðr þetta, ok er þeira samvista fáleg. Nú íhugar 
Atli konungr, hvar niðr man komit þat mikla gull, 
er átt hafði Sigurðr, enn þat veit nú Gunnarr kon- 
ungr ok þeir bræðr. Atli var mikill konungr ok 
rikr, vitr ok fjölmennr; gerir nú ráð við sina menn, 
hversu með skal fara; hann veit at þeir Gunnarr 
eigu miklu meira fé, enn nó einir menn megi við þá 
Jafnast; tekr nú þat ráð, at senda menn á fund þeira 
bræðra ok bjóða þeim til veizlu, ok at sæma þá mörg- 
um lutum; sá maðr var fyrir þeim, er Vingi er nefndr. 
Drotningin veit nú þeira einmæli, ok grunar at vera 


16 VÖLSUNGA SAGA. 


muni vélar við bræðr hennar. Guðrún ristr rúnar, 
ok hun tekr einn gullhring ok knytti í vargshár, ok 
fær þetta í hendr sendimönnum konungs. Síðan fóru 
þeir eftir konungs boði; ok áðr þeir stigi á land, sá 
Vingi rúnarnar, ok sneri á aðra leið ok, at Guðrún 
fýsti í rúnum, at þeir kæmi á hans fund. Siðan 
kómu þeir til hallar Gunnars konungs, ok var tekit 
við þeim vel, ok gervir fyrir þeim eldar stórir; ok 
siðan drukku þeir með gleði enn bezta drykk. Þá 
mælti Vingi: Atli konungr sendi mik hingat, ok 
vildi at þit sættið hann heim með miklum sóma, ok 
þægið af honum mikinn sóma, hjálma ok skjöldu, 
sverð ok brynjur, gull ok góð klæði, herlið ok hesta 
ok mikit lén, ok ykkr lézt hann bezt unna sins ríkis. 
Þá brá Gunnarr höfði, ok mælti til Högna: Hvat 
skulum vit af þessu boði þiggja? hann býðr okkr at 
þiggja mikit riki, enn enga konunga veit ek jafnmikit 
gull eiga, sem okkr, þviat vit höfum þat gull alt, 
er á Gnitaheiði lá, ok eigum við stórar skemmur 
fullar af gulli ok enum beztum höggvopnum ok als- 
konar herklæðum; veit ek minn hestinn beætan ok 
sverðit hvassast, gullit ágætast. Högni svarar: Undr- 
umst ek boð hans, þviat þat hefir hann sjaldan gert, 
ok óráðlegt man vera at fara á hans fund, ok þat 
undrumst ek, er ek sá gersimar þær, er Atli konungr 
sendi okkr, at ek sá vargshári knýtt í einn gullhring, 
ok má vera, at Guðrúnu þykki hann úlfshug við okkr 
hafa, ok vili hun eigiat við farim. Vingi sýnir hon- 
um nú rúnarnar þær, er hann kvað Guðrúnu sent 
hafa. Nú gengr alþýða at sofa, enn þeir drukku við 
nokkura menn. Þá gekk at kona Högna, er hét Kost- 
bera, kvenna fríðust, ok leit á rúnarnar; kona Gunn- 
ars hét Glaumvör, skörungr mikill; þær skenktu. Kon- 


VÖLSUNGA SAGA. 7 


ungar gerðust allmjök druknir; þat finnr Vingi, ok 
mælti: Ekki er þvi at leyna, at Atli konungr er 
þungfærr mjök, ok gamlaðr mjök at verja sitt ríki, 
enn synir hans ungir ok til engis færir; nú vill hann 
gefa yðr vald yfir ríkinu, meðan þeir eru svá ungir, 
ok ann yðr bezt at njóta. Nú var bæði at Gunnarr 
var mjök drukkinn, enn boðit mikit riki, mátti ok 
eigi við sköpum vinna, heitr nú ferðinni, ok segir 
Högna bróður sinum; hann svarar: Yðart atkvæði 
mun standa hljóta, ok fylgja mun ek þér, enn ófúss 
em ek þessarrar ferðar. 


XXKKIV. KAPÍTULI. 


Draumar Kostberu konu Högna. 


Ox er menn höfðu drukkit sem likaði, þá fóru þeir 
at sofa; tekr Kostbera at lita á rúnarnar, ok inti 
stafina, ok sá at annat var á ristit, enn undir var, ok 
viltar vóru rúnarnar; hun fekk þó skilit af vizku 
sinni; eftir þat ferr hun til rekkju hjá bónda sinum. 
Ok er þau vöknuðu, mælti hun til Högna: Heiman 
ætlar þú, ok er þat óráðlegt; far heldr í annat sinn, 
ok eimi mantu vera glöggrýnn, ef þér þykkir sem 
hun hafi í þetta sinn boðit þér systir þin; ek réð 
rúnarnar, ok undrumst ek um svá vitra konu, er hun 
hefir vilt ristit, enn svá er undir, sem bani yðarr 
liggi á, enn þar var annathvárt at henni var vant 
stafs, eða ellegar hafa aðrir vilt; ok nú skaltu heyra 
draum minn; þat deymdi mik, at mér þótti hér falla 
imn á, harðla ströng, ok bryti upp stokka í höllinni. 
Hann svarar: Þér eruð opt illúðgar, ok á ek ekki 
skap til þess, at fara illa í mót við menn, nema þat 
sé maklegt; mun hann oss vel fagna. Hun segir: 
Þér munuð reyna, enn eigi mun vinátta fylgja boð- 


18 VÖLSUNGA SAGA. 

inu; ok enn dreymdi mik at önnur á felli hér inn, 
ok þyti grimmlega, ok bryti upp alla palla í höllinni, 
ok bryti fætr ykkra beggja bræðra, ok mun þat vera 
nakkvat. Hann svarar: Þar munu renna akrar, er 
þú hugðir ána, ok er vér göngum aákrinn, nema oft 
stórar agnir fætr vára. Þat dreymdi mik (segir hun), 
at blæja þin brynni, ok hryti eldrinn upp af höllinni. 
Hann svarar: Þat veit ek gerla, hvat þat er: Klæði 
vár liggja hér litt rækt, ok munu þau þar brenna, er 
þú hugðir blæjuna. Björn hugða ek hér inn koma, 
segir hun, ok braut upp hásætit, ok hristi svá hramm- 
ana, at vér urðum öll hrædd, ok hafði oss öll senn 
sér Í munni, svá at ekki máttum vér, ok stóð þar af 
mikil ógn. Hannsvarar: Þar man koma veðr mikit, 
er þú ætlaðir hvítabjöm. Örn þótti mér hér inn 
koma, segir hun, ok eftir höllinni, ok dreifði mik 
blóði ok oss öll, ok mun þat ilt vita, þviat mér þótti 
sem þat væri hamr Átla konungs, Hann svarar: 
Oft slátrum vér örlega, ok höggum stór naut oss at 
gamni, ok er þat fyrir yxnum, er örnu dreymir, ok 
mun heill hugr Atla við oss; ok nú hætta þau þessu 
tali. 


XXXV. KAPÍTULI. 


Draumar Glaumtarar konu Gunnars. — Þeir bræðr fara á fund 
Atla konungs. 


Ná er at segja frá Gunnari, at þar er sams dæmi, er 
þau vakna, at Glaumvör kona Gunnars segir drauma 
sina marga, þá!er henni þóttu líklegir til svika, enn 
Gunnarr réð alla því á móti. Þessi var einn af þeim, 
sagði hun, atf mér þótti blóðigt sverð borit hér inn í 
höllina, ok vartu sverði lagðr í gegnum, ok emjuðu 
úlfar á báðum endum sverðsins. Konungrinn svarar: 


VÖLSUNGA SAGA. 79 


Smáir hundar vilja oss þar bita, ok er oft hunda- 
gnöll fyrir vápnum með blóði ltuðum. Hun mælti: 
Enn þótti mér hér inn koma konur, ok vóru daprlegar, 
ok þik kjósa sér til manns; má vera, at þínar diísir 
hafi þat verit. Hann svarar: Vant gerist nú at ráða, 
ok má ekki forðast sitt aldrlag, enn eigi ólikt, at vér 
verðum skammæir. Ok um morgininn spretta þeir upp, 
ok vilja fara, enn aðrir löttu. Siðan mælti Gunnarr 
við þann mann, er Fjörnir hét: Statt upp, ok gef 
oss at drekka af stórum kerum gott vin, þviat vera 
má, at sjá sé vár en siðasta veizla, ok nú mun enn 
gamli úlfrinn komast at gullinu, ef vér deyjum, ok 
svá björninn mun eigi spara at bita sinum vigtönnum. 
Siðan leiddi liðit þá út með gráti. Son Högna mælti: 
Farið vel, ok hafið góðan tima. Eftir var meiri lutr 
liðs þeira. Sólarr ok Snævarr synir Högna fóru, ok 
einn kappi mikill, er Orkningr hét; hann var bróðir 
Beru. Fólkit fylgdi þeim til skipa, ok löttu allir þá 
fararinnar, enn ekki tjóaði. Þá mælti Glaumvör: 
Vingi, segir hun, meiri ván, at mikil óhamingja standi 
af þinni kvámu, ok munu stórtiðindi gerast í för þinni. 
Hann svarar: Þess sver ek, at ek lýg eigi, ok mik 
taki hár gálgi ok allir gramir, ef ek lýg nakkvat orð, 
ok Lítt eirði hann séri slikum orðum. Þá mælti Bera: 
Farið vel ok með góðum tima. Högmi svarar: Verið 
kátar hversu sem með oss ferr. Þar skiljast þau með 
sinum forlögum. Siðan reru þeir svá fast ok af miklu 
afli, at kjölrinn gekk undan skipinu mjök svá hálfr; 
þeir knúðu fast árar með stórum bakföllum, svá at 
brotnuðu hlumir ok háir; ok er þeir kómu at landi, 
festa þeir eigi skip sín. Síðan riðu þeir sínum ágæt- 
um hestum myrkan skóg um hríð; nú sjá þeir kon- 
ungsbæinn; þangat heyra þeir mikinn gný ok vápna- 


80 VÖLSUNGA SAGA. 


brak, ok sjá þar mannfjölda ok mikinn viðbúnat, er 
þeir höfðu, ok öll borgarhlið vóru full af mönnum. 
Þeir ríða at borginni, ok var hun byrgð; Högni 
braut upp hliðit, ok riða nú í borgina. Þá mælti 
Vingi: Þetta mættir þú vel ógert hafa, ok biðið nú 
hér, meðan ek sæki yðr gálgatré; ek bað yðr með 
bliðu hér koma, enn flátt bjó undir; nú man skamt 
at biða, áðr þér munuð upp festir. Högni svarar: Eigi 
munu vér fyrir þat vægja, ok litt hygg ek at vér 
hrykkim þar, er menn skyldu berjast, ok ekki tjóar 
þér oss at hræða ok þat man þér illa gefast; hrundu 
honum síðan ok börðu hann öxarhömrum til bana. 


XXXVI. KAPÍTULI. 
Orrosta með Atla konungi ok Gjúkungum. 


Þeir riða nú at konungshöllinni. Atli konungr 
skipar liði sínu til orrostu, ok svá vikust fylkingar, 
at garðr nokkurr vari millum þeira. Verið velkomnir 
með oss, (segir hann), ok fáið mér gull þat et mikla, 
er vér erum til komnir, þat fé, er Sigurðr átti, enn 
nú á Guðrún. Gunnarr segir: ÁAldri fær þú þat fé, 
ok dugandi menn munu þér hér fyrir hitta, áðr vér 
látim lifit, er þér bjóðið oss ófrið; kann vera, at þú 
veitir þessa veizlu stórmannlega, ok af litilli eymd 
við örn ok úlf. Fyrir löngu hafða ek þat mér í 
hug, (segir Atli), at ná yðru lifi, enn ráða gullinu, ok 
launa yðr þat niðingsverk, er þér svikuð yðarn enn 
bezta mág, ok skal ek hans hefna. Högni svarar: 
Þat kemr yðr verst at haldi, at liggja lengi á þessu 
ráði, enn eruð þó at engu búnir. Nú slær í orrostu 
harða, ok er fyrst skothríð. Ok nú koma fyrir Guð- 
rúnu tiðendin; ok er hun heyrir þetta, verðr hun 
við gneyp, ok kastar af sér skikkjunni. Eftir þat gekk 


VÖLSUNGA SAGA. 81 


hun út, ok heilsaði þeim, er komnir vóru, ok kysti 
bræðr sina ok sýndi þeim ást, ok þessi var þeira 
kveðja en síðasta. Þá mælti hun: Ek þóttumst ráð 
hafa við sett, at eigi kæmi þér, enn engi má við 
sköpum vinna. Þá mælti hun: Mun nokkut tjóa at 
leita um sættir; enn allir neituðu því þverlega. Nú 
sér hun, at sárt er leikit við bræðr hennar; hyggr. 
nú á harðræði, fóri brynju ok tók sér sverð, ok barðist 
með bræðrum. sinum, ok gekk svá fram sem enn 
hraustasti karlmaðr, ok þat sögðu allir á einn veg, 
at varla sæi meiri vörn, enn þar. Nú gerist mikit 
mannfall, ok berr þó af framganga þeira bræðra; 
orrostan stendr nú lengi fram, alt um miðjan dag. 
Gunnarr ok Högni gengu í gegn um fylkingar Atla 
konungs, ok svá er sagt, at allr völlr flaut í blóði. Synir 
Högna ganga nú hart fram. Atli konungr mælti: Vér 
höfum lið mikit ok fritt ok stóra kappa, enn nú eru 
margir af oss fallnir, ok eigum vér yðr ilt at launa, 
drepit mitján kappa mína, enn ellifu einir eru eftir; 
ok verðr hvild á bardaganum. Þá mælti Atli kon- 
ungr: Fjórir vórum vér bræðr, ok em ek nú einn 
eftir; ek hlaut mikla mægð ok hugða ek mér þat til 
frama; konu átta ek væna ok vitra, stórlynda ok harð- 
úðga, enn ekki má ek njóta hennar vizku, þviat sjald- 
an vóru vit sátt; þér hafit nú drepit marga mína 
frændr enn svikit mik frá rikinu ok fénu, ráðit systur 
mina, ok þat harmar mik mest. Högni segir: Hvi 
getr þú slíks? Þér brugðuð fyrni friði; þú tókt mina 
frændkonu, ok sveltir í hel ok myrðir ok tókt féit, 
ok var þat eigi konunglegt, ok hlæglegt þykkir mér, 
er þú tínir þinn harm, ok goðunum vil ek þat þakka, 
er þér gengr illa. 


82 VÖLSUNGA SAGA. 





XXXVII. KAPÍTULI. 
Þeir Högni ok Gunnarr eru handteknir ok dreymir. 


Ná eggjar Atli konungr liðit at gera harða sókn; 
berjast nú snarplega, ok sækja Gjúkungar at svá fast, 
at Atli konungr hrökkr inn í höllina, ok berjast nú 
inni, ok var orrostan allhörð. Sjá bardagi varð með 
miklu mannspelli, ok likr svá, at fellr alt lið þeira 
bræðra, svá at þeir standa tveir upp, ok fór áðr 
margr maðr til heljar fyrir þeira vápnum. Nú 
er sótt at Gunnari konungi, ok fyrir sakir ofreflis 
var hann höndum tekinn ok í fjötra settr. Siðan 
barðist Högni af mikilli hreysti ok drengskap, ok feldi 
ena stærstu kappa Atla konungs tuttugu; hann hratt 
mörgum í þann eld, er þar var gerr í höllunni; allir 
urðu á eitt sáttir, at varla sæi slikan mann; enn þó 
varð hann at lyktum ofrliði borinn, ok höndum tekinn. 
Atli konungr mælti: Mikil furða er þat, hvé margr 
hér hefir farit fyrir honum: nú skeri ór honum hjart- 
at, ok sé þat hans bani. Högni mælti: Geri sem þér 
líkar; glaðlega mun ek hér biða þess, er þér vilið at 
gera, ok þat muntu skilja, at eigi er hjarta mitt hrætt, 
ok reynt hefi ek fyrr harða hluti, ok var ek gjarn at 
þola mannraun, þá er ek var ósárr, enn nú eru vér 
mjök sárir, ok mantu einn ráða várum skiftum. Þá 
mælti ráðgjafi Atla konungs: Sé ek betra ráð: tök- 
um heldr þrælinn Hjalla, enn“ forðum Högna; þræll 
þessi er skapdauði; hann lifir eigi svá lengi, at hann 
sé eigi dálegr. Þrællinn heyrir ok æpir hátt, ok hleypir 
undan, hvert er honum þykkir skjóls ván; kveðst ilt 
hljóta af ófriði þeira ok váss at gjalda; kveðr þann 
dag illan vera, er hann skal deyja frá sinum góðum 
kostum ok svína geymslu. Þeir þrifu hann ok brugðu 


VÖLSUNGA SAGA. 88 


at honum knifi; hann æpti hátt, áðr hann kendi odds- 
ins. Þá mælti Högni, sem færum er titt, þá er í 
mannraun koma; hann árnaði þrælinum lifs, ok kveðst 
eigi vilja skræktun (heyra), kvað sér minna fyrir at 
fremja þenna leik; þrællinn varð (feginn ok) þá fjörit. 
Nú er þeir báðir í fjötra settir Gunnarr ok Högni. Þá 
mælti Atli konungr til Gunnars konungs, at hann skyldi 
segja til gullsins, ef hann vill lifit þiggja. Hann svarar: 
Fyrr skal ek sjá hjarta Högna bróður mins blóðugt. 
Ok nú þrifu þeir þrælinn í annat sinn, ok skáru ór 
honum hjartat, ok báru fyrir konunginn Gunnar. Hann 
svarar: Hjarta Hjalla má hér sjá ens blauða, ok er 
ólíkt hjarta Högna ens frækna, þviat nú skelfr mjök, 
enn hálfu meir, þá eri brjósti honum lá. Nú gengu 
þeir eftir eggjun Atla konungs at Högna, ok skáru 
ór honum hjartað; ok svá var mikill þróttr hans, at 
hann hló, meðan hann beið þessa kvöl, ok allir undr- 
uðust þrek hans, ok þat er siðan at minnum haft. 
Þeir sýndu Gunnari hjarta Högna. (Hann svar- 
ar: Hér má sjá hjarta Högna) ens frækna ok er 
ólíkt hjarta Hjalla ens blauða, því at nú hrærist litt, 
enn miðr meðan í brjósti honum lá, ok svá mantu, 
Atli, láta þitt lif, sem nú látum vér; ok nú veit ek 
einn, hvar gullit er, ok mun eigi Högni segja þér; 
mér lék ýmist í hug, þá er vér lifðum báðir, enn nú 
hefi ek einn ráðit fyrir mér;skal Rin nú ráða gullinu, 
fyrr enn Hýnir beri þat á höndum sér. Atli konungr 
mælti: Farið á brott með bandingjann, ok svá var 
gert. Guðrún kveðr nú með sér menn, ok hittir Atla 
(ok mælti). Gangi þér nú illa, ok eftir því, sem þér 
hélduð orð við mik (ok Gunnar). Nú er Gunnarr 
konungr settr í einn ormgarð; þar vóru margir orm- 
ar fyrir, ok vóru hendr hans fast bundnar; Guðrún 


o Gt 


84 VÖLSUNGA SAGA. 


sendi honum hörpu ei(na, enn) hann sýndi sína list, ok sló 
hörpuna með mikilli list, at hann drap strengina með 
tánum, ok lék svá vel ok afbragðlega, at fáir þóttust 
heyrt hafa svá með höndum slegit, ok þar til lék hann 
þessa íþrótt, at allir sofnuðu ormarnir, nema ein naðra 
mikil ok illileg skreið til hans, ok gróf inn sinum rana 
þar til er hum hjó hans hjarta, ok þar lét hann sitt 
líf með mikilli hreysti. 


XXXVIII. KAPÍTULI. 
Viðrtal Atla ok Guðrúnar. — Atli konungr veginn. 
Átli konungr þóttist nú hafa unnit mikinn sigr, ok 
sagði Guðrúnu svá sem með nokkuru spotti, eða svá 
sem hann hældist: Guðrún, segir hann, mist hefir 
þú nú bræðra þinna, ok veldr þú því sjálf. Hun 
svarar: Vel líkar þér nú, er þú lýsir vigum þessum 
fyrir mér, enn vera má at þú iðrist, þá er þú reynir 
þat, er eftir kemr, ok sú mun erfðin lengst eftir lifa, 
at týna eigi grimdinni, ok mun þér eigi vel ganga 
meðan ek lfi. Hann svarar: Vit skulum nú gera 
okkra sætt, ok vil ek bæta þér bræðr þína með gulli 
ok dýrum gripum efti þinum vilja. Hun svarar: 
Lengi hefi ek eigi verit hæg viðreignar, ok mátta um 
hræfa, meðan Högni lifði; muntu ok aldri bæta bræðr 
mina svá, at mér hugni, enn oft verðu vér konurn- 
ar ríki bornar af yðru valdi; nú eru mínir frændr 
allir dauðir, ok muntu nú einn við mik ráða; mun ek 
nú þenna kost upp taka, ok látum gera mikla veizlu, 
ok vil ek nú erfa bræðr mina ok svá þína frændr. 
Gerir hun sik nú blíða í orðum, enn þó var samt 
undir raunar; hann var talhlýðinn ok trúði á hennar 
orð, er hun gerði sér létt um ræður. Guðrún gerir 
nú erfi eftir sína bræðr, ok svá Atli konungr eftir 


VÖLSUNGA SAGA. 85 


sína menn, ok þessi veizla var við mikla svörfun. Nú 
hyggr Guðrún á harma sína, ok sitr um þat, at veita 
konungi nokkura mikla skömm; ok um kveldit tók 
hun sonu þeira Atla konungs, er þeir léku við stokki; 
sveinarnir glúpnuðu ok spurðu, hvat þeir skyldu. 
Hun svarar: Spyrið eigi at; bana skal ykkr báðum. 
Þeir svöruðu: Ráða muntu börnum þinum sem þú 
vilt, þat man engi banna þér, enn þér er skömm í 
at gera þetta. Siðan skar hun þá á háls. Konungr- 
inn spurði eftir, hvar synir hans væri. Guðrún svar- 
ar: Ek mun þat segja þér, ok glaða þitt hjarta: 
þú vaktir við oss mikinn harm, þá er þú drapt bræðr 
mina, nú skaltu heyra mina ræðu: þú hefir mist 
þinna sona, ok eru þeira hausar hér at borðkerum 
hafðir, ok sjálfr draktu þeira blóð við vin blandit. Sið- 
an tók ek hjörtu þeira, ok steikta ek á teini, enn þú ázt. 
Atli konungr svarar: Grimm ertu, er þú myrðir sonu 
þina ok gaft mér þeira hold at eta, ok skamt lætr 
þú ils í milli. Guðrún segir: Væri minn vili til at 
gera þér miklar skammir, ok verðr eigi fullilla farit 
við slíkan konung. Konungr mælti: Verra hefir þú 
gert, enn menn viti dcmi til, ok er mikil óvizka í 
slikum harðræðum, ok maklegt, at þú værir á báli 
brend og barin áðr grjóti í hel, ok hefðir þú þá þat, 
er þú ferr á leið. Hun svarar: Þú spár þat þér 
sjálfum, enn ek man hljóta annan dauða. Þau mælt- 
ust við mörg heiftarorð. Högni átti son eftir, er Nifl- 
ungr hét; hann hafði mikla heift við Atla konung 
ok sagði Guðrúnu, at hann vildi hefna feðr sins; hun 
tók því vel, ok gera ráð sin; hun kvað mikit happ í, 
ef þat yrði gert. Ok of kveldit, er konungr hafði 
drukkit, gekk hann til svefns; ok er hann var sofn- 
aðr, kom Guðrún þar ok son Högna. Guðrún tók 


86 VÖLSUNGA SAGA. 


eitt sverð, ok leggr fyrir brjóst Atla konungi; véla 
þau um bæði (hun) ok son Högna. Atli konungr vakn- 
ar við sárit, ok mælti: Eigi man hér þurfa um at 
binda eða umbúð at veita, eða hverr veitir mér þenna 
áverka? Guðrún segir: Ek veld nokkru um, enn 
sumu son Högna. Atli konungr mælti: Eigi sæmdi 
þér þetta at gera, þóat nokkur sök væri til, ok vartu 
mér gift at frænda ráði, ok mund galt ek við þér, 
þrjá tigu góðra riddara ok sæmilegra meyja, ok 
marga menn aðra ok þó léztu þér eigi at hófi, 
nema þú réðir löndum þeim, er átt hafði Buðli kon- 
ungr, ok þina sværu léztu oft með gráti sitja. Guð- 
rún mælti: Margt hefir þú mælt ósatt, ok ekki 
hirði ek þat, ok oft var ek óhæg í minu skapi, enn 
miklu jók þú á; hér hefir verit oft mikil styrjöld í 
þinum garði, ok börðust oft frændr ok vinir, ok ýfðist 
hvat við annat; ok var betri ævi vár þá, er ek var 
með Sigurði; drápum konunga ok réðum um eignir 
þeira, ok gáfum grið þeim, er svá vildu, enn höfð- 
Ingjar gengu á hendr oss, ok létum þann ríkan, er 
svá vildi; síðan mistum vér hans, ok var þat litit, at 
bera ekkjunafn, enn þat harmar mik mest, er ek kom 
til þin, enn átt áðr enn ágæzta konung, ok aldri komtu 
svá ór orrostu, at eigi bærir þú enn minna lut. Atli 
konungr svarar: Eigi er þat satt, ok við slíkar for- 
tölur batnar hvárigra luti, þvíat vér höfum skarðan; 
ger nú til min sómasamlega, ok lát búa um lik mitt 
til ágætis. Hun segir: Þat mun ek gera, at láta þér 
gera veglegan gröft, ok gera þér virðulega steinþró, 
ok vefja þik í fögrum dúkum ok hyggja þér hverja 
þörf. Eftir þat deyr hann; enn hun gerði, sem hun 
hét; siðan lét hun slá eldi í höllina. Ok er hirðin 
vaknaði við óttann, þá vildu menn eigi þola eldinn, 


VÖLSUNGA SAGA. 87 


ok hjuggust sjálfir ok fengu svá bana; lauk þar ævi 
Atla konungs ok allrar hirðar hans. Guðrún vildi nú 
eigi lifa eftir þessi verk, enn endadagr hennar var 
eigi enn kominn. Völsungar ok Gjúkungar, at því 
er menn segja, hafa verið mestir ofrhugar og rikis- 
menn, ok svá finst í öllum fornkvæðum; ok nú stöðv- 
aðist þessi ófriðr með þeima hætti, at liðnum þessum 
tiðendum. 


XXXIX. KAPÍTULI. 
Frá Guðrúnu. 
(ruðrún átti dóttur við Sigurði, er Svanhildr hét; 
hun var allra kvenna vænst, ok hafði snör augu, sem 
faðir hennar, svá at fár einn þorði at sjá undir henn- 
ar brýnn; hun bar svá mikit af öðrum konum um væn- 
leik, sem sól af öðrum himintunglum. Guðrún gekk 
eitt sinn til sævar, ok tók grjót í fang sér, ok gekk 
á sæinn út ok vildi tapa sér; þá hófu hana stórar 
bárur fram eftir sjánum, ok fluttist hun með þeira 
fulltingi, ok kom um siðir til borgar Jónakrs kon- 
ungs; hann var rikr konungr ok fjölmennr; hann fekk 
Guðrúnar; þeira börn vóru þeir Hamðir ok Sörli ok 


Erpr. Svanhildr var þar upp fædd. 


XL. KAPÍTULI. 
Gift Svanhildr og troðin undir hrossa fótum til bana. 


J örmunrekr hefir konungr heitit; hann var rikr kon- 
ungr í þann tima; hans son hét Randvér. Konungr 
heimtir á tal son sinn, ok mælti: Þú skalt fara mina 
sendiför til Jónakrs, ok minn ráðgjafi, er Bikki heitir; 
þar er upp fædd Svanhildr, dóttir Sigurðar Fáfnis- 
bana, er ek veit fegrsta mey undir heimsólu; hana 
vilda ek helzt eiga, ok hennar skaltu biðja til handa 


88 VÖLSUNGA SAGA. 


mér. Hann segir: Skylt er þat, herra, at ek fara yðra 
sendiför; lætr nú búa ferð þeira sæmilega. Fara þeir 
nú, unz þeir koma til Jónakrs konungs, sjá Svanhildi, 
ok þykkir mikils um vert hennar friðleik. Randvér 
heimti konung á tal ok mælti: Jörmunrekr konungr 
vill bjóða yðr mægi sitt; hefir hann spurn til Svan- 
hildar, ok vill hann kjósa hana sér til konu, ok er 
„ósynt, at hun sé gefin ríkara manni, enn hann er. 
Konungr segir, at þat var virðulegt ráð, ok er hann 
mjök frægr. Guðrún segir: Valt er hamingjunni at 
treystast, at eigi bresti hun. Enn með fýsing kon- 
ungs, ok öllu því er á lá, er þetta nú ráðit, og ferr 
nú Svanhildr til skips með virðulegu föruneyti ok sat 
í lyftingu hjá konungs syni. Þá mælti Bikki tilRand- 
vés: Sannlegt væri þat, at þér ættið svá friða konu, 
enn eigi svá gamall maðr; honum felst þat vel ískap, 
ok mælti til hennar með bliðu ok hvárt til annars; 
koma heim í land ok hitta konung. Bikki mælti: 
Þat samir, herra, at vita, hvat titt er um, þótt vant 
sé upp at bera, enn þat er um vélar þær, er sonr 
þinn hefir fengit fulla ást Svanhildar, ok er hun hans 
frilla, ok (lát) slikt eigi óhegnt. Mörg ill ráð hafði 
hann honum áðr kent, þó at þetta biti fyrir of hans 
ráð ill. Konungr hlýddi hans mörgum vándum ráð- 
um; hann mælti, ok mátti eigi stilla sik af reiði, at 
Randvé skyldi taka ok á gálga festa. Ok er hann 
var til leiddr gálgans, þá tók hann hauk einn, ok 
plokkaði af honum allar fjaðrirnar, ok mælti, at sýna 
skyldi feðr hans; ok er konungrinn sá, mælti hann: 
Þar má nú sjá at honum þykki ek þann veg hnugg- 
inn sæmdinni, sem haukrinn fjöðrunum; ok biðr hann 
taka af gálganum. Bikki hafði þar um vélt á meðan, 
ok var hann dauðr. Enn mælti Bikki: Engum manni 


VÖLSUNGA SAGA. 89 


áttu verri at vera enn Svanhildi; lát hana deyja með 
skömm. Konungr svarar: Þat ráð munu vér taka. 
Síðan var hun bundin í borgarhliði, ok hleypt hestum 
at henni; enn er hun brá í sundr augum, þá þorðu 
eigi hestarnir at spora hana, ok er Bikki sá þat, mælti 
hann, at belg skyldi draga á höfuð henni, ok svá var 
gert, enn síðan lét hun lif sitt. 


XLI. KAPÍTULI. 
Guðrún eggjar sonu sína at hefna Svanhildar. 


(Guðrún spyrr nú líflát Svanhildar, ok mælti við 
sonu sína: Hvi siti þér svá kyrrir, eða mælið gleði- 
orð, þar sem Jörmunrekr drap systur ykkra, ok trað 
undir hesta fótum með svivirðing? ok ekki hafi þit 
líkt skaplyndi Gunnari eða Högna; hefna mundu þeir 
sinnar frændkonu. Hamðir svarar: Litt lofaðir þú 
Gunnarr ok Högna, þá er þeir drápu Sigurð, ok þú 
vart roðin í hans blóði, ok illar vóru þínar bræðra 
hefndir, er þú drapt sonu þína, ok betr mættim vér 
allir saman drepa Jörmunrek konung, ok eigi munu 
vér standast fryjuorð, svá hart sem vér erum eggjaðir. 
Guðrún gekk hlæjandi, ok gaf þeim at drekka af 
stórum kerum; ok eftir þat valdi hun þeim stórar 
brynjur ok góðar, ok önnur herklæði. Þá mælti Hamð- 
ir: Hér munu vér skilja efsta sinni, okspyrja muntu 
tiðindin, ok muntu þá erfi drekka eftir okkr ok Svan- 
hildi, Eftir þat fóru þeir. Enn Guðrún gekk til skemmu 
harmi aukin, ok mælti: Þrimr mönnum var ek gift, 
fyrst Sigurði Fáfnisbana, ok var hann“ svikinn, ok 
var þat mér enn mesti harmr; síðan var ek gefin 
Atla konungi, enn svá var grimt mitt hjarta við hann, 
at ek drap sonu okkra í harmi; síðan gekk ek á sjá- 
mn, ok hóf mik at landi með bárum, ok var ek nú 


90 VÖLSUNGA SAGA. 


gefin þessum konungi; siðan gifta ek Svanhildi af 
landi í brott með miklu fé, ok er mér þat sárast 
minna harma, er hun var troðin undir hrossa fótum, 
eftir Sigurð; enn þat er mér grimmast, er Gunnarr 
var í ormgarð settr, enn þat harðast, er ór Högna 
var hjarta skorit, ok betr væri, at Sigurðr kæmi mér 
á móti, ok færa ek með honum; hér sitr nú eigi 
eftir sonr né dóttir mik at hugga; minstu nú, Sigurðr, 
þess, er vit mæltum, þá er vit stigum á einn beð, 
at þú mundir min vitja ok ór helju biða. Ok lýkr 
þar hennar harmtölur. 





XLII. KAPÍTULI. 
Frá sonum Guðrúnar. 


Þat er nú at segja frá sonum Guðrúnar, at hun 
hafði svá búit þeira herklæði, at þá bitu eigi járn, 
ok hun bað þá eigi skeðja grjóti né öðrum stórum 
hlutum, ok kvað þeim þat at meini mundu verða, ef 
eigi gerði þeir svá. Ok er þeir vóru komnir á leið, 
finna þeir Erp bróður sinn, ok spyrja, hvat hann 
mundi veita þeim. Hann svarar: Slíkt sem hönd 
hendi eða fótr fæti. Þeim þótti þat ekki vera, ok 
drápu hann. Síðan fóru þeir leiðar sinnar, ok litla 
hrið, áðr Hamðir rataði, ok stakk niðr hendi ok 
mælti: Erpr man satt hafa sagt, ek munda falla nú, 
ef eigi styddumst ek við höndina; litlu siðar ratar 
Sörli, ok brást á fótinn, ok fekk staðizt ok mælti: 
Falla munda ek nú, ef eigi stydda ek mik við báða 
fætr; kváðust þeir nú illa hafa gert við Erp bróður 
sinn. Fóru nú, unz þeir kómu til Jörmunreks kon- 
ungs, ok gengu fyrir hann, ok veittu honum þegar 
tilræði; hjó Hamðir af honum hendr báðar, enn Sörli 
fætr báða. Þá mælti Hamðir: Af mundi nú höfuð- 


VÖLSUNGA SAGA. 91 


it, ef Erpr lifði, bróðir okkarr, er vit vágum á leið- 
inni, ok sám vit þat of sið; sem kveðit er: 

Af væri nú höfuðit, 

ef Erpr lifði, 

bróðir okkarr enn böðfrækni, 

er vit á braut vágum. 

Í því höfðu þeir af brugðit boði móður sinnar, er 
þeir höfðu grjóti skatt. Nú sækja menn at þeim, enn 
þeir vörðust vel ok drengilega, ok urðu mörgum 
manni at skaða; þá bitu eigi járn. Þá kom at einn 
maðr (hár) ok eldilegr með eitt auga, ok mælti: Eigi 
eru þér visir menn, er þér kunnið eigi þessum mönnum 
bana at veita. Konungrinn svarar: Gef oss ráð til, ef 
þú kant. Hann mælti: Þér skuluð berja þá grjóti 
í hel; svá var ok gert, ok þá fíugu ór öllum áttum 
steinar at þeim, ok varð þeim þat at aldrlagi. 


XLITI. KAPÍTULI. 

Frá Heimi ok Áslaugu. 
Heimir 1 Hlymdölum spyrr nú þessi tiðendi, at 
dauðr er Sigurðr ok Brynhildr, enn Áslaug dóttir þeira, 
enn fóstra Heimis, var þá þrévetr; veit hann nú at 
eftir mun leitat at týna meyjunni ok ætt hennar; er 
honum svá mikill harmr eftir Brynhildi fóstru sina, 
at hann gætti ekki rikis sinsné fjár; sér nú, at hann 
fær eigi meyjunni þar leynt; lætr nú gera eina hörpu 
ává mikla, at þar lét hann meyna Áslaugu í koma, 
ok márgar gersimar í gulli ok silfri, ok gengr á brutt 
siðan víða um lönd, ok um síðir hingat á Norðrlönd. 
Svá var harpa hans haglega ger, at hana mátti taka 
í sundr ok saman at fellingum, ok var hana því vanr 
um daga, þá er hann fór í hjá vatnföllum, ok hvergi 
Í nánd bæjum, at hann tók hörpuna í sundr ok þó 


92 VÖLSUNGA SAGA. 


meyjunni; ok hann hafði vinlauk einn, ok gaf henni 
at eta; enn þater náttúra þess lauks, at maðr má lengi 
lifa, þótt hann hafi enga aðra fæðu. Ok þá er mærin 
grét, sló hann hörpuna, ok þagnaði hun þá, fyrir því 
at Heimir var vel at íþróttum búinn, þeim er þá vóru 
tíðar; hann hafði ok mörg klæði dyýrleg hjá henni í 
hörpunni, ok mikit gull. Ok nú ferr hann þangat 
til, uns hann kemr i Noreg „ok kemr til eins bjár litils, 
þess er heitir á Spangareiði, ok bjó þar karl sá, er 
Áki hét; hann átti konu, ok hét hun Gríma; þar var 
eigi fleira manna enn þau. Þann dag var karl farinn 
í skóg, enn kerling var heima, ok heilsar hun Heimi, 
ok spyrr, hvat manna hann vær. Hann kveðst vera 
einn stafkarl, ok bað kerlingu húsa. Hun segir, at 
eigi kæmi þar fleira enn svá, at hun kveðst mundu 
vel við honum taka, ef hann þættist þurfa þar at vera. 
Enn er áleið, þá segir hann, at honum þætti þat mest 
beinabót, at eldr væri kveyktr fyrir honum, ok siðan 
væri honum fylgt til svefnhúss, þar er hann skyldi 
sofa. Ok þá er kerling hafði kveykt eldinn, þá setr 
hann hörpuna upp í set hjá sér, enn kerling var 
óðamálug; oft varð henni litit til hörpunnar, fyrir því 
at trefr á einu dýrlegu klæði kómu út á hörpunni; 
ok er hann bakaðist við eldinn, þá sér hun einn dýr- 
legan gullhring koma fram undan tötrum hans, þvíat 
hann var illa klæddr. Ok er hann hafði bakazt, sem 
hann kunni sér þörf til, þá hafði hann náttverð; 
enn eftir þat bað hann kerlingu fylgja sér þangat 
til, sem hann skyldi sofa um nóttina. Þá sagði 
kerling, at honum mundi betra vera úti, enn inni, 
þvíat vit karl minn erum oft málug, er hann kemr 
heim. Harn biðr hana ráða; gengr nú út ok svá 
hun; hann tekr hörpuna ok hefir með sér. Kerl- 


VÖLSUNGA SAGA. 93 


ing gengr út, ok ferr þar til, er bygghlaða ein er, 
ok fylgir honum þar til, ok mælti, at hann skyldi 
þar um búast, ok kveðst þess vænta, at hann mundi 
þar njóta svefns sins; ok nú gengr kerling í brott, 
ok annast þat, er hun þurfti; enn hann gerir sér. 
svefn. Karl kemr heim, er aftaninn liðr, enn kerling 
hefir fátt unnit þat, er hun þurfti, enn hann var 
móðr, er hann kom heim, okillr viðskiftis, er alt var 
óbúit þat, er hun skyldi annazt hafa; sagði karl, at 
mikill væri munr sælu, er hann vann hvern dag meira 
enn hann mátti, enn hun vildi til einkis taka þess, 
ergagn var at. Ver eigi reiðr, karl minn, sagði hun, 
fyrir þvi at þat kann at vera, at þú mættir nú skamma 
stund vinna til þess, at vit værim sæl alla ævi. Hvat 
er þat? segir karl. Kerling svarar: Hér er kominn 
til herbergis okkars einn maðr, ok ætla ek, at hann hafi 
allmikit fé með at fara, ok er hniginn á efra aldr, 
ok mun verit hafa enn mesti kappi, ok er nú þó móðr 
mjök, ok eigi þykkjumst ek hans maka sét hafa, ok 
þó ætla ek hann mæddan ok syfjaðan. Þá segir karl: 
Þat sýnist mér óráðlegt, at svikja þá ena fá, sem hér 
koma. (Hun svarar:) Því muntu lengi litill fyrir þér, 
at þér vex alt í augu, ok ger nú annathvárt, at þú 
drep hann, eða ek tek hann mér til manns, ok munu 
vit reka þik í brutt; ok segja kann ek þér þá ræðu, 
er hann mælti við mik í gærkveld, enn litils mun 
þér þykkja um vert; hann mælti kvensamlega við 
mik, ok þat mun mitt ráð vera, at taka hann mér til 
manns, enn reka þiki brutt eða drepa, ef þú vill eigi 
eftir því gera, sem ek vil. Ok er þat sagt, at karl 
hafði kvánriki, ok telr hun um þangat til, er hann 
lætr at eggjan hennar, tekr öxi sína, ok snarbrýnir 
mjök; ok er hann er búinn, fylgir kerling hon= 


94 VÖLSUNGA SAGA. 


um þar til, er Heimir sefr, ok var þar hrytr mikill. 
Þá mælti kerling tilkarls, at hann skyldi láta verða til- 
ræði sem bezt: ok skunda brutt með hlaupi, þviat ekki 
máttu standast lát hans ok óp, ef hann fær þik hönd- 
um tekit; hun tekr hörpuna, ok hleypr á brutt með. 
Nú gengr karl þar til, er Heimir sefr; hann höggr 
til hans, ok verðr þat mikit sár, ok verðr honum laus 
öxin; hann hleypr þegar í brutt sem hann mátti harð- 
ast. Nú vaknar Heimir við áverkann, ok vanst hon- 
um at fullu; ok þat er sagt, at svá mikill gnýr varð 
í hans fjörbrotum, at undan gengu súlur í húsinu ok 
ofan fell húsit alt, ok varð landskjálfti mikill, ok 
lýkr þar hans ævi. Nú kom karl þar sem kerling 
var, segir nú,athann hefir drepit hann: ok þó var 
þat of hrið, er ek vissa eigi, hvé fara mundi, ok þessi 
maðr var furðu mikill fyrir sér, enn þó væntir mik 
at hann sé nú íhelju. Kerling mælti, at hann skyldi 
hafa þökk fyrir verkit: ok væntir mik, atnú hafim vit 
ærit fé, ok skulum vit reyna, hvárt ek hefi satt sagt. 
Nú kveykja þau eld, enn kerling tekr hörpuna, ok 
vildi upp koma, ok mátti eigi annarskostar, enn hun 
varð at brjóta, þvíiat hun hafði eigi hagleik til; ok 
nú fær hun upp komit hörpunni, ok þar sér hun 
eitt, meybarn, at hun þóttist ekki slikt sét hafa, ok 
þó var mikit fé í hörpunni. Nú mælti kerling: Þat 
mun nú verða sem oft, at illa man gefast at svikja 
þann, er honum trúir; sýnist mér sem komin muni 
ómegð á hendr okkr. Karl svarar: Eigi er þetta eftir 
þvi, sem ek ætla, enn þó skal nú ekki um sakast. Ok 
nú spyrr hun, hverrar ættar hun væri; enn þessi 
en unga mær Svarar engu, svá sem hun hefði eigi 
mál numit. Nú ferr seim mik varði, at okkart ráð 
mundi illa fara (segir karl), vit höfum unnit glæp 


VÖLSUNGA SAGA. 95 


mikinn; hvat skulum vit sjá fyrir barni þessu? Auð- 
vitat er þat, sagði Grima; hun skal eftir móður minni 
heita Kráka. Nú mælti karl: Hvat skulum vit sjá 
fyrir barni þessu? Kerling svarar: Ek sé gott ráð 
til: vit skulum segja hana okkra dóttur ok upp 
fæða. Því man engi trúa, sagði karl, miklu er barn 
þetta geðslegra, enn vit erum allóvæn bæði, ok munu 
engi likendi á þykkja, at vit munum eiga þvilikt barn, 
svá endemleg sem vit erum bæði. Nú mælti kerling: 
Eigi veiztu, nema ek hafa í nokkur brögð, at þetta 
megi eigi óvænt þykja; ek manláta gera henni koll, 
ok ríða í tjöru ok öðru, er vænst er, at sizt komi hár 
upp; hun skal eiga hött siðan; eigi skal hun ok vel 
klædd vera, mun þá saman draga várn yfirlit; má vera, 

at menn trúi því, at ek hafa mjök væn verit, þá er 
ek var ung; hun skal ok vinna þat, er verst er; enn 
þat hugðu þau karl ok kerling, at hun mætti ekki 
mæla, er hun svarar þeim aldri. Nú er þat gert, 
sem kerling hefir fyrirhugat; nú vex hun þar upp 
í miklu fátæki. 








FORNALDARSOGUR NORÐRLANDA. 


Il. 


RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


OK SONA HANS." 





/ 
YaLDMar ÁsmuNDARsoN 


HEFIR BÚIÐ UNDIR PRENTUN. 


TEXTA=-ÚTGÁFA. 





REYKJAVÍK. 
Á KOSTNAÐ SIGM. GUÐMUNDSSONAR. 
1885. 


R ey kj av í k: 
Prentað hjá Sigm. Guðmundssyni. 
1885. 


a WI 


só — 








Ragnars saga loðbrókar ok sona hans. 


I. KAPÍTULI. 
Frá Herruði jarl ok Þóru borgarhirti. 


HH erruðr hét jarl ríkr ok ágætr á Gautlandi. Hann 
PR var kvángaðr; dóttir hans hét Þóra; hun var allra 
Sd kvenna fríðust sýndum, ok kurteisust at sér um alla 
hluti, þat er til handa má bera, ok betra er at hafa, 
enn án vera; þat var hennar kenningarnafn, at hun 
var kölluð borgarhjörtr, fyrir því at svá bar hun af 
öllum konum at fegrð, sem hjörtr af öðrum dýrum. 
Jarlinn unni mikit dóttur sinni; hann lét gera henni 
eina skemmu, skamt frá höll konungs, ok um þá 
skemmu var skiðgarðr. Þat lagði jarl í vanda sinn, 
at senda dóttur sinni hvern dag nokkut til skemtanar, 
enn þat mælti hann, at þvi mundi hann fram halda. 
Frá því er sagt, at hann lét færa henni lítinn lyng- 
orm einhvern dag, ákaflega fagran, ok þessi ormr þótti 
henni góðr, ok lét hanni sitt eski, og bar undir hann 
gull; skamma stund var hann þar, áðr hann óx mikit 
ok svá gullit undir honum; þar kemr, at eigi hefir 
hann rúm í eskinu, ok liggr nú í hring um eskit 
utan; ok þar kemr of siðir, at eigi hefir hann rúm í 
1* 


4 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


skemmunni, ok gullit vex undir honum jafnt sem 
ormrinn sjálfr; nú liggr hann utan um skemmuna, 
svá at saman tók höfuð ok sporðr, ok illr gerist hann 
viðreignar, ok þorir engi maðr at koma til skemm- 
unnar fyrir þessum ormi, nema sá einn, er honum 
færir fæðslu, ok oxa þarf hann í mál. Jarli þykkir 
mikit mein á þessu, ok strengir þess heit, at hann 
mun þeim manni gefa dóttur sína, hvat manna sem 
hann er, ef at bana yrði orminum, og gull þat, er 
undir honum er, skal vera hennar heimanfylgja. Þessi 
tiíðendi spyrjast viða of land, enn þó treystist engi 
til at ráða fyrir þessum mikla ormi. 


II. KAPÍTULI. 
Upphaf Ragnars loðbrókar, ok frá því er hann vá orminn. 


þann tima réð fyrir Danmörku Sigurðr hringr. 
Hann var rikr konungr, ok er frægr orðinn af þeiri 
orrostu, er hann barðist við Harald hilditönn á Brá- 
velli, ok fyrir honum fell Haraldr, sem kunnigt er 
orðit of alla norðrálfu heimsins. Sigurðr átti einn 
son, er Ragnarr hét; hann var mikill vexti, vænn 
yfirlits ok vel viti borinn, stórlyndr við sína menn, 
enn grimmr sinum óvinum; þegar hann hafði aldr til, 
fær hann sér hðs ok herskipa ok gerist hann enn 
mesti hermaðr, svá at varla fæst hans maki. Hann 
spyrr þetta, er Herruðr jarl hafði um mælt; gefr hann 
at engan gaum, ok lætr sem hann viti eigi; hann 
lætr gera sér föt með undarlegum hætti; þat eru loð- 
brækr ok loðkápa, ok nú er ger eru, þá lætr hann 
þau vella í biki; siðan herðir hann þau. Þat er eitt- 
hvert sumar, er hann heldr her sinum til Gautlands, 
ok leggr i leynivág einn skip sitt, ok var skamt þaðan 
þat er jarl réð fyrir; ok er Ragnarr hafði þar eina 


OK SONA HANS. 6 


nótt verit, vaknar hann snemma um morgininn, riss 
upp ok tekr þessi en sömu vápnföt, er áðr var frá- 
sagt, ok ferr í, ok tekr spjót mikit í hönd sér, ok 
gengr af skipunum einnsaman ok þar er sandr er, ok 
nú veltist hann í sandinum; ok áðr hann gengr í 
brutt, tekr hann geirnagla ór spjóti sinu, ok ferr nú 
einn frá skipunum til borgarhliðs jarls, ok kemr þar 
snemma dags, svá at allir menn vóru í svefni. Nú 
styrir hann til skemmunnar; ok er hann kemr í skið- 
garðinn, þar sem ormrinn var, leggr hann til hans 
með spjóti sinu, ok þá kippir hann at sér spjótinu; 
ok annat sinn leggr hann, þat lag kemr i hrygg orm- 
mum, ok nú vinzt hann við hart, svá at spjótit gekk 
af skaftinu, ok verðr svá mikill gnýr í hans fjörbrot- 
um, at skemman skelfr öll. Ok nú snýr Ragnarr á 
brutt; þá kemr blóðbogi milli herða honum, ok þat 
sakar hann eigi, svá hlifa honum klæði þau, sem 
hann lét gera. Enn þeir, er í skemmunni vóru, vakna 
við gnyinn, ok ganga út ór skemmunni. Nú sér 
Þóra ganga einn mann mikinn frá skemmunni, ok 
spyrr hann at nafni, eða hvern hann vili nú finna; 
hann nemr staðar, ok kvað vísu þessa: 

Hætt hefi ek leyfðu lífi, 

litfögr kona, vetra, 

vá ek at foldarfiski, 

fimtán gamall mínu; 

hafa skal ek, böl nema 

bráðrakinn mér dauða, 

heiðarlax til hjarta 

hringleginn vel smjúgi. 
Ok nú gengr hann á brott, ok mælti ekki fleira við 
hana; enn spjótit stóð Í sárinu eftir, enn hann hefir 
skaftit með sér. Nú er hun hefir þessa vísu heyrða, 
skyldi hun hvat hann sagði til um sitt erendi, ok 


6 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


svá hjá gamall hann var; ok nú hyggr hun at fyrir 
sér, hverr hann mundi vera, ok þykkist hun eigi vita, 
hvárt hann er menskur maðr eða eigi, fyrir því at 
henni þykkir vöxtr hans vera svá mikill, sem sagt 
er frá óvættum, á þeim aldri, sem hann hafði, ok snýr 
hun inn í 








í skemmuna ok sofnar. Ok er menn koma 
út um morgininn, verða menn þess varir, at ormrinn 
var dauðr, ok hann var lagðr með einu miklu spjóti, 
ok þat stóð fast í sárinu; nú lætr jarl þat í brott 
taka þaðan, ok var þat svá mikit, at fám var vápn- 
hæft. Nú íhugar jarl, hvat hann hafði um mælt við 
þann mann, er orminum yrði at bana, ok þykkist 
eigi vita, hvárt menskr maðr veldr þessu eða eigi, ok 
ræðst nú um við vini sina ok dóttur, hvé hann skal 
eftir leita, ok þykkir á því likendi, at sá mun eftir 
leita at hafa verðkaupit, er til hefir unnit. Þat réð 
hun, at láta kveðja þings fjölmenns: ok bið þá segja, 
at þangat komi allir þeir menn, er eigi vilja hafa 
reiði jarls, ok nokkurskostar mega sækja þingstefnu, 
ok ef sá er nokkurr, er við gengr banasári ormsins, 
skal hafa þat spjótskaft þangat, er fylgt hefir spjót- 
inu. Þetta lizt jarli vænlegt, óklætr nú þings kveðja. 
Ok er at þeim degi kemr, er vera skal -þingit, 
kemr jarl ok margir höfðingjar aðrir; þar verðr mikit 
fjölmenni. 


TIl KAPÍTULI. 


Ragnarr fær Þóru. — Frá sonum Ragnars. — Lát Þóru drotn- 
ingar. 


Þetta spyrst til skipa Ragnars, at þaðan skamt var 
þing stefnt; ok nú ferr Ragnarr frá skipum nálega 
með allan her sinn til þingsins; ok er þeir koma þar, 
Nema þeir staðar nakkvat frá öðrum mönnum, þviat 


OK SONA HANS. 7 


A NS Ea fr al -—— —— = a 


Ragnarr sér nú at komit var fjölmenni mikit frá því, 
sem vani var til. Þá stendr jarl upp, ok kveðr sér 
hljóðs ok talar, biðr menn hafa þökk fyrir, er vel 
hafa skipazt við hans orðsending, ok segir siðan at- 
burð þann, sem orðinn er, fyrst frá þvi, hversu hann 
hafði um mælt við þann mann, er orminum yrði at 
bana, siðan, at ormrinn er nú dauðr, ok sá hefir látit 
eftir standa spjótit í sárinu, er unnit hefir þetta frægð- 
arverk; ok ef nokkurr er sá hér kominn til þingsins, 
er þat skaft hafi, er þessu spjóti hæfi, beri hann þat 
fram, ok sanni svá sögu sina, þá skal ek þat alt enda, 
er ek hefi um mælt, hvárt sem hann er af meirum 
stigum eða minnum; ok lýkr hann svá sinu máli, at 
hann lætr bera spjótit fyrir hvern mann, er á er þing- 
mu, ok biðr sér segja, hverr sá er, er við þessu gengr, 
eða þat skaft hefir, er hér hæfir til. Nú er svá gert; 
eigi finst sá né einn, er þat skaft hafi. Nú er komit 
þar, sem Ragnarr er, ok sýnt honum spjótit, ok gengr 
hann við at hann mun eiga, ok þar hæfir hvárt eftir 
öðru skaftit ok spjótit. Nú þykkjast menn vita, at 
hann mun hafa orðit orminum at bana, ok verðr hann 
af þessu verki harðla mjök frægr of öll norðrlönd, ok 
biðr hann nú Þóru dóttur jarls, ok hann tekr því 
vel, ok nú er hun honum gift, ok er fengit at mikilli 
veizlu með enum beztum föngum í þvi ríki; at þessi 
veizlu kvángast Ragnarr. Ok er lokit er veizlunni, 
ferr Ragnarr til ríkis sins, ok réð þar fyrir, ok ann 
mikit Þóru; þau eiga tvá sonu, hét Eirekr enn ellri, 
enn Ágnarr enn yngri; þeir vóru miklir vexti ok 
friðir sýnum; sterkari vóru þeir miklu enn aðrir menn 
flestir, er þá vóru uppi; þeir námu alskonar íþróttir. 
Þat var eitthvert sinn, at Þóra kendi sér sóttar, ok 
andast hun ór þessi sótt; enn Ragnari þótti þetta 


8 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


svá mikit, at hann vill eigi ráða rikinu; ok tekr aðra 
menn at ráða ríkinu með sonum sinum; enn hann tekr 
nú til iðnar sinnar ennar sömu, sem hann hafði fyrr 
haft, ok ræðst nú í hernað, ok hvar sem hann ferr, 
fær hann sigr. 


IV. KAPÍTULI. 
Ragnarr kemr við Noreg ok fær fregnir af Kráku. 


Nú er þat eitt sumar, at hann heldr skipum sinum 
til Noregs, þviat hann átti þar marga frændr ok vini, 
ok vill þá hitta; hann kemr skipum sínum um kveldit 
í höfn eina litla, enn þar var bær skamt þaðan, er 
hét á Spangarheiði, ok lágu þeir þar í höfn þá nótt. 
Ok er morginn kom, skyldu matsveinar fara á land 
at baka brauð; þeir sjá at bær er skamt frá þeim, ok 
þótti þeim sér þat betr gegna, at fara til húss, ok 
vera þar at. Ok er þeir kvámu til þess ens litla 
bæjar, þá hitta þeir einn mann at máli, ok er þat 
kerling, ok spurðu, hvárt hun væri húsfreyja, eða hvat 
hun héti. Hun segir, at hun sé húsfreyja: ok nafn 
mitt óvant; ek heiti Grima; eða hverir eru þér? Þeir 
sögðu, at þeir væri þjónustumenn Ragnars loðbrókar, 
ok vilja þeir færa fram sýslu sina, ok viljum vér at 
þú vinnir með oss. Kerling svarar, at hendr hennar 
vóru stirðar mjök: enn verit hafði þat fyrrum, at ek 
kunna bjargvel sýslu sinna, ok á ek mér dóttur þá, 
er at mun vera með yðr ok mun heim koma brátt, 
ok heitir Kráka; er nú svá komit, at ek kem trautt 
ráði við hana. Ok nú er Kráka at fé farin um myrg- 
ininn, ok sér at skip vóru komin við land mörg ok 
stór; ok nú tekr hun ok þvær sér, enn kerling hafði 
henni þat bannat, þvíat hun vildi eigi at menn sæi 
fegrð hennar, þviat hun var allra kvenna vænst, enn 


OK SONA HANS. 9 


hár hennar var svá mikit, at tók (á) jörð um hana, 
ok svá fagrt sem silki þat, er fegrst verðr. Ok nú 
kemr Kráka heim, enn þeir matsveinar höfðu gert 
eld; ok nú sér Kráka, at þar eru menn komnir, þeir 
er hun hefir eigi fyrr sét; hun hyggr at þeim, ok svá 
þeir at henni. Ok nú spyrja þeir Grímu: Hvárt er 
sjá þin dóttir, en fagra mær? Eigi er til þess logit, 
segir Grima, at sjá er min dóttir. Furðu ólikar máttu 
þit verða, segja þeir, svá illileg sem þú ert, enn vér 
höfum eigi jafnvæna mey sét, ok enga sjám vér hana 
hafa þina mynd, þviat þú ert et mesta ferlíki. Grima 
svarar: Eigi má nú á mér sjá, brugðit er nú minum 
yfirlitum ór þvi, sem var. Nú ræða þeir þetta, at 
hun vinni með þeim. Hun spyrr: Hvat skal ek vinna? 
Þeir kváðust vilja at hun teygði brauð, enn þeir mundi 
baka eftir, ok tekr hun síðan til sinnar iðju, og vinst 
henni vel; enn þeir horfðu á hana ávalt, svá at þeir 
gáðu eigi sýslu sinnar, ok brendu brauðit; ok er þeir 
höfðu lokit verki sinu, fóru þeir til skipa. Ok þá er 
þeir skyldu brjóta upp vistir sinar, mæltu allir, at þeir 
hefði aldri jafnilla unnit, ok væri hegningar fyrir vert. 
Ok nú spyrr Ragnarr, hvi þeir hefði þanninn matbúit? 
Þeir kváðust sét hafa konu svá væna, at þeir gáðu 
eigi sinnar sýslu, ok ætluðu þeir at engi mundi henni 
vænni vera í veröld. Ok er þeir tóku svá mikit af 
of hennar fegrð, þá segir Ragnarr, ok kveðst þat vita, 
at sjá mundi eigi jafnvæn, sem Þóra hafði verit; þeir 
kváðu hana eigi óvænni. Þá mælti Ragnarr: Nú mun 
ek senda þá menn, er gerla kunni at sjá; ef svá er, 
sem þér segið, þá er þetta athugaleysi yðr upp gefit, 
enn ef konan er at nokkurum hlut óvænni, enn þér 
segið frá, munu þér taka hegning mikla á yðr. Ok 
nú sendir hann menn sína til fundar við þessa ena 


10 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


fögru mey, enn andviðri var svá mikit, at þeir máttu 
eigi fara þann dag. Þá mælti Ragnarr við sína sendi- 
menn: Ef yðr lizt þessi en unga mær svá væn, sem 
oss er sagt, biðið hana að fara á minn fund, og vil 
ek hitta hana; vil ek at hun sé min; hvárki vil ek 
at hun sé klædd né óklædd, hvárki mett né ómett, 
ok fari hun þó eigi einsaman, ok skal henni þó engi 
maðr fylgja. Nú fóru þeir, þar til er þeir koma til 
húss, ok hyggja at Kráku vandlega, ok lizt þeim sjá 
kona svá væn, at þeir hugðu enga aðra jafnvæna; ok 
nú segja þeir orð herra sins, Ragnars, ok svá, hversu 
hun skyldi búin vera. Kráka hugði at, hversu kon- 
ungr hafði mælt, ok hvé hun skyldi búast, enn Grímu 
þótti engan veg svá mega vera, ok kveðst vita, at sjá 
konungr mundi eigi vera vitr. Kráka segir: Því mun 
hann svá mælt hafa, at svá mun vera mega, ef vér 
skiljum, eftir því sem hann ætlar til; enn vist eigi 
má ek í yðarri ferð vera þenna dag, enn ek man koma 
snemma á morgin til yðarra skipa. Nú fóru þeir á 
brott, ok segja Ragnari svá búit, at hun mundi koma 
til fundar þeira. Ok nú er hun heima þá nótt; enn 
um myrgininn snemma segir Kráka karli, at þá mundi 
hun fara á fund Ragnars: enn þó mun ek verða at 
breyta búnaði minum nokkut; þú átt örriða net, ok 
mun ek þat vefja at mér, enn þar yfir utan læt ek 
falla hár mitt, ok mun ek þá hvergi ber; enn ek mun 
bergja á einum lauk, ok er þat litill matr, enn þó má 
þat kenna, at ek hefi bergt, ok ek mun láta fylgja 
mér hund þinn, ok ferr ek þá eigi einsaman, enn þó 
fylgir mér engi maðr. Ok er kerling heyrir hennar 
fyrirætlan, þykkir henni hun mikit við hafa. 


OK SONA HANS. 11 


V. KAPÍTULI. 
Ragnarr fær Kráku. 


(k er Kráka er búin, ferr hun leiðar sinnar, þar til 
er hún kemr til skipa, ok var fögr tilsýndar, er hár 
hennar var bjart ok sem á gull eitt sæi. Ok nú kall- 
ar Ragnarr á hana, ok spyrr, hver hun væri, eða hvern 
hun vildi finna. Hun svarar, ok kvað visu: 

Þori ek eigi boð brjóta, 

er báðuð mik ganga, 

né ræsis kvöð rjúfa, , 

Ragnarr, við þik stefnu; 

mangi er mér Í sinni, 

mitt er bert hörund eigi, 

fylgi hefi ek fullgott, 

fer ek.einsaman, mínu. 
Nú sendir hann menn at móti henni, ok lætr fylgja 
henni á skip sin; enn hun kveðst eigi fara vilja, nema 
henni sé grið gefin ok förunaut hennar; nú er henni 
fylgt á konungs skip; ok er hun kemr í fyrirrúm, 
seilist hann í mót henni, enn hundrinn beit í hönd 
honum. Þeir menn hans hlaupa til ok drepa hund- 
inn, ok reka bogastreng at hálsi honum, ok fær hann 
af því bana, ok er eigi betr griðum haldit við hana, 
enn svá. Nú leggr Ragnarr hana í lyfting hjá sér, 
ok hjalar við hana, ok varð honum vel í skap við 
hana ok var bliðr við hana; hann kvað visu: 

Sú mundi víst, ef væri 

vörðr föður jarðar 


mætr á mildri snótu, 

á mér taka höndum. 
Hun kvað: 

Vammlausa skaltu, vísi, 

ef viltu griðum þyrma, 

heim höfum hilmi sóttan, 

heðan mik fara látit. 


12 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR. 


Nú segir hann, at honum lizt vel á hana, ok ætlar 
víst, at hun skuli með honum fara. Þá kvað hun eigi 
svá vera mega. Þá kvaðst hann vilja, at hun væri 
þar um nótt á skipi; hun segir, at eigi skal þat vera, 
fyrr enn hann keim ór þeiri ferð, sem hann hafði ætl- 
at, ok má vera, at þá sýnist yðr annat. Þá kallar 
Ragnarr á féhirði sinn, ok bað hann taka serk þann, 
er Þóra hefir átt, ok var allr gullsaumaðr, ok færa 
sér; þá býðr Ragnarr Kráku á þá lund: 

Viltu þenna þiggja, 

er Þóra hjörtr átti, * 

serk við silfr of merktan, 

sama allvel þér klæði; 

fóru hendr hvítar 

hennar um þessar gervar; 


sú var buðlungi bragna 

blíðum þekk til dauða. 
Kráka kvað á móti: 

Þori ek eigi þann þiggja, 

er Þóra hjörtr átti, 

serk við silfr of merktan, 

sama æleg mér klæði; 

því em ek Kráka kölluð 

í kolsvörtum víðum, 

at ek hefi grjóti of gengit, 

ok geitr með sjá reknar. 


Ok vil ek vist eigi taka við serknum, segir hun, vil 
ek ekki í skraut búast, meðan ek em hjá karli; kann 
vera at yðr litist betr á mik, ef ek búast betr, ok vil 
ek nú fara heim, enn þá máttu gera menn eftir mér, 
ef þér er þá samt í hug, ok vilir þú at ek fara með 
þér. Ragnarr segir, at eigi mun hugr hans skipast, 
ok ferr hun heim. Enn þeir fóru, sem þeir höfðu 
ætlat, þegar þeim gaf byr, ok lýkr hann sínum er- 
endum, eftir því sem hann hafði ætlat. Ok er hann 


OK SONA HANS. 13 


ferr aftr, kemr hann sér í ena sömu höfn, sem hann 
hafði fyrr haft, þá er Kráka kom til hans; ok þat et 
sama kveld sendir hann menn á fund hennar at segja 
orð Ragnars, at hun færi nú alfari; enn hun segir, 
at hun mun eigi fara fyrr, enn um myrgininn; riss 
Kráka upp snemma, ok gengr til rekkju þeira karls 
ok kerlingar, ok spyrr, hvárt þau vaki. Þau kváðust 
vaka, ok spurðu, hvat hun vildi. Enn hun segir, at 
hun ætlaði á brott, ok vera þar ekki lengr; enn ek 
veit, at þit drápuð Heimi fóstra minn, ok á ek eng- 
um manni verra at launa enn ykkr; ok fyrir þá sök 
vil ek ykkr ekki ilt gera láta, at ek hefi lengi með ykkr 
verit, enn nú vil ek þat um mæla, at annarr dagr sé 
ykkr öðrum verri, er yfir ykkr kemr, enn enn siðasti 
verstr, ok munu ver nú skilja. Þá gengr hun leiðar 
sinnar til skipa, ok er þar vel við henni tekit; gefr 
þeim vel veðr. Þann aftan enn sama, er menn skulu 
rekkja undir sér, þá segir Ragnarr, at hann vill at 
þau Kráka hvili bæði saman. Hun segir, at eigi 
mátti svá vera: ok vil ek at þú drekkir brúðlaup til 
min, þá er þú kemr í riki þitt, ok þykki mér þat min 
virðing, sem þin ok okkarra erfingja, ef vit eigum 
nokkura. Hann veitti henni sina bæn, ok ferst þeim 
vel. Kemr Ragnarr nú heim í land sitt, ok er dýr- 
leg veizla búin í mót honum; ok nú er bæði drukkit 
fagnaðaröl í móti honum ok brúðlaup hans. Ok enn 
fyrsta aftan, er þau koma í eina rekkju, vill Ragn- 
arr eiga hjúskaparfar við konu sina; enn hun biðst 
undan; þvíat hun segir, at á baki mundi bera nokk- 
ot, ef hun réði eigi. Ragnarr kveðst ekki trúa mundu 
á þat; kvað þau ekki framvís karl ok kerlingu. Hann 
spurði, hvé lengi svá skyldi vera. Þá kvað hun: 


14 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


Þrjár nætr skulum þessar, 
ok þó saman byggja 

hýjar nætr í höllu, 

áðr við heilög goð blótim; 
þá munu mein á minu 
megi til löng of verða; 
heldr ertu bráðr at byrja 
þann, er bein hefir engi. 


Ok þó hun kvæði þetta, gaf Ragnarr at þvi engan 
gaum, ok brá á sitt ráð. 


VI. KAPÍTULI. 


Frá Ragnarssonum. 


Nú liða stundir fram, ok var samför þeira góð ok 
miklar ástir; enn Kráka kennir sér sóttar, ok verðr 
léttari ok elr sveinbarn, ok var sveinninn vatni ausinn 
ok nafn gefit, ok kallaðr Ívarr, enn sá sveinn var bein- 
lauss, ok sem brjósk væri þar, sem bein skyldu vera; 
ok þá er hann var ungr, var hann vexti svá mikill, 
at engir vóru hans jafningjar; hann var allra manna 
friðastr sýnum, ok svá vitr, at eigi er vist hverr meiri 
spekingr hefir verit, enn hann. Þeim verðr enn fleiri 
barna auðit: annarr son þeira hét Björn, enn þriði 
Hvitserkr, enn fjórði Rögnvaldr; þeir vóru miklir menn 
allir, ok enir fræknustu; ok þegar þeir máttu nokkut 
at hafast, námu þeir alskonar iþróttir; ok hvert sem 
þeir fóru, lét Ívarr bera sik á stöngum, þvíat hann 
mátti eigi ganga, ok skyldi hann hafa ráð fyrir þeim, 
hvat sem þeir höfðust at. Nú eru þeir Eirikr ok Agn- 
arr, synir Ragnars, miklir menn fyrir sér, svá at trautt 
finnast þeira jafningjar, ok búa þeir á herskipum hvert 
sumar, ok eru ágætir af sinum hernaði. Ok nú er þat 
einn dag, at Ívarr ræðir við bræðr sína Hvitserk ok 
Björn, hvé lengi svá skal fram fara, at þeir skyli 


OK SONA HANS. 15 











heima sitja, ok leita sér engrar frægðar; enn þeir segja, 
at þeir skyli hans ráðum fram fara um þat sem annat. 
Nú vil ek, segir Ívarr, at vér biðim, at oss sé fengin 
skip ok lið, svá at þau sé vel skiput, ok síðan vil ek 
at vér aflim oss fjár ok ágætis, ef svá vill upp takast. 
Ok er þeir höfðu þetta ráðit með sér, segja þeir Ragn- 
ari, at þeir vilja at hann fái þeim skip ok lið þat, 
sem reynt sé at herfangi, ok búit vel fyrir als sakir; 
ok gerir hann þat, eftir þvi sem þeir beiddu. Ok nú 
er þetta lið er búit,,fara þeir ór landi; enn þar sem 
þeir berjast við menn, fá þeir meira hlut, ok fá sér nú 
bæði mikit lið ok fé. Ok nú segir Ívarr, at hann 
vildi at þeir heldi þar til, er meira ofrefli er fyrir, 
ok reyndi svá sinn hraustleik; oknú spyrja þeir, hvar 
hann vissi þess ván. Ok nú nefnir hann einn stað, 
þann er heitir Hvitabær, enn þar höfðu verit blót; ok 
margir hafa til leitat at vinna, ok hafa engir sigrazt, 
ok hafði Ragnarr komit þar, ok varð frá at hverfa 
ok fekk ekki at gert. Hvárt er þat lð svá mikit, 
segja þeir, ok svá harðfengt, eða eru þar önnur tor- 
veldi? Ívarr segir, at bæði var fjölmenni mikit ok blót- 
staðr mikill, ok þat hafði öllum fyrir komit, ok engir 
höfðu staðizt. Ok nú mæla þeir, at hann skyldi fyrir 
ráða, hvárt þeir skyldu þangat halda eða eigi; enn 
hann segir, at hann vill heldr hætta á, hvárt meira 
má þeim harðfengi, eða blótskapr landsmanna. 


VII. KAPÍTULI. 
Orrosta í Hrítabæ ok fall Rögnvalds Ragnarssonar. 
Nú halda þeir þangat; ok er þeir koma þar í land, 
búast þeir til uppgöngu; ok nú þykkir þeim þurfa, 
at liðit gæti sumt skipanna; enn Rögnvaldr bróðir 
þeira var þá (svá) ungr, at þeim þótti hann eigi til færr 





16 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


vera í svá mikilli mannraun at vera, sem þeim þótti 
liklegt at vera mundi, ok láta hann gæta skipa með 
sumu liði. Enn áðr þeir færi frá skipum, segir Ívarr, 
at þeir borgarmenn eigu naut tvau, ok er þat kvi- 
gendi, ok menn höfðu þar frá horfit, at eigi mátti 
standast lát hennar ok tröllskap. Þá mælti Ívarr: 
Verðið við sem bezt, þótt yðr bjóði nokkurn ótta, 
þviat eigi mun til saka vera. Nú fylkja þeir liði sinu. 
Ok er þeir nálgast borgina, verða þeir varir við, er 
byggja staðinn; taka nú at leysa út naut þessi, er 
þeir trúðu á; ok er kvigendin eru laus látin, hlaupa 
þau hart ok láta illa. Nú sér Ívarr þetta, þar sem 
hann er borinn á skildi, ok biðr fá sér boga, ok svá 
var gert; nú skýtr hann þessi en illu kvigendi, svá 
at hvártveggja fekk bana, ok var nú af hendi leystr 
þessi ófriðr, er mönnum þótti mestr ótti at. Nú tekr 
Rögnvaldr til orða at skipum, ok mælti við lið sitt, 
at þeir menn væri sælir, er slika skemtan skyldu 
hafa, sem þeir bræðr hans hafa: ok gengr þeim 
ekki annat til, er ek skylda eftir vera, enn þeir einir 
vilja hafa virðing af; nú skulu vér ganga upp ga- 
vallir; ok nú gera þeir svá. Ok þá er þeir koma 
eftir liðinu, gengr Rögnvaldr hart fram í bardagann, 
ok lýkr svá, at hann fellr. Enn þeir komast í borg- 
ina bræðr, ok tekst nú bardagi af nýju, ok lýkr svá 
at borgarmenn komast á flótta, enn þeir reka flóttann. 
Ok er þeir hverfa aftr til borgarinnar, kveðr Björn 
visu: 

Upp hrundu vér ópi, 

ór bitu meira enn þeira, 

satt mun ek til þess segja, 

sverð Í Gnipafirði; 


knátti hverr er vildi 
fyrir Hvítabæ útan, 


OK SONA HANS. 17 


né sitt spari sveinar 
sverð, mannsbani verða. 


Ok er þeir koma aftr í borgina, taka þeir alt lausafé, 
enn brenna hvert hús er í var borginni, ok brjóta 
alla borgarveggi; ok nú halda þeir skipum sínum 
þaðan. 


VIII. KAPÍTULI. 

Svíþjóðarför Ragnars. — Fæddr Sigurðr ormr í auga. 
Eysteinn hefir konungr heitit, er réð fyrir Sviþjóðu; 
hann var kvángaðr, ok átti eina dóttur; sú hét Ingi- 
björg; hun var allra kvenna friðust ok vænst sýnum. 
Eysteinn konungr var rikr ok fjölmennr, illgjarn ok 
þó vitr; hann hafði atsetu at Uppsölum; hann var 
blótmaðr mikill, ok at Uppsölum vóru blót svá mikil 
í þann tíma, at hvergi hafa verit meiri á norðrlönd- 
um. Þeir höfðu átrúnað mikinn á einni kú, ok köll- 
uðu þeir hana Sibilju; hun var svá mjök blótin, at 
menn máttu eigi standast lát hennar, ok þvi var kon- 
ungr vanr, þá er hers var ván, at þessi kýr en sama 
var fyrir fylkingum, ok svá mikill djöfuls kraftr fylgdi 
henni, at óvinir hans urðu svá ærir, þegar þeir heyrðu 
til hennar, at þeir börðust sjálfir, ok gáðu sin eigi, 
ok fyrir þá sök var óherskátt í Sviþjóð, at menn 
treystust eigi við slikt ofrefli at etja. Eysteinn kon- 
ungr átti vingott við marga menn ok höfðingja, ok 
er þat sagt, at í þann tima var vinátta mikil með 
þeim Ragnari ok Eysteini konungi, ok þeir vóru því 
vanir, at sitt sumar skyldi sækja veizlu hvárr þeira 
til annars. Nú kemr at þvi, at Ragnarr skal sækja 
veizlu til Eysteins konungs; ok er hann kemr til 
Uppsala, var honum vel fagnat ok liði hans. Ok þá 


er þeir drekka enn fyrsta aftan, lætr konungr dóttur 
2 


18 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


sina byrla sér ok Ragnari; ok þat mæltu menn Ragn- 
ars með sér, at engi væri annarr til, enn hann bæði 
dóttur Eysteins konungs, enn hann ætti eigi lengr 
karlsdóttur; ok nú verðr til einhverr hans manna at 
tjá þetta fyrir honum; ok því lykr svá, at honum er 
heitit konunni, ok skyldi hun þó sitja í festum mjök 
lengi. Enn þá er þeiri veizlu var lokit, býst Ragn- 
arr heim, ok ferst honum vel; ok er ekki sagt frá 
ferð hans, fyrr enn hann á skamt til borgarinnar, ok 
liggr leið hans um skóg einn. Þeir koma í eitt rjóðr, 
er var í skóginum; þá lætr Ragnarr nema staðar lið 
sitt, ok kvaddi sér hljóðs, ok biðr þá menn alla, er 
1 hans ferð höfðu verit til Sviþjóðar, at engi skyldi 
segja hans fyrirætlan, er stofnuð var um ráðahag við 
dóttur Eysteins konungs; nú leggr hann svá rikt við 
þetta, ef sá er nokkurr,er of þetta geti, at hann skal 
engu fyrir týna nema lifinu. Enn nú er hann hafði 
talat slíkt, er hann vildi, fór hann heim til bæjarins; 
ok nú verða menn fegnir, er hann kemr aftr; ok þá 
var drukkit fagnaðaröl í móti honum. Ok er hann 
kemr í hásætit, ok hefir setit eigi lengi, áðr Kráka 
kemr í höllina fyrir Ragnar, ok sezt í kné honum, 
ok leggr hendr um háls honum ok spyrr: Hvat er 
tiðenda? Enn hann kveðst engi kunna at segja. Ok 
er áleið kveldit, taka menn til drykkju, ok siðan fara 
menn til svefns. Oker þau koma í eina rekkju Ragn- 
arr ok Kráka, spyrr hun hann enn tiðenda; enn hann 
kveðst engi vita. Nú vill hun hjala margt; enn hann 
kveðst vera syfjaðr mjök ok farmóðr. Nú mun ek 
segja þér tiðendi, segir hun, ef þú vilt mér engi segja. 
Hann spyrr, hver þau væri. Þat kalla ek tiðendi, 
segir hun, ef konungi er heitit konu, enn þat er þó 
sumra manna mál, at hann eigi sér aðra áðr. Hverr 


OK SONA HANS. 1 


sagði þér þetta? segir Ragnarr. Halda skulu menn 
þínir lifi ok limum, þvíat engi sagði mér þinna manna, 
segir hun; þér munuð sjá at fuglar þrir sátu Í trénu 
hjá yðr; þeir sögðu mér þessi tiðendi; þess bið ek, at 
þú vitir eigi ráða þessa sem ætlat er; nú man ek 
segja þér, at ek em konungs dóttir, enn eigi karls, 
ok faðir minn var svá ágætr maðr, at eigi fekst hans 
jafningi, enn min móðir var allra kvenna friðusit ok 
vitrust, ok hennar nafn man uppi, meðan veröldin 
stendr. Nú spyrr hann, hverr faðir hennar var, ef 
hun væri eigi dóttir þess ens fátæka karls, er á 
Spangarheiði var. Hun segir, at hun var dóttir Sig- 
urðar Fáfnisbana ok Brynhildar Buðladóttur. Þat 
þykki mér allóliklegt (segir hann), at þeira dóttir mundi 
Kráka heita, eða þeira barn mundi í sliku fátæki upp 
vaxa, sem á Spangarheiði var. Þá svarar hun: Saga 
er til þess; ok nú segir hun, ok hefr þar upp sögu, 
sem þau hittust á fjallinu Sigurðr ok Brynhildr, ok 
hun var byrjuð: ok er Brynhildr var léttari, var 
mér nafn gefit, ok var ek kölluð Áslaug; ok nú segir 
hun alt, sem farit hafði frá því, er þau karl hittust. 
Þá svarar Ragnarr: Þessum mun ek við bregða Ás- 
laugar órunum, er þú mælir. Hun svarar: Þú veizt 
at ek em eigi heill maðr, ok mun þat vera sveinbarn, 
er ek geng með, enn á þeim sveini mun vera þat 
mark, at svá mun þykkja, sem ormr liggi um auga 
sveininum; ok ef þetta gengr eftir, bið ek þess, at 
þú komir eigi til Sviþjóðar þeirar tíðar, at þú fáir 
dóttur Eysteins konungs, enn ef þetta rýfst, far þú 
með sem þú vilt, enn ek vil at sjá sveinn sé heitinn 
eftir feðr minum, ef í hans auga er þetta frægðar- 
mark, sem ek ætla at vera muni. Nú kemr at þeir 


stundu, er hun kennir sér sóttar, ok verðr léttari, ok 
Qx 


20 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


elr sveinbarn; nú tóku þjónustukonur sveininn ok 
sýndu henni; þá mælti hun, at bera skyldi til Ragn- 
ars, ok láta hann sjá. Ok nú er svá gert, at sá enn 
ungi maðr var borinn í höllina, ok lagðr í skikkju- 
skaut Ragnars; enn er hann sér sveininn, var hann 
spurðr, hvat heita skyldi; hann kvað visu: 


Sigurðr mun sveinn of heitinn, 
sá mun orrostur heyja, 

mjök líkr vera móður 

„ok mögr föður kallaðr; 

sá mun Óðins ættar 

yfirbátr vera heitinn, 

þeim er ormr í auga, 

er annan lét svelta. 


Nú dregr hann gull af hendi sér, ok gefr sveininum 
at nafnfesti, ok þá er hann réttir höndina með gull- 
inu, kemr við bak sveininum, enn þat virðir Ragnarr 
svá, sem hann vildi hata gullinu; ok nú kvað hann 
visu: 


Brynhildar leizt brögnum 

brúnstein hafa fránan 

dóttur mögr enn dýri 

ok dyggvastr at hjarta ; 

sjá berr alla ýta 

unnleygs boði magni 

Buðla niðr, er baugi 

bráðgerr hatar rauðum. 
Ok enn kvað hann: 

Sjá er engi sveini, 

nema Sigurði einum, 

í brúnsteinum brúna 

bráð háls traumi logða; 

sjá hefir dagr yfir dýra, 

dælt er hann af því kenna, 

höss í hvarmatungli 

hring myrkviðar fengit. 


OK SONA HANS 21 


Nú mælti hann, at þann svein skyldi bera í skemmu 
út; enn þá var því lokit, at hann mundi til Sviþjóðar 
fara. Ok nú kemr upp ætt Áslaugar, svá at þat 
veit hverr maðr, at hun er dóttir Sigurðar Fáfnisbana 


ok Brynhildar Buðladóttur. 


IX. KAPÍTULI. 

Ragnarssynir herja í Svíþjóð. — Fall Agnars ok líflát Kireks. 

ú ersústund var liðin, erá var kveðit, at Ragnarr 
skyldi veizluna sækja til Uppsala ok kom hann eigi, 
þótti Eysteini konungi ger tilsin svívirðing ok dóttur 
sinnar; ok nú var lokit vinfengi þeira konunganna. 
Ok þá er þeir Eirekr ok Agnarr, synir Ragnars, 
spyrja þetta, þá ræddu þeir með sér, at þeir mundu 
fá sér lið mikit, sem þeir mætti mest, ok mundu herja á 
Svíþjóð; ok nú draga þeir saman lið mikit ok búa 
skip sín, enn þótti mikit undir, at vel tækist til, þá 
er skip skyldi fram setja. Nú verðr þat, at skip 
Agnars skauzt af hlunni, ok varð þar maðr fyrir, ok 
fær sá bana, ok kölluðu þeir þat hlunnroð. Nu þótti 
þeim eigi vel til takast í fyrstu, ok vildu ekki láta 
þat standa fyrir ferð sinni. Ok þá er lið þeira var 
búit, fara þeir til Sviþjóðar, ok þar, er þeir koma 
fyrst í ríki Eysteins konungs, fóru þeir herskildi yfir; 
enn landsmenn urðu varir við, ok fóru til Uppsala, ok 
segja Eysteini konungi, at herr var kominn í landit. 
Enn konungrinn lætr fara örvarboð um ríki sitt, ok 
dregr svá mikinn her saman, at furða var at, ok þann 
her flytr hann, þar til er hann kemr í skóg einn, ok 
setr þar sinar herbúðir, ok hefir hann nú með sér kúna 
Sibilju, ok mjök er hun nú blótin, áðr enn hun vildi 
fara. Oker þeir eruí skóginum, mælti Eysteinn kon- 
ungr: Frétt hefi ektil, segir hann, at synir Ragnars 


99 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


eru á völlunum fyrir framan skóginn, enn þat er mér 
sannlega sagt, at þeir hafi eigi einn þriðjung liðs við 
oss; nú skulu vér skipa várar fylkingar til at berjast, 
ok skal þriðjungr liðs várs fara í mót þeim, ok eru 
þeir svá harðfengnir, at þeir munu þykkjast hafa ráð 
várt í hendi, ok þegar eftir skulum vér öllum megin 
koma at þeim, ok kýrin skal fara fyrir liðinu, ok væntir 
mik, at eigi skulu þeir haldast við fyrir lát hennar; 
ok nú er svá gert. Ok þegar, er þeir bræðr sjá lið 
Eysteins konungs, þótti þeim sér ekki ofrefli við at 
eiga, ok ætla eigi meira liðit vera munu. Ok þegar 
hér eftir kemr alt liðitór skóginum, ok kýrin erlaus 
látin, ok hleypr hun fyrir liðinu, ok lætr grimmlega, 
ok varð svá mikill gnýrr at þeim hermönnum, er heyrðu, 
at þeir börðust sjálfir, nena þeir bræðr tveir fengu 
staðizt; enn sú en illa vættr vá með hornum sinum 
margan mann þann dag; ok þótt synir Ragnars væri 
miklir fyrir sér, þá máttu þeir eigi standast ofrefli 
fjölmennis ok blótskap, ok þó veittu þeir harða við- 
töku, ok vörðust vel ok drengilega ok af mikilli frægð. 
Þeir Eirekr ok Agnarr vóru í öndverðri fylkingu þann 
dag, ok oft gengu þeir í gegnum fylkingar Eysteins 
konungs, ok nú fell Agnarr. Nú sér Eirekr þat, ok 
berst nú allra fræknlegast, ok hirðir nú eigi, hvárt 
hann kemst í brott eða eigi; oknú verðr hann ofrliði 
borinn ok handtekinn. Ok nú mælti Eysteinn, at 
stöðva skyldi bardagann, ok bauð Eireki grið: ok 
þat mun ek til leggja, segir hann, við þik, at ek man 
gifta þér dóttur mina. Eirekr segir, ok kvað visu: 


Vil ek eigi boð fyrir bróður, 
né baugum mey kaupa, 
Eystein kveða orðinn 
Agnars bana, heyra; 


OK SONA HANS. 28 


grætr eigi mik móðir, 

mun ek efstr á val deyja, 

ok geirtré Í gegnum 

gerr látið mik standa. 
Nú segir hann, at hann vill, at þeir menn hafi grið“ 
ok fari hvert er þeir vilja, er þeim hafa fylgt; enn ek 
vil at spjót sé tekin sem flest, ok sé stungit spjótun- 


„ 


um í völl niðr, ok þar vil ek mik láta hefja á upp, 
ok þar vil ek láta lifit. Nú segir Eysteinn konungr, 
at eftir því skal gera sem hann beiðir, þótt hann kjósi 
þat, er verr gegnir hvárumtveggjum. Nú eru spjótin 
niðr sett, ok kvað Eirekr visu: 


Munat eins konungs efni, 

svá at ek vita dæmi, 

á dýrra beð deyja 

til dögurðar hrafni; 

mun blóði þá bróður 

ok bráð yfir gjalla 

hirðr beggja slita 

blárr, þóat illa leyni. 

Ók nú gengr hann þar til, er spjótin eru niðr sett, 
ok tekr hring af hendi sér ok kastar til þeira, er hon- 
um höfðu fylgt ok grið vóru gefin, ok sendir þá til 
Áslaugar, ok kvað visu: 

Bera skuluð orð et efra, 

nú eru órir fírar lagðir, 

at mær hafi mína 

mjó, Áslaugu, bauga; 

þá mun mest af móði, 

er mik spyrja dauðan, 

mín stjúpmóðir mildum 

mögum sínum til segja. 
Ok nú er hann hafinn upp á spjótin; þá sér hann, 
hvar hrafn flýgr, ok enn kvað hann: 

Hlakkar hrafn of höfði 

hér mínu nú sýna, 


94 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR. 


krefr undavalr augna 

ósinna hér minna; 

veiztu ef hrafn ór höfði 

höggr brúnsteina mína, 

launar undavalr Ekkils 

illa marga fylli? 
Nú lætr hann lif sitt með mikilli hreysti; enn sendi- 
menn hans fara heim, ok létta eigi fyrr enn þeir 
koma þar, er Ragnarr átti atsetu, ok þá var hann 
farinn í konungastefnu; þeir vóru ok eigi heim komnir 
synir Ragnars ór hernaði. Nú eru þeir þar þrjár 
nætr, áðr þeir gangi til fundar við Áslaugu. Ok 
þá er þeir koma fyrir hásætit Áslaugar, kveðja þeir 
hana virðulega, ok tekr hun kveðju þeira, ok hafði 
hun einn lindúk fyrir knjám sjer, ok ætlaði að kemba 
sjer, ok hárit hafði hun leyst. Nú spyrr hun, hverir 
þeir væri, fyrir því að hun hafði þá eigi fyrr st. 
Sá, er orð hafði fyrir þeim, sagði, at þeir höfðu verit 
liðsmenn þeira Eireks ok Agnars, sona Ragnars. Þá 
kvað hun vísu: 

Hvat segi ér ór yðru, 

eru Svíar Í landi, 

eða ellegar úti 

allný, konungsspjalli ? 

fregit hefk hitt, at fóru, 

enn fremr vitum eigi, 

ok hildingar höfðu 

hlunnroð, Danir sunnan. 
Hann kvað visu í móti: 

Þér segju vér þína, 

þat er, nauð, kona, dauða, 

elli einkar manni, 

örlög sonum þóru; 

þung spjöll vitum önnur 

ei nýjar enn þessi; 

nú hefk fram komit fögrum, 

flaug örn of ná dauðan. 


OK SONA HANS. 25 


Nú spyrr hun, hvé farit hafði. Ok nú kvað hann þá 
visu, er Eirekr hafði kveðit, er hann sendi henni 
hringinn. Nú sjá þeir at hun feldi tár, enn þat var 
sem blóð væri álits, enn hart sem haglkorn; þat hafði 
engi maðr sét, at hun hefði tárfelt, hvárki áðr né síð- 
an. Nú segir hun, at hun má ekki til hefnda fara, 
fyrr enn heim koma aðrirhvárir, Ragnarr eða synir 
hans: enn þér skuluð vera hér þar til, enn ekki skal 
af spara, at eggja til hefnda, jafnt sem þeir væri mínir 
synir. Nú eru þeir þar; enn svá gefr til, at þeir 
Ívarr koma fyrri heim, enn Ragnarr, ok eru þeir 
eigi lengi heima, áðr Að ferr at finna sonu sina, 
enn Sigurðr var þá þrévetr; hann ferr með móður 
sinni. Ok þá er hun kemr í höll þá, er þeir réðu 
fyrir bræðr, fagna þeir henni vel, ok spyrja hvárir 
aðra tíðinda, ok segja þeir fyrri fall Rögnvalds, son- 
ar hennar, ok frá þeim atburðum, er þar höfðu orðit; 
enn ekki fær henni þat mikils, ok kvað: 

Kaga létu mik mínir 

mávangs synir löngum, 

ér eruð harmi át heiman 

húsgangs meðalfærir; 

Rögnvaldr tók at rjóða 

rönd í gumna blóði; 

hann kom yngstr til Óðins 

ógndjarfr sona minna. 





Ek kann eigi þat at sjá, segir hun, at hann mundi 
til meiri frægðar lifa. Nú spyrja þeir, hvat hun segi 
tíðenda. Hun svarar: Fall þeira Eireks og Agnars, 
bræðra yðarra, enn stjúpsona minna, þeira manna, er 
ek ætla at enir beztu drengir hafi verit; ok er þat 
ókynlegt, at þér þolið slíkt eigi, ok hefnið miklu; 
ok þess vil ek biðja yðr, ok í öllum atbeina vera 
með yðr, at þessa verði meir hefnt, enn miðr. Nú 


26 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 





segir Ívarr: at þat er vist, at til Sviþjóðar kemr ek 
aldri þeirar tiðar, at ek berjumst við Eystein konung, 
ok þann blótskap, er þar er. Hun fylgir þessu vel, 
enn Ívarr hefir orð fyrir þeim, ok synjar ávalt farar- 
innar; ok nú kvað hun visu: 

Eigi mundi yðar 

óhefnt vera lengi 

eitt misseri eftir, 

ef ér dæið fyrri, 

lítt hirði ek því leyna, 

ef líf hafa knætti 

Eirekr sitt ok Axznarr, 

óbornir mér niðjar. 
Eigi er vist, segir Ívarr, hvárt þat stoðar nakkvat, 
þótt þú kveðir aðra visu at annarri, eða hvé gerla 
veiztu, hverr fastgarðr þar er fyrir? Eigi veit ek 
þat vist, segir hun, eða hvat kantu at segja, hver 
torveldi þar er á? Ívarr segir, at þar er blótskapr 
svá mikill, at hvergi kvað hann spurdaga, at þvilikr 
mundi vera: ok sá konungr er bæði rikr ok illgjarn. 
Hvat er þat, er hann trúir mest á í blótum? Hann 
segir: Þat er kýr ein mikil, ok erhun kölluð Sibilja; 
hun er svá mjök mögnuð, at þegar er menn heyra lát 
hennar, hafa óvinir hans engir staðizt, ok er trautt 
sem berjast skuli við menn at eins, heldr má til þess 
ætla, at fyrri skal tröllskapnum mæta, enn konung- 
inum, ok vil ek hvárki hætta þar til mér, né liði 
mínu. (Hun segir); Á hitt máttu lita, at þú mant 
eigi bæði mega heita mestr maðr, ok vinna ekki til; 
ok nú er henni þykir fyrir ván komit, ætlar hun í 
brott; þótti henni þeir eigi mikils meta sin orð. Þá 
mælti Sigurðr ormr í auga: Segja má ek þér, móðir, 
segir hann, hvat mér er í hug, enn eigi má ek ráða 


OK SONA HANS. 21 


—--— 





þeira svörum. Heyra vil ek þat, segir hun. Nú kvað 
hann vísu: 

Þat skal þriggja nátta, 

ef þik tregar, móðir, 

leið eigu vér langa, 

leiðangr búinn verða; 

skal eigi Uppsölum. 

þóat ofa fé bjóðið, 

ef svá duga eggjar, 

Eysteinn konungr ráða. 


Ok er hann hafði þessa vísu kveðit, skipast nokkut 
hugr þeira bræðra. Ok nú mælti Áslaug: Yfir lýsir 
þú nú, son minn, at þú vilt gera minn vilja, enn þó 
má ek eigi yfirsjá, at vit komim þessu á leið, ef vit 
höfum eigi fullting bræðra þinna, enn þat mætti svá 
verða, at mér mætti bezt þykkja at þessa yrði hefnt, 
ok vel þykki mér þér fara, son minn. Ok nú kvað 
Björn visn: 

Duga mun hugr ok hjarta 

í hauksnöru brjósti, 

þótt miðr um þat mæli 

manni innan rifja; 

eigi er oss Í augum 

ormr, né fránir snákar. 

bræðr glöddu mik mínir, 

man ek stjúpsonu þína. 


Ok nú kvað Hvitserkr visu: 


Hyggjum at áðr heitim 
at hefnt megi verða; 
látum ýmsu illu 

Agnars bana fagna; 
skjótum húf á hrannir, 
höggum ís fyrir barði, 
sjám á hitt, hvé snekkjur 
snemst vér fáim bunar. 


Enn Hvitserkr ræddi því um þat, at is skyldi höggva, 


28 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


at frost vóru á mikil, og vóru skip þeira inni frerin. 
Ok nú tók Ívarr til orða, ok segir, at þá var þar kom- 
it, er hann mundi nokkurn hlut í eiga, ok nú kvað 
hann visu: 

Hafið ofrhuga ærinn 

ok áræði bæði, 

þess mundi þá þurfa, 

at þrá mikit fylgdi; 

bera mun mik fyrir bragna 

beinlausan fram verða, 

þó gat ek hönd til hefnda 

at ek hváriga nýta. 
Ok er hitt nú til, segir Ívarr, at vér leggjum á slík- 
an hug, sem vér megum, of skipabúnað ok um sam- 
drátt herliðs, þviat vér munum þess við þurfa, at spara 
ekki af, ef vör skulum sigrast. Nú gengr Áslaug í 
brott. 


X. KAPÍTULI. 
Áslaug ok Ragnarssynir koma til Svíþjóðar. 
Sigurðr hefir átt sér einn fóstra, ok annast sá fyrir 
hans hönd bæði skip at búa ok lið til at fá, svá at 
þau væri öll skipuð; ok nú gengr þeim svá skjótt, at 
þat lið, er Sigurðr skyldi búit hafa, var búit, er þrjár 
nætr vóru liðnar, ok hafði hann fimm skip, ok öll vel 
skipuð. Ok þá er fimm nætr vóru liðnar, hafði Hvit- 
serkr ok Björn búin fjórtán skip, enn Ívarr hafði tíu 
skip, ok Áslaug önnur tíu, þá er sjau nætr vóru liðn- 
ar frá því, er þau höfðu við ræðst ok þeir höfðu heitit 
ferðinni. Nú hittast þau öll saman, ok segir hvert 
þeira öðru, hvé mikit lið hvert hafði fengit; ok nú 
segir Ívarr, at hann hafði sent landveg riddaralið. 
Áslaug segir: Ef ek vissa, at þat lið mætti til gangs 
komast, er land færi, þá mætta ek mikit lið hafa sent. 


OK SONA HANS. 29 


Ekki skal nú at því dveljast, segir Ívarr; með þetta 
lið skal nú fara, sem vér höfum saman dregit. Nú 
segir Áslaug, at hun vill fara með þeim: ok veit ek 
þá gerst, hver stund á er lögð at hefna þeira bræðra. 
Þat er vist, segir Ívarr, at þú kemr eigi á vár skip; 
hitt skal vera, ef þú vill, at þú ráðir fyrir því liði, 
er landveg ferr; hun kvað svá vera skulu; nú er breytt 
nafni hennar, ok er nú kölluð Randalín. Nú ferr 
liðit hvárttveggja, ok kvað Ívarr á áðr, hvar þau 
skyldu finnast. Nú ferst þeim vel hvárumtveggjum, 
ok hittast þar, sem ákveðit er; okhvar sem þau koma 
við Sviþjóð í ríki Eysteins konungs, fara þeir herskildi 
yfir, svá at þeir brendu alt þat, er fyrir varð, drápu 
hvert mannsbarn, ok því jóku þeir við, at þeir drápu 
alt þat, er kykt var. 


XI. KAPÍTULI. 
Bardagi. Fall Svíakonungs. 


Na er þat eitthvert sinn, at menn komast undan á 
fund Eysteins konungs, ok segja honum, at í ríki hans 
var kominn mikill herr, ok svá illr viðskiftis, at þeir 
létu ekki ógert, ok þeir höfðu eytt alt þat, er þeir 
höfðu yfir farit, ok ekki hús stóð upp. Nú er Ey- 
steinn konungr heyrir þessi tiðendi, þykkist hann vita, 
hverir þeir víkingar munu vera; ok nú lætr hann 
fara örvarboð um alt sitt ríki, ok stefnir öllum til, 
þeim er hans menn eru ok honum vilja lið veita, ok 
skildi megu valda: vér skulum hafa með oss kúna 
Síbilju, goð várt, ok láta hana hlaupa fyrir liðinu, ok 
væntir mik, at enn fari sem fyrr, at þeir megu eigi 
standast lát hennar; vil ek alt lið mitt þess eggja, at 
sem bezt dugi, ok rekum af oss þenna enn mikla her 
ok enn illa Ok nú er svá gert, at Sibilja er laus 


300 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 











látin; ok nú sér Ívarr för hennar, ok heyrir þau en 
grimmilegu læti, er ór henni vóru; mælir hann, at 
alt liðit skyldi gera óhljóð mikit, bæði af vápnum ok 
herópi, at þeir heyri sem sizt rödd hennar þess ens 
illa kykvendis, er fór í móti þeim. Ívarr mælti við 
sina burðarmenn, at þeir skyldu bera hann á móti 
svá sem þeir mætti framast: ok þá er sjá kýr kemr 
at oss, kastit mér at henni, ok mun þá vera annat- 
hvárt, er ek skal láta mitt lif, eða hun skal fá bana; 
nú skulu þér taka eitt tré mikit, ok telgja á boga- 
mynd, ok skeyti með; ok nú er honum færðr sjá bogi 
enn sterki ok þau en miklu skeyti, er hann hafði gera 
látit, er engum þótti sér vápnhæft annarra. Nú eggy- 
ar Ívarr hvern mann, at dugi sem bezt. Nú ferr lið 
þeira með miklum geysingi ok gný, enn Ívarr var 
borinn fyrir fylkingum þeira. Nú verðr svá mikill 
gnyrr, er Sibilja beljar, at þeir heyra jafngerla, sem 
þeir þegði ok stæði kyrrir; nú bregðr þeim svá við 
þetta, at lið þeira vill berjast alt, nema þeir bræðr. 
Ok er þessi endemi verða, sjá þeir þat, er Ívar báru, 
at hann dregr svá boga sinn, sem hann hefði einn 
álmsveig veikan, ok við þvi þótti þeim búit, at hann 
drægi fyrir odd örvar sinar. Nú heyra þeir at strengr 
hans gellr svá hátt, at hann heyrðu þeir aldrigi svá 
fyrri; ok nú sjá þeir at hans örvar flugu svo snart, 
sem hann hefði skotit af enum sterkasta lásboga, ok 
svá gegnt, at í sitt auga kom hvár örin Sibilju; ok 
nú fellr hun, ok eftir þat ferr hun höfuðsteypu, ok 
nú eru læti hennar miklu verri enn fyrr; ok er hun 
kemr at þeim, biðr hann kasta sér at henni, og verðr 
þeim hann svá léttr, sem þeir kasti barni litlu, þvíat 
þeir vóru eigi allnær kúnni, þá er þeir köstuðu hon- 
um; ok þá kom hann á hrygg kúnni Sibilju, ok varð 


OK SONA HANS. 31 


hann þá svá þungr, sem bjarg eitt felli á hana, ok 
hvert bein brotnar í henni, ok fær hun af því bana. 
Nú biðr hann menn sik upp taka sem skjótast; ok nú 
er hann upp tekinn; ok nú er rödd hans svá hvell, 
at svá þótti öllum hermönnum, er hann mælti, sem 
við sjálft væri, þótt fjarri væri staddir, ok et bezta 
hljóð var til gefit hans erendis; ok svá lýkr hann 
sinni tölu, at ófriðr sjá nemst þegar af allr, er yfir 
þá hafði komit, ok þá sakaði ekki, þviat lið þeira 
hafði skamma stund barizt. Nú eggjar Ívarr, at þeir 
skyli vinna sem verst verk á þeim: ok nú þykki mér 
af enn Óólmasti, er kýrin er drepin. Ok nú hafa 
hvárirtveggju fylkt liði sinu, ok sigr saman orrostan, 
ok er bardagi svá harðr, at þat mæltu allir Svíar, at 
þeir hefði aldni í slikri mannraun verit. Nú gengu 
þeir svá hart fram bræðr, Hvitserkr ok Björn, at engi 
fylking stendr við; ok nú fellr svá mjök lið Eysteins 
konungs, at minna stendr upp, enn sumt kemr á 
flótta; ok núlýkr svá þeira bardaga, at Eysteinn kon- 
ungr fellr, enn þeir bræðr hafa sigr; ok nú gefa þeir 
þeim grið, sem eftir vóru. Ok nú segir Ívarr, at 
hann vildi eigi herja lengr í þvi landi, þviat þat land 
var nú höfðingjalaust: ok vil ek heldr at vit haldim 
þar til, er meira ofrefli er fyrir; enn Randalin fór 
heim með sumt lðit. 


XII. KAPÍTULI. 
KRagnarrsynir herja í Suðrríki ok vinna Vífilsborg. 
Ná ráða þeir þat með sér, at þeirskulu herja í Suðr- 
riki; enn Sigurðr ormr í auga fór með bræðrum 
sinum í hverja herför siðan; í þessi för leggja 
þeir til hverrar borgar, er mikil er, ok unnu svá, at 
ekki stóð við. Ok nú spyrja þeir til einnar borgar 


32 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


þeirar, at bæði var mikil ok fjölmenn ok harðgerr, ok 
nú segir Ívarr, at hann vill þartil stefna; ok þat var 
ok sagt, hvat sú borg hét, ok hverr fyrir ræðr, enn 
sá höfðingi var kallaðr Vifill; af hans nafni var borgin 
kölluð Vifilsborg. Nú fara þeir svá herskildi yfir, at þeir 
eyða allar borgir, er fyrir urðu, þar til er þeir kómu 
til Vifilsborgar; höfðinginn var eigi heima í borg sinni 
ok mikit lið með honum. Nú setja þeir upp búðir 
sinar á völlum þeim, er hjá borginni vóru, ok eru í 
kyrðum þann dag, er þeir kómu til borgarinnar, ok 
höfðu mál af borgarmönnum; þeir buðu þeim, hvárt 
þeir vildu heldr gefa upp borgina, ok mundi þá friðr 
gefinn öllum mönnum, eða þeir ynni af sinu ofrefli 
ok harðfengi, ok munu þá engum mönnum grið gefin. 
Enn þeir leystu skjótt ór, ok sögðu, at þá borg fengi 
þeir aldrigi unnit, svá at þeir gefi hana upp; ok munu 
þér verða fyrr at reyna yðr, ok sýna oss yðarn frækn- 
leik ok kapp. Liðr nú sú nótt. Ok enn næsta dag 
eftir leita þeir til at vinna borgina, ok fá ekki at 
gert, sitja þeir um þá borg hálfan mánuð, ok leita 
til hvern dag, at þeir geti þá borg unnit, ok með 
ýmsum brögðum, enn þat ferr þvi firr sem þeir hafa 
lengr við leitat, ok ætluðu nú frá at hverfa. Ok þá 
er borgarmenn verða við þat varir, at þeir ætla frá at 
hverfa, þá ganga þeir út á borgarveggi, ok breiða guð- 
vefjarpell of alla borgarveggina, ok öll klæði þau, er 
fegrst vóru í borginni, ok törruðu fyrir þeim gulli 
ok gersimum þeim, er mestar vóru í borginni. Ok 
nú tekr einn til orða af liði þeira, ok mælti: Vér 
hugðum, at þessir menn, synir Ragnars, ok lið þeira, 
væri harðfengnir menn, enn vér megum þat segja, at 
þessum hefir eigi nærr farit, enn öðrum. Nú eftir 
þetta æptu þeir á þá ok börðu á skjölduna og eggjuðu 


OK SONA HANS. 88 


at sér, sem þeir máttu mest. Ok er Ívarr heyrir þetta, 
brá honum við mjök, svá at hann fær af þessu sótt 
mikla, svá at hann má hvergi hræra, ok verða þeir 
at biða, at annathvárt batni honum, ella hafi hann 
bana; hann liggr þenna dag allan til kvelds, svá at 
hann mælti ekki orð; ok þá mælti hann við þá menn, 
er hjá honum vóru, at þeir skyldu segja þeim Birni, 
Hvitserki ok Sigurði, at hann vildi þeira fund hafa 
ok allra enna vitrustu manna. Ok nú er þeir koma 
allir í einn stað, er mestir höfðingjar eru í þeira liði, 
þá spyrr Ívarr þá eftir, ef þeir hefðu nokkur ráð sét, 
þau er líkari væri til at sigrast, enn þau, er þeir höfðu 
fyrr haft; enn þeir svara allir, at þeir hefði eigi vit 
til þess, at sjá þau brögð, er þeim væri sigr Í: er nú 
sem oftar, at þinna ráða mun njóta verða. Þá svarar 
Ívarr: Mér hefir eitt ráð í hug komit, þat er vér höf- 
um eigi freistat: hér erskógr mikill eigi langt í brutt, 
ok nú, er náttar, skulu vér fara ór tjöldum vorum 
leynilega til skógar, enn herbúðir várar skulu standa 
eftir, ok er vér komum í mörkina, skal hverr maðr 
binda sér byrði; ok er því er lokit, skulu vér fara 
at borginni öllum megin, ok slá eldi í viðinn, ok mun 
þá gerast bál mikit, ok borgarveggir þeira munu þá 
láta lím sitt fyrir þeim eldi, ok skulu vér þá bera at 
valslöngur ok reyna, hvé harðger hun er. Ok nú er 
svá gert, at þeir fara til skógar; eru þar slíka hrið, sem 
Ívari sýndist. Nú fara þeir at borginni eftir tilskip- 
un hans; ok þá er þeir lustu eldi í viðinn enn mikla, 
varð bál svá mikit, at veggirnir megu eigi standast 
ok láta lim sitt, ok bera þeir þá valslöngur at borg- 
inni, ok brjóta á hlið mörg, ok tekst nú bardagi. Ok 
þegar er þeir standa jafnt at vigi, þá fellr lið borg- 
armanna, enn sumt flýr undan, oksvá lýkr þeira skift- 
3 


84 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


um, at þeir drepa hvert mannsbarn, er í var borg- 
inni, ok taka brott alt fé, enn brenna borgina áðr þeir 
fari á brott. 


XIII. KAPÍTULI. 
Enn frá hernaði Ragnarssona. 


Ná halda þeir í brott þaðan, þar til er þeir koma í 
þá borg, er Lúna hét; þá höfðu þeir hverja borg ok 
hvern kastala brotit nálega í öllu Suðrriki; ok nú eru 
þeir svá frægir of allan heim, at ekki var svá litit 
barn, at eigi kynni nafn þeira. Nú ætla þeir at létta 
eigi fyrr, enn þeir koma til Rómaborgar, af þvi at 
sú borg var þeim bæði sögð mikil ok fjölmenn, ok 
ágæt ok auðig, enn þat vissu þeir eigi gerla, hvé 
löng leið þangat er, enn þeir höfðu svá mikit lið, at 
eigi fengust vistir; ok nú eru þeir í þeiri borg Lúna, 
ok ræða með sér of ferð sina. Nú kemr maðr einn, 
gamall ok geðslegr; þeir spyrja, hvat manna hann væri; 
enn hann segir, at hann sé einnstafkarl, ok hafi alla 
ævi farit yfirland: Þú munt margt kunna tiðenda at 
segja oss, þat er vér viljum vita. Enn gamli maðr 
svarar: Eigi veit ek þat vist, af hverjum löndum þér 
vilið spyrja, þess er ek veit eigi at segja yðr. Þat 
viljum vér, at þú segir oss, hvé löng leið er heðan til 
Rómaborgar. Hann svarar: Ek kann segja yðr nokkut 
til merkja; þér meguð hér sjá þessa járnskó, er ek 
hefi á fótum mér, þeir eru nú fornir, ok þá aðra, er 
ek hefi á baki mér, þeir eru nú ok slitnir; enn þáer 
ek fór þaðan, batt ek þessa á fætr mér ena slitnu, er 
ek hefir nú á baki mér, ok vóru þó nýir báðir, ok á 
þeiri leið hefir ek verit ávalt síðan. Enn er enn 
gamli maðr hafði þetta mælt, þykkjast þeir sjá, at 
þeir megu eigi þessu á leið koma, er þeir hafa fyrir 


OK SONA HANS. 35 


sér ætlat, til Róms at fara. Ok nú snúa þeir frá með 
her sinn, ok unnu margar borgir, þær er aldri höfðu 
unnar verit fyrr, ok þess jarteinir sjást enn í dag. 


XIV. KAPÍTULI. 
Ragnarr ferr í hernað til Englands. 


Na er þar til máls at taka, er Ragnarr sitr heima í 
ríki sinu, ok hann veit eigi, hvar synir hans eru, nó 
Randalin kona hans, ok þat heyrði hann hvern tala 
af sinum mönnum, at engir mætti jafnast við syni 
hans, ok hugðist honum svá at, at engir væri jafn- 
frægir þeim; nú hyggr hann at þvi, hverrar frægðar 
hann mætti þess leita, er eigi væri skemr uppi. Nú 
hyggr hann ráð sitt ok fær sér stórviða ok lætr fella 
mörk til tveggja skipa mikilla, ok þat skildu menn, 
at þat vóru knerrir tveir svá miklir, at engir höfðu 
slikir verit gervir á norðrlöndum, ok þar með lætr hann 
hafa of alt sitt riki mikinn vápnabúnað; ok með þessi 
breytni skilja menn þat, at hann mun ætla nokkura 
herferð fyrir ser órlandinu. Þetta spyrst viða á lönd 
þau, er næst vóru; ok nú ugga menn þat, ok allir 
konungar, er fyrir landi réðu, at þeir mundu eigi í 
löndum sinum eða rikjum vera mega; ok nú lætr hverr 
þeira vera varðhöld um lönd sin, ef nokkur beri 
hann at. Þat er eitt sinn, er Randalin spurði Ragnar, 
hverja för hana ætlaði fyrir sér. Hann segir henni, 
at hann ætlaði til Englands, ok hafa eigi fleiri skip 
enn tvá knörru, ok þat lið, sem á þeim má fara. Þá 
segir Randalin: Sú för lizt mér óvarleg, er nú ætlar 
þú; mér þætti þér ráðlegra, at hafa fleiri skip ok smærri. 
Þat er ekki ágæti, segir hann, þótt menn fái unnit 
land með mörgum skipum, enn til þess eru eigi dæmi, 
at með tveimr skipum hafi unnit verit slikt land, sem 
| 5 


a 


86 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR. 


England er; enn ef ek fæ ósigr, þess betr, sem ek 
hefi færri skip ór landi. Þá svarar Randalin: Mér 
sýnist sjá eigi minni fékostnaðr, áðr þessi skip sé búin, 
enn þótt þú hefðir langskip mörg til þessarrar ferðar, 
enn þú veizt þat, at ilt er skipum at halda at Eng- 
landi, ok ef svá verðr, at skip þin týndist, þótt menn 
komist á land, þá eru þeir þegar uppgefnir, ef land- 
herr kemr at, enn betra er at halda langskipum til 
hafna enn knörrum. Nú kveðr Ragnarr visu: 

Spari mangi rauf Rínar, 

ef röskr vili hermenn, 

verr samir hoskum hilmi 

hringa fjöld enn drengja; 

ilt er í borghlið baugi 

brandrauðum fram standa; 

allmarga veit ek jöfra, 

þá er auðr lifir, dauða. 
Nú lætr hann skip sín búa, ok fær sér lið, svá at þeir 
knerrir eru mjök skipaðir; nú er fjölrætt um hans 
fyrirætlan, ok enn kvað hann vísu: 

Hvat er þat baugs ór bögum 

brjót heyri ek nú þjóta 

at menn mundils mara 

mars svamdr ofnir hafna? 

þó skal ek þeira ráða, 

þann bil, ef goð vilja, 

Æigils álnar leygjar, 

ókvíðandi, bíða. 
Ok er skip hans eru búin ok þat lið, er honum skyldi 
fylgja, ok þá er þat veðr kemr, er honum þótti sér vel 
koma, segir Ragnarr, at þá mundi hann fara til skipa ; 
ok er hann var búinn, leiddi hun hann til skipa; ok 
áðr þau skiljast, kveðst hun mundu launa honum serk 
þann, er hann hafði gefit henni. Hann spyrr, með 
hverjum hætti þat væri; enn hun kvað vísu: 


OK SONA HANS 37 


Þér ann ek serk enn síða 

ok saumaðan hvergi, 

við heilan hug ofnan 

ór hársíma grani; 

mun eigi ben blæða, 

né bíta þig eggjar, 

í heilagri hjúpu, 

var hun þeim goðum signuð. 
Hann segir, at hann vill þessi ráð þiggja. Enn þá 
er þau skildust, var auðsætt, at henni þótti mikit 
fyrir þeira skilnaði. 


XV. KAPÍTULI. 
Bardagi við Elu konung. Dauði Ragnars loðbrókar. 


Nú heldr Ragnarr skipum sinum til Englands, sem 
hann hafði ætlat; honum gaf byri hvassa, svá at við 
England brýtr hann báða knörru sína, enn á land 
komst alt lið hans, ok heldu klæðum sinum ok vápn- 
um; ok þar sem hann kemr við þorp ok borgir 
ok kastala, þá vinnr hann. Enn konungr sá hét 
Ella, er þá réð Englandi; hann hafði haft fréttir 
til Ragnars, er hann fór ór landi; hann hafði sett 
menn fyrir, at hann skyldi þegar vita, ef herrinn 
kæmi við land; nú fóru þeir menn til fundar við Ellu 
konung, ok segja honum hersögu. Nú lætr hann 
senda boð um alt sitt riki, ok bað til sin koma hvern 
mann, er skildi má valda ok hesti at riða, ok þori 
at berjast, ok dregr hann saman svá mikinn her, at 
furða var at; nú búast þeir til bardaga Ella konungr. 
Þá mælti Ella konungr við lið sitt: Ef vér sigrumst 
í bardaga þessum, ok verði þér við þat varir, at 
Ragnarr er kominn, þá skulu þér eigi bera vápn á 
hann, þvíat hann á þá sonu eftir, er aldri munu af 
Oss ganga, ef hann fellr. Ragnarr býst nú til bar- 


38 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


daga, ok hann hafði þat klæði, er Randalín hafði 
gefit honum at skilnaði, fyrir brynju, ok þat spjót 
i hendi, er hann vann at orminum er lá um sal 
Þóru, ok engi þorði annarra, ok hann hafði enga hlif 
nema hjálm. Enn þá er þeir hittast, tókst bardagi. 
Ragnarr hafði miklu minna lið. Bardaginn hafði 
eigi lengi verit, áðr lið Ragnars fell mjök, enn þar 
sem hann fór, varð rýrt fyrir, ok gekk hann í gegn- 
um fylkingar þann dag, ok þar sem hann hjó, eða 
lagði í skjöldu, brynjur eða hjálma, þá vóru svá stór 
högg hans, at ekki vetta stóð við, enn aldri var svá 
til hans höggit eða skotit, at neitt vápn yrði honum 
at meini, ok fekk hann aldri sár, enn hann drap 
mikinn fjölda af liði Ellu konungs; enn þó lauk svá 
bardaga þeira, at alt lið Ragnars fell, enn at honum 
vöru bornir skildir ok svá handtekinn. Nú var hann 
spurðr, hvat manna hann var; enn hann þagði við, 
ok svaraði engu. Þá mælti Ella konungr: Sjá maðr 
man verða at koma í meiri mannraun, ef hann vill 
eigi segja oss, hverr hann er; nú skal kasta honum 
i einn ormgarð ok láta hann þar sitja mjök lengi, ok 
ef hann mælir nakkvat þat, er vér megim skilja, at 
hann sé Ragnarr, þá skal hann í brutt taka sem 
skjótast. Nú er honum þangat fylgt, ok hann sitr 
þar mjök lengi, svá at hvergi festast ormar við hann. 
Þá mæltu menn: Þessi maðr er mikill fyrir sér; 
hann bitu eigi vápn í dag, enn nú granda honum eigi 
ormar. Þá mælti Ella konungr, at hann væri flettr 
af klæði þvi, er hann hafði yzt, ok nú var svá gert, 
ok hengu ormar öllum megin á honum. Þá mælti 
Ragnarr: Gnyðja mundu nú grisir, ef þeir vissi, hvat 
enn gamli þyldi; ok þótt hann mælti slikt, þá vissu 


OK SONA HANS. 39 





þeir eigi at gerr, at Ragnarr væri þat, heldr enn 
annarr konungr. Nú kvað hann visu: 
Orrostur hefi ek áttar, 
þær er ágætar þóttu. 
gerða ek mörgum mönnum 
mein, fimm tigi ok eina; 
eigi hugða ek orma 
at aldrlagi mínu; 
þat verðr mjök mörgu sinni, 
er minnst varir sjálfan. 
Ok enn kvað hann: 
Gnyðja mundu grísir, 
ef galtar hag vissi, 
mér er gnot at grandi, 
grafa inn rönum sínum, 
ok harðlega hrína, 
hafa mik sogit, ormar; 
nú man ek nárr af bragði, 
ok nær dýrum deyja. 


Nú lætr hann lif sitt, ok er hann nú færðr á brott 
þaðan; enn Ella konungr þykkist vita, at Ragnarr 
hefir lif sitt látit. Nú hyggr hann fyrir sér, hvé 
hann skyldi þess verða varr, eða með fara, at hann 
mætti halda ríki sinu, eða vita, hvé þeim brygði við 
sonum Ragnars, er þeir spyrja. Hann tekr þat til 
ráðs, at hann lætr búa skip eitt, ok fær þann mann 
til fyrir at ráða, er bæði var vitr ok harðfengr, ok 
þar fær hann menn til, svá at þat skip var vel skip- 
at, ok segir, at hann vill þá senda á fund Ívars ok 
þeira bræðra, ok segja þeim fall feðr þeira; enn sjá 
för lízt flestum óvænleg, svá at fáir vildu fara. Þá 
mælti konungr: At þvi skulu þér vandlega hyggja, 
hversu hverjum þeira bræðra bregðr við þessi tíðendi; 
farit þá leiðar yðarrar síðan, er yðr gefr veðr; svá 
lætr hann búa ferð þeira, at þeir þurftu at engu ann- 
arra: ok nú fara þeir, ok ferst þeim vel. 


40 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


XVI. KAPÍTULI. 
Ella konungr gerir sendimenn til Kagnarssona. 
Hann er synir Ragnars höfðu herjat of Suðrríki, þá 


s 


sneru þeir á norðrlönd, ok ætluðu at vitja ríkis sins, 
þess er Ragnarr réð fyrir, enn þeir vissu eigi herför 
hans, hversu hun hafði orðit, ok þó er þeim mikil 
forvitni á, hversu orðit hafði. Nú fara þeir sunnan 
of land; enn hvervetna, er menn fréttu til fara þeira 
bræðra, eyddu menn borgir sínar, ok færðu fé sitt á 
brott, ok flýðu undan, svá at trautt fengu þeir liði 
sinu mat. Þat er einn morgin, at Björn járnsíða 
vaknar, ok kvað visu: 

Hér flýgr hverjan morgin 

hress of borgir þessar, 

lézt heill mun af hungri, 

heiðarvalr, of deyja; 

hann fari suðr um sanda, 

seggi hvat vér létum, 

' þar fær hann dauðs manns dreyra 

dögg ór skýli höggum. 
Ok enn kvað hann: 

Þat var fyrst, er fórum, 

Freysleika tók ek heyja, 

þar er einiga áttum 

öld í Rómaveldi; 

þar lét ek of grön granna, 

gall örn of valfalli, 

at mennskelku morði 

mitt sverð dregit verða. 
Nú berr svá til, at þeir koma fyrr í Danaveldi enn 
sendimenn Ellu konungs, ok sitja nú kyrrir með lið 
sitt. Enn sendimenn koma með lið sitt til þeirar 
borgar, er synir Ragnars þiggja veizlu, ok ganga í 
þá höll, er þeir drekka, ok fyrir hásætit, er Ívarr 
liggr í. Sigurðr ormr í auga ok Hvitserkr hvati sitja 


OK SONA HANS. 4l 


at: hneftafli, enn Björn járnsíða skefr spjótskefti á 
hallargólfinu. Ok er sendimenn Ellu konungs koma. 
fyrir Ívarr, kveðja þeir hann virðulega; enn hann 
tekr kveðju þeira, ok spyrr, hvaðan þeir sé, eða hvat. 
þeir segja tíðenda. Ok sá, er fyrir þeim var, segir, 
at þeir vóru enskir menn, ok þá hefir Ella konungr 
þangat senda með þau tiðendi, at segja fall Ragnars 
feðr þeira. Hvitserkr ok Sigurðr láta þegar falla 
niðr taflit, ok hyggja at vandlega þessi tíðenda sögn. 
Björn stendr á hallargólfinu, ok studdist við spjót- 
skefti sitt; enn Ívarr spurði þá vandlega, með hverj- 
um atburð liflát hans hafði verit. Enn þeir sögðu 
alt sem farit hafði þaðan frá, er hann kom við Eng- 
land ok til þess, er hann lét lif sitt. Ok nú er þessi 
sögu var þar komit, er hann hafði þetta mælt: gnyðja. 
mundu grísir, þokar Björn höndum sinum á spjót- 
skaftinu, ok svá hafði hann tekit fast, at handastaðinn 
sá á eftir; þá er sendimenn luku frásögn þessi, hristir 
Björn spjótit í sundr, svá at stökk í tvá hluti. Enn 
Hvitserkr hélt töfl einni, er hann hafði drepit, ok 
hann kreisti hana svá fast, at blóð stökk undan hverj- 
um nagli. Enn Sigurðr ormr Í auga hafði haldit á 
knifi einum, ok skóf nagl sinn, er þessi tiðendi vóru 
sögð, ok hugði svá vandlega at þessum tiðendum, at 
hann kendi eigi fyrr, enn knifrinn stóð í beini, ok 
brást hann ekki við. Enn Ívarr spyrr at öllu sem 
gerst, enn litr hans var stundum rauðr, enn stundum 
blárr, enn lotum var hann bleikr, ok hann var svá 
þrútinn, at hans hörund var alt blásit af þeim grimm- 
leik, er í brjósti hans var. Nú tekr Hvitserkr til 
orða, ok sagði, at svá mætti hefndina bráðast upp 
hefja, at drepa sendimenn Ellu konungs. Ívarr segir: 
„Þat skal eigi vera, þeir skulu fara í friði, hvert er 


49 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR . 


þeir vilja, ok ef nokkur hlutr er sá, at þá skorti, skulu 
þeir mér til segja, ok skal ek fá þeim. Ok nú er 
þeir hafa lokit erendi sinu, snúa þeir utar eftir höll- 
inni, ok til skips sins; ok er þeim gefr byr, láta 
þeir í haf, ok ferst þeim vel, þar til er þeir koma á 
fund Ellu konungs, ok segja honum frá, hversu hverj- 
um þeira hefir við brugðit þessa tíðenda sögn. Ok er 
Ella konungr heyrir þetta, þá mæ:ti hann: Þess er 
ván, at annathvárt munu vér Ívar þurfa at óttast, 
eða engan ella, at þvi, er þér segið frá honum, ok 
mundi þeim eigi gott innan rifja, ok haldit munu vér 
fá riki váru fyrir þeim. Nú lætr hann varðhöld hafa 
um alt sitt riki, svá at eigi mátti herr komast á 
óvart honum. 








XVII. KAPÍTULI. 


Ragnarssynir berjast við Ellu konung. — Frá samningum Ívars 
ok Ellu konungs. 


Hann er sendimenn Ellu konungs vóru brott farnir, 
ganga þeir bræðr á málstefnu, hversu þeir skyldu 
með fara of hefnd eftir Ragnar feðr sinn. Þá mælti 
Ívarr: Engan hlut man ek í eiga, ok eigi fá lið til, 
þviat Ragnarr fór sem mik varði; hann bjó illa sina 
sök til í upphafi, hann átti engar sakir við Ellu kon- 
ung, ok hefir þat oft orðit, ef maðr ætlar ofrkapp 
fyrir sér með rangendum, at hann hefir þvi óvirðu- 
legar niðr komit; ok vil ek þiggja fébætr. af Ellu 
konungi, ef hann vill til leggja við mik. Enn er 
þeir heyra þetta, bræðr hans, verða þeir reiðir mjök, 
ok segja, at aldri skyldu þeir svá at klækjum verða, 
þótt hann vildi svá: munu þat margir mæla, at oss 
sé mislagðar hendr í kné, ef vér skulum eigi hefna 
föður várs, enn vér höfum viða farit um heim með 


OK SONA HANS. 48 


herskildi, ok drepit margan mann saklausan, ok enn 
skal eigi þat verða, heldr skal búa hvert skip, er sæ- 
fært er í Danaveldi; skal svá gjörsamlega safna liði, 
at hverr maðr, er skjöld má bera í mót Ellu konungi, 
skal fara. Enn Ívarr segir, at hann mundi eftir sitja, 
ok þau skip, er hann á fyrir at ráða: nema þat eitt, 
er ek á sjálfr. Ok er þetta spyrst, at Ívarr leggr 
enga stund á, fá þeir miklu minna lið, ok fara þó 
eigi at síðr. Ok þegar er þeir kómu við England, 
verðr Ella konungr varr við, ok lætr þegar lúðr sinn 
við gjalla, ok býðr til sin öllum mönnum, er honum 
vilja fylgja; ok nú fær hann svá mikit lið, at engi 
maðr mátti tölu á koma, ok ferr i mót þeim bræðrum. 
Ok er þeir finnast, var Ívarr ekki í þeim bardaga; 
ok svá lýkr þeira bardaga, at synir Ragnars koma á 
flótta, enn Ella konungr hefir sigr. Ok er hann var 
at at reka flóttann, segir Ívarr, at hann ætlar ekki 
aftr at hverfa til lðs sins: ok vil ek reyna, hvárt 
Ella konungr vill mér nokkurrar sæmdar unna eða 
engrar, ok þykki mér sá betri, at þiggja yfirbót af 
honum, enn fara slikar ófarar fleiri, sem nú fóru vér. 
Hvitserkr segir, at eigi mátti hlut í eiga með honum, 
ok hann yrði at fara með sin efni sem hann vill: enn 
aldri skulu vér fé taka eftir feðr várn. Ívarr segir, 
at þar mundi skilja með þeim, ok bað þá ráða ríki 
því, er þeir áttu allir saman: enn þér skuluð senda 
mér lausafé, sem ek kveð á. Enn er hann hafði 
mælt, bað hann þá vel fara. Enn hann snýr aftr 
sinni ferð á fund Ellu konungs; ok er hann kemr 
fyrir hann, kveðr hann konunginn virðulega, ok hefr 
svá mál sitt: Ek em kominn á fund yðar, ok vil 
ek mæla til sætta við þik, ok slikrar sæmdar, sem þú 
vilt gert hafa til min; ok nú sé ek þat, at ek hefi 


44 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


ekki við þér, ok þykki mér þat betra, at þiggja af 
yðr slika sæmd, sem þú vilt mér veita, enn láta 
mina menn fleiri fyrir yðr, eða sjálfan mik. Þá svar- 
ar Ella konungr: Þat kalla sumir menn, at eigi sé 
hægt at trúa þér, ok þú mælir þá oft fagrt, er þú 
hyggr flátt, ok mun oss vera vant, at sjá við þér eða 
bræðrum þinum. Ek mun til litils mæla við þik; ef 
þú lætr þat til, skal ek þat sverja þér á mót, at ek 
skal aldri vera í mót þér. Nú spyrr konungr, til 
hvers hann mælti of yfirbætr. Ek vil, segir Ívarr, 
at þú gefir mér þat. af landi þinu, er uxahúð tekr yfir, 
enn þar utan um skal grundvöll gera, ok mun ek 
eigi til meira mæla við þik, ok þat sé ek, at þú vilt 
mér engrar sæmdar unna, ef þú vilt eigi þetta. Eigi 
veit ek, segir konungr, at oss megi þetta at meini 
verða, þótt þú hafir þetta ór minu landi, ok at visu 
mun ek fá þér þetta, ef þú vilt þat sverja mér, at 
berjast eigi í mót mér, ok eigi uggi ek bræðr þina, 
ef þú ert mér trúr. Nú ráða þeir þetta með sér, at 
Ívarr sverr honum eiða, at hann skyldi eigi skjóta í 
mót honum, ok eigi ráð leggja til meins honum, enn 
hann skal eignast af Englandi þat, sem uxahúð tekr 
yfir, er hann fengi mesta til. 


XVIII. KAPÍTULI. 
Ívarr enn beinlausi lætr gera Lundúnaborg. — Ragnarssynir berjast 
við Ellu ok fá sigr. 
Ná fær Ívarr sér öldungshúð eina, ok nú lætr hann 
hana bleyta, ok þrisvar lætr hann hana þenja; núlætr 
hann rista hana sem mjóst alla í sundr, ok þá lætr 
hann renna sér hvárt, hárram eða holdrosu; ok er 
' þessu var lokit, var þvengr sjá svá langr, at furða 
var at, ok engum kom í hug, at svá mætti verða, ok 


OK SONA HANS. 45 


þá lætr hann breiða á einum velli, enn þat var svá vitt 
land, at þat var mikil borgar vidd, ok þar fyrir utan 
lætr hann marka grundvöll, sem til mikilla borgar- 
veggja; ok þá fær hann sér smiði marga, ok lætr 
reisa hús mörg á þeim velli, ok þar lætr hann gera 
borg eina mikla, ok er sú kölluð Lundúnaborg; hun 
er allra borga mest ok ágæzt of öll norðrlönd. Ok 
nú er hann hafði borg þessa látit gera, hafði hann 
lausafé upp gefit; enn hann var svá örr, at hann gaf 
á tvær hendr, ok þótti svá mikit um speki hans, at 
allir sóttu hann at sinum ráðum ok vandamálum; ok 
svá skipaði hann öllum málum, sem hverjum þótti sér 
bezt gegna, ok gerist hann vinsæll, svá at hann á 
undir hverjum manni vin, ok er Ellu konungi mikit 
lið at honum fyrir landráða sakir, svá at konungr lætr 
hann mörgum ráðum ok málum skipa, ok þarf eigi 
til at koma sjálfr. Ok er Ívarr hafði svá komit ráði 
sinu, at þar þykkir til allrar spektar at sjá, sendir 
hann menn á fund bræðra sinna þess erendis, at þeir 
sendi honum gull ok silfr, svá mikit sem hann kvað 
á. Enn er þessir menn koma á fund þeira bræðra, 
segja þeir sin erendi, ok svá, hvar þá var komit hans 
ráð, þvíat menn þóttust þat eigi vita, yfir hverjum 
brögðum hann bjó, ok svá skildn þeir bræðr, at hann 
hafði ekki skapsmuni eftir því, sem hann var vanr. 
Nú senda þeir slikt fé, sem hann ákvæði; ok er þeir 
koma til Ívars, gefr hann þau öil fé enum stærstum 
mönnum í landinu, ok dregr sv: lið undan Ellu kon- 
ungi, ok allir hétu þvi, at kyrrir mundu sitja, þótt 
hann gerði þangat herför. Ok er Ívarr hefir svá lið 
dregit undir sik, þá sendir hann 1y'nn á fund bræðra 
sinna at segja þeim, at hann villi, at þeir“ byði út 
leiðangri of þau lönd öll, er era riki stóð yfir, ok 


46 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


þeir skoraði hverjum manni, er þeir fengi. Ok þá er 
þessi orðsending kom til þeira bræðra, kennast þeir 
við skjótt, skilja, at nú mundi honum þykkja mjök 
vænlegt um, at nú mundi þeir fá sigr. Nú samna 
þeir líði um alla Danmörk ok Gautland, ok öll þau 
ríki, er þeira völd vóru yfir, ok draga óvigan her 
saman, ok hafa almenning úti; þá halda þeir skipum 
sinum til Englands bæði nótt ok dag, ok vildu nú 
sem sizt láta fara njósn fyrir þeim. Nú er sjá her- 
saga sögð Ellu konnngi; nú safnar hann sér liði, ok 
fær lítit, fyrir því, at Ívarr hafði mikit lið undan hon- 
um dregit. Nú ferr Ívarr í mót Ellu konungi, ok 
segir, at hann mundi enda þat, er hann hafði svarit: 
enn eigi má ek ráða tiltekju bræðra minna, enn þvi 
má ek ráða, at fiuna þá ok vita, ef þeir vili stöðva 
her sinn ok gera eigi meira ilt, enn þeir hafa áðr 
gert. Nú ferr Ívarr á fund bræðra sinna, ok eggjar 
þá nú mjök, at þeir skyldi sem bezt fram ganga ok 
sem bráðast láta bardaga verða: þviat konungr hefir 
miklu minna lið. Enn þeir svara, at eigi mundi hann 
þurfa at eggja þá, ok þeim var et sama í hug sem 
fyrr. Nú ferr Ívarr at hitta Ellu konung, ok segir 
honum, at miklu vóru þeir ákafari ok óðari, enn þeir 

vildi á hans orð hlýða: ok þá er ek vilda um grið 
leita yðar í milli, æptu þeir í gegn; nú man ek enda 
mina svardaga, at ek man eigi berjast í móti þér, ok 
mun ek vera kyrr hjá ok mitt lið, enn bardagi gengr 
með yðr sem verða má. Nú sjá þeir Ella konungr 
lð þeira bræðra, ok ferr svá geyst, at furða var at. 
Þá mælti Ívarr: Þat er nú til, Ella konungr, at þú 
fylkir liði þínu, enn ek get þess, at þeir veiti þér 
harða atsókn nokkura hrið. Enn þegar þeira lið 
hittist, verðr bardagi mikill, ok ganga þeir hart fram 


OK SONA HANS. 47 


synir Ragnars í gegnum fylkingar Ellu konungs, ok 
svá eru þeir ákafir, at þeir hyggja at því einu, at 
gera at verkum sem mest, ok sú orrosta var bæði 
löng ok hörð; ok hér lauk svá, at Ella konungr ok 
lið hans kom á flótta, ok hann varð handtekinn. Ok 
þá var Ívarr þar í nánd, ok mælti, at svá skyldi breyta 
um liflát hans: ernú þat ráð, segir hann, at minnast, 
hvern dauðdaga hann valdi föður várum; nú skal sá 
maðr, er oddhagastr er, marka örn á baki honum sem 
innilegast, ok þann örn skal rjóða með blóði hans. 
Enn sá maðr, er kvaddr var til þessarrar sýslu, gerir 
sem Ívarr.bauð honum; enn Ella konungr var mjök 
sárr, áðr þessi sýslu lýkr; lætr hann nú lif sitt, ok 
þykkjast þeir nú hefnt hafa föður sins Ragnars. Ívarr 
segir, at hann vill þeim gefa riki þat, er þeir áttu 
allir saman, enn hann kveðst ráða vilja fyrir Eng- 
landi. 


XIX. KAPÍTULI. 


Frá Ragnars sonum ok móður þeira. 


Eftir þetta fara þeir Hvitserkr ok Björn heim til 
ríkis sins, ok Sigurðr, enn Ívarr er eftir ok ræðr Eng- 
landi. Þaðan frá halda þeir miðr saman liði sinu, ok 
herjuðu á ýmsi lönd. Enn Randalin móðir þeira varð 
gömul kona; enn Hvitserkr son hennar hafði herjat - 
eitthvert sinn í Austrveg, ok kom svá mikit ofrefli í 
mót honum, at hann mátti eigi rönd við reisa, ok 
varð hann handtekinn; enn hann kaus sér þann dauð- 
daga, at bál skyldi gera af mannahöfðum; þar skyldi 
hann brenna; ok svá lét hann lif sitt. Ok er Randa- 
lín spyrr þetta, þá kvað hun visu: 
Sonur beið einn, sá ek átta, 


í Austrvegi dauða, 
Hvítserkr var sá heitinn, 


48 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


hvergi gjarn at flýja; 

hitnaði hann af höfðum 

höggvis vals at rómu, 

kaus þann bana þengill 

þróttarsnjallr áðr felli. 

Ok enn kvað hun: 

Höfðum lét of hrundit 

hodd mörgum gramr undir, 

í Feiga-bý foska 

fíngi Ívir syngja; 

hvað skyli beð enn betra 

bæðhöggr und sik leggja? 

illau deyr við orðstír 

allvaldr jöfurs falli. 
Enn frá Sigurði orm í auga er mikill ættbogi kominn; 
hans dóttir hét Áslaug, móðir Sigurðar hjartar; Sig- 
urðr hjörtr var faðir Ragnhildar, móður Haralds ens 
hárfagra, er fyrstr réð öllum Noregi einn. Enn Ívarr 
réð fyrir Englandi alt til dauðadags, ok varð sótt- 
dauðr. Ok þá er hann lá í banasótt, mælti 
hann, at hann skyldi þangat færa, er herskátt væri, 
ok þess kvaðst hann vænta, at þeir mundi eigi sigr 
fá, er þar kæmi at landinu; ok er hann andast, var 
svá gert, sem hann mælti fyrir, ok var þá í haug 
lagðr. Ok þat segja margir menn, þá er Haraldr kon- 
ungr Sigurðarson kom til Englands, at hann kæmi 
þar at, er Ívarr var fyrir, ok fellr hann í þeiri för. 
Ok er Vilhjálmr bastarðr kom í land, fór hann til ok 
braut haug Ívars, ok sá Ívar ófúinn; þá lét hann 
gera bál mikit, ok lætr Ívar brenna á bálinu; ok eftir 
þat lét hann til landsins, ok fær gagn. Enn frá Birni 
Járnsíðu er komit margt manna; frá honum er komin 
mikil ætt: Þórðr, er bjó at Höfða á Höfðaströnd, 
mikill höfðingi. Enn þá er synir Ragnars vóru allir 
líflátnir, dreifðist lið þeira á ýmsa vega, er þeim hafði 


OK SONA HANS. 49 


fylgt, ok þótti þeim öllum, er verit höfðu með sonum 
Ragnars, einkis vert um aðra höfðingja. Þeir vóru 
tveir menn, er fóru viða um lönd at leita, ef þeir 
fyndi nokkurn höfðingja þann, er þeim þætti sér eigi 
svivirðing í at þjóna, ok fóru þeir eigi báðir saman. 


XX. KAPÍTULI. 
Tveir menn kveðast á. 


Sá atburðr hefir verit út í löndum, at einn konungr 
átti tvá sonu, ok tók hann sótt ok andaðist, ennsynir 
hans vilja drekka erfi eftir hann; þeir bjóða til þessar 
veizlu svá, at allir menn skyldu koma þangat, þeir er 
á þrimr vetrum enum næstum spyrja þetta. Nú 
spyrst þetta viða um lönd; ok á þessum þrimr vetr- 
um búast þeir við þessi veizlu. Ok er þat sumar 
kemr, er erfi skyldi drekka, ok sú stund, er ákveðin 
var, þá verðr svá mikit fjölmenni, at engi vissi dæmi 
til, hvé mikit var, ok vóru margar stórar hallir skip- 
aðar ok mörg tjöld úti. Ok er á leið mjök et fyrsta 
kveld, kemr maðr einn til hallar þessarrar; þessi maðr 
er mikill, svá at þar var engi jafnmikill, ok þat sá á 
búnaði hans, at hann hafði hjá tignum mönnum verit; 
ok er hann kemr í höllina, gengr hann fyrir þá bræðrna 
ok kveðr þá, ok spyrr, hvar þeir vísi honum til sætis. 
Þeim leizt vel á hann, ok báðu hann sitja á enn æðra 
bekk; hann þurfti tveggja manna rúm. Ok þegar 
hann hafði niðr sezt, var honum borin drykkja sem 
öðrum mönnum, ok ekki horn var svá mikit, at eigi 
drykki hann af í einum drykk, ok þat þóttust allir 
sjá, at honum þótti engis um vert um alla aðra. Svá 
verðr enn, at annarr maðr kemr til þessarrar veizlu; 
sá var heldr meiri enn enn fyrri; þessir menn hafa 


síða höttu; ok er þessi maðr kemr fyrir hásætit enna 
á 


50 RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR 


ungu konunga, kveðr hann þá listulega, ok biðr þá 
visa sér til sætis. Þeir mæltu, at þessi maðr skyldi 
innar sitja á enn æðra bekk. Nú gengr hann til sætis 
sins, ok eru þeir svá miklir í rúmi báðir saman, at 
fimm menn hafa upp risit fyrir þeim; enn sá, er fyrr 
kom, er þó minni drykkjumaðr; enn enn siðari drakk 
svá skjótt, at hann helti nálega í sik af hverju horni, 
ok eigi finna menn þó, at hann verði drukkinn, ok 
heldr lætr hann óþokkulega við sinum sessunautum, 
ok snýr baki við þeim. Sá, er fyrri kom, bað at þeir 
skyldi eiga gaman saman: ok mun ek fyrri; hann 

stakk við honum hendi, ok kvað visu: 

Seg þú frá þegnskap þínum, 

þik ráðumst ek spyrja: 

hvar sáttu hrafn á hríslu, 

hrolla dreyra fullan? 

oftar þáttu at öðrum, 

{ öndvegi fundinn, 

enn þú dreyrug hræ drægir 

í dal fyrir valfugla. 
Nú þykkir þeim, er utar sat, til leitat við sik í slíku 
tilkvæði, ok kvað visu i móti: 

Þegi þú, heimdregi heittinn, 

hvat er þik vesælátan? 

hefir þú aldregi unnit 

þess, er ek mega þrotna; 

feitaða sverð né solla 

sæki tík at leiki 

gafta þú hafnar hesti, 

hvat rækir þik drykkju? 
Nú svarar hinn, er fyrri kom: 

Hafs létum vér hesta 

hlýr stinn á brim renna, 

meðan á bjartar brynjur 

blóði dreif um síður; 

ylgr gein aldri mönnum 


OK SONA HANS. 


" eyra grát of svíra, 
harðmeldn fám vér herða 
hveðnu blóði roðna. 

Ok nú kvað sá, er siðar kom: 
Alls engi sá ek yðar, 
þar er upplokinn fundum 
heila vang fyrir hvítum 
hesti máva rastar; 
ok við lasi lúðrar 
fyrir landi vér undum 
hallar ríka mollu 


hrafns fyri rauðum stafni. 


Ok enn kvað sá, er fyrr kom: 
Samira okkr at öldrum 
af öndvegi þræta, 
hvat okkarr hefir unnit 
hvaðarr framar öðrum; 
þú stótt þar, er bar bára 
brandahjört at sundi, 
en ek sat þar, er rá reiði 
rauðan stafn til hafnar. 

Nú svarar sá, er siðar kom: 

Fylgdum Birni báðir 
at brandagný hverjum, 
vóru reyndir rekkar, 
enn Ragnari stundum; 


var ek þar, er bragnar börðust 


á Bolgaralandi, 
því bar ek sár á siðu, 
sittu innar meir, granni. 


öl 


Enda kendust þeir þá við of siðir, ok vóru þar síðan 


at veizlu. 


XXII. KAPÍTULI. 
Frá Ögmundi enum danska. 


Ogmundr er maðr nefndr, er kallaðr var Ögmundr 
enn danski; hann fór eitthvert sinn með fimm skipum, 


52  RAGNARS SAGA LOÐBRÓKAR OK SONA HANS. 
ok lá við Sámsey í Munarvági. Þá er þat sagt, at 


matsveinar fóru á land at gera mat til, enn aðrir menn 
fóru í skóg at skemta sér, ok þar fundu þeir einn tré- 
mann fornan ok var fertugr at hæð ok mosavaxinn, 
ok sá þó öll deili á honum, ok ræddu nú um með sér, 
hverr blótat mundi hafa þetta et mikla goð; ok þá 
kveðr trémaðrinn: 

Þat var fyrir löngu, 

er Í leið megir 

Heklings fóru 

hlunnatungum 

fram um salta 

slóð birtinga; 

þá varð ek þessa 

þorps ráðandi. 


Ok því settu 

svarðmerðlingar, 

suðr hjá salti, F 
synir Loðbrókar; 

þá var ek blótinn 

til bana mönnum 

Í Sámseyju 

sunnanverðri. 


Þar báðu standa, 
meðan strönd þolir 
mann hjá þyrni 
ok mosavaxinn; 
nú skýtr á mik 
skýja gráti, 
hlýr hvárki mér 
hold né klæði. 

Ok þetta þótti mönnum undarlegt, ok sögðu síðan frá 


öðrum mönnum. 





Krákumál. 


Ha vér með hjörvi; 
hitt var ei fyrir löngu, 

er á Gautlandi gengum 

at grafvitnis morði; 

þá fengnu vér Þóru, 

þaðan hétu mik fyrðar, 

þá er ek lyngál um lagðak, 
Loðbrók, at því vígi; 
stakk ek á storðar lykkju 
stáli bjartra mála. 

2. Hjuggu vér með hjörvi; 
heldr var ek ungr, þá er skífðum 
austr í Eyrasundi 

undurn frekum vargi; 

ok fótgulum fugli 

fengu vér, þar er sungu 
við háseymda hjálma 

hörð járn, mikils verðar; 
allr var Ægir sollinn, 

óð Rán í valblóði. 


3. Hjuggu vér með hjörvi; 
hátt bárum þá geira, 

er tvítugir töldumst, 

ok tír ruðum víða; 

unnum átta jarla 

austr fyrir Dínumynni, 
gera fengum þá gnóga 
gisting at því vígi; 

sveiti fell í sollinn 

sæ, týndi lið ævi. 


4. Hjuggu vör með hjörvi ; 
Héðins kvánar varð auðit, 

þá er vér Helsingja heimtum 
til heimsala Óðins; 

lögðum upp í Ífu, 

oddr náði þá bita; 

öll var unda gjálfri 

á sú roðin heitu; 
grenjaði brandr við brynjur, 
bensildr klufu skildi. 


6. Hjuggu vér með hjörvi; 
hygg engan þá frýðu, 

áðr á Heflis hestum 
Herruðr í styr felli; 

klýfr ei Egils öndrum 
annarr jarlinn frægri 
lunda völl til lægis 
á langskipum síðan; 

sá bar siklingr víða 

snart fram í styr hjarta. 


6. Hjuggu vér með hjörvi ; 
herr kastaði skjöldum, 

þá er rægagarr rendi 

ræstr at gumna brjóstum; 
beit í Skarpaskerjum 
skeribildr at hjaldn; 

roðinn var randar máni 
áðr Rafn konungr felli; 
dreif ór hölda hausum 
heitr á brynjur sveiti. 


54 KRÁKUMÁL. 


1. Hjuggu vér með hjörvi; 
hátt grenjuðu hrottar, 
áðr á Ullarakri 
Eysteinn konungr felli; 
gengu gulli fáðar 
grundar vals at bröndum; 
rækyndil smaug rauðar 
ritr at hjálma móti; 
svíra vín ór sárum 
sveif of hjarna kleifar. 


8. Hjuggu vér með hjörvi; 
hafa gátu þá hrafnar 
fyrir Einderis eyjum 

ærna bráð at slíta; 
fengum Fálu hestum 

fullan verð at sinni; 

ilt var eins at gæta 

með uppruna sólar; 
streng-völur sá ek stíga, 
stakk málmr á skör hjálmi. 


9. Hjuggu vér með hjörvi; 
háðum rendr í dreyra, 

þá er benþvarra bendum 
fyrir Borgundarhólmi ; 
hreggský slitu hringa, 
hratt álmr af sér málmi; 
Vulnir fell at vígi, 

varat einn konungr meiri; 
val rak vitt of strandir, 
vargr fagnaði tafni. 


10. Hjuggu vér með hjörvi, 
Hildr var sýnt í vexti, 
áðr Freyrr konungr felli 
í Flæmingja veldi; 
náði blárr at bita 
blóði smeltr í gyltan 
Högna kufli at hjaldri 
harðr bengrefill forðum; 


mær grét morgin-skæru 


mörg, þá er tafn fekst vörgum. 


11. Hjuggu vér með hjörvi; 
hundruðum frá ek liggja 

á Eynefis öndrum, 
þar er Englanes heitir; 
sigldu vér til snerru 
sex dægr, áðr lið felli; 
áttum odda messu 
við uppruna sólar; 

varð fyrir várum sverðum 
Valþjófr í styr hníga. 


12. Hjuggu vér með hjörvi, 
hrundi dögg af sverðum 
brýn í Barðafirði, 
bleikan ná fyrir hauka; 
umdi álmr, þá er oddar 
allhratt slitu skyrtur, 
at slíðrloga sennu 
Svölnis hamri þæfðar; 
rendi ormr til unda, 
eitrhvass, drifinn sveita 


13. Hjuggu vér með hjörvi; 
heldum Hlakkar tjöldum 
hátt at Hildar leiki 
fyrir Héðninga vági; 
sjá knáttu þá seggir, 
er sundruðu skjöldu, 
at hræsilna hjaldn 
hjálm slitnaðan gotna; 
varat sem bjarta brúði 
i bing hjá sér leggja. 

14. Hjuggu vér með hjörvi; 
hörð kom hríð á skjöldu, 
nárr fell niðr til jarðar 
á Norðimbralandi: 
varat um eina óttu 
öldum þörf at frýja 


pt 


KRÁKUMÁL. 


Hildar leik, þar er hvassir 
hjálmstofn bitu skjómar; 
böðmána sá ek bresta, 

brá því fíra lífi. 


15. Hjuggu vér með hjörvi; 
Herþjófi varð auðit 
Í Suðreyjum sjálfum 
sigrs á várum mönnum; 
varð at randar regni 
Rögnvaldr fyrri hníga, 
sá kom hæstr of hölda 
harmr at sverða gusti; 
hvast kastaði hristir 
hjálms strenglögar pálmi. 


16. Hjuggu vér með hjörvi; 
hverr lá þverr of annan; 
glaðr varð gera bróðir 
getu við sóknar læti; 
lét ei örn né ylgi 
sá er Írlandi stýrði, 
mót varð málms ok ritar, 
Marsteinn konungr fasta; 
varð í Veðrafirði 
valtafn gefit hrafni. 


17. Hjuggu vér með hjörvi; 
hundmarga sá ek falla 
morginstund fyrir meiði 
menn at odda sennu; 
syni mínum hneit snemma 
sliðra þorn við hjarta, 

Egill lét Agnar ræntan 
óblauðan hal lífi; 

glumdi geir við Hamðis 
grán serk, bliku merki. 


18. Hjuggu vér með hjörvi; 
haldorða sá ek brytja 

ekki smátt fyrir úlfa 

Endils niða bröndum; 


varat á Vika-skerði 

sem vín konur bæri; 
roðinn var ægis asni 
ófárr í dyn geira; 
skorin var Sköglar kápa 
at skjöldunga hjaldri. 


19. Hjuggu vér með hjörvi; 
háðum suðr at morgni 
leik fyrir Lindiseyri 
við lofðunga þrenna; 
fárr átti því fagna, 
fell margr í gin úlfi, 
haukr sleit hold með vargi, 
at hann heill þaðan kæmi; 
Íra blöð í ægi 
ærit fell um skæru. 


20. Hjuggu vér með hjörvi; 
hárfagran sá ek hrökkva 
meyjar dreng at morgni 
ok málvini ekkju; 
varat sem varmar laugar 
vínkers Njörun bæri 
oss í Álasundi, 
áðr Örn konungr felli; 
varat sem unga ekkju 
Í öndugi kyssa. 


21. Hjuggu vér með hjörvi, 
há sverð bitu skjöldu, 

þar er gullroðinn glumdi 
geirr við Hildar næfri; 

sjá mun í Öngulseyju 

of aldr mega síðan, 

hversu at lögðis leiki 
lofðungar fram gengu; 
roðin var út fyrir eyri 

ár flugdreki sára. 


22. Hjuggu vér með hjörvi,; 
hví só drengr at feigri, 


56 KRÁKUMÁL. 


at hann í odda éli 
öndurðr látinn verði? 

oft sýtir sá ævi, 

er aldregi nístir; 

ilt kveða argan eggja 
örum at sverða leiki; 
hugblauðum kemr hvergi 
hjarta sitt at gagni. 


23. Hjuggu vér með hjörvi; 
hitt tel ek jafnt at gangi 

at samtogi sverða 

sveinn Í móti Sveini; 
hrökkvat þegn fyrir þegni, 
þat var drengs aðal lengi; 
æ skal ástvinr meyja 
einharðr í dyn sverða. 


24. Hjuggu vér með hjörvi; 
hitt sýnist mér raunar, 

at forlögum fylgjum, 

fárr gengr of sköp norna; 
eigi hugði ek Ellu 

at aldrlagi mínu, 

þá er ek blóðvali bræddak 
ok borð á lög keyrðak; 

vítt fengum þá vargi 

verð í Skotlands fjörðum. 


25. Hjuggu vér með hjörvi; 
hitt hlægir mik jafnan, 

at Baldurs feðr bekki 

búna veit ek át sumblum; 
drekkum bjór at bragði 

ór bjúgviðum hausa; 

sýtir ei drengr við dauða 
dýrs at Fjölnis húsum; 

eigi kem ek með æðru 

orð til Viðris hallar. 


26. Hjuggu vér með hjörvi; 


hér vildu nú allir 


-burir Áslaugar bröndum 


bitrum Hildi vekja, 

ef vandlega vissi 

of viðfarar ossar, 

hvé ófáir ormar 
eitrfullir mik slíta; 
móðernis fekk ek mínum 
mögum, svát hjörtu duga. 


27. Hjuggu vér með hjörvi; 
harðla liðr at arfi, 

grimt stendr grand af naðri, 
Góinn byggir sal hjarta; 
væntum hins, at Viðris 
vöndr í Ellu standi; 

sonum mínum man Svella 
sinn föður ráðinn verða; 

ei munu Snarpir Sveinar 

sitt kyrt vera láta. 


28. Hjuggu vér með hjörvi; 
hefir mm tigum sinna 
fólkorrostur framdar 
fleinþings boði ok eina; 
minst hugða ek manna, 
at mér vera skyldi, 
ungr namk odd at rjóða, 
annarr konungr frægri; 
oss munu Æsir bjóða, 
erat sýtandi dauði. 


29. Fýsumst hins at hætta; 
heim bjóða mér dísir, 

sem frá Herjans höllu 

hefir Óðinn mér sendar; 
glaðr skal ek öl með Ásum 
í öndvegi drekka; 

lífs eru liðnar stundir, 
læjandi skal ek deyja. 


— I — 


nm 


ÞÁTTR 


AF 


RAGNARS SONUM. 





Hér segir af Ragnars sonum, ok hversu 
margir konungar eru komnir af þeim. 


I. KAPÍTULI. 
Frá Ragnari konungi. 
Ettir dauða Hrings konungs tók Ragnarr son hans 
konungdóm yfir Svíaveldi ok Dana; þá gengu margir 
konungar á rikin, ok lögðu undir. Enn því at hann 
var ungr maðr, ok sýndist þeim hann litt fallinn til 
ráðgerðar eða landstjórnar, þá var einn jarl í vestra 
Gautlandi, er Herrauðr hét; hann var jarl Ragnárs 
konungs; manna var hann vitrastr ok hermaðr mik- 
ill. Hann átti eina dóttur, er Þóra borgarhjörtr var 
kölluð; hun var allra kvenna friðust, þeira er konungr 
hafði spurt til. Jarlinn faðir hennar hafði gefit 
henni einn yrmling í morgingjöf; hun fæddi hann 
fyrst í eski sinu; enn þessi ormr varð svá mikill um 
siðir, at hann lá í kringum skemmuna, ok beit í sporð 
sér; hann gerðist þá svá ólmr, at menn þorðu eigi at 
koma nær skemmunni nema þeir, er honum gáfu mat, 
eða þjónuðu jarls dóttur; enn hann át uxa um dag; 
fólkit óttaðist mjök, ok vissu, at hann mundi mikinn 
skaða gera, svá mikill ok ólmr, sem hann var þá 
orðinn. Jarl strengdi þá þess heit at bragarfulli, at 
hann skyldi þeim einum manni gifta dóttur sína 


nn a 


60 ÞÁTTR AF 


Þóru, er dræpi orminn, eða þyrði at ganga til tals 
við hana fyrir orminum. Ok er Ragnarr konungr 
spyrr þessi tiðendi, þá ferr hann í vestra Gautland; 
ok er hann átti skamt til býjar jarlsins, þá fór hann 
i raggaðar klæði, brækr ok kápu, ok ermar á ok höttr; 
þau klæði vóru þæfð með sand ok tjöru, ok tók í 
hönd sér eitt mikit spjót, enn var gyrðr sverði, ok gekk 
svá einn frá sinum mönnum ok til býjar jarlsins ok 
skemmu Þóru. Ok þegar ormrinn sá, at þar var kom- 
inn ókunnr maðr, þá reistist hann upp, ok blés eitri 
móti honum; enn hann skaut móti skildinum, ok gekk 
at honum djarflega ok lagði hann með spjóti í hjart- 
at; ok siðan brá hann sinu sverði, ok hjó af orminum 
höfuðit; og fór þat svá, sem segir í sögu Ragnars kon- 
ungs, at hann fekk siðan Þóru borgarhjört; ok siðan 
lagðist hann í hernað, ok frelsti alt sitt ríki. Hann 
átti með Þóru tvá syni; hét annarr Eirikr, enn annarr 
Agnarr; ok er þeir vóru nokkurra vetra gamlir, þá 
tekr Þóra sótt ok andaðist. Síðan fekk Ragnarr Ás- 
laugar, er sumir kalla Randalín, dóttur Sigurðar Fáfnis- 
bana ok Brynhildar Buðladóttur. Þau áttu fjóra syni; 
Ívarr beinlausi var elztr, þá Björn járnsíða, þá Hvit- 
serkr, þá Sigurðr; þat var mark í auga honum, at svá 
var sem ormr lægi um sjáldrit, ok því var hann kall- 
aðr Sigurðr ormr Í auga. 


Il. KAPÍTULI. 
Viðreign Ragnarssona ok Eireks Svíakonungs. 
Ná er synir Ragnars vóru vaxnir, þá herjuðu þeir 
viða um lönd. Þeir bræðr Eirikr ok Agnarr fóru í 
öðrum stað, enn í þriðja stað fóru þeir Ívarr ok þeir 
enir yngri bræðr hans með honum, ok gerði hann 
ráð fyrir þeim, þvíat hann var forvitri; þeir lögðu 


RAGNARS SONUM. 6l 


undir sik Selund ok Reiðgotaland, Eygotaland ok Ey- 
land ok öll smálönd í hafinu. Settist þá Ívarr með 
enum yngrum bræðrum sinum at Leiðru á Selundi, 
ok var þat þó móti vilja Ragnars konungs; fóru synir 
hans með hernaði allir, þviat þeir vildu eigi ófrægri 
vera, enn Ragnarr konungr faðir þeira. Þat líkaði 
Ragnari konungi illa, er synir hans heldu móti hon- 
um ok tóku skattlönd hans móti hans vilja. Hann 
setti þann konung yfir Upp-Sviaveldi, er Eysteinn 
beli hét, ok bað hann halda þvi riki sér til handa, 
enn verja fyri sonum sinum, ef þeir kallaði til. Þat 
var eitt sumar, er Ragnarr konungr var farinn í 
Austrveg með her sinn, at Eirikr ok Agnarr, synir 
hans, kómu til Svíþjóðar, ok heldu skipum sinum upp 
i Löginn; gerðu þeir þá boð Eysteini konungi til 
Uppsala, at hann kæmi til þeira. Ok er þeir fund- 
ust, sagði Eirikr, at hann vildi at Eysteinn konungr 
heldi Svíaríki undir þá bræðr, ok kveðst þá fá vilja 
Borghildar dóttur hans, ok segir, at þá megu þeir 
vel halda þvi ríki fyrir Ragnari konungi. Eysteinn 
kveðst þetta vilja tjá innanlands höfðingjum, ok skild- 
ust þeir svá. Ok er Eysteinn konungr bar þetta mál 
upp, þá urðu allir landsmenn á þat sáttir, at verja 
landit fyri sonum Ragnars; ok dregst nú saman óvigr 
herr, ok ferr Eysteinn konungr móti Ragnars sonum; 
ok er þeir finnast, verðr þar mikil orrosta, ok verða 
nú symir Loðbrókar ofrliði bornir, ok fellr svá lið 
þeira bræðra, at fátt eitt stóð upp; þá fell ok Agn- 
arr, enn Eirikr varð handtekinn. Eysteinn konungr 
bauð Eiriki grið, ok svá mikit fé af Uppsala veldi 
fyrir Ágnar bróðr sinn, sem sjálfr vildi hann, ok þar 
með dóttur: sína, þá er áðr hafði hann beðit. Eirikr 
vildi engar fébætr ok eigi konungs dóttur, ok eigi 


62 ÞÁTTR AF 


kveðst hann vilja lifa eftir þann ósigr, er hann hafði 
fengit, enn þat kveðst hann þiggja vilja, at hann 
kjósi sér sjálfr dauðdaga. Ok af þvi, at Eysteinn 
konungr mátti enga sætt fá af Eiriki, þá játtar hann 
honum því. Eirikr bað, at þeir tæki undir hann spjóts- 
oddum, ok hefi hann svá upp yfir allan valinn. Þá 
kvað Kirikr: 

Vil ek eigi boð fyri bróðr, 

né baugum mey kaupa, 

Eystein kveða orðinn 

Agnars bana, heyra; 

grætr eigi mik móðir, 

mun ek efstr á val deyja, 

ok geirtró Í gegnum 

gerr látið mik standa. 
Ok áðr hann væri hafinn upp á spjótin, þá sá hann 
einn mann ríða mikit; þá kvað hann: 

Þau berð orð et efra, 

eru austrfarar liðnar, 

at mær hafi mína 

mjó, Áslaugu, bauga; 

þá man mest af móði, 

ef mik spyrja dauðan, 

mín stjúpmóðir mildum 

mögum sínum til segja. 
Var nú svá gert, at Eiriki var lyft upp á spjótsodd- 
unum, ok dó hann svá uppi yfir valnum. Ok er þessi 
tíðendi spyrjast út á Selund til Áslaugar, þá ferr hun 
þegar á fund sona sinna, ok segir þeim þessi tíðendi. 
Þeir Björn ok Hviserkr léku tafl, enn Sigurðr stóð 
at framan. Þá kvað Áslaug: 

Eigi mundi yðar, 

ef ér dæið fyrri 

eitt misseri eftir 

óhefnt vera, bræðra; 

lítt ráðumst því leyna, 

er lif hafa knætti 


ES 


ss si — 


RAGNARS SONUM. 68 


Eiríkr sitt ok ÁAgnarr 
óbornir mér niðjar. 

Þá svarar Sigurðr ormr í auga: 
Þat skal þriggja vikna, 
ef þik tregar, móðir, 
leið eigu vér langa, 
leiðangr búinn verða; 
skal Uppsölum eigi 
þóat ofafé bjóði, 
ef oss duga eggjar 
Eysteinn beli ráða. 

Þá kvað Björn járnsíða: 

"Duga man hugr ok hjarta 

í hauksnöru brjósti, 
þótt minnr um þat mæli, 
manni innan rifja; 
eigi er oss Í augum 
ormr né fránir snákar, 
bræðr glöddu mik mínir, 
man ek stjúpsonu þína. 


Þá svarar Hviítserkr: 


Hyggjum at áðr heitim, 
at hefnt megi verða ; 
látum ýmsu illu 

Agnars bana fagna; 
hrindum húf á rannir, 
höggum ís fyri barði, 
sjám á hitt, hvé snekkjur 
snemst vér fáim búnar. 


Þá kvað Ívarr beinlausi: 
Hafið ofrhuga ærinn 
ok áræði bæði, 
þess mundi þá þurfa, 
at þrá mikit fylgdi; 
bera man mik fyri bragna 
beinlausan fram verða, 
þó gat ek hönd til hefnda, 
at ek hváriga nýta. 





64 ÞÁTTR AF 





Eftir þat drógu Ragnars synir saman óvigan her, ok 
er þeir vóru búnir, þá fóru þeir með skipaher til 
Svíþjóðar; enn Áslaug drotning ferr með fimtán 
hundruðum riddara landveg, ok var þat fólk allvel 
búit; sjálf bar hun herklæði, ok var formaðr þess 
hers, ok kallaðist Randalín, ok mætast þau í Svíþjóð, 
ok ræna ok brenna, hvar sem þau fara yfir. Þetta 
spyrr Eysteinn konungr, ok samnar her í móti þeim, 
hverjum þeim manni, er vigr var Í hans ríki; ok er 
þeir mætast, verðr þar mikil orrosta, ok fá Loðbrók- 
ar synir sigr, enn Eysteinn konungr fell; spyrst þetta, 
(ok) verðr mjök frægt. Ragnarr konungr, þar sem 
hann var í hernaði, spyrr þetta, ok líkar stórilla við 
sonu sina, at þeir létu eigi hefndina biða hans. Ok 
er hann kom heim í riki sitt, þá segir hann Áslaugu, 
at hann skal gera eigi minna frægðarverk, enn synir 
hans höfðu þá gert: hefi ek nú flest alt þat ríki 
aftr unnit undir mik, er minir forellrismenn hafa átt, 
utan England eigi, ok þvi hefi ek nú látit gera 
knörru tvá í Liðum á Vestfold. Þviat hans ríki stóð 
alt til Dofrafjalls ok Liðandisness. Áslaug svarar: 
Mörg langskip máttu þér hafa gera látit með verði 
þessa knarra; vitu þér ok, at stórskipum er ekki 
gott at halda at Englandi sakir straums og útgrynnis, 
ok er þetta ekki vitrlega ráðit. Enn alt at einu ferr 
Ragnarr konungr með þessum knörrum vestr til Eng- 
lands með fimm hundruð manna, ok brýtr bæði skip- 
in við England, enn sjálfr hann ok allr herr hans 
kom heill á land; tekr hann nú at herja, hvar sem 
hann ferr. 


RAGNARS SONUM. 65 


HI. KAPÍTULI. 
Frá falli Ragnars konungs ok viðreign sona hans við Ellu konung. 


Í þann tima réð sá konungr fyri Norðhumbrulandi, 
er Ella hét; ok er hann spyrr, at herr er kominn í 
ríki hans, þá samnar hann miklu liði, ok ferr móti 
honum með óvigan her, ok verðr þar orrusta mikil 
ok hörð. Ragnarr konungr var yzt í silkihjúp þeim, 
er Áslaug gaf honum at skilnaði; enn þvíat landherr- 
inn var mikill, svá at ekki mátti við haldast, þá fell 
nálega alt fólk hans, enn hann gekk sjálfr vel fjórum 
sinnum Í gegnum fylking Ellu konungs, enn ekki 
járn festi á silkiskyrtu hans; varð hann um síðir hand- 
tekinn, ok settr í einn ormgarð, ok vildu ormarnir 
ekki koma nær honum. Ella konungr sá, at hann 
bitu eigi Járn um daginn, er þeir börðust, ok nú vildu 
eigi ormarnir granda honum; þá lét hann fletta af 
honum klæði þat, er hann hafði yzt haft um daginn; 
ok þegar hengu ormarnir á honum alla vega, ok lét 
hann þar lif sitt með miklum hraustleik. Ok er synir 
Ragnars konungs spyrja þessi tíðendi, þá fara þeir 
vestr til Englands, ok berjast við Ellu konung; ok 
af því, at Ívarr vildi eigi berjast ok ekki hans fólk, 
enn landherrinn var drjúgr, þá fengu þeir ósigr, ok 
fóru við svá búit heim til Danmarkar. Enn Ívarr 
var eftir í Englandi, ok fór á fund Ellu konungs, ok 
beiddist af honum bóta fyri föður sinn. Ok fyri þvi 
at Ella konungr sá, at Ívarr vildi eigi berjast með 
bræðrum sinum í móti honum, þá þótti honum trú- 
legt at gera sætt við hann. Ívarr bað konung gefa 
honum svá mikit af landi í föðurgjöld, sem hann 
breiddi yfir ena mestu öldungshúð, því at hann segir 
sér eigi Vel munu frítt at fara heim fyri bræðrum 
í 5 


66 ÞÁTTR AF 


sinum. Ellu þótti þetta eigi ótrúlegt, ok bundu þeir 
með þessu sætt sína. Tekr Ívarr nú húðina hráblauta, 
ok lætr þenja sem mest; ok siðan lætr hann 'rista 
húðina í enn mjóvasta streng, ok klýfr siðan sér 
hvárt hárram ok holdrosu; síðan lætr hann draga 
um einn sléttan völl, ok marka þar um utan grund- 
völl; hann reisir þar á sterka borgarveggi, og er sú 
borg nú kölluð Jórvík. Hann vingaðist við alt lands- 
fólk, ok mest viðshöfðingja, ok svá kom, at allir 
höfðingjar hétu honum trúnaði ok bræðrum hans. 
Síðan sendir hann boð til bræðra sinna, ok segir, at 
þá er meiri ván at þeir megi hefna föður sins, ef 
þeir koma með her til Englands. Ok er þeira spyrja 
þat, bjóða þeir her út, ok halda til Englands. Ok 
er Ívarr verðr þess varr, ferr hann þegar á fund 
Ellu konungs, ok segir, at hann vill eigi leyna hann 
slikum tiðendum, enn segir, at hann má eigi berjast 
móti bræðrum sinum, enn þó vill hann fara á fund 
þeira, ok leita um sættir; konungr þiggr þetta. Kemr 
Ívarr á fund bræðra sinna, ok eggjar þá at hefna 
föður sins, ok“ ferr síðan aftr til Ellu konungs, ok 
segir, at þeir eru svá ólmir ok óðir, at þeir vilja fyrir 
hvetvetna fram berjast. Konungi sýnist þetta enn 
mesti trúleikr, er Ívarr gerði; ferr hann nú móti 
þeim bræðrum með sinn her. Ok er þeir koma sam- 
an, þá snérust margir höfðingjar frá konunginum ok 
til Ívars; varð konungr þá borinn ofrliði, svá at mik- 
ill þorri liðs hans fell, enn sjálfr varð hann handtek- 
inn. Ívarr ok þeir bræðr mintust nú, hversu faðir 
þeira var pindr; létu þeir nú rista örn á baki Ellu, 
ok skera siðan rifin öll frá hrygginum með sverði, 
svá at þar vóru lungun út dregin. Svá segir Sighvatr 
skáld í Knúts drápu: 


——— 





RAGNARS SONUM. 67 


———— 22... 222.2.222Z.2222..z...—..........z.  — 


Ok Ellu bak 

at lét hinn er sat 

Ívarr ara 

Jórvík skorit. 
Eftir þessa orrostu gerðist Ívarr konungr yfir þeim 
hluta Englands, sem hans frændr höfðu fyrri átt; 
hann átti þá tvá bræðr frilluborna; enn annarr hét 
Yngvarr, enr annarr Hústó; þeir pinuðu Játmund 
konung enn helga eftir boði Ívars, ok lasði hann síð- 
an undir sik hans ríki. Loðbrókar synir fóru um 
mörg lönd með hernaði: England ok Valland ok Frakk- 
land, ok út um Lúmbarði: enn svá er sagt, at þar hafi 
þeir framast komit, er þeir unnu þá borg, er Lúna 
heitir; ok um eina stund ætluðu þeir at fara til Róma- 
borgar ok vinna hana, og hefir þeira hernaðr frægstr 
verit um öll norðrlönd af danskri tungu. Ok er þeir 
koma aftr í Danmörk í ríki sitt, þá skifta þeir lönd- 
um með sér: tók Björn járnsiða Uppsala riki ok alla 
Svíþjóð, ok þat, er þar til heyrir; enn Sigurðr ormr 
í auga hafði Selund ok Skáni ok Halland, ok alla 
Víkina ok Agðir til Liðandisness, ok mikinn þorra af 
Upplöndum, enn Hvitserkr hafði Reiðgotaland ok 
Vindland. Sigurðr ormr í auga (átti) Blæju, dóttur 
Ellu konungs; þeira son var Knútr, er kallaðr var 
Hörða-Knútr, er riki tók eftir föður sinn í Selund, 
Skáni ok Hallandi, en Víkin hvarf þá undan honum; 
hann átti þann son, er Gormr hét; hann var heitinn 
eftir fóstra hans, syni Knúts fundna, hann helt alt 
land af sonum Ragnars, meðan þeir vóru í hernaði. 
Gormr Knútsson var allra manna mestr ok sterkastr, 
ok enn mesti atgervimaðr um alla hluti, enn ekki var 
hann svá vitr, sem verit höfðu enir fyrri frændr hans. 


B* 


68 ÞÁTTR AF 


IV. KAPÍTULI. 
Frá Gormi konungi ok sonum hans. 


(Grormr tók konungdóm eftir föður sinn; henn fekk 
Þyri, er kölluð var Danmarkarbót, dóttur Klakk-Har- 
alds, er konungr var í Jútlandi; enn er Haraldr var 
andaðr, þá tók Gormr þat ríki alt undir sik. -Gormr 
konungr fór með her yfir alt Jútland, ok eyddi öllum 
neskonungum alt suðr til Slés, ok svá vann hann mikit 
af Vindlandi, ok margar orrostur átti hann við Saxa, ok 
gerðist hann enn rikasti konungr; hann átti tvá syni; 
hét enn ellri Knútr, enn Haraldr enn yngr. Knútr 
var allra þeira manna fegrstr, er menn hafa sét; kon- 
ungr unni (honum) um fram hvern mann, ok þar með 
öll alþyða; hann var kallaðr Danaást. Haraldr liktist 
i móðurætt sina, ok unni móðir hans honum eigi minna 
enn Knúti. Ívarr enn beinlausi vár lengi konungr í 
Englandi; hann átti ekki barn, þviat hann var svá 
skapaðr, at honum fylgdi engi girnd né ást, enn eigi 
skorti hann spekt eða grimd, ok varð hann ellidauðr 
á Englandi, ok var þar heygðr. Þá vóru allir Loð- 
brókar synir dauðir. Eftir Ívar tók konungdóm í 
Englandi Aðalmundr; hann var bróðurson Játmundar 
ens helga, ok kristnaði hann viða England; hann tók 
skatta af Norðhumrulandi, þvíat þat var heiðit. Eftir 
hann tók konungdóm son hans, er Aðalbrigt hét; hann 
var góðr konungr ok varð gamall. Ofarlega á hans dög- 
um kom Danaherr til Englands, ok vóru formenn hersins 
Knútr ok Haraldr, synir Gorms konungs; þeir lögðu 
undir sik mikit ríki í Norðhumrulandi, þat er Ívarr 
hafði átt. Aðalbrigt konungr fór móti þeim, ok börð- 
ust þeir fyrir norðan Kliflönd, ok fell þar margt af 
Dönum; ok nokkuru síðar gengu Danir upp við Skarða- 


RARNARS SONUM. 69 


borg, ok börðust þar, ok fengu sigr; siðan fóru þeir suðr 
til Jórvikr, ok gekk þar undir þá alt fólk, ok ugðu þeir 
þá ekki at sér. Ok einn dag, er heitt veðr var, fóru 
menn á sund; ok svá sem konungssynir vóru á sundi 
millum skipanna, hlupu menn af landi ofan, ok skutu 
á þá; var þá Knútr lostinn öru til bana, ok tóku þeir 
líkit, ok fluttu út á skip. Ok er landsmenn spyrja 
þetta, samnast þeir saman, svá at síðan fá Danir eng- 
ar uppgöngur sakir samnaðar landsmanna, ok fara sið- 
an heim aftr til Danmarkar. Gormr konungr var þá 
á Jútlandi; ok er hann spurði þessi tiðendi, þá hné 
hann aftr, ok sprakk af harmi annan dag eftir at 
jJamlengd; þá tók konungdóm eftir hann yfir Danaveldi 
Haraldr, son hans; hann tók fyrstr trú ok skirn sinna 


ættmanna. 


V. KAPÍTULI. 
Frá falli Sigurðar orms í auga ok frá afkomöndum hans. 


Sigurðr ormr í auga ok Björn járnsíða ok Hvitserkr 
höfðu herjat viða um Frakkland; þá snéri Björn heim 
til ríkis síns. Eftir þat barðist Örnúlfr keisari við þá 
bræðr, ok fell þá af Dönum ok Norðmönnum hundrað 
þúshundraða; þar fell þá Sigurðr ormrí auga, ok Guð- 
röðr hét annarr konungr, er þar fell; hann var son 
Óláfs Hringssonar, Ingjaldssonar, Ingasonar, Hrings- 
sonar, er Hringariki er við kent; hann var sonDags, 
ok Þóru drengjamóður; þau áttu níu syni, ok er af 
þeim komin Döglinga ætt. Helgi hvassi het, bróðir 
Guðröðar; hann hafði brott ór orrostunni merki Sig- 
urðar orms í auga, ok sverð hans ok skjöld; hann 
fór heim til Danmarkar með sínu liði, ok fann þar 
Áslaugu, móður Sigurðar, ok sagði henni tiðendin. 
Þá kvað Áslaug vísu: 


70 ÞÁTTR AF 
Sitja veiði vitjar 
vals á borgar hálsum, 
böl er þat, hefir um hafnat 
hrafn Sigurðar nafni; 
blási nýti njótar 
nás Í spán at hánum, 
ofsnemma lét Óðinn 
álf valmeyjar deyja. 


Enn af þvi, at Hörða- Knútr var ungr, þá var Helgi 
þar með Áslaugu lengi til landvarnar. Sigurðr ok 
Blæja áttu dóttur; hun var tvibura við Hörða-Knút; 
Áslaug gaf henni nafn sitt, ok fæddi hana upp síðan 
ok fóstraði; hana fekk siðan Helgi hvassi; þeira son 
var Sigurðr hjörtr; hann var allra þeira manna friðastr 
ok mestr ok sterkastr, er menn höfðu sét. Þeir vóru 
Jafngamlir Gormr Knútsson ok Sigurðr hjörtr. Enn 
er Sigurðr var tólf vetra, þá drap hann berserk þann 
í einvigi, er Hildibrandr hét, ok þá tólf saman; eftir 
þat gifti Klakk-Karaldr honum dóttur sina, er Ingibjörg 
hét; þau áttu tvau börn: Guðorm ok Ragnhildi. Þá 
spurði Sigurðr, at Fróði konungr, föðurbróðir hans, 
var dauðr; fór hann þá norðr til Noregs, ok gerðist 
konungr yfir Hringariki, ættleifð sinni; frá honum er 
löng saga, þvíat hann vann margskyns þrekvirki. Enn 
þat er at segja frá lifláti hans, at hann reið út á eyði- 
merkr at veiða dýr, sem vandi hans var til, ok kom 
þar móti honum Háki Haðaberserkr með þrjá tigu manna 
alvápnaðra, ok barðist við hann; þar fell Sigurðr; ok 
hafði drepit áðr tólf menn, enn Háki konungr hafði 
látit hönd sina hægri, ok hafði þó þrjú sár önnur. 
Eftir þat reið Háki konungr með sinum mönnum á 
Hringariki til Steins, sem bú Sigurðar var, ok tók brott 
Ragnhildi, dóttur hans, ok son hans Guðorm ok mikit 
góðs annat, ok flutti heim með sér á Haðaland; ok 


nm 





RAGNARS SONUM. 71 


Htlu siðar lét hann efna til veizlu mikillar, ok ætlaði 
at.gera brullaup sitt, enn þat dvaldist, þvíiat sár hans 
höfðust illa. Ragnhildr var þá fimtán vetra gömul, 
enn Guðormr fjórtán vetra. Leið svá haustit ok vetr- 
inn fram um jól, at Háki lá í sárum. Þá var Hálfdan 
konungr svarti á Heiðmörk at búum sinum; hann 
sendi Hárek gand, 'ok með honum hundrað manna, 
ok fóru þeir yfir um is á Mjörs á Haðaland á einni 
nótt ok kómu í dagan á bæ Háka konungs, ok tóku 
allar dyr á þeim skála, er hirðmenn sváfu í; ok siðan 
gengu þeir til svefnskemmu Háka konungs, ok tóku 
Ragnhildi ok Guðorm, bróður hennar, ok alt þat fé, 
er þar var, ok hafa brott með sér þaðan, ok brendu 
skálann, ok þar inni í alla hirðmenn, ok fara síðan 
brott. Enn Háki konungr stóð upp ok klæddi sik, 
ok gekk eftir þeim um hríð; ok er hann kom at vatns 
ísinum, þá snöri hann niðr hjöltunum á sverðinu, ok 
lagðist á blóðrefilinn, ok fekk þar bana, ok er þar 
heygðr á vatns bakkanum. Hálfdan konungr sá, at 
þeir óku yfir ísinn með vagn tjaldaðan, ok þóttist vita, 
at þeira erindi mundi orðit hafa slikt sem hann vildi; 
lét hann þá senda boð um alla bygð, ok bauð til öllu 
stórmenni á Heiðmörk, ok gerði þann dag mikla veizlu; 
gerði hann þá brullaup til Ragnhildar, ok vóru þau 
saman síðan?marga daga. Þeira son var Haraldr kon- 
ungr enn hárfagri, er fyrstr varð einvaldskonungr yfir 
öllum Noregi. 





NORNA-GESTS ÞÁTTR. 








Norna-Gests þáttr. 


A 


I. KAPÍTULI. 
Gestr kemr til Óláfs konungs. 


Svá er sagt, at á einum tima, þá er Óláfr konungr 
(Tryggvason) sat í Þrándhoimi, bar svá til, at einn 
maðr kom til hans at áliðnum degi, ok kvaddi hann 
sæmilega. Konungr tók honum vel ok spurði, hverr 
hann væri; enn hann sagðist Grestr heita. Konungr 
svarar: Greestr muntu hér vera, hversu sem þú heitir. 
Gestr segir: Satt segi ek þér til nafns mins, herra, 
enn gjarna vilda ek at yðr gisting þiggja, ef kostr 
væri. Konungr sagði honum þat til reiðu vera. Enn 
með því at áliðinn var dagrinn, vildi konungr ekki 
tala við gestinn, þviat hann gekk þá skjótt til aftan- 
söngs ok siðan til borðs, ok þá til náða. Ok á þeiri 
sömu nótt vakti Óláfr konungr í sæng sinni, ok las 
bænir sinar, enn aðrir menn sváfu í þvi herbergi. Þá 
þótti konungi einn álfr eða andi nokkur koma inn í 
húsit, ok þá at luktum dyrum öllum; hann kom fyri 
rekkju hvers manns, er þar svaf, ok at lyktum kom 
hann til sængr eins manns, er þar var utarlega. Þá 
mælti álfrinn, ok nam staðar: Furðu sterkr lás er 
hér fyrir tómu húsi, ok er konungr eigi jafnviss um 
slikt, sem aðrir láta, at hann sé allra manna spakastr, 


76 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


er hann sefr nú svá fast; eftir þat hverfr sá í burt 
at luktum dyrum. Enn snemma um morgininn eftir 
sehdi konungr skósvein sinn at verða viss, hverr þá 
- sæng hefði bygt um nóttina, ok prófaðist svá, at þar 
hafði legit gestrinn. Konungr lét kalla hann fyri sik, 
ok spurði, hverr hann væri; enn hann svarar: Þórðr 
hét faðir minn, ok var kallaðr þingbitr, danskr at 
kyni; hann bjó á þeim bæ í Danmörk, er Græningr 
heitir. Þriflegr maðr ertu, segir konungr. (Gestr sjá 
var djarfr í orðum, ok meiri enn flestir menn aðrir, 
sterklegr ok nokkut hniginn á efra aldr; hann biðr 
konung at dveljast þá lengr hjá hirðinni. Konungr 
spurði, ef hann væri skirðr. (Gestr lézt vera prim- 
signdr, enn eigi skirðr. Konungr sagði honum heim- 
ilt, at vera með hirðinni; enn skamma stund muntu 
með oss vera Óskirðr. Enn því hafði álfrinn svá til 
orðs tekit um lásinn, at Gestr signdi sik um kveldit, 
sem aðrir menn, enn var þó reyndar heiðinn. Kon- 
ungr mælti: Ertu nokkurr íþróttamaðr? Hann kvaðst 
leika hörpu eðr segja sögur, svá at gaman þætti at. 
Konungr segir: Illa gerir Sveinn konungr þat, at hann 
lætr óskirða menn fara ór ríki sinu landa á meðal. 
Gestr segir: Ekki er þat Dana konungi at kenna, 
þvíiat miklu fyrr fór ek burt ór Danmörk, enn Otta 
keisari lét brenna Danavirki ok kúgaði Harald kon- 
ung Gomsson ok Hákon blótjarl at taka við kristni. 
Margra hluta spurði konungr Gest, enn hann leysti 
flest vel ok vitrlega. Svá segja menn, at Gestr þessi 
kæmi á þriðja ári ríkis Óláfs konungs; á því ári 
kómu ok til hans tveir menn, er Grímar hétu, ok. 
vóru sendir af Goðmundi af Glasisvöllum; þeir færðu 
konungi horn tvau, er Goðmundr gaf honum; þau köll- 
uðu þeir ok Grima; þeir höfðu ok fleiri eyrendi til 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 77 


konungs, sem siðar mun sagt verða. Nú er at segja, 
at Gestr dvaldist með konungi; er honum skipat utar 
frá gestum; hann var siðsamr maðr ok vel látinn; var 
hann ok þokkasamr af flestum mönnum, ok virðist vel. 


"12. KAPÍTULI. 
Veðjan Gests. 


Lita fyri jól kom Úlfr enn rauði heim ok sveit 
manna með honum; hann hafði verit um sumarit í 
konungs eyrendum, þviat hann var settr til lands- 
gæzlu um haustit í Víkinni við áhlaupum Dana; var 
hann jafnan vanr at vera með Óláfi konungi um há- 
vetr. Úlfr hafði átt at færa konungi marga góða 
gripi, er hann hafði aflat um sumarit, ok einn gull- 
hring hafði hann aflat, er Hnituðr hét; hann var 
hnitaðr saman í sjau stöðum, ok var með sínum lit 
hverr hlutrinn; miklu var hann gullbetri enn aðrir 
hringar. Þann hring hafði gefit Úlfi bóndi einn, er 
Loðmundr hét, enn þenna hring hafði átt áðr Hálfr 
konungr, er Hálfsrekkar eru frá komnir ok við kend- 
ir, er þeir höfðu kúgat fé af Hálfdani konungi í Ylf- 
ing; enn Loðmundr beiddi Úlf í móti, at hann mundi 
halda bænum fyrir honum með fulltingi Ólafs kon- 
ungs; Úlfr játaði því. Heldr konungr nú ríkulega 
Jól sín, ok sitri Þrándheimi. Enn enn átta dag jóla 
gefr Úlfr enn rauði hringinn Hnituð Óláfi konungi. 
Konungr þakkar honum gjöfina, ok alla sina trúlynda 
þjónustu, er hann hafði jafnan veitt honum. Ferr 
þessi hringrinn viða um herbergit, þar er menn drukku 
inni, þvíat þá vóru enn eigi hallir smíðaðar í þann 
tíma í Noregi; sýnir nú hverr öðrum, ok þykkjast 
menn eigi sét hafa jafngott gull, sem í hringnum 
var; ok at lyktum kemr hann á gestabekk, ok svá 


78 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


fyri Gest enn nyýkomna; hann litr á, ok selr aftr 
hringinn yfir þvera höndina þá, er hann hélt áðr á 
horninu; finst honum fátt um, ok talar ekki til þessa 
gripar, enn hefir gamanræður sem áðr við sina félaga. 
Enn herbergis sveinn skenkti utar á gestabekkinn. 
Hann spyrr: Lizt yðr vel áhringinn? ÁAllvel, sögðu 
þeir, utan Gesti enum nýkomna, honum finst ekki 
til, ok hyggjum vér, at hann kunni ekki til at sjá, 
er hann ansar engu til um slíka hluti. Herbergis 
sveinninn gengr innar fyrir konung, ok segir honum 
þessi en sömu orð gestanna, ok þessi enn nýkomni 
gestr, hversu at hann ansaði litt til þessa gripar, er 
honum var sýnd slik gersemi. Konungr kvað Gest 
enn nýkomna fleira vita mundu enn þeir ætluðu: ok 
skal hann koma til min á morgin, ok segja mér nokk- 
ura sögu. Nú talast þeir við gestirnir utar á bekk- 
imn; þeir spyrja enn nýkomna gest, hvar hann hefir 
sét jafngott gull eðr hring, eða betra. Gestr segir: 
Með þvi, at yðr þykkir ek svá fátt til tala, þá hefir 
ek vist sét þat gull, at engum mun er verra, nema 
betra sýnist. Nú hlæja konungsmenn mjök, ok segja 
at þar horfi til gamans mikils: ok muntu vilja veðja 
við oss, at þú hafir sét jafngott gull, sem þetta, svá 
at þú megir þat sanna; skulu vér við setja -fjórar 
merkr gagnsilfrs, enn þú knif þinn ok belti, ok skal 
konungr um segja, hvárir sannara hafa. Gestr svarar 
þá: Eigi skal hvárttveggja gera, at vera í kalsi með 
yðr, enda halda eigi ummæli þau, sem þér bjóðið, ok 
skal vist veðja hér um, ok svá mikit við leggja, sem 
þér hafið um mælt, enn konungrskal um segja, hvárir 
sannara hafa; hætta þeir þá sinu tali. Tekr Gestr 
þá hörpu sina, ok slær vel ok lengi um kveldit, svá 
at öllum þykkir unat í á at heyra, ok slær þó Gunn- 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 79 


arsslag bezt; ok at lyktum slær hann Guðrúnarbrögð 
en fornu, þau höfðu menn eigi fyrr heyrt; ok eftir 
þat sváfu menn af um nóttina. 


III. KAPÍTULI. 
Gestr sýnir gulli. 
K onungr stendr snemma upp um morguninn, ok 
hlýddi tiðum; ok er þeim var lokit, gengr konungr 
til borðs með hirð sinni; ok er hann er kominn í há- 
sæti, gengr gestasveitin innar fyri konung, ok Gestr 
með þeim, ok segja honum sin ummæli öll ok veðjan 
þá, sem þeir höfðu haft áðr. Konungr segir: Litit 
er mér um veðjan yðra, þó at þér leggið peninga 
yðra við (est; get ek þess til, at yðr hafi drukkr í 
höfuð fengit, ok þykki mér ráð, at þér hafit at engu, 
allra helzt ef Gesti þykkir svá betr. Gestr segir: 
Þat vil ek, at haldist öll ummæli vor. Konungr 
mælti: Svá lízt mér á þik, Gestr, at minir menn 
muni hafa mælt sik í þaular um þetta mál meir 
enn þú, enn þó mun þat nú skjótt reynt verða. Eftir 
þat gengu þeir í burt ok fóru at drekka; ok er 
drykkjuborð vóru upp tekin, lætr konungr kalla Gest, 
ok talar svá til hans: Nú verðr þú skyldr til, at 
bera fram gull nokkut, ef þú hefir til, svá at ek“ 
megi segja um veðjan yðra. Þat munu þér vilja, herra, 
segir Gestr; hann þreifar þá til sjóðs eins, er hann 
hafði við sik, ok tók þar upp eitt knýti, ok leysir til, 
ok fær í hendr konungi. Konungr sér, at þetta er 
brotit af söðulhringju, ok sér, at þetta er allgott gull: 
hann biðr þá taka hringinn Hnituð, ok svá var gert; 
berr konungr saman gullit ok hringinn ok mælti: 
Víst lizt mér þetta betra gull, er Gestr hefir fram 
borit, ok svá mun litast fleirum mönnum, þótt sjái: 


80 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


sönnuðu þetta þá margir menn með konungi; siðan 
sagði hann Gesti veðféit, þóttust gestirnir þá ósvinnir 
vorðnir um þetta mál. Gestr mælti þá: Takið fé 
yðvart sjálfir, þvíat ek þarf eigi at hafa, enn veðit 
ekki oftar við ókunna menn, þvíat eigi viti þér, hvar 
þér hittið þann fyrir, at bæði hefir {eira heyrt ok 
sét enn þér; enn þakka vil ek yðr, herra, órskurð- 
inn. Konungr mælti þá: Nú vil ek at þú segir, 
hvaðan þú fekst gull þetta, er þú ferr með. Gestr 
svarar: "Trauðr em ek til þess, þvíat þat mun flest- 
um þykkja ótrúlegt, er ek segi þar til. Þó viljum 
vér heyra, segir konungr, með þvi at þú hefir oss 
heitit sögu þinni. Gestr svarar: Ef ek segi yðr, 
hversu farit er um gullit, þá get ek, at þér vilið 
heyra aðra sögu hér með. Vera má þat, segir kon- 
ungr, at rétt getir þú þessa. 


IV. KAPÍTULI. 
Saga Gests. 


Þa mun ek segja frá þvi, er ek fór suðr í Frakk- 
land; vilda ek forvitnast um konungs siðu, ok mikit 
ágæti, er fór frá Sigurði Sigmundarsyni um vænleik 
hans ok þroska. Varð þá ekki til tiðenda, fyrr enn 
" ek kom til Frakklands, ok til móts við Hálfrek kon- 
ung; hann hafði mikla hirðum sik. Þar var þá Sigurðr 
Sigmundarson, Völsungssonar, ok Hjördísar Eylima- 
dóttur.  Sigmundr fell í orrostu fyrir Hundings son- 
um, enn Hjördis giftist Hálfi, syni Hálfreks konungs. 
Vex Sigurðr þar upp í barnæsku, ok allir synir Sig- 
mundar konungs; vóru þeir um fram alla menn um 
afl ok vöxt, Sinfjötli ok Helgi, er drap Hunding kon- 
ung, ok því var hann Hundingsbani kallaðr; þriði 
hét Hámundr; Sigurðr var þó allra þeira bræðra fram- 


næ gmmm——— 
— a A — rn 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 81 


astr; er mönnum þat ok kunnigt, at Sigurðr hefir verit 
allra göfgastr herkonunga, ok bezt at sér í fornum 
siðum. Þá var ok kominn til Hálfreks konungs Reg- 
inn, son Hreiðmars; hann var hverjum manni hagari 
ok dvergr á vöxt, vitr maðr, grimmr ok fjölkunnigr. 
Reginn kendi Sigurði margt ok elskaði hann mjök. 
Hann segir þá frá forellri sinu, ok svá atburðum und- 
arlegum: ok er ek hafða skamma stund þar verit, 
gerðumst ek þjónustumaðr Sigurðar, ok margir menn 
aðrir þjóna honum. Állir elskuðu hann mjök, þvíat, 
hann var bæði blíðr ok litillátr ok ör af fé við oss. 


V. KAPÍTULI 
-Hér segir af sverði Gram, er Reginn gerði. 

Pat var einn dag, at vér Sigurðr kómum til húsa 
Regins, ok var Sigurði vel fagnat. Þá kvað Reginn 
vísu þessa: 

Kominn er hingat 

konr Sigmundar, 

Seggr enn snarráði, 

til sala várra; 

móð hefir mein, 

enn maðr gamall, 

ok er mér fangs ván 

at frekum úlfi. 
Ok enn kvað hann: 

Ek man fæða 

fólkdjarfan gram; 

nú er Yngva konr 

með oss kominn; 

sjá man ræsir 

ríkstr und sólu, 

frægr um lönd öll 

af lofi sínu. 
Sigurðr var þá jafnan með Reginn, ok hann sagði 
honum margt af Fáfni, er hann lá á Gnitaheiði í 

6 


82 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


orms líki, ok at hann var undarlega mikill vexti. Reg- 
inn gerði Sigurði sverð þat, er Gramr hét; þat var 
svá snarpeggjat, at hann brá því í ána Rín, ok lét 
reka ofan at ullarlagð fyrir strauminum, ok tók í sundr 
lagðinn sem vatnit; siðan klauf Sigurðr steðja Regius 
með sverðinu. Eftir þat eggjaði Reginn Sigurð, at 
drepa Fáfni bróður sinn. Sigurðr kvað þá visu: 

Hátt munu hlæja 

Hundings synir, 

þeir er Eylima 

aldrs vörnuðu, 

ef meir tiggja 

munar at sækja 

hringa rauða 

enn hefnd föður. 
Eftir þetta býr Sigurðr ferð sina, ok ætlar at herja 
á Hundings sonu, ok fekk Hálfrekr honum margt lið 
ok nokkur herskip. Í þeirri ferð var með Sigurði 
Hámundr bróðir hans ok Reginn; ek var ok þar, ok 
kölluðu þeir mik þá Norna-Gest. Var Hálfreki kon- 
ungi kunnleiki á mér, þá er hann var í Danmörku 
með Sigmundi Völsungssyni. Þá átti Sigmundr 
Borghildi ok skildu þau svá, at Borghildr drap 
Sinfjötla son Sigmundar með eitri. Siðan fekk Sig- 
mundr suðr í Frakklandi Hjördísar dóttur Eylima, 
er Hundings synir drápu, ok átti Sigurðr bæði at 
hefna föður sins ok móðurföður. Helgi Sigmundarson, 
er Hundingsbani var kallaðr, var bróðir Sigurðar, er 
siðan var kallaðr Fáfnisbani. Helgi, bróðir Sigurðar, 
hafði drepit Hunding konung ok sonu hans þrjá, Eyj- 
ólf, Herruð ok Hjörvarð; Lyngvi komst undan ok 
tveir bræðr hans, Álfr ok Hemingr; vóru þeir enir 
frægustu menn um alla atgervi, ok var Lyngvi fyrir 
þeim bræðrum; þeir vóru mjök fjölkunnigir; þeir 





NORNA-GESTS ÞÁTTR. 88 


höfðu kúgat marga smákonunga ok marga kappa drepit, 
ok margar borgir brent, ok gerðu et mesta hervirki 
i Spánlandi ok Frakklandi, enn þá var eigi keisara- 
ríki komit norðr hingat yfir fjallit. Hundings synir 
höfðu tekit undir sik þat ríki, er átt hafði Sigurðr í 
Frakklandi, ok vóru þeir þar mjök fjölmennir.. 


VI. KAPÍTULI. 
Enn frá Sigurði Fáfnisbana. 


Ná er at segja frá þvi, er Sigurðr bjóst til bardaga 
móti Hundings sonum; hann hafði fengit mikit lið 
ok vel vápnat. Reginn hafði mjök ráðagerð fyrir 
liðinu; hann hafði sverð þat, er Riðill hét, er hann 
hafði smíðat; Sigurðr bað Reginn ljá sér sverðit; hann 
gerði svá ok bað hann drepa Fáfni, þá er hann kæmi 
aftr ór þeiri ferð; Sigurðr hét honum þvi. Siðan 
sigldu vér suðr með landi; þá fengu vér gerninga- 
veðr stór, ok kendu þat margir Hundingssonum; siðan 
sigldu vér nokkuru landhallara. Þá sám vér mann 
einn á bjargsnös nokkurri, er gekk fram af sjóvar- 
hömrum; hann var í heklu grænni ok blám brókum, 
ok knepta skó á fótum uppháva, ok spjót í hendi; 
þessi maðr ljóðar á oss, ok kvað: 

Hverir ríða hér 

Ræfils hestum 

hávar unnir 

haf glymjanda ? 

eru Segl yðr 

sjóvi stokkin, 

munáat vápnaðir 

vind um standask. 
Reginn kvað í móti: 

Hér 'ru vér Sigurðr 


á sjó komnir, á 


84 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 





er oss byrr gefinn 

við bana sjálfan; 

fellr brattr breki 

bröndum hæri, 

hlunnvigg hrapa; 

hverr spyrr at því? 
Heklumaðr kvað: 

Hnikar hétu mik 

þá er hugin gladdak 

Völsungr ungi, 

ok vegit hafðak, 

nú máttu kalla 

karl af bergi 

Feng eða Fjölni, 

far vil ek þiggja. 
Þá viku vér at landi; þá lægði skjótt veðrit, ok 
bað Sigurðr karl ganga út á skip; hann gerði svá; þá 
fell þegar veðrit, ok gerði enn bezta byr. Karl sett- 
ist niðr fyrir fætr Sigurði, ok var mjök makráðr; 
hann spurði, ef Sigurðr vildi nokkut ráð at honum 
þiggja. Sigurðr kveðst vilja; sagði þat, at hann 
mundi vera mönnum ráðdrjúgr, ef hann vildi gagn 
gera. Sigurðr kvað til heklumannsins: 

Segðu mér þat, Hnikarr, 

als þú hvártveggja veizt 

goða heill ok guma: 

hver bezt eru, 

ef berjast skal, 

heill at sverða svipan? 
Hnikarr kvað: 

Mörg eru góð, 

ef gumar vissi, 

heill at sverða svipan; 

dyggva fylgju 

hygg ek ens dökkva vera 

af hrottameiði hrafns. 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 85 


Þat er annat, 

ef þú ert út um kominn 
ok til brottferðar búinn: 
tvá þú lítr 

á tái standa 

hróðrfúsa hali. 


Þat er et þriðja, 

ef þú þjóta heyrir 

úlf und asklimum, 

heilla auðit 

verðr þér af hjálmstöfum, 
ef þú sér þá fyrri fara. 


Engi skal gumna 

Í gögn vega 

síð skínandi 

systur Mána; 

þeir sigr hafa, 

er sjá kunnu 

hjörleiks hvatir 

eða hamalt fylkja. * 


Þat er fár mikit, 

ef þú fæti drepr, 

þá er at vígi veðr: 
tálar dísir standa 

þér á tvær hliðar, 

ok vilja þik sáran sjá. 


Kembðr ok þveginn 
skal kænna hverr 

ok at morgni mettr, 
þvíat óvíst er, 

hvar at aftni kemr; 

ilt er fyr heill at hrapa. 


Ok eftir þat sigldu vér suðr fyrir Hollsetuland, ok 


svá fyrir austan Frísland, ok þar at landi. Þegar 
fregna Hundings synir um ferð vára, ok samna liði, 


86 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


ok verða brátt fjölmennari enn vér. "Tókst þar harðr 
bardagi. Var Lyngvi þeira framastr í allri framgöngu; 
sóttu þó allir fast fram. Sigurðr sækir í móti svá 
hart, at alt hrökk fyrir honum, þviat sverðit Gramr 
varð þeim skeinusamr, enn Sigurði þarf eigi hugar at 
frýja. Ok er þeir Lyngvi fundust, skiftust þeir mörg- 
um höggum við, ok berjast alldjarflega; verðr þá 
hvild á bardaganum, þvíat menn horfðu á þeira ein- 
vigi; þat var langa hrið, at hvárgi þeira kom sári á 
annan, svá vóru þeir vigfimir. Siðan sækja bræðr 
Lyngva fast fram, ok drepa margan mann, enn sumir 
flýja. Þá snýr Hámundr bróðir Sigurðar í móti þeim, 
ok ek með honum; verðr þá enn nokkur móttaka; 
enn svá lýkr með þeim Sigurði ok Lyngva, at Sig- 
urðr gerði hann handtekinn, ok var hann settr í Járn. 
Enn er Sigurðr kom til vár, þá verða skjót umskifti; 
falla þá Hundings synir ok alt lið þeira, enda myrkvir 
þá af nótt. Ok þá er lýsti um morgininn, var heklu- 
maðrinn horfinn, ok sást eigi siðan; hyggja menn, at 
þat hafi Óðinn verit reyndar; var þá um þat talat, 
hvern dauða Lyngvi skyldi hafa. Reginn lagði þat 
til ráðs, at rista skyldi .blóðörn á baki honum; tók 
' Reginn þá við sverði sínu af mér, ok reist með því 
bak Lyngva, svá at hann skar rifin frá hryggnum, 
ok dró þar út lungun; svá dó Lyngvi með mikilli 
hreysti. Þá kvað Reginn: 

Nú er blóðugr örn 

bitrum hjörvi 

bana Sigmundar 

á baki ristinn; 

fár var fremri, 

sá er fold ryði, 

hilmis arfi 

ok hugin gladdi. 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 87 


Þar var allmikit herfang: tóku liðsmenn Sigurðar 
þat alt, þvíat hann vildi ekki af hafa; var þat mikit 
fé í klæðum ok vápnum. Siðan drap Sigurðr þá Fáfni 
ok Reginn, þvíat hann vildi svikja Sigurð; tók Sig- 
urðr þá gull Fáfnis, ok reið á brott með; var hann 
síðan kallaðr Fáfnisbani. Eftir þat reið hann upp á 
Hindarheiði, ok fann þar Brynhildi, ok fóru svá þeira 
skifti, sem segir Í sögu Sigurðar Fáfnisbana. 


VII. KAPÍTULI. 
Framhald. 


Síðan fær Sigurðr Guðrúnar Gjúkadóttur; var hann þá 
um hrið með Gjúkungum mágum sinum. Ek var með 
Sigurði norðr í Danmörku; ek var ok með Sigurði, er 
Sigurðr hringr sendi Gandálfs sonu, mága sína, til móts 
við Gjúkunga, Gunnar ok Högna, ok beiddist, at þeir 
mundi lúka honum skatt, eðr þola her ella, enn þeir 
vildu verja land sitt. Þá hasla Gandálfs synir Gjúk- 
ungum völl við landmæri, ok fara aftr síðan. Enn 
Gjúkungar biðja Sigurð Fáfnisbana fara til bardagans 
með sér; hann sagði svá vera skyldu; ek var þá enn 
með Sigurði; sigldu vér þá enn norðr fyrir Hollsetu- 
land, ok lendum þar, sem Járnamóða heitir; enn skamt 
frá höfninni vóru settar upp heslistengr, þar sem 
orrostan skyldi vera. Sjám vér þá mörg skip norðan 
sigla; vóru Gandálfs synir fyrir þeim; sækja þá hvárir- 
tveggju fast fram. Sigurðr hringr var eigi þar, þviat 
hann varð at verja land sitt Sviþjóð, þvíat Kúrir ok 
Kvænir herjuðu þangat; Sigurðr var þá gamall mjök. 
Síðan lýstr þar saman liðinu, ok verðr þar mikil orr- 
osta ok mannskæð. Gandálfs synir ganga fast fram, 
þvíat þeir vóru bæði meiri ok sterkari enn aðrir menn. 
Í þeira liði sást einn maðr mikill ok sterkr, drap þessi 


88 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


maðr menn ok hesta, svá at ekki stóð við, þvíat hann 
var líkari jötnum enn mönnum. Gunnarr bað Sigurð 
sækja Í móti þeim mannskelmi, þvíat hann kvað svá 
eigi duga mundu. Nú bjóst Sigurðr í móti þeim 
mikla manni, ok nokkurir menn með bonum, ok vóru 
þó þess flestir ófúsir; finnum vér þá skjótt enn mikla 
mann, ok frétti Sigurðr hann at nafni, ok hvaðan 
hann væri. Hann kveðst Starkaðr heita Stórverksson, 
norðan af Fenhring ór Noregi. Sigurðr kveðst hans 
heyrt hafa getit, ok oftar at illu: eru slíkir menn eigi 
sparandi til ófagnaðarins. Starkaðr mælti: Hverr er 
þessi maðr, er mik lýtir svá í orðum? Sigurðr sagði 
til sin. Starkaðr mælti: Ertu kallaðr Fáfnisbani ? Svá 
er, segir Sigurðr. Starkaðr vill þá undan leita; enn 
Sigurðr snýr eftir, ok færir á loft sverðit Gram, ok 
lamdi hann með hjöltunum á Jaxlgarðinn, svá at hrutu 
ór honum tveir jaxlarnir; var þat meiðsla högg. Sig- 
urðr bað þá mannhundinn í brott dragast þaðan. 
Starkaðr snarast þá í burt þaðan; enn ek tók annan 
jaxlinn ok hafða ek með mér; ersá nú hafðr í klukku- 
streng í Danmörk, ok vegr sjau aura; þykkir mönn- 
um forvitni á at sjá hann. Þegar er Starkaðr lagði 
á flótta, fýðu Gandálfs synir; tóku vér þar mikit her- 
fang; fór Sigurðr heim í riki sitt, ok setjast þar um 
hrið. 


VII. KAPÍTULI. 
Framhald. 


Litiu síðar heyrðu vér getit níðingsvigs Starkaðar, 
er hann hafði drepit Ála konung í laugu. Var þat 
einn dag, at Sigurðr Fáfnisbani reið til einhverrar 
stefnu, þá reið hann í eina veisu, enn hestrinn Grani 
hljóp upp svá hart, at í sundr gekk brjóstgjörðin, ok 





NORNA-GESTS ÞÁTTR. 89 


fell niðr hringjan; enn er ek sá, hvar hun glóaði í 
leirinum, tók ek upp, ok færða Sigurði, enn hann gaf 
mér; hafi þér nú fyrir litlu sét þetta sama gull. 
Þá stökk Sigurðr af baki, enn ek strauk hest hans, 
ok þó ek leir af honum, októk ek einn lepp ór tagli 
hans, til sýnis vaxtar hans; sýndi Gestr þá leppinn, 
ok var hann sjau álna hár. Óláfr konungr mælti: 
Gaman þykki mér at sögum þinum. Lofuðu nú allir 
frásagnir hans ok frækleik. Vildi konungr, at hann 
segði miklu fleira um atburði frænda sinna. Segir 
Gestr þeim marga gamansamlega hluti alt til aftans; 
fóru menn at sofa; enn um morguninn eftir lét kon- 
ungr kalla á Gest, ok vill enn fleira tala við Gest. 
Konungr mælti: Eigi fæ ek skilit til fuls um aldr 
þinn, hver líkendi þat megu vera, at þú værir við staddr 
þessi tiðendi; verðr þú at segja sögu aðra,.svá at vér 
verðim sannfróðir um slíka hluti. Gestr svarar: Vita 
þóttumst ek þat fyrir, at þér mundið heyra vilja aðra 
sögu mina, ef ek segða um gullit, hversu farit væri. 
Konungr mælti: Segja skaltu víst. 


IX. KAPÍTULI. 
Framhald. 


Þ: er nú át segja, segir Gestr, at ek fór norðr til 
Danmerkr, ok settumst ek þar at föðurleifð minni, 
þvíat hann andaðist skjótt; ok litlu síðar frétta ek 
dauða Sigurðar ok svá Gjúkunga, ok þótti mér þat 
mikil tíðendi. Konungr mælti: Hvat varð Sigurði at 
bana? Gestr segir: Sú er flestra manna sögn, at 
Guðormr Gjúkason legði hann með sverði í gegnum 
sofanda í sæing Guðrúnar; enn þýðerskir menn segja 
Sigurð drepinn hafa verit úti á skógi; enn í Guðrúnar- 
kviðu segir svá, at Sigurðr ok Gjúka synir hefði riðit til 


90 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


þings nokkurs, ok þá dræpi þeir hann; enn þat er alsagt, 
at þeir vágu at honum lLggjanda ok óvörum, ok sviku 
hann í trygðum. Einn hirðmaðrinn spurði: Hversu fór 
Brynhildr þá með? Gestr segir: Þá drap Brynhildr 
sjau þræla sína ok fimm ambáttir, enn lagði sik sverði 
i gegnum, ok bað sik aka með þessa menn til báls, 
ok brenna sik hjá Sigurði; ok svá var gert, at henni 
var gert annat bál, enn Sigurði annat, ok var hann 
fyrr brendr enn Brynhildr. Henni var ekit í reið 
einni, ok var tjaldat um guðvef ok purpura, ok gló- 
aði alt við gull, ok svá var hun brend. Þá spurðu 
menn Gest, hvárt Brynhildr hefði nokkut kveðit dauð; 
hann kvað þat satt vera; þeir báðu hann kveða, ef 
hann kynni. Þá mælti Gestr: Þá er Brynhildi var 
ekit til brennunnar á helveg, ok var farit með hana 
nær hömrum nokkurum; þar bjó ein gýgr; hun var 
úti fyrir hellis dyrum, ok var í skinnkyrtli ok svört 
yfirlits; hun hefir í hendi sér skógarvönd langan ok 
mælti: Þessu vil ek beina til brennu þinnar, Bryn- 
hildr „ segir gýgr, ok væri betr, at þú værir Lfandi 
brend fyrir ódáðir þinar þær, at þú lézt drepa Sigurð 
Fáfnisbana, svá ágætan mann, ok oft var ek honum 
sinnuð, ok fyrir þat skal ek ljóða á þik með hefndar- 
orðum þeim, at öllum sér þú at leiðari, er slikt heyra 
frá þér sagt. Eftir þat ljóðast þær á, Brynhildr ok 
gygr. (Gýgr kvað: 


Skalattu í gögnum Hvat skaltu vitja 
ganga eiga af Vallandi, 
grjóti studda hverflynt höfuð, 
garða mína; húsa minna? 
betr semdi þér þú hefir vörgum, 
borða at rekja, ef þik vita lystir, 
heldr enn at vitja meini blandat 


Vers annarrar. manng blóð gefit. 


|} 
NORNA-GESTS ÞÁTTR. 91 





Þá kvað Brynhildr: 
Bregðu eigi mér, 
brúðr ór steini, 
þótt værak fyrr 
í víkingu: 
ek mun okkur 
æðri þykkja 
hvars öðli menn 
okkart kunnu. 

Gýgr kvað: 

Þú ert, Brynhildr 
Buðladóttir, 

heilli verstu 

í heim borin; 

þú hefir Gjúka 
um glatat börnum 
ok búi þeira 
brugðit góðu. 

Brynhildr kvað: 

Ek man segja þér 
sanna rCcæðu, 
vélgjarnt höfuð, 
ef þik vita lystir: 
hvé gerðu mik 
Gjúka arfar 
ástalausa 

ok eiðrofa. 


Lét hami vára 
hugfullr konungr 

átta systra 

undir eik borit; 

var ek vetra tólf, 
ef þik vita lystir 

þá er bk ungum gram 
eiða svarðak. 


Ek lét gamlan 
á Goðþjóðu 


Hjálmgunnar næst 
heljar ganga; 
gaf ek ungum sigr 
Auðu bróður, 
þar var mér Óðinn 


ofgreypr fyrir. 


Lauk hann mik skjöldum 
í Skatalundi 

rauðum ok hvítum 
reyndar svæfða ; 

þann bað hann slita 
svefni minum, 

er hvergi lands 

hræðask kynni. 


Lét hann um sal minn 
sunnanverðan 

hávan brenna 
hrottgarm viðar; 

þar bað hann einn þegn 
yfir um ríða, 

þanns mér færði gull 
þaz und Fáfni lá. 


Beið góðr Grana 
gullmiðlandi, 

þars fóstri minn 
fletjum stýrði; 

einn þótti hann þar 
öllum betri 

víkingr Dana 

í verðungu. 


Sváfum vit ok undum 
Í sæing einni, 

sem hann bróðir minn 
of borinn væri; 


e 
99 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 





hvártki knátti at þau véltu mik 
hönd yfir annat í verfangi. 
EA At Munu við ofstríð 

als til lengi 
Því brá mér Guðrún konur ok karlar 
Gjúkadóttir, kvikvir um fæðask; 
at ek Sigurði vit skulum okkrum 
svæfak á armi; aldri slíta 
þá varð ek þess vís, Sigurðr saman. 
er ek vildigak Sökztu nú, rög gýgr. 


Þá æpti gygr Óógurlegri röddu, ok hliðar inn í bjargit. 
Þá sögðu hirðmenn, at þetta væri gaman: ok segðu 
enn fleira. Konunor mælti: Eigi er nauðsyn at segja 
fleira af slikum hlutum. Konungr spyrr: Vartu nokk- 
ut með Loðbrókar sonum? Gestr svarar: Skamma 
stund var ek með þeim; ok kom til þeira, þá er þeir 
herjuðu suðr at Mundíafjalli ok brutu Vifilsborg; þá 
var alt við þá hrætt, þvíat þeir höfðu sigr, hvar sem 
þeir fóru, ok þá ætluðu þeir at fara til Rómaborgar. 
Þat var einn dag, at maðr nokkurr kom fyrir Björn 
Járnsíðu, ok heilsaði honum; konungr tekr honum vel, 
ok spyrr, hvaðan hann væri at kominn. Hann sagðist 
kominn sunnan frá Rómaborg. Konungr spurði: Hvé 
langt er þangat? Hann svaraði: Hér máttu sjá, kon- 
ungr, skó, er ek hefir á fótum; tók hann þá járnskó 
af fótum sér, ok vóru allþykkir ofan, enn mjök sundr 
neðan: svá er löng leið heðan til Rómaborgar, sem 
þér meguð nú sjá á skóm minum, hversu hart at þeir 
hafa þolat. Konungr mælti: Furðu löng leið er þetta 
að fara, ok mun ek aftr snúa, ok herja eigi á Róma- 
ríki; ok svá gera þeir, at þeir fara eigi lengra, ok 
þótti hernum þetta undarlegt, at snúa svá skjótt sínu 
skapi við eins manns orð, er þeir höfðu áðr alt ráð 
fyrir gert. Fóru Loðbrókar synir við þetta aftr, ok 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 98 


heim norðr, ok herjuðu eigi lengra suðr. Konungr 
segir: Áuðsyýnt var þat, at helgir menn i Róma vildu 
eigi yfirgang þangat, ok man sá andi af guði sendr 
verit hafa, at snúa svá skjótt þeira fyrirætlan, at gera 
ekki spellvirki enum helgasta stað Jesú Kristi í Róma- 
borg. 


X. KAPÍTULI. 
Framhald. 


Enn spyrr konungr Gest: Hvar hefir þú þess komit 
til konunga, er þér hefir bezt þótt? Gestr svarar: 
Mest gleði þótti mér með Sigurði ok Gjúkungum; 
enn þeir Loðbrókar synir vóru menn sjálfráðastir at 
lifa, sem menn vildu; enn með Eireki at Uppsölum 
var sæla mest; enn Haraldr enn hárfagri var vandastr 
að hirðsiðum allra fyrrnefndra konunga. Ek var ok 
með Hlöðvé konungi á Saxlandi, ok þar var ek prim- 
signdr, þviat ek mátti eigi þar vera ellegar, þvíat þar 
var kristni vel haldin, ok þar þótti mér at öllu bezt. 
Konungr mælti: Mörg tiðendi muntu segja kunna, ef 
vér viljum spyrja. Konungr fréttir nú margs Gest; 
enn Gestr segir þat alt greinilega ok um siðir talar 
hann svá: Nú má ek segja yðr, þvíat ek em Norna- 
Gestr kallaðr. Konungr sagðist þat heyra vilja. 


XI. KAPÍTULI. 
Gestr lætr skírast. 


Þat var, þá er ek var uppfæddr með föður minum 
í þeim stað, er Græningr heitir; faðir minn var ríkr 
at peningum, ok hélt rikulega herbergi sin. Þar fóru 
þá um landit völvur, er kallaðar vóru spákonur, ok 
spáðu mönnum aldr, þvi buðu menn þeim ok gerðu 
þeim veizlur, ok gáfu þeim gjafir at skilnaði. Faðir 





94 NORNA-GESTS ÞÁTTR. 


minn gerði ok svá, ok kómu þær til hans með sveit 
manna, ok skyldu þær spá mér örlaga; lá ek þá í 
vöggu, enn þær skyldu tala um mitt mál; þá brunnu 
yfir mér tvau kertisljós. Þær mæltu þá til min, ok 
sögðu mikinn auðnumann verða mundu ok meira, enn 
aðra mina frændr eðr forellra, eðr höfðingja syni þar 
í landi, ok sögðu alt svá fara skyldu um mitt ráð. 
En yngsta nornin þóttist oflitils metin hjá hinum 
tveimr, er þær spurðu hana eigi eftir slikum spám, 
er svá vóru mikils verðar; var þar ok mikil ribbalda 
sveit, er henni hratt úr sæti sinu, ok fell hun til 
jarðar. Af þessu varð hun ákaflega stygg; kallar hun 
þá hátt ok reiðulega, ok bað hinar hætta svá góðum 
ummælum um mik: þvíat ek skapa honum þat, at 
hann skal eigi lifa lengr, enn kerti þat brennr, er upp 
er tendrat hjá sveininum. Eftir þetta tók en ellri 
völvan kertit, ok slökti, ok biðr móður mína varð- 
veita, ok kveykja eigi fyrr, enn at siðasta degi lifs 
mins. Eftir þetta fóru spákonur í burt, ok gaf faðir 
minn þeim góðar gjafir at skilnaði. Þá er ek var 
roskinn maðr, fær móðir min mér kerti þetta til varð- 
veizlu; hefi ek þetta nú með mér. Konungr mælti: 
Hví fórtu nú hingat til vár? Gestr svarar: Þessu 
sveif mériskap; ætlaða ek mik af þér nokkura auðnu 
hljóta mundu, þviat þér hafið fyrir mér verit mjök lof- 
aðir af góðum mönnum ok vitrum. Konungr segir: 
Viltu nú taka helga skin? Gestr svarar: Þat vil ek 
gera at yðru ráði; var nú svá gert, ok tók konungr 
hann í kærleika við sik, ok gerði hann hirðmann sinn. 
Gestr varð trúmaðr mikill, ok fylgdi vel konungs sið- 
um; var hann ok vinsæll af mönnum. 


NORNA-GESTS ÞÁTTR. 9ö- 


XTI. KAPÍTULI. - 
Andlát Gests. 


Þat var einn dag, at konungr spyrr Gest: Hversu 
lengi vildir þú nú lifa, ef þú réðir? Gestr svarar: 
Skamma stund heðan af, ef guð vildi svá. Konungr 
mælti: Hvat mun nú liða, ef þú tekr kerti þitt? 
Gestr tók kerti sitt ór hörpustokki sinum. Konungr 
bað þá kveykja; svá var gert; ok er kertit var tendrat, 
brann þat skjótt. Konungr spurði. Gest: Hversu 
gamall maðr ertu? Nú hefir ek þrjúhundruð vetra 
(segir Geestr). Gamall ertu, sagði konungr. Gestr lagðist 
þá niðr; hann bað þá ólea sik; þat lét konungr gera; 
ok er þat var gert, var litit af kertinu. Þat 
fundu menn, at þá leið at Gesti; var þat ok jafnskjótt, 
at kertit var brunnit, ok Gestr andast, ok þótti öllum 
merkilegt hans andlát; þótti konungi ok mikit mark 
at sögum hans, ok þótti sannast um lifdaga hans, sem 
hannzsagði. Ok lýkr þar frá Norna-Gesti at segja. 


dr Að 


SÖRLA ÞÁTTR 


SS F 


SÖRLA ÞÁTTR. 





Hér hefir Sörla þátt. 


a 


I. KAPÍTULI. 
Frá Ásum. 


F yrir austan Vanakvísl í Ásia var kallat Asialand 
eðr Ásíaheimr, enn þat fólk var kallat Æsir, er þar 
bygðu, enn höfuðborgina kölluðu þeir Ásgarð. Óðinn 
var þar nefndr konungr yfir; þar var blótstaðr mikill. 
Njörð ok Frey setti Óðinn blótgoða; dóttir Njarðar 
hét Freyja; hun fylgdi Óðni ok var friðla hans. Menn 
þeir vóru í Asía, er einn hét Álfrigg, annarr Dvalinn, 
þriði Berlingr, fjórði Grérr; þeir áttu heima skamt 


frá höll konungs; þeir vóru menn svo hagir, at þeir 


lögðu á alt gerva hönd. Þess háttar menn, sem þeir 
vóru, kölluðu menn dverga; þeir bygðu einn stein: 
þeir blönduðust þá meir við mannfólk enn nú. Öð- 
inn unni mikit Freyju, enda var hun allra kvenna 
fegrst í þann tíma; hun átti sér eina skemmu, hun 
var bæði fögr og sterk, svá at þat segja menn, at ef 
hurðin var aftr ok læst, at engi maðr mætti koma í 
skemmuna án vilja Freyju. Þat var einn dag, er Freyju 
varð gengit til steinsins; hann var þá opinn. Dverg- 
arnir vóru at smiða eitt gullmen; þat var þá mjök 
fullgert. Freyju leizt vel á menit; dvergunum leizt 
ok vel á Freyju; hun falaði menit at dvergunum, 
bauð í móti gull ok silfr ok aðra góða gripi. Þeir 
7 


“ 


100 SÖRLA ÞÁTTR. 


kváðust ekki féþurfi; sagðist hverr vilja sjálfr sinn 
part selja í meninu, ok ekki annat fyrir vilja hafa, enn 
hun lægi sina nótt hjá hverjum þeira; ok hvárt sem 
hun lét at þessu komast betr eða ver, þá keyptu þau 
þessu. Ok at liðnum fjórum náttum ok enduðum öll- 
um skildaga, afhenda þeir Freyju menit; fór hun 
heim í skemmu sína, ok lét kyrrt yfir sér, sem ekki 
hefði í orðit. 


II. KAPÍTULI. 
Loki sækir men Freyju. 
Maðr het Farbauti, hann var karl einn, ok átti sér 
kerlingu þá, er Laufey er nefnd; hun var bæði mjó ok 
auðþrifleg, þvi var (hun) Nál kölluð. Þau áttu sér 
einn son barna, sá var Loki nefndr; hann var ekki 
mikill vöxtum, orðskár var hann snemma, ok skjót- 
legr í bragði; hann hafði fram yfir aðra menn vizku 
þá, er slægð heitir. Hann var mjök kyndugr þegar 
á unga aldri, þvi var hann kallaðr Loki læviss; hann 
. réðst til Óðins í Ásgarð, ok gerðist hans maðr. Óð- 
inn mælti hvatvetna eftir honum, hvat sem hann tók 
til, enda lagði hann oft stórar þrautir fyrir hann, ok 
leysti hann þær allar vánu betr af höndum; hann 
varð ok nálega als viss, þess er við bar; sagði hann 
ok alt Óðni, þat er hann vissi. Þat er ok sagt, at 
Loki varð viss, er Freyja hafði fengit menit, ok svá 
hvat hun hefði í móti gefit; sagði hann þetta Óðni. 
Enn er Óðinn varð þess víss, sagði hann, at Loki 
skyldi ná meninu, ok fá sér. Loki kvað þat óvæn- 
legt: sakir þess, at engi maðr má í skemmuna kom- 
ast fyrir utan vilja Freyju. Óðinn sagði, at hann 
skyldi fara verða, ok eigi aftr koma, fyrr enn hann 
hefði náð meninu. Loki snöri þá í brottu æpandi; 


SÖRLA ÞÁTTR. 101 


flestir urðu við þat kátir, er Loka gekk litt til. Hann 
- gengr til skemmu Freyju, ok var hun læst; hann leit- 
aði við inn at komast, ok gat eigi. Kuldaveðr var 
úti mikit, ok tók honum fast at kólna; hann varð þá 
at einni flugu; hann flökti þá um alla lása, ok með 
öllum fellum, ok gat hvergi loft fundit, svá at hann 
mætti inn komast; uppi alt hjá bustinni ok þó eigi 
meiri boru fann hann, enn sem stinga mætti í nál; 
þá boru bograr hann inn. Enn er hann kominn, var 
hann flenneygr mjök, ok hugði at, ef nokkurir vekti; 
enn hann gat þat sét, at alt svaf í skommunni; hann 
ferr þá innar at sænginni Freyju, ok skynjar þá, at 
hun hefir menit á hálsi sér, ok at nistin horfðu niðr 
á. Loki verðr þá at einni fló; hann sezt á kinn 
Freyju, ok höggr svá, at Freyja vaknar, ok snörist 
við, ok sofnar aftr. Þá dregr Loki af sér flóar 
haminn; lokkar þá af henni menit, lýkr þá upp 
skemmunni, ok ferr í burt, ok færir Óðni. Freyja 
vaknar um morgininn, ok sér, at opnar eru dyrnar 
enn ekki brotit, enn menit var í brottu et góða; hun 
þykkist vita, hver brögð í munu vera, gengr inn í 
höllina, þegar hun er klædd, fyrir Óðinn konung, ok 
talar um, at hann hafi illa látit gera, at stela frá 
henni góðgrip hennar, ok biðr hann fá sér aftr góð- 
grip sinn. Óðinn segir, at hun skal þat aldri fá, svá 
at eins hefir hun að þvi komizt: nema þú orkir því, 
at þeir konungar tveir, at tuttugu konungar þjóna 
hvárum, verði missáttir, ok berist með þeim álögum ok 
atkvæðum, at þeir skulu jafnskjótt upp standa ok 
berjast, sem þeir áðr falla, utan nokkurr maðr krist- 
mn verði svá röskr, ok honum fylgi svá mikil gifta 
síns lánardrottins, at hann þori at ganga í bardaga 
þeira, ok vega með vápnum þessa menn; þá et fyrsta 





102 SÖRLA ÞÁTTR. 





skal þeira þraut lyktast, hverjum höfðingja sem þat 
verðr lagit, at leysa þá svá ór ánauð ok erfiði sinna 
fárlegra framferða. Freyja játtaði því, ok tók við 
meninu. 


III. KAPÍTULI. 
Frá Sörla. 


Í þann tíma, er liðnir vóru frá falli Friðfróða fjórir 
vetr ok tuttugu, réð sá konungr Upplöndum í Noregi, 
at Erlingr hét. Hann átti sér drottningu ok tvá sonu; 
hét Sörli sterki enn ellri, enn Erlendr enn yngri; 
þeir vóru efnilegir menn; Sörli var þeira sterkari; þeir 
lögðu í hernað, þegar þeir höfðu aldr til. Þeir börð- 
ust við Sindra viking Sveigisson, Hákasonar sækon- 
ungs í Elfarskerjum, ok fell þar Sindri víkingr ok 
alt lið hans; í þeiri orrostu fell ok Erlendr Erlings- 
son. Eftir þat helt Sörli í et Eystra salt, ok herjaði 
þar, ok vann svá mörg stórvirki, at seint er öll at 
skrifa. 


IV. KAPÍTULI. 
Frá Hálfdani. 


Hifaan hefir konungr heitit; hann réð fyrir Dan- 
mörk; hann sat í stað (þeim), er Hróiskelda heitir; 
hann átti Hveðnu ena ellri; þeira synir vóru þeir 
Högni ok Hákon; þeir vóru afburðarmenn á vöxt ok 
afl, ok atgervi; þeir lögðu í hernað, þegar þeir 
vóru þroskaðir. Nú er þar til at taka, at Sörli er, 
at á einu hausti heldr hann til Danmerkr. Hálfdan 
konungr hafði þá ætlat í konungastefnu; hann var 
þá mjök hniginni efra aldr, ersjá saga gerðist; hann 
átti dreka svá góðan, at eigi fannst annarr slikr á 
norðrlöndum, sakir sterkleika ok als hagleiks; hann 


SÖRLA ÞÁTTR. 108 


flaut um strengi á höfninni, enn Hálfdan konungr var 
á landi, ok hafði látit heita fararmunngát sitt. Enn 
er Sörli sá drekann, rann í hjarta hans eigingirnd mikil, 
svá at hann vildi drekann eiga fyrir hvern mun ok 
einn, enda er þat ok flestra manna sögn, at eigi hafi betri 
gripr verit í skipi, enn í þessu, at fráteknum drekan- 
um Elliða ok Gnoð, ok Orminum langa, á norðrlönd- 
um. Hann talaði þá við menn sína, at þeir skyldu 
búast til bardaga: þviat vér skulum drepa Hálfdan 
konung enn eignast drekann. Máli hans svarar sá 
maðr, er Sævar hét; hann var stafnbúi hans ok stall- 
ari. Þat er eigi ráð, herra, segir hann, þvíat Hálfdan 
er höfðingi mikill ok frægr maðr; hann á ok sonu 
þá tvá, er ráðnir eru til hefnda, þviat þeir eru nú 
einir hverir frægastir menn. Þó at þeir sé goðunum 
fremri, sagði Sörli, þá skal ek einnveg berjast ok áðr. 
Búast þeir nú til bardaga. Kemr nú njósn Hálfdani 
konungi; bregðr hann við, ok ferr til skipa ok menn 
hans allir; búast þegar til bardaga; lögðu þat sumir 
menn til með Hálfdani, at honum væri óráð í að bery- 
ast, ok hann skyldi flýja sakir liðsmunar. Konungr 
sagði, at fyrr skyldi hverr falla um annan þveran 
enn hann skyldi flýja. Búast nú hvárirtveggju til 
orrostu, ok slær nú í enn harðasta bardaga ok 
lýkr með þvi, at Hálfdan konungr fellr ok alt 
lð hans; síðan tók Sörli drekann, ok alt þat, er á 
honum var fémætt. Síðan spurði Sörli, at Högni 
var kominn ór hernaði ok lá við Óðinsey; þangat 
heldr Sörli skipum sinum; ok þegar þeir finnast, sagði 
(hann) honum fall Hálfdanar föður sins, ok býðr hon- 
um sættir ok sjálfdæmi, ok þar með fóstbræðralag ; 
enn Högni neitaði því öllu. Siðan börðust þeir, sem 
segir Í Sörla stikka; gekk Hákon allvel fram, ok drap 


104 SÖRLA ÞÁTTR. 


Sævar, merkismann Sörla ok stafnbúa; eftir þat drap 
Sörli Hákon, enn Högni drap Erling konung, föður 
Sörla. Siðan börðust þeir Högni ok Sörli, ok fell 
Sörli fyrir Högna af mæði ok sárum, ok lét Högni 
siðan græða hann, ok svörðust þeir í fóstbræðralag, 
ok heldu þat vel meðan þeir lifðu báðir; enn Sörli 
lifði þeira skemr, ok fell í Áustr vegi fyrir víkingum, 
sem segir í Sörla stikka, ok hér segir: 

Fell enn forsnjalli 

fyrst inn víglysti 

ýgr í Austrvegi 

allr á helpalla, 

dauðr um dalreyðar 

dáðkunnr miskunnar, 

beit at brandmóti 

brynstingr víkingum 
Enn sem Högni frétti fall Sörla, herjaði hann í Austr- 
veg á sama sumri, ok hafði alstaðar sigr, ok varð þar 
konungr yfir, ok segja menn svá, at tuttugu konung- 
ar urðu skattgildir undir Högna konung, ok heldu af 
honum riki. Högni varð svá frægr af sínum stór- 
virkjum ok hernaði, at hans nafn var jafn vel kunnigt 
norðr við Finnabú sem útí Paris, ok alt þar í milli. 


V. KAPÍTULI. 

Er Göndu hiti Héðin. 
Hijarrandi hefir konungr heitit; hann réð fyrir Sork- 
landi; hann átti sér drotningu ok einn son, þann 
er Héðinn er nefndr; hann var snemma afreksmaðr 
at afli, vexti ok atgervi. Hann lagði í hernað á æsku- 
aldri, ok gerðist sækonungr, ok herjaði víða um Spanía 
ok Græcia, ok öll nálæg ríki, svá at hann skattgildi 
undir sik tuttugu konunga, svá at allir heldu af hon- 
um land ok lén. Héðinn sat á vetrum heima í Serk- 





SÖRLA ÞÁTTR. 105 


landi. Þat er sagt einhvern tima, at Héðinn fór á 
skóg með hirð sinni; hann varð staddr í rjóðri einn 
sinna manna; hann sá konu sitja á stóli Í rjóðrinu 
mikla vexti ok friða sjónum; hun kvaddi Héðin kurt- 
eislega; hann spurði hana at nafni; enn hun nefndist 
Göndul. Síðan talast þau við; spyrr hun hann af 
stórvirkjum sinnm: enn hann sagði henni alt af létta 
ok spurði hana, hvárt hun vissi nokkurn konung sér 
jafnan at hreysti ok harðræði, frægðum ok framkvæm- 
um. Hun kveðst þann vita, er ekki skyrti við hann, 
ok eigi þjónuðu siðr tuttugu konungar enn honum, ok 
kvað hann Högna heita, ok sitja norðr í Danmörk. 
Þat veit ek sagði Héðinn, at þat skulum vit reyna, 
hvárr okkarr fremri er. Mál mun þér, segir Göndul, 
til manna þinna; þeir munu leita þin; siðan skilja 
þau; ferr hann til manna sinna, enn hun sat þar eftir. 
Þegar at vordögum býr Héðinn ferð sina, hefir einn 
dreka ok á þrjú hundruð manna; hann heldr norðr í 
heima; hann siglir þat sumar ok þann vetr; at vár- 
dögum kom hann í Danmörk. 


VI. KAPÍTULI. 
Fundr Héðins ok Högna. 


Högni konungr sat þá heima; ok er hann spyrr, at 
ágætr konungr er þar við land kominn, býðr hann 
honum heim til ágætrar veizlu; Héðinn þektist þat. 
Ok er þeir sátu við drykk, spurði Högni, hvert eyr- 
endi Héðinn hefði, er hann fýstist svá langt norðr í 
heima. Héðinn sagði þat sitt eyrendi, at þeir reyndi 
með sér hug og hreysti, íþróttir og alla atgervi. Högni 
lézt þess búinn. Ok annan dag árla fóru þeir á sund 
ok í skotbakka; þeir frömdu ok burtreið ok vápnfimi; 
ok allar íþróttir, ok váru svá jafnir á alla atgervi, at 


106 SÖRLA ÞÁTTR. 


engi þóttist mega í milli sjá, hvárr fremn væri. Eftir 
þetta gert sverjast þeir í fóstbræðralag, ok skyldu alt 
eiga at helmingi. Héðinn var ungr ok ókvæntr, enn 
Högni var nokkuru ellri; hann átti Hervöru Hjörvarðs- 
dóttur, Heiðrekssonar úlfhams. Högni átti dóttur, 
er Hildr hét; hun var allra kvenna vænst ok vitr- 
ust; hann unni mikit dóttur sinni; ekki átti hann 
barna fleira. 


VII. KAPÍTULI. 
Dráp drotningar. 


Þat er sagt, at nokkuru siðar færi Högni í hernað, 
enn Héðinn sat eftir, ok skyldi geyma rikis. Þat var 
einn dag, at Héðinn fór á skóg at skemta sér; þá 
var blitt veðr; honum varð enn vikit í brott frá 
mönnum sinum; hann kom í eitt rjóðr; þar sá hann 
sitja konu á stóli þá sömu, er hann sá fyrr á Serk- 
landi, ok leizt honum, sem hun væri nú alt fegri enn 
fyrr. Hun kastaði enn orðum fyrr á hann, ok gerði 
sik bliða í máli; hun helt á einu horni, ok var lok 
yfir; konungi rann hugr til hennar. Hun bauð hon- 
um at drekka, enn konungr þyrstr, þviat honum var 
varmt orðit; tekr við ok drekkr; enn er hann hafði 
drukkit, brá honum mjök undarlega við, þviat hann 
mundi engan hlut þann, sem áðr hafði yfir gengit; 
hann settist þá niðr, ok töluðust þau við. Hun spurði, 
hvárt honum hefði nokkut svá reynzt, sem hun hafði 
sagt honum fyrr, um iþróttir Högna ok harðræði. 
Héðinn sagði þat satt vera: þviat hann skorti ekki 
við mik neina atgervi, er vit reyndum, 'og þvi höfum 
vit kallazt jafnir. Ekki eru þit þó jafnir, segir hun. 
Hvat finnr þú til þess? segir hann. Þat finn ek 
til, segir hun, at Högni á sér drotningu af stórum 





SÖRLA ÞÁTTR. 107 





ættum, enn þú átt þér enga konu. Hann svarar: 
Högni giftir mér þegar Hildi, dóttur sina, er ek vil 
biðja, ok er ek þá ekki verr kvæntr enn hann. Mink- 
ast þá metnaðr þinn, segir hun, ef þú biðr Högna 
mægða; hitt væri heldr til, ef þik skyrti hvárki hug 
né hreysti, sem þú lætr at sé, at nema Hildi í burtu, 
enn drepa drotningu með þvi móti, at taka hana, ok 
leggja hana niðr fyrir barðit á drekanum, ok lát hann 
sniða hana í sundr, þá er hann er fram settr. Svá 
var Héðinn fanginn í ilsku ok óminni af öli þvi, er 
hann hafði drukkit, at honum sýndist ekki annat ráð 
enn þetta, ok ekki mundi hann til, at þeir Högni 
væri fóstbræðr. Siðan skildu þau, ok fór Héðinn til 
manna sinna; þetta var at áliðnu sumri. Héðinn 
skipar þá mönnum sinúm at búa til drekann, þviat 
(hann) kveðst heim vilja til Serklands. Siðan gekk 
hann til skemmu, ok tók sinni hendi hvára drotn- 
ingu ok Hildi, ok gengr út með þær. Menn tóku 
klæði ok gripi Hildar. Þeir einir váru menn í rík- 
inu, at ekki þorðu at gera, sakir Héðins ok manna 
hans, þvíat hann var mjök ófrýnlegr. Hildr spurði 
Héðinn, hvat er hann ætlaði; enn hann sagði henni; 
hun bað hann eigi svá gera: þviat faðir minn mun 
gifta mik þér, ef þú vilt biðja min. Ei vil ek þat 
gera, segir Héðinn, at biðja þin. Ok þó at þat sé, 
segir hun, at þú vilir ekki annat, enn flytja mik í 
burt, þá munu þit faðir minn þó sættast, enn ef þú 
gerir svá illa ok ómannlega, at þú vinnir bana móð- 
ur minni, þá munu þit faðir minn aldri sættast, ok 
þesslega hafa mér draumar gengit, sem þit munið 
berjast, ok drepast niðr, ok þó muni þar annat þyngra 
á koma, ok mun mér þat mikill harmr, ef ek skal 
horfa upp á föður minn, at hann skuli standa undir 


108 SÖRLA ÞÁTTR. 


meingerðum ok miklum álögum, enn mér er þó engi 
gleði i, at sjá þik í illendum ok erfiðsmunum. Héð- 
inn kveðst aldri hirða, hvat er bak kæmi, ok sagðist 
gera mundu sem áðr. Eigi máttu nú at gera, segir 
Hildr, þviat þér er eigi sjálfrátt um. Siðan gekk 
Héðinn til strandar; var þá settr fram drekinn; skaut 
hann þá drotningu niðr fyri barðit; lét hun þar lif 
sitt; enn Héðinn gengr út á drekann. Ok er hann er 
albúinn, fýsir hann at ganga á land einn sinna manna, 
ok í þann sama skóg, sem fyrr hafði hann gengit; 
ok er hann kom fram í rjóðnit, sá hann þar Göndul 
sitja á stóli; þau kvöddust kunnlega. Héðinn sagði 
henni frá framferðum sinum; hun lét vel yfir. Hun 
hafði þar hornit þat, er hun fór fyrr með, ok bauð 
honum at drekka af. Hann tók við ok drakk; enn 
er hann hafði drukkit, seig at honum svefn, ok hall- 
aði hann sér í kné henni. Enn er hann var sofnaðr, 
fór hun undan höfði honum ok mælti: Nú vigi ek 
þik undir öll þau atkvæði ok skildaga, sem Óðinn 
fyrir mælti ok ykkr Högna báða, ok alt lið ykkart. 
Siðan vaknaði Héðinn, ok sá svipinn af Göndul, ok 
sýndist honum þá svört ok mikil; mundi nú alt, ok 
þótti mikit slys sitt; hugsar nú, at fara nokkut langt 
i burt, svá at hann mætti eigi daglega heyra brigzli 
sinna vándra framferða; ferr nú til skips, lætr skjótt 
ór landfestum, stendr byrr af landi, ok siglir svá í 
brott með Hildi. 


VIII. KAPÍTULI. 
Bardagi Héðins ok Högna. 
Ná kemr Högni heim; verðr nú viss ens sanna, at 
Héðinn hefir siglt í brott með Hildi ok drekann 
Hálfdanarnaut, enn drotning lá dauð eftir. Högni varð 





SÖRLA ÞÁTTR. 109 


við þetta mjök reiðr, ok bað menn við bregða þegar, 
ok sigla eftir Héðni; gera þeir nú ok svá, ok fá enn 
bezta byr; koma æ þar at kveldi á þær hafnir, sem 
Héðinn hafði burt siglt áðr um morgininn. Þat var 
einn dag, er Högni helt til hafnar, at þá vöru segl 
Héðins at sjá við hafi; þá halda þeir Högni þegar 
eftir. Þat er sannlega sagt, at þá fekk Héðinn and- 
viðri Í móti sér, enn Högna helzt enn sami byrr. 
Héðinn leggr þá upp at eyju þeim, er Há heitir, ok 
leggr þar í lægi. Bráðlega kemr Högni eftir; ok er 
þeir finnast, kveðr Héðinn hann bliðlega. Þat er þér 
at segja, fóstbróðir, segir Héðinn, at mik hefir hent 
svá mikit slys, at þat má engi bæta, nema þú: ek 
hefir hertekit dóttur þina ok dreka, enn veitt líflát 
drotningu þinni, ok þó eigi af eiginlegri ilsku minni, 
heldr af vándum spám ok illum álögum; vil ek nú, 
at þú skerir einn ok skapir okkar í milli; þat vil ek 
ok bjóða þér, at leggja bæði af Hildi ok drekann, 
menn alla ok fé, enn fara svá langt út í heima, at 
koma aldri til norðrlanda, né þér i augsýn meðan 
ek lifi. Högni svarar: Ek hefði gift þér Hildi, ef 
þú hefðir hennar beðit; nú þó ok, at þú hefðir her- 
tekit Hildi, þá mætti við þó sættast fyrir þat; enn nú, 
er þú hefir gert svá mikit óverkan, at þú hefir niðst 
á drotningu ok drepit hana, er engi ván á, at ek 
vili sáttum taka; skulu vér ok reyna þegar í stað, 
hvárir stærst kunna at höggva. Héðinn svarar: Hitt 
er ráð, ef þú vilt ekki annat enn berjast, at vit reyn- 
im tveir með okkr, þviat hér áttu við engan mann 
sakir nema við mik; dugir þat eigi, at ómaklegir 
menn gjaldi glæpa minna ok illgerða. Fylgdarmenn 
þeira svöruðu allir sem eins munni, at þeir skyldu 
fyrr falla hverr á fætr öðrum, heldr enn þeir næði 


110 SÖRLA ÞÁTTR. 


höggum við at skiftast. Enn er Héðinu sá, at Högni 
vildi ekki annat enn berjast, þá bað hann sina menn 
á land ganga: skal ek eigi lengr bila við Högna, né 
biðjast undan bardaga, ok dugi nú hverr eftir dreng- 
mensku. Ganga þeir nú á land ok berjast; er Högni 
allæfr, enn Héðinn bæði vápnfimr ok stórhöggr. Þat 
er með sannendum sagt, at svá mikil atkvæði ok ilska 
fylgdi þessum álögum, at þóat þeir klyfist í herðar 
niðr, þá stóðu þeir upp sem áðr ok börðust. Hildr 
sat Í einum lundi, ok sá upp á þenna leik. Þessi 
armæða ok ánauð gekk alla stund, frá þvi, er þeir 
tóku til at berjast, ok framan til þess, er Óláfr Tryggva- 
son varð konungr at Noregi. Segja menn, at þat 
væri fjórtán tigir ára ok þrjú ár, áðr enn þessum 
ágæta manni, Óláfi konungi, yrði þat lagit, at hans 
hirðmaðr leysti þá frá þessu aumlega áfelli ok skað- 
legum skapraunum. 


IX. KAPÍTULI. 
Ívarr háði Héðningavíg. 


Á fyrsta ári ríkis Óláfs konungs er sagt, at hann 
kæmi við eyna Há, ok legði þar í lægi eitt kveld. 
Sá var þar vani við fyrr sagða ey, at þar hurfu hverja 
nátt varðmenn, svá at engi vissi, hvat af varð. Ívarr 
ljómi átti vörð að halda þessa nátt. Enn er allir 
menn vóru sofnaðir á skipum, tók Ívarr sverðit, er 
átt hafði Járnskjöldr, enn Þorsteinn son hans hafði 
gefit honum, ok öll herklæði sin, ok gekk upp á eyna; 
enn er hann er upp kominn á eyna, sá hann mann 
ganga í mót sér; sá var mikill vexti ok allr blóðigr 
með miklum álag ú svip. Ívarr spurði þenna mann 
at nafni. Hann kveðst Héðinn heita, ok vera Hjarr- 
andason, kynjaðr utan ór Serklandi: er þér þat satt 


SÖRLA ÞÁTTR. 111 


at segja, at þóat hér hafi horfit vökumenn, at þat er 
mér at kenna ok okkr Högna Hálfdanarsyni, þviat 
vit erum orðnir fyrir svá miklum atkvæðum ok ánauð- 
um ok okkrir menn, at vér berjumst bæði nætr ok 
daga, ok hefir þessu gengit marga mannsaldra, enn 
Hildr Högnadóttir sitr ok sér upp á, enn Óðinn hefir 
þetta lagit á oss, ok ekki annat til undanlausnar, enn 
nokkurr kristinn maðr berist við oss, þá skal sá eigi 
upp standa, er hann drepr, ok þá er hverr sá leystr 
frá sinni ánauð. Nú vilda ek biðja þik, at þú færir 
til bardaga með oss, þvíat ek veit, at þú ert vel 
kristinn, svá ok at konungr sá, er þú þjónar, er mik- 
illar hamingju; segir mér ok svá hugr um, at vér 
munim af honum ok hans mönnum nokkut gott hljóta. 
Ívarr játtar at fara með honum. Héðinn varð glaðr 
við þat, ok mælti: Þess skaltu varast ok ganga eigi 
framan at Högna, ok þess annars, at drepa mik eigi 
fyrr enn Högna, sakar þess, at þat er einkis mensks 
manns, at ganga framan at Högna, eðr drepa hann, 
ef ek er áðr dauðr, þviat hann hefir ægishjálm í aug- 
um, ok hlifir engu vætta, ok þvi er þat eina til, at 
ek gangi at honum framan, ok berjumst ek við hann, 
enn þú gangir at baki honum, ok veitir honum bana- 
tilræði, þviat þér man litit fyri verða, at bana mér, 
þó at ek lifi vár allra lengst. Siðan ganga þeir til 
bardaga, ok sér Ívarr, at þetta er alt satt, sem Héð- 
inn hafði sagt honum; gengr hann at baki Högna, 
ok höggr í höfuð honum, ok klýfr hann í herðar 
niðr; fellr Högni þá dauðr, ok stóð aldri upp siðan. 
Siðan drap hann þar þá menn alla, er at bardaganum 
vóru, enn siðast Héðinn, ok varð honum litit fyrir 
þvi. Síðan gekk hann til skipa, ok var þá lýst af 
degi; hann fór til konungs, ok sagði honum. Kon- 


112 SÖRLA ÞÁTTR. 


ungr lét vel yfir verki hans, ok sagði honum giftu- 
lega tekizt hafa. Eftir um daginn gengu þeir á land, 
ok þar til, sem bardaginn hafði verit, ok sá þar eng- 
an stað þeira tiðenda, er þar höfðu vorðit, enn blóð 
sást á sverði Ívars til merkja, ok aldri hurfu þar varð- 
haldsmenn síðan. Konungr fór heim eftir þetta í 
ríki sitt. 


SÖGUBROT 
AF 
FORNKONUNGUM. 


SR — 








Sögubrot af nokkurum fornkonungum í Dan 
ok Svía veldi. 


a 


„ee, neita. Konungr svarar: Sé ek, at þetta má 
þarf at litt sé á loft borit, at menn biði þin, þvi: 
þat var siðr fyrri konunga dættra, láta koma þrjá biðl 
eða fleiri, enn taka eigi enn fyrsta, ok eru konung: 
feir vel mentir, enn Helgi. Auðrsvarar: Þvi skift 
litlu, hvárt þú spyrr mik at þessu eða eigi, þviat e 
et, at áðr muntu fastráðit hafa, at öðru viss mu 
Íra enn at minum vilja, ok eigi líklegt, at þú mund 
nér svá góðs gjaforðs unna, ok annat muntu mér ætl: 
Konungr stóð upp ok svarar: Rétt getr þú þra 
Aldri skaltu fá Helga konung, ok þvi siðr sem þ 
gimist meir; hittir nú Helga konung, ok segir hor 
um, at hann hafi rætt þetta mál fyrir dóttur sinn 
ok kveðst þat hugatsamlega gert hafa; lézt þvi ómerk 
legar virðast hennar svör, sem þau ræddust lengr vir 
kvað engan konungsson þann, er henni þætti se 
tikosta; miklu er ofsi hennar meiri; enn þ 
læt hann enn tala mundu mált fyrir hans hönd 
enn at svá búnu tjár ekki. Helgi ferr heim, < 
spyrr þetta Hrærekr bróðir hans; ok með þvi 

hann sat heima í ríkinu, eggja vinir Hræreks han 
át kvænast; honum felst þat vel í skap, ok ræddi 
a, bann mundi bíðja dóttur Ívars konungs, er þá v 

8* 


Sögubrot af nokkurum fornkonungum í Dana 
ok Svía veldi. 


„ neita. Konungr svarar: Sé ek, at þetta mál 
þarf at litt sé á loft borit, at menn biði þin, þviat 
þat var siðr fyrri konunga dættra, láta koma þrjá biðla 
eða fleiri, enn taka eigi enn fyrsta, ok eru konungar 
fleiri vel mentir, enn Helgi. Auðrsvarar: Þvi skiftir 
litlu, hvárt þú spyrr mik at þessu eða eigi, þviat ek 
veit, at áðr muntu fastráðit hafa, at öðru viss mun 
fara enn at minum vilja, ok eigi líklegt, at þú mundir 
mér svá góðs gjaforðs unna, ok annat muntu mér ætla. 
Konungr stóð upp ok svarar: Rétt getr þú þra; 
Áldri skaltu fá Helga konung, ok þvi siðr sem þú 
girnist meir; hittir nú Helga konung, ok segir hon- 
um, at hann hafi rætt þetta mál fyrir dóttur sinni, 
ok kveðst þat hugatsamlega gert hafa ; lézt þvi ómerki- 
legar virðast hennar svör, sem þau ræddust lengr við; 


kvað engan konungsson þann, er henni þætti sér 


fullkosta; miklu er ofsi hennar meiri; enn þó 
lézt hann enn tala mundu málit fyrir hans hönd: 
enn at svá búnu tjár ekki. Helgi ferr heim, ok 
spyrr þetta  Hrærekr bróðir hans; ok með þvi at 
hann sat heima í ríkinu, eggja vinir Hræreks hann 
at kvænast; honum felst þat vel í skap, ok ræddu, 
at hann mundi biðja dóttur Ívars konungs, er þá var 
RR 


 ——m # Á. ææ 


116 SÖGDBROT AF 


ágætastr konungr; hann lét eigi vænt, at hann mundi 
þann kost fá, er bróðir hans fekk eigi, er miklu var 
framar í hvern stað; þeir kváðu hann eigi mundu fá 
hávan kost, ef hann bæði eigi, enn sögðu honum enga 
svivirðing, þótt honum væri synjat konunnar. Þá 
berr hann upp fyrir bróður sinn málit, okspyrr hann 
ráða um; enn hann kvað vera mikit happaráð, ef hann 
fengi, kveðst ok eigi vita, hverr fengi, enn kvað vænt 
til gæfu, þeim er hlyti. Nú biðr Hrærekr, at Helgi 
muni fara at biðja honum konu; enn hann lézt fara 
munu; enn meiri ván at ekki muni tjóa sem fyrr. 
Helgi ferr til Sviþjóðar á fund Ívars konungs, ok er 
honum þar vel fagnat sem fyrr; hann hafði þar 
skamma stund verit, áðr hann berr upp málit, ok biðr 
Unnar nú fyrir hönd bróður sins. Konungr svarar 
þunglega, ok lét þess óvitrlega leitat, kvað þess enga 
ván: ok þat undra ek, at þú ferr með því máli, ef 
henni sýndist eigi með yðr at ganga, eða hvi mun 
hun þann vilja, er miklu er óframar. Helgi lét hann 
1 engan stað minna verðan enn sik, enn fyrir þá sök 
eigi Jafnfrægan, at hann var heima jamnan í rikinu, 
ok því frá honum minni sögur, ok biðr hann þetta 
mál bera fyrir Unni. Konungr lézt þess ófúss, ok 
kveðst vætta af henni illra svara sem fyrr. Annan 
dag eftir kallar hann til sin dóttur sina, ok heimtir 
hana á einmæli, ok segir þar kominn Helga konung, 
ok biðr hennar til handa bróður sinum; ok vill hann 
vita svör af yðr þessa máls. Hun svarar, kvað nú 
eigi vera skyldu sem fyrr, at hun gerði svá óveglega 
för Helga, at hun tæki svá vel þessu máli, at hun 
væri Hræreki gift. Konungr svarar: Ómerkileg virð- 
ast mer þin svör, ok eigi veit ek, hvar þú ætlar til 
um gjaforðit, er þú synjast hverjum konungi, er þin 


FORNKONUNGUM. 117 


biðr, ætla ek at þú verðir oss skjótt ofstýri, ef þú vilt 
ekki hafa vár ráð. Hun svarar: Því mun engu skifta 
enn sem fyrr, at tala við mik um málit, at þú munt 
áðr fastráðit hafa, hvert gjaforð ek skal hafa, ok mun 
því engu máli skifta, hvárt ek em Hræreki gefin, eða 
öðrum manni, at ilt eitt gjaforð mun ek hljóta þér 
undan hendi. Konungrinn gengr á brott, ok hittust 
þeir Helgi. Hann spyrr, hvert örendi hans má þang- 
at vera. Konungr svarar, at mikit hefir honum í 
brugðizt: ferr þat orð á, dóttir min sé kvenna vitrust, 
enn ef hun væri et mesta fól, mundi hun eigi annan 
veg um þetta kjósa, at neita þér þvilikum konungi, 
enn mér virðist miklu heldr Hræreki; þykki mér þat 
ok vænast, at hun hafi þat, er hun beiðist; ok luku 
þeir svá þessu máli, at hann heitr Hræreki dóttur 
sinni, ok var hun nú búin til ferðar með Helga; fara 
þau nú sina leið, ok er þau kómu ór Svíaveldi, tala 
þau þetta mál sín í milli hvé farit hefði, ok hvat 
Ívarr konungr hefir rætt fyrir hváru þeira; koma nú 
heim í ríkit á Selund; verðr Hrærekr varr við, lætr 
senda í móti þeim reiðskjóta ok mikit lið, lætr búa 
veizlu, ok at þeiri veizlu fær hann Unnar. Helgi 
dvelst heima á Selund þann vetr; ok at sumri fór 
hann í hernað, sem vandi hans var til. Hrærekr átti 
son við konu sinni, ok hét Haraldr; þat mark var á 
honum: at-tennr í öndverðu höfði, ok vóru miklar ok 
gulls litr á; hann var mikill ok friðr sinum; ok er 
hann var þrévetr, var hann svá mikill, sem tíu vetra 
gamlir sveinar. 


II. KAPÍTULI. 
Dráp Helga ens hvassa. 


Þat var eitt sumar, at Ívarr konungr kom með her 


118 SÖGUBROT AF 


—————————..r 


sinn austan af Sviþjóð til Reiðgotalands; hann lagði 
öllu liðinu við Selund; hann gerði orð Hræreki, ínági 
sinum, at hann kæmi til hans. Konungr segir Unni 
konu sinni. Hun spyrr, hvárt hann ætlaði at fara á 
fund mágs sins at bjóða honum til veizlu upp á land. 
Ok um kveldit, er Hrærekr konungr gekk at sofa, 
hafði Auðr búa látit nýja rekkju, ok þar með öll klæðin 
í, ok var sett á mitt gólf, ok bað hun konung þar í 
sofa, ok hugsa, hvat hann dreymdi: ok "seg mér at 
morgni, enn hun fekk sér aðra sæing. Ok um morgin- 
inn kemr þar Auðr, ok spyrr eftir draumum hans. 
Mik dreymdi, segir hann, at ek væra staddr nær skógi 
nokkurum, ok hjá völlr sléttr og fagr, ok þar sá ek 
einn hjört standa á vellinum; þá rann ór skóginum 
einn hlébarðr, ok þótti mér fax hans sem gull, ok 
hjörtrinn stakk hornunum undir bóg dýrinu, enn þat 

fell dautt niðr; þar næst sá ek, hvar flaug flugdreki 
mikill, ok kom þar, sem hjörtrinn var, ok greip þegar 
í klær sér, ok sleit allan í sundr; þá sá ek bjarndýr 
eitt, ok fylgdi húnn ungr, ok vildi drekinn taka hann, 
enn beran varði, ok vaknaða ek þá. Hun mælti: Þetta 
er mikill draumr, ok varast þú Ívar konung föður 
minn, at hann véli þik, er þú hittir hann, þviat þar 
hefir þú sét konunga fylgur, ok munu þeir eigast 
við orrostur, ok væri betr, at eigi ættir þú þann hjört- 
inn, er þér sýndist, enn til þess þætti mér þú lik- 
legastr. Þann sama dag fór hann með marga menn 
á fund Ívars konungs, ok gekk á konungs skipit, ok 
fyrir lyftingina, ok heilsaði Ívari konungi, enn hann 
svaraði engu, ok lét sem hann sæi hann eigi. Þá 
segir Hrærekr, at hann hefir látit búa veizlu í móti 
honum, ok vildi honum til sin bjóða. Konungr svaraði : 
kvaðst hafa illa gift dóttur sina, ok kvað eigi vera 


FORNKONUNGUM. 119 


undr fyrir þá sök, þótt hun hefði illa við hann búit. 
Hann svarar: kveðst vel við una, kveðst ok ætla, at 
hun yndi eigi illa við sitt gjaforð. Þá svarar kon- 
ungr reiðulega, segir, at hann vissi ógerla, hversu 
þau bjuggu við hann Helgi ok Áuðr, kvað þat í hvers 
manns munni, at Haraldr væri son Helga konungs, 
ok hans mynd væri á þeim sveini, ok lézt til þess kom- 
inn, at láta hann vita þessi svik, ok kveðst honum 
sýnast, at eigi ætti þeir hana báðir; ok heldr vil ek, 
at þú gefir hana bróður þínum, enn þannig fari lengr 
fram, at þú þorir eigi at hefna. Hrærekr lézt þat 
ekki heyrt hafa, enn fyrir hvatvetna fram vill hann 
eigi láta konu sína, ok bað Ívar konung ráð til leggja; 
enn hann kveðst ekki kunna öðru viss til leggja, enn 
hann dræpi Helga; lét ok aldri fyrr mundu verða 
með þeim vel; eða hinn ella, at hann léti konuna 
fyrir Helga; kvað óhæft svá búit. Hrærekr kvaðst 
aldri mundu konuna láta, ok heldr hefna; riðr á 
brott við sína menn; enn konungr fór suðr til Reið- 
gotalands. Um haustit, er Helgi kom heim, var Hræ- 
rekr svá ókátr, at engi maðr fekk orð af honum; enn 
Auðr lét búa veizlu ríkulega í móti honum, ok at 
þeiri veizlu vóru margs konar leikar, ok þótti Helga 
mikit mein, er bróðir hans var svá ókátr, ok bað hann 
fara í leik með sér; enn hann kveðst ekki leika mundu 
at svá búnu; hann bað hann vera kátan; ok tökum 
hesta okkra, ok ríðum í turmiment, sem vit erum 
vanir. Hrærekr spratt upp, gekk til sinna manna 
þegjandi, tekr vápn sin, hjálm ok brynju, ok sverð ok 
spjót, ríðr út; aðrir menn riðu með burtstengr. Helgi 
bróðir hans kemr móti honum með burtstöng. Hræ- 
rekr leggr undir hönd honum með spjóti ok í gegn- 
um hann, ok fell hann dauðr af hestinum. Nú riðu 


120 SÖGUBROT AF 


til allir þeir, sem hjá vóru, okspurðu, hvi hann hefir 
þetta et illa verk gert; hann lét ærnar sakir til; kveðst 
at sönnu spurt hafa, at hann hefir glapið konu hans; 
allir duldu þess, ok kváðu vera mikla lygi. Ok er 
Auðr spyrr þetta, lézt hun vita, at þat vóru ráð föður 
hennar: ok er enn eigi alt fram komit, þat er hann 
hyggr; kvað þat mundu sýnast brátt; hun tók son 
sinn Harald, ok reið brott við marga menn; enn Hræ- 
rekr fór at veizlum, sem vandi var til. Ok Ltlu siðar 
kom sunnan Ívarr konungr; ok er Hrærekr spyrr þat, 
reið hann á fund hans. Ok er Ívarr konungr spyrr, 
at Helgi var drepinn, segir hann þetta vera niðings- 
verk mikit, ok biðr vápnast lið sitt skjótt, ok hefna 
vinar sins Helga, ok spyrr, at Hrærekr ætlar á fund 
hans, ok byr lið sitt til atgöngu; fara á land upp, ok 
í skóg þann, er var á leið þeiri, er ván var, at Hræ- 
rekr mundi ofan riða, ok hann kom ofan til sjóvar; 
ok gekk Ívarr konungr sjálfr á land með því liði, er 
eftir var hjá skipum, ok lét setja upp merki sitt ok 
gekk í móti Hræreki. Ok er heyrðu lúðr Ívars 
konungs, er í skóginum vóru, runnu þeir ór skógin- 
um eftir þeim Hræreki ok hans liði; ok er þeir fund- 
ust, börðust þeir; fell þar Hrærekr ok alt lð hans. 
Ok þá beiddist Ívarr konungr, at þat ríki væri hon- 
um gefit til forráða, ok allir þeir, sem næstir vóru, 
gengu undir hann. Litlu siðar kom af landi ofan 
Auðr en djúpauðga, dóttir hans, með her allan þann, 
sem hun fekk. Ok með því, at Ívarr konungr hafði 
ekki svá mikinn her, at hann mætti berjast við lands- 
herinn at sinni, þá fór hann brott ok til Sviþjóðar. 
Þann sama vetr samnar AÁuðr til sin öllu gulli ok 
dýrgripum, er hún mátti fá í því riki, er átt hafði 
Hrærekr konungr, og sendi til Eygotalands; ok þegar 


FORNKONUNGUN. 121 





várar, býr hun ferð sina, ok hefir með sér Harald son 
sinn, ok margt stórmenni fór með henni ór landi, ok 
hefir með sér alt þat fé, sem hun mátti með komast; 
fór fyrst til Eygotalands, ok síðan austr í Garðaríki. 
Þar réð fyrir sá konungr, er Raðbarðr hét; hann tók 
vel við henni ok liði hennar, ok bauð henni með sér 
at vera ok öllu lHði hennar, ok hafa gott yfirlæti í 
sínu landi; þetta þiggr hun. Ívarr konungr lagði 
undir sik ríki þat alt, er átt höfðu þeir bræðr. Enn 
RBaðbarðr konungr biðr Auðar, ok með þvi, at hun 
var landflótta af Selundi með son sinn, þykkir henni 
þurfa nokkurt traust, þat er syni hennar væri til 
hjálpar, er hann yxi upp; ok með þvi, at Raðbarðr 
var rikr koungr, þá var hun gift honum með ráði 
Haralds, enn at var ekki spurðr Ívarr konungr. 


II. KAPÍTULI. 
Líflát Ívars konungs. 


Ok er Ívarr konungr spyrr þessi tíðendi, at Auðr 
var gift, þykkir honum Raðbarðr konungr firna djarfr, 
er hann fekk hennar án hans leyfi, samnar her mikl- 
um um öll sín ríki, Sviþjóð ok Danmörk, ok samnar 
svá miklum her, at engi kunni telja, hvé mörg skip 
hann hafði; hann stefnir her þeim í Austrriki á hendr 
Raðbarði konungi; kveðst eyða skulu ok brenna alt 
hans ríki. Ívarr konungr var þá gamall mjök; ok er 
hann kom liðinu austr í Karjálabotna, ok ætla upp 
at ganga af skipum með herinum, þar tók til riki 
Raðbarðar konungs. Þat var eina nótt, er konungr 
svaf á dreka sinum Í lyftingu, at honum þótti sem 
dreki mikill flygi utan af hafinu, ok þótti litr hans 
sem gull eitt, ok sindra af honum upp á himininn, 
sem síur flygi ór afli, ok lýsir á öll lönd en næstu 


122 SÖGUBROT AF 





af honum; ok þar eftir fljúga allir fuglar þeir, sem 
honum þóttu vera á norðrlöndum; ok þá sá hann í 
annan stað, at dregr upp ský mikit af landnorðri, ok 
sér, at þar fylgir svá mikit regn ok hvassviðri, at 
honum þótti, sem allir skógar ok alt land fyti í 
vatni þvi, sem ofan rigndi; þar fylgdu reiðar ok 
eldingar. Ok er sá enn mikli dreki fló af sænum á 
landit, þá kom móti honum regnit ok illviðrit, ok svá 
mikit myrkr, at því næst sá hann eigi drekann né 
fuglana, enn heyrði þó gný mikinn af reiðunum ok af 
illviðrinu, ok gekk alt svá suðr ok vestr um landit, 
ok svá viða sem hans riki var; ok þá þóttist hann 
sjá þar til, sem skipin vóru, at öll voru orðin at 
hvölum einum, ok renna út í haf, ok síðan vaknar 
hann; ok hann lét kalla til sín Hörð fóstra sinn, ok 
segir honum drauminn, ok bað hann ráða. Hörðr 
kveðst vera svá gamlaðr, at hann kvaðst ekki kunna 
at skynja drauma; hann stóð í bjargi fyrir ofan 
bryggjusporð; enn konungr lá í lyftingu ok sprettir 
langskarir, er þeir ræddust við. Konunginum var 
óskaplétt, ok mælti: Gakk á skip, Hörðr, ok ráð 
draum minn. Hörðr segist eigi munu út ganga; ok 
þarf eigi at ráða draum þinn; sjálfr máttu vita, hvat 
hann er, ok meiri ván, at skamt liði heðan, áðr skip- 
ast munu riki í Sviþjóð ok Danmörk, ok er nú kom- 
inn á þik helgráðr, er þú hygst öll ríki munu undir 
þik leggja, enn þú veizt eigi, at hitt mun fram koma, 
at þú munt vera dauðr, enn óvinir þinir munu fá 
rikit. Konungr mælti: Gakk hingat, ok seg illspár 
þinar. Hörðr mælti: Hér mun ek standa, ok heðan 
segja. Konungr mælti: Hverr var Hálfdan snjalli 
með Ásum? Hörðr svarar: Hann var Baldr með Ásum, 
er öll regin grétu, ok þér ólikr. Vel segir þú, kvað 


FORNKONUNGUM. 128 


konungr; gakk hingat, ok seg tiðendi. Hörðr svarar: 
Hér mun ek standa ok heðan segja. Konungr spyrr: 
Hver var Hrærekr með Ásum? (Hörðr svarar:) Hann 
var Hænir, er hræddastr var Ása, ok þó þér illr. 
Hverr var Helgi enn hvassi með Ásum? segir kon- 
ungt. Hörðr svarar: hann var Hermóðr, er bazt var 
hugaðr, ok þér óþarfr. Konungr mælti: Hverr var 
Guðröðr með Ásum? Hörðr svarar: Heimdallr var 
hann, er heimskastr var allra Ása, ok þó þér illr. 
Konungr mælti: Hverr em ek með Ásum? Hörðr 
svarar: Muntu vera ormr sá, sem verstr er til, er 
heitir Miðgarðsormr. Konungr svarar, reiðr mjök: 
Ef þú segir mér feigð mina, þá segi ek þér, at þú 
munt eigi lengr lifa, þvíat ek kenni þik, hvar þú 
stendr, þrúðna þursinn. Þá far þú nú nær Miðgarðs- 
orminum, ok reynum með okkr. Þá hljóp konungr 
ór lyftinginni, ok var hann svá reiðr, at hann hljóp 
út um skarirnar. Enn Hörðr steyptist ór bjarginu 
ok á sæinn út, ok þeir menn, er vörð heldu á kon- 
ungs skipinu sá þat síðast til konungs ok Harðar, 
at hvárgi kom upp síðan. Ok eftir þessi tiðendi er 
blásit liðinu til landgöngu, ok eiga þing. Þessi tið- 
endi spyrjast nú um allan herinn, at konungr er 
dauðr; ok þá er ráðs leitat, hvé með þessum mikla 
her skal fara. Þat sýndist þeim, þar sem Ívarr kon- 
ungr var dauðr, enn áttu engar sakir við Raðbarð 
konung, at hverr færi heim sem skjótast at góðum 
byr; þat var ráðs tekit, rofinn leiðangrinn; siglir 
hverr til sins lands. Ok er þetta spyrr Raðbarðr 
konungr, setr hann Harald stjúpson sinn yfir sunnan 
herinn; ferr þá Haraldr með lðinu á Selund, ok var 
hann þar til konungs tekinn; því næst fór hann á 
Skáni til þess ríkis, er átt höfðu móðurfrændr hans, 


124 SÖGUBROT AF 





ok var þar tekit við honum sel; ok efldist þaðan 
mjök at liði. Þá fór hann upp á Sviþjóð, ok leggr 
undir sik alt Svíaveldi ok Jótland, er átt hafði Ívarr 
móðurfaðir hans; hóf þá upp marga fylkiskonunga, 
er áðr vóru teknir af ríki fyrir Ívari konungi. Har- 
aldr konungr hefir starfsamt riki öndverða daga sína, 
fyrir þá sök, at hann er ungr maðr; þótti mönnum 
sem dælla mundi at leita eftir föðurleifðum sínum, 
er áðr vóru teknir af ríki fyrir Ívari konungi eða 
Ingjaldi konungi. 


IV. KAPÍTULI. 
Frá Haraldi hilditönn ok ríki hans. 


Haraldar var þá fimtán vetra, er hann var til ríkis 
tekinn; ok með þvi at vinir hans vissu, at hann mundi 
eiga mjök herskátt at verja rikit, er hann var ungr 
at aldri, þá var þat ráð gert, at aflat var at seið mikl- 
um, ok var seitt at Haraldi konungi, at hann skyldi 
eigi bita járn, ok svá var siðan, at hann hafði aldregi 
hlif í orrostu, ok festi þó eigi vápn á honum. Hann 
gerðist brátt hermaðr mikill, ok átti svá margar orrostur, 
at engi maðr var sá í ætt hans, at þvilikan herskap 
hafi haft með riki sem hann, ok þvi var hann kallaðr 
Haraldr hilditönn. Hann eignaðist með orrostum ok 
hernaði öll þau ríki, er átt hafði Ívarr konungr, ok 
þvi meira, at engi konungr var sá í Danmörk eða 
Sviþjóð, at eigi gyldi honum skatt, ok allir gerðust 
hans menn. Hann lagði undir sik þann hlut Eng- 
lands, er átt (hafði) Hálfdan snjalli ok siðan Ívarr 
konungr. Hann setti konunga ok jarla, ok lét sér 
skatta gjalda; hann setti Hjörmund konung, son Her- 
varðar ylfings yfir Eystra-Gautland, er átt hafði faðir 
hans ok Granmarr konungr. 


FORNKONUNGUM. 125 


—————— = —— r-7-——————.....2.....,——————,—,— 





V. KAPÍTULI. 
Um kapp Hildar ennar ríku. 


Oki þann tima, er Haraldr konungr hilditönn settist 
i ríkin, Sviþjóð ok Danmörk, var sá konungr í Reið- 
gotalandi, er hét Hildibrandr, ok var rikr konungr 
(ok) hermaðr mikill; ok er hann tók at eldast, settist 
hann at löndum; hann átti tvau börn; son hans hét 
Hildir, enn Hildr dóttir; hun var allra meyja friðust. 
ok skapstór mjök. Ok er konungr var mjök gamall, 
tók hann banasótt; ok er sóttin tók at honum at líða, 
heimtir hann son sinn til sin, ok réð honum mörg 
heilræði, ok segir, at þat var et fyrsta, at hann gifti 
systur sína langt í brott; ok þat með, at hann miðl- 
aði henni engan hlut af jörðum í landi sinu; ok þat 
et þriðja, at hann fengi (henni) enga þjónunarmenn, 
at hun mætti með valdi halda sik ok menn sina; mun 
nú skilja várar samvistur; halt ok sömum vinum, 
sem ek hefi haft, er þú ert ungr maðr, ok þarft for- 
sjá at skipa rikit. Konungr andaðist; enn landsmenn 
stefna fjölmennt þing at landslögum; ok (á) þinginu 
setja þeir Hildi konungs son í hásæti, ok gefa honum 
konungs nafn; sverja þeir honum hliðni, enn hann 
þeim landslög. Ok eftir þat gerir hann veizlu mikla, 
ok erfi eftir föður sinn, ok fagnaðaröl vinum sinum, 
gefr nafnbætr öllum vinum sinum ok rikismönnum, 
sem fyrr höfðu haft með gamla konungi. Ok er skipat 
var rikit með þessum hætti, gengr Hildr konungsdóttir 
fyrir bróður sinn, lýtr honum, ok kveðr hann bliðum 
orðum ok fögrum, talar ok. Ár 


126 SÖGUBROT AF 


VI. KAPÍTULI. 
Frá Haralli ok Hringi konungi. 


„. . . má í hernað. Ok á einu hausti sótti hann 
á fund Haralds konungs, föðurbróður sins, ok fekk 
þar góðar viðtökur, ok var þar um hrið í góðu yfirlæti. 
Ok fyrir því, at Haraldr konungr tók mjök at eldast, 
setti hann Hring frænda sinn yfir her sinn, at hegna 
lönd sín, ok dvaldist Hringr með Haraldi langar stund- 
ir. Ok er elli tók mjök at siga á hendr konungi, þá 
setti hann Hring frænda sinn konung yfir Uppsölum, 
ok gaf honum til forráða Svíþjóð alla ok Gautland 
vestra, enn hann sjálfr hefir yfirsókn um alla Dan- 
mörk ok Eystra-Gautland. Hringr konungr fekk Álf- 
hildar, dóttur Álfs konungs, er land átti milli elfa 
tveggja, Gautelfar ok Raumelfar; þat vóru ok þá 
kallaðir Álfheimar; þat vóru marklönd mikil. Hringr 
átti einn son við konu sinni; sá hét Ragnarr. Haraldr 
konungr átti tvá sonu við konu sinni, var annarr Hræ- 
rekr slöngvandbaugi, enn annarr Þrándr gamli. 


VI. KAPÍTULI. 
Frá Haraldi hildatönn. 


(k er Haraldr konungr hilditönn var orðinn svá 
gamall, at hann hafði hálft annat hundrað vetra, þá 
lá hann í rekkju, ok mátti eigi ganga, ok var þat 
viða um riki hans, er á gengu vikingar með hernað; 
ok þá þótti vinum hans illa fara ríkin, er eyðast tók 
landsstjórnin, þótti ok mörgum hann fullgamall, ok 
nokkurir rikismenn gerðu ráð, er konungr tók ker- 
laug, at þeir lögðu yfir ofan viðu ok báru á grjót, 
ok vildu kæfa hann í lauginni. Ok er hann vissi, at 
þeir vildu tapa honum, bað hann þá láta sik í brott 


FORNKONUMGUM. 127 


ór lauginni: veit ek, at yðr þykkir ek of gamall. 
þat er ok satt, enn vel mætta ek verða skapdauði; 
eigi vil ek þenna dauðann, at deyja í lauginni, vil ek 
deyja miklu konunglegar; þá kómu til vinir hans ok 
tóku hann í brott. Ok litlu síðar gerði hann menn 
upp á Svíþjóð til Hrings konungs, frænda sins, með 
þeim orðsendingum, at hann skyldi samna her um alt 
þat riki, sem hann varðveitti, ok koma í móti honum 
at landamæri ok berjast við hann, ok lét segja hon- 
um allan atburð, er til hafði komit, at Dönum þótti 
hann til gamall. Ok eftir þetta samnar Hringr kon- 
ungr liði um alt Svíaveldi ok Vestra-Gautland, ok 
mikit lð hafði hann af Noregi; ok er svá sagt, at 
þá er Sviar ok Norðmenn fóru út með leiðangrinn 
um Stokksund, at þá var hálfr þriði tugr hundraða 
skipa. Enn Hringr konungr reið með hirð sína ok 
Vestr-Gautum et efra um Eyrarsund, ok sótti svá vestr 
landveg til skógarins Kolmerkr, er skilr Sviþjóð ok 
Eystra-Gautland. Ok þá er Hringr konungr kom af 
skóginum vestr þar, sem heitir Brávik, þá kom þar í 
mót skipaherr hans, ok setti Hringr konungr þar her- 
búðir sinar á Brávelli undir skóginum, milli ok vikr- 
innar. Haraldr konungr dregr nú saman her um alt 
Danaveldi, ok mikill herr kom ór Austrriki ok alt 
ór Kænagarði, ok af Saxlandi. Ok þá er herr hans 
var saman kominn á Selund, þar sem Koægja heitir, 
ok yfir til Skáneyrar af Landeyri, máttu menn ganga 
þar yfir at skipum einum, ok allr sær þótti þakiðr 
af skipaher hans. Þá sendir hann þann mann, er 
Herleifr hét, ok með þeim Saxa her, á fund Hrings 
konungs, ok láta hasla honum völl, ok taka þeim 
orrustustað, ok segja í sundr griðum ok friði. Har- 


í á . 


aldr konungr fór með herinn á sjau dögum, áðr hann 


128 SÖGDBROT AF 








kom austr í Brávík; ok þá bjuggust hvárirtveggju 
til orrostu ok fylktu liði sinu. 


VII. KAPÍTULI. 
Kappatal þeira. 
Svá er sagt, at í her Haralds konungs var höfðingi 
sá, er Bruni hét; hann var allra þeira manna vitrastr, 
er með honum vóru; hann lét Bruna fylkja liðinu 
ok skipa höfðingjum undir merki; stóð merki Haralds 
konungs í miðri fylkingu, ok var um hans merki hirð 
hans. Þessir kappar vóru með Haraldi konungi: 
Sveinn, Sámr, Gnepi enn gamli, Garðr, Brandr, 
Blængr, Teitr, Tyrfingr, Hjalti; þeir vóru skáld Har- 
alds konungs ok kappar. Þeir vóru heiman ór hirð 
Haralds konungs:  MHjörtr, Borgarr, Beli, Barri, 
Beigaðr, Tóki. Þar var skjaldmærin Visma, ok önnr 
Heiðr, ok hefir hvártveggi komit með mikinn her til 
Haralds konungs. Visma bar merki hans; með henni 
vóru þessir kappar: Kari ok Milva. Vébjörg het 
enn skjaldmær, er kom til Haralds konungs með 
mikinn her sunnan af Gotlandi, ok fylgdu henni 
margir kappar; af þeim öllum var mestr ok ágætastr 
Ubbi enn friski, Bratr irski, Ormr enski, Búi Brámu- 
son, Ári eineygi, Geirálfr. Vismu skjaldmeyju fylgdi 
mikill Vinda herr; vóru þeir auðkendir; þeir höfðu 
löng sverð ok buklara, enn þeir böfðu ekki langa 
skjöldu sem aðrir menn. Ok í annan fylkingar arm 
Haralds konungs var Heiðr skjaldmær með sinu merki, 
ok hefir hun með sér hundrað kappa; þeir vóru ber- 
serkir hennar: Grimr, Geirr, Hólmsteinn, Eysöðull, 
Héðinn mjóvi, Dagr lifski, Haraldr Óláfsson; þeir vóru 
margir höfðingjar með Heiði í arminn. Í annan fylk- 
ingar arm var sá höfðingi, er hét Haki höggvinkinni, 


FORNKONUNGUM. 129 


ok vóru fyrir honum merki borin; margir vóru kon- 
ungar ok kappar með honum; þar vóru þeir Alfarr 
ok Alfarinn, synir Gandálfs konungs, er þá höfðu áðr 
verit hirðmenn ok heimilismenn Haralds konungs. 
Haraldr konungr var í vagni, þviat hann var eigi 
vápnfærr, svá at hann mætti í orrostu ganga. Kon- 
ungr sendir Bruna ok Heiði at skynja, hversu Hringr 
hefði fylkt liði sinu, ok hvárt hann væri búinn til 
orrostu. Brunisegir: Svá lizt mér, sem Hringr muni 
búinn at berjast ok hans lið; hann hefir undarlega 
fylkt; hann hefir svínfylkt her sinum, ok mun eigi 
gott at berjast við hann. Þá segir Haraldr konungr: 
Hverr mun Hringi hafa kent hamalt at fylkja; ek 
hugða engan kunna, nema mik ok Óðinn, eða mun 
Óðinn vilja skjóplast í sigrgjöfinni vð mik; þat hefir 
aldri fyrr verit, ok enn bið ek hann, at hann geri 
eigi þat; enn með þvi, at hann vilinú eigi veita mér 
sigr, þá láti hann mik falla í orrostu með her minn 
allan, ef hann vill eigi, at Danir hafi sigr sem fyrr; 
ok allan þann val, sem fellr á þeima velli, gef ek 
Óðni. Svá var, sem Bruni hafði (sagt), at Hringr 
hafði svinfylkt öllu liði sinu; þá þótti þó svá þykk 
fylkingin yfir at sjá, at hrani var í brjósti, enn hun 
var þó svá löng, at armrinn tók at á þeiri, er Vará 
hét, enn annarr ofan til Brávíkr. Hringr konungr 
hafði með sér til orrustu marga konunga ok kappa; 
þar var enn æðsti maðr með honum konungr sá, er 
hét Ali enn frækni, er mikinn fjölda hers hafði ok 
marga aðra ágæta konunga ok kappa; með honum 
var sá kappi, er ágætastr hefir verið í fornsögum: 
Störkuðr enn gamli Stórverksson, er upp hafði fæðst 
i Noregi á Hörðalandi í eyjunni Fenring, ok farit 
hafði viða um lönd, ok verit með mörgum konungum. 
ð 


130 SÖGUBROT AF 


Margir kappar aðrir vóru komnir ór Noregi til þess- 
arrar orrostu: Þrándr þrænzki, Þórir mærski, Helgi 
enn hviti, Bjarni, Hafr, Fiðr firzki, Sigurðr, Erlingr 
snákr af Jaðri, Sögu-Eirikr, Hólmsteinn hviti, Einarr 
egðski, Hrútr vafi, Oddr víðförli, Einarr þrjúgr, Ívarr 
skagi. Þessir vóru kappar miklir Hrings konungs: 
Áki, Eyvindr, Egill skjálgi, Hildir, Gautr, Guði toll- 
us, Steinn af Væni, Styrr enn sterki. Þessir höfðu 
enn eina sveit: Hrani Hildarson, Sveinn uppskeri, 
Hlaumboði ok Sóknarsóti, Hrokkell hækja, Hrólfr 
kvensami. Þeir vóru enn: Dagr enn digri, Gerðarr 
glaði, Dúkr vindverski, Glúmr vermski vestan af Elf- 
inni, Saxi flettir, Sali gauzki. Þessir vóru ofan af 
Svíaveldi: Nori, Haki, Karl kekkja, Krókarr af Akri, 
Gunnfastr, Glismakr goði. Þessir vóru ofan af Sig- 
túnum: Sigmundr kaupangskappi, Tolufrosti, Aðils 
ofláti frá Uppsölum; hann gekk fyrir framan merki 
ok skjöldu, ok var eigi í fylkingu: Sigvaldi, er 
komit hafði til Hrings konungs ellefu skipum: 
Tryggvi ok Tvivifill höfðu komit tólf skipum: Læs- 
ir hafði skeið, ok alla skipaða með köppum: Eirikr 
helsingr hafði dreka mikinn, vel skipaðan hermönn- 
um. Menn vóru ok komnir til Hrings konungs af 
Þelamörk, er kappar vóru, ok höfðu minst yfirlát, 
þviat þeir þóttu vera dragmálir ok tómlátir; þessir 
vóru þaðan: Þorkell þrái, Þórleifr goti, Haddr harði, 
Grettir rangi, Hróaldr tá. Sá maðr var enn kominn 
til Hrings konungs, er hét Rögnvaldr hái, eða Rað- 
barðr hnefi, allra kappa mestr; hann var fremstr í 
rananum, ok næst honum vóru þeir Tryggvi ok Læsir, 
út frá Álreks synirok Yngvi; þá vóru Þilirnir, er allir 
vildu sizt hafa, ok hugðu litla liðsemd mundu at vera; 
þeir vóru bógmenn miklir. 


nn 


FORNKONUNGUM. 181 


IX. KAPÍTULI. 
Orrosta á Brávelli. 


Ok er þessi herr var allr búinn til orrostu, létu hvárir- 
tveggja blása lúðrum, ok (æptu) þvi næst heróp. Þá 
gengu saman fylkingar, ok var sú orrosta svá snörp ok 
mikil sem segir í öllum fornum sögum, at engi orrosta á 
norðrlöndum hafi háit verit með jammiklu ok jamgóðu 
mannvali til orrostu at telja. Ok er litla hrið hafði 
orrostan staðit, sótti sá kappi fram í her Haralds 
konungs, er hét Ubbi friski, ok réð hann þar at, sem 
var raninn á fylking Hrings konungs, ok átti et fyrsta 
vig við Rögnvald raðbarð, ok var þeira skifti allharð- 
legt, ok ógurleg högg mátti þar sjá í herinum, er þessir 
ofrhugar gengust at; veitti hvárr öðrum mörg högg 
ok stór; enn svá var Ubbi mikill kappi, at eigi léttir 
hann fyrr, enn með þvi skildist þeira einvigi, at Rögn- 
valdr fell fyrir Ubba; ok þvi næst hljóp hann at Tryggva 
ok særði hann banasári. Ok er þat sjá Alrekssynir, 
hvé ógurlega hann ferr í herinum, ráðast þeir í móti 
honum, ok berjast við hann; eun svá var hann harð- 
gerr ok mikill kappi, at báða þá drepr hann; ok eftir 
þat drepr hann Yngva; ok þá fór hann svá geystr í 
herinum, at hvatvetna stökk fyrir, ok feldi hann alla 
þá, sem fremstir stóðu í rananum, nema þá, sem viku 
í móti öðrum köppum. Ok er þetta sér Hringr kon- 
ungr, eggjaði hann herinn, at eigi sætti einn maðr 
yfir alla, þvilíkir yfirgangsmenn, sem með honum vóru, 
eða hvar er kappinn Störkuðr, er enn hér til bar 
ávalt hærra skjöld? vinn oss sigr. Hann svaraði: 
Höfum vér ærit at vinna, herra, segir hann, enn við 
skulum vér leita, at vinna slikan sigr, sem vér meg- 
um, enn þar er sá maðr, er Ubbi er, at maðr má koma 
| ER 


132 SÖGUBROT AF 


í fulla raun. Enn við konungs áeggjan hleypr hann 
fram í herinn á mót Ubba, ok verðr þar orrosta mikil 
millum þeira, sett með stórum höggum ok miklu afli, 
er hvárrtveggi var ofrhugi, ok gekk svá um hríð, ok 
veitti Starkaðr honum eitt mikit sár, ok þar í móti 
fekk Störkuðr sex sár, ok öll stór, ok þóttist varla 
komit hafa í slíka raun af einum manni; ok með því 
at fylkingar vóru svá styrkjar, reiddi (þá) ýmsa vega, 
ok sleit fyrir því þetta einvigi. Siðan vegr Ubbi þann 
kappa, er Agnarr hét, ok ruddi æ jafnan fyrir sér stig- 
inn, ok höggr á tvær hendr; hefir báðar hendr blóðg- 
ar til axlar; ok þá sótti hann at þeim Þilunum. Ok 
þá er þeir sá hann, mæltu þeir: Nú þurfu vér eigi 
annarstaðar í herinum at leita fram, ok látum þenna 
mann sækja örvar nm stund, ok fyrr ..... sigrinn, 
ok svá litit sem öllum þykkir til vár koma, gerum nú 
þvi meira um oss, ok sýnum oss vaska menn. Þeir taka 
(at) skjóta á hann, er ágætastir vóru af þeim Þilunum, 
Haraldr harði ok Hróaldr tá, ok vóru svá ágætir menn 
at skotum, at þeir skutu at honum tvennum tylftum 
örva ok í brjóst honum, ok eigi var honum litit til 
fjörs; þessir menn veittu honum bana; ok áðr hafði 
hann drepit sex kappa, enn um fram veitt stór sár 
ellefu köppum, enn drepit sextán menn af Svíum ok 
Gautum, er framarla stóðu (í) fylkingu. Ok á þeiri 
stundu sótti Vébjörg skjaldmær mjök á hendr Svíum 
ok Gautum; hun sótti fram at þeim kappa, er hét 
Sóknarsóti; ok svá hefir hun vant sik með hjálmi ok 
brynju ok sverði, at hun var framarla í riddaraskap, 
sem Störkuðr enn gamli segir; hun fær stór högg 
kappanum, ok sækir lengi; ok eitt högg höggr hun 
á kinnina, ok sneið sundr kjálkann ok af hökuna; 
hann drap í munn sér skegginu, ok beit á, ok helt 


FORNKONUNGUM. 183 


svá upp at sér hökunni; ok hun vinnr mörg stór verk 
í herinum. Litlu siðar mætir henni Þorkell þrái, kappi 
Hrings konungs, ok eigust þau við harða sókn; ok 
áðr enn létti, drap hann hana með mörgum sárum ok 
mikilli hugprýði. Nú verða þar mörg stór tiðendi á 
skammri stundu, ok ganga ýmsar fylkingar betr; misti 
þar margr maðr heimkvámu, eða fekk örkuml, af hváru- 
tveggja liði. Nú sækir Störkuðr á hendr Dönum; 
hann ræðst í móti þeim kappa, er Húnn hét, ok eigast 
þeir við orrostu, ok likr svá, at Störkuðr drepr hann, 
ok litlu siðar þann, er hans vill hefna, er Ella hét; 
ok þá sótti hann at þeim, er Borgarr hét, ok áttu 
hart vig saman ok lýkr svá, at hann drap þann. Störkuðr 
hleypr nú um fylkingar með brugðit sverð, ok höggr 
hvern (at) öðrum; ok þvi næst hjó hann þann, er 
Hjörtr hét; ok þá mætti honum Visma skjaldmær, er 
bar merki Haralds konungs. Störkuðr sækir at henni 
fast. Hun mælti þá til Störkuðar: Nú er kominn 
á þik helfikr, ok muntu nú deyja skulu, þursinn. 
Hann svaraði: Fyrr muntu þó halla merkinu Har. 
alds konungs, ok hjó af henni vinstri hönd; ok 
þá gerðist sá maðr i móti honum, at hefna hennar 
er hét Brái Sækálfs faðir, ok leggr Störkuðr hann í 
gegnum með sverði; ok víða í herinum mátti nú 
sjá stóra valköstu á valfalli. Nokkuru siðar kom í 
móti Störkuði Gnepja, mikill kappi, ok áttust við 
harða sókn, ok veitti Störðr honum banasár; ok 
því næst drap hann þann kappa, er Haki hét, 
ok þá fekk hann þar mörg stór sár í þeir svip- 
an; hann var höggvinn á hálsinn við herðarnar, svá 
at sá inn í holit, ok framan á brjóstinu hafði hann 
mikit sár, svá at lungun fellu út, ok látit hafði hann 
einn fingr á hægri hendi. Ok er Haraldr konungr sá 


134 SÖGUBROT AF 


svá mikit mannfall af hirð sinni ok köppum, þá reis 
hann upp á knéin, ok tók tvau söx, ok keyrði fram 
fast hestinn, er fyrir vagninum var, ok lagði hváru- 
tveggja saxinu báðum höndum, ok veitti mörgum 
manni bana með sinum höndum, þóat hann mætti eigi 
ganga né á hesti sitja. Gekk nú orrostan svá um 
hrið, at konungrinn vann mörg stórvirki. Ok ofarla 
þessa bardaga var konungrinn Haraldr hilditönn sleg- 
inn kylfu í höfuðit, svá at haussinn rifnaði í sundr, 
ok var þat hans banasár, ok drap Bruni hann. Ok 
þá sá Hringr konungr vagn Haralds konungs auðan, ok 
þóttist vita, að konungrinn mundi vera fallinn; lét 
hann blása, ok kallaði, at herinn stöðvaðist. Ok er 
Danir urðu þessa varir, þá staðnaði orrostan, ok bauð 
Hringr konungr grið öllum her Haralds konungs, ok 
þat þágu allir. Ok annan dag eftir at morgni lætr 
Hringr konungr kanna valinn, ok leita at liki Har- 
alds konungs, frænda sins, ok var mikill herr valsins 
fallinn yfir, þar sem likit lá; var þá orðinn miðr dagr, 
er líkit fannst ok valrinn var rofinn, ok lét Hringr 
konungr „þá taka lik Haralds konungs frænda sins, 
ok þvá af blóð, ok búa um veglega eftir fornri sið- 
venju; lét leggja likit í þann vagn, er Haraldr kon- 
ungr hafði til orrostu; ok eftir þat lét hann kasta 
mikinn haug, ok lét þá líki hans aka í þeim vagni, 
á, þeim hesti, er Haraldr konungr hafði til orrostu, ok 
lét svá aka í hauginn; ok siðan var sá hestr drepinn. 
Ok þá lét Hringr konungr taka þann söðul, er hann 
sjálfr hafði riðit í, ok gaf þann Haraldi konungi, 
frænda sinum, ok bað hann gera hvárt er hann vildi, 
riða til Valhallar eða aka; ok þá lét hann gera þar 
mikla veizlu, ok veita útferð Haralds konungs frænda 
sins. Ok áðr enn haugrinn væri aftr lokinn, þá biðr 


FORNKONUNGUM. 135 


Hringr konungr til ganga alt stórmenni ok alla kappa, 
er við vóru staddir, at kasta í hauginn stórum hring- 
um ok góðum vápnum, til sæmdar Haraldi konungi 
hilditönn; ok eftir þat var aftr byrgðr haugrinn 
vandlega. 


X. KAPÍTULI. 
Frá Sigurði hring. 
Sigurðr Hringr var konungr yfir Svíþjóð ok Dan- 
mörk eftir Harald konung hilditönn, ok þá óx upp 
son hans Ragnarr í hirð föður sins; hann var allra 
þeira manna mestr ok friðastr, er menn hefði sét, ok 
var hann likr móður sinni ásýndar, ok í hennar ætt at 
sjá, þvíat þat er kunnigt í öllum fornum frásögum 
um þat fólk, er Álfar hétu, (at þat) var miklu fríðara 
enn Önnur mannkind á norðrlöndum; þvíat alt forellri 
Álfhildar móður hans, ok allr ættbálkr, (var) kominn 
frá Álfi gamla; þat vóru þá kallaðar Álfa ættir; af 
honum tóku nöfn þær tvær meginár, er elfr heitir 
hvártveggi siðan; önnur skildi ríki hans af Gautlandi, 
var sú fyrir því kölluð Gautelfr; enn önnur fell at því 
landi, er nú heitir Raumaríki, ok heitir sú Raumelfr. 
Ragnarr var likr feðr sinum, ok föðurfrændum á vöxt, 
sem verit hafði Haraldr konungr hilditönn, eða Ívarr 
viðfaðmi. Ok er Hringr konungr tók at eldast ok 
þungfærast, tók at minkast ríki hans, ok tók mest af 
því. er first honum var. Sá konungr er nefndr Aðal- 
brikt, er kominn var af ætt Ellu konungs, þess er 
drepit hafði Hálfdan ylfingr, ok lagði undir sik þarn 
hluta Englands, er Norðimbraland heitir; þann hlut 
átti Hringr konungr, ok áðr Haraldr konungr; Aðal- 
brikt konungr réð því ríki langar stundir; synir 
hans hétu Áma ok Ella, er konungar vóru í Norð- 


136 SÖGUBROT AF FORNKONUNGUM. 


imbralandi eftir föður sinn. Þá er Sigurðr hringr 
var gamall, var þat á einu hausti, er hann hafði riðit 
um riki sitt, Gautland vestra, at dæma mönnum lands- 
lög, at þá kómu í móti honum Gandálfs synir, mágar 
hans, ok báðu, at hann mundi veita þeim lið at riða 
á hendr þeim konungi, er Eysteinn hét, er því riki 
réð, er þá hétu Vestmarar, enn nú heitir Vestfold. 
Þá vóru höfð blót í Skiringssal, er til var sótt um 
alla Víkina . ið se „0 þin a 


— fl ið 





FORNALDARSÖGUR NORÐRLANDA. 


TIl. 


HERVARAR SAGA OK HEIÐREKS. 





YarDimar ÁsmunDarson 


HEFIR BÚIÐ UNDIR PRENTUN. 


TEXTA-ÚTGÁFA. 


ER 








REYKJAVÍK. 
Á KOSTNAÐ SIGM. GUÐMUNDSSONAR. 
1885. 


Reykjavík: 
Prentað hjá Sigm. Guðmundssyni. 
1885. 








a KRR 











S | r 
Sr SEN RN 


Hervarar saga ok Heiðreks. 


Hér hefir upp sögu Heiðreks konungs ens vitra. 


I. KAPÍTULI. 
Frá Guðmnndi á Glasisvöllum. Arngríms berserks. 


Svá er sagt, at í fyrndinni var "kallað Jötunheimar 
norðr í Finnmörk, enn Ýmisland fyrir sunnan millim 
ok Hálogalands; þar bygðu þá risar víða, enn sumir 
vóru hálfrisar; var þá mikit sambland þjóðanna, þvíat 
risar fengu Ís nna af Ýmislandi. Guðmundr hét kon- 
ungr í Jötunheimum; hann var blótmaðr mikill; bær 
hans het á Grund, enn heraðit á Glasisvöllum; Bann 
var vitr ok rikr; hann ok menn hans lifðu marga 
mannsaldra, ok þvi trúa heiðnir menn, at í hans riki 
sé Ódáinsakr, enn hverr, er þar kemr, hverfr af sótt 
ok elli, ok má eigi deyja. Eftir dauða Guðmundar 
blótuðu menn hann, ok kölluðu hann goð sitt. Hans 
son hét Höfundr; hann var bæði forspár ok spakr 
at viti, ok var dómandi allra mála yfir þeim ríkjum, 
er þar vóru í nánd; hann dæmði aldri rangan dóm, 
ok engi þorði at rjúfa hans dóma.  Maðr hét Her- 


grimr; hann var risi ok bergbúi; hann nam af Ýmis- 
1* 





4 HERVARAR SAGA 


landi Ámu Ýmisdóttur, ok fekk siðan; þeira son var 
var Þorgrimr hálftröll; hann nam af Jötunheimum 
Ögn Álfasprengi, ok fekk síðan; Grimr hét son þeira. 
Hana hafði fest Starkaðr Áludrengr; hann hafði átta 
hendr; hann var farinn norðr um Elivága, ok var 
hun þá brott tekin; enn er hann kom heim, þá drap 
hann Hergrim á hólmgöngu. Ögn lagði sik sverði í 
gegnum, ok vildi eigi giftast Starkaði. Eftir þat nam 
Starkaðr Álfhildi, dóttur Álfs konungs ór Álfheimum, 
enn Þórr drap Starkað. Fór þá Álfhildr til frænda 
sinna, ok var Grimr með henni, þar til er hann fór 
i hernað, ok varð enn mesti hermaðr; hann fekk Baug- 
gerðar, dóttur Starkaðs Áludrengs; hann fekk sér bú- 
stað í ey þeiri á Hálogalandi, er Bólm heitir; hann 
var kallaðr Ey-Grimr Bólmr. Son þeira Bauggerðar 
hét Arngrimr berserkr, er siðan bjó i Bólm, ok var 
enn ágætasti maðr. 


H. KAPÍTULI. 
Frá Sigrlama ok Svafrlama ok Arngríms sonum. 


Konungr hét Sigrlami; svá er sagt, at hann væri 
son Óðins; hans son hét Svafrlami; hann tók ríki 
eftir föður sinn; hann var enn mesti hermaðr. Ok 
einn dag, er konungr reið á veiðar, ok hann varð einn 
sinna manna, hann sá einn stein mikinn við sólar- 
setr, ok þar hjá dverga tvá; konungr vigði þá utan 
steins með málasaxi; þeir beiddu fjörlausnar. Kon- 
ungr mælti: Hvat heiti þit? Annarr nefndist Dval- 
inn, enn annarr Dulinn. Konungr mælti: Af því at 
þit eruð allra dverga hagastir, þá skulu þit gera mér 
sverð, sem bezt kunni þit; hjöltin og meðalkaflinn 
skal vera af gulli; þat skal svá bita járn sem klæði, 
ok aldri ryðr á festast; því skal fylgja sigr í orrost- 


OK HEIÐREKS. 5 


um ok einvigjum, hverjum er berr. Þessu játta þeir. 
Konungr riðr heim. Enn erstefnudagr kemr, þá riðr 
konungr til steinsins; eru þá dvergarnir úti, ok fengu 
konungi sverðit, ok var et friðasta. Enn er Dvalinn 
stóð í steinsdurum, þá mælti hann: Sverð þitt, Svafr- 
lami, verðr manns bani hvert sinn er brugðit er, ok með 
því skulu unnin vera þrjú niðingsverk; þat skal ok verða 
þinn bani. Þá hjó konungr sverðinu til dverganna; 
hlupu þeir í steininn; höggit kom ok í steininn, ok 
fal báða eggteina, þviat dyrrnar lukust aftr á steinin- 
um. Konungr kallaði sverðit Tyrfing, ok bar hann 
Jamnan síðan í orrostum ok einvigjum, ok hafði jamn- 
an sigr. Konungr átti dóttur, er hét Eyfura; hun var 
kvenna vænst ok vitrust. ÁArngrímr var þá í víking 
Í austrveg um Bjarmaland; hann herjaði í ríki Sigr- 
lama konungs ok átti orrostu við hann, ok áttust þeir 
vápnaskifti við, ok hjó konungr til hans. Arngrimr 
kom fyrir sik skildinum, ok tók af skjaldarsporðinn, 
ok nam sverðit í jörðu staðar. Þá hjó Arngrimr af 
konungi höndina, ok fell þá niðr Tyrfingr; Arngrimr 
þreif sverðit Tyrfing, ok hjó með konunginn fyrst 
ok siðan marga aðra; tók hann þar herfang mikit 
ok flutti brott með sér Eyfuru konungsdóttur, ok 
flutti hann hana heim til bús síns í Bólm; hann 
átti með henni tólf syni: Angantýr var ellstr, þá 
Hervarðr, þá Hjörvarðr, Sæmingr ok Hrani, Brámi, 
Barri, Reifnir, Tindr ok Búi, ok tveir Haddingjar, ok 
unnu þeir báðir eins verk, þviat þeir vóru tviburar 
ok yngstir; enn Angantýr vann tveggja verk, hann 
var ok höfði hærri enn aðrir menn; allir vóru þeir 
berserkir, og umfram aðra menn at afli ok áræði; enn 
þó at þeir færi í hernað, þá vóru þeir aldri fleiri á 
skipi enn tólf bræðr. Þeir fóru viða um lönd at 


6 HERVARAR SAGA 


herja, ok vóru mjök sigrsælir, ok urðu enir frægstu. 
Angantýr hafði Tyrfing, enn Sæmingr Mistiltein, Her- 
varðr Hrotta, ok allir höfðu þeir ágæt hólmgöngu- 
sverð; enn þat var siðvenja þeira, þá er þeir vóru 
með sinum mönnum einum, at þá er þeir fundu, at 
berserksgangr kom at þeim, fóru þeir á land upp, ok 
brutust við skóga, eða stóra steina, þviat þeim hafði 
þat orðit, at þeir höfðu drepit menn sina, ok hroðit 
skip sin; stórar sögur fóru af þeim ok mikil frægð. 


III. KAPÍTULI. 
Heitstrenging. 


Einn Jólaaftan í Bólm þá strengði Angantyr heit at 
bragartulli, sem siðvenja var til, at hann skyldi eiga 
dóttur Yngva konungs at Uppsölum, Ingibjörgu, þá 
mey, er fegrst var ok vitrust á danska tungu, eða falla 
at öðrum kosti, ok eiga enga konu aðra; eigi er sagt 
af fleirum heitstrengingum þeira. Sú náttúra fylgði 
Tyrfingi, at hvert sinn, er hann var ór sliðrum dreg- 
inn, þá lýsti af sem af geisla, þó at myrkt væri, ok 
hann skyldi sliðra með vörmu manns blóði; ekki lifði 
þat ok til annars dags, er blæddi at honum; hann er 
mjök frægr í öllum fornsögum. Þat sumar fóru þeir 
bræðr til Uppsala í Svíaríki, ok gengu inn í höllina, 
ok segir "arantýr Konungi) heitstrenging sina, ok þat með, at 
hann vill fá dóttur hans; allir hlýddu er inni vóru. 
Angantýr bað konung segja, hvert þeira erindi skyldi 
vera. Í þvi sté fram yfir borðit Hjálmarr enn hugurn- 
störi, ok mælti til konungs: Minnizt, herra, hversu 
nikla sænð ek hefir þer unnit, siðan ek kom í yðart 
riki, ok í mörgum lifsháska fyrir yðr verit; ok fyrir 
mina þjónustu bið ek, at þér giftit mér dóttur yðra; 
þykkist ek ok maklegri mina bæn at þiggja enn 


OK HEIÐREKS. 7 


berserkir þessir, er hverjum manni gera ilt. Konungr 
hugsar fyrir sér, ok þykir þetta mikill vandi, hversu 
þessu skal svara, svá at minst vandræði mætti af standa, 
ok svarar um siðir: Þat vil ek, at Ingibjörg kjósi sér 
sjálf mann, hvern hun vill hafa. Hun segir: Ef þer 
viljið mik manni gifta, þá vil ek þann eiga, er mér 
er áðr kunnigr at góðum hlutum, enn eigi þann, er ek 
hefir ekki af annat, enn sögur einar ok allar illar. 
Angantýr mælti: Ekki vil ek hnippast orðum við þik, 
þviat ek sé, at þú elskar Hjálmar; enn þú, Hjálmar, 
kom suðr á Sámsey til hólmgöngu við mik, ella ver 
hvers manns niðingr, ef þú kemr eigi at miðju sumri 
at ári.  Hjálmarr kvað sik ekki dvelja at berjast. 
Fóru Arngrims synir heim til föður sins, ok sögðu 
honum svá gert; hann kveðst ekki fyrr hafa óttazt 
um þá enn nú. Vóru þeir heima um vetrinn; ok um 
várit bjuggust þeir heiman, ok fara fyrst til Bjart- 
mars jarls, ok tóku þeir þar veizlu. Ok um kveldit 
beiddist Angantýr, at jarl gifti honum dóttur sína; 
ok þetta sem annat var gert eftir þeira vilja, at brúð- 
hlaup var gert; ok siðan bjuggust Arngrims synir 
brott. Ok þá nótt, áðr þeir fara, dreymði Angantý 
draum, ok sagði jarlinum: Ek þóttist vera staddr í Sáms- 
ey og bræðr minir; þar fundu vér marga fugla, ok 
drápum alla, er vér sám; ok siðan þótti mer, sem vér 
snerim annan veg á eyna, ok flugu móti oss ernir tveir, 
ok gekk ek móti öðrum, ok áttum vit hart viðrskifti 
saman; ok um siðir settumst vit niðr ok vórum til 
einkis færir. Enn annarr arinn átti við ellifu bræðr 
mina ok vann alla þá. Jarl segir: Þar var þér sýnt 
fall ríkra manna. Siðan fara þeir bræðr brott, ok 
kómu til Sámseyjar ok gengu upp á land at leita 
Hjálmars: ok fara þeira skifti svá, sem greinir í Örvar- 


8  HERVARAR SAGA 
Odds sögu, fyrst, at þeir kómu í Munarvága, ok drápu 


þar alla menn af þeim tveim skipum, sem þeir Hjálm- 
arr ok Oddr áttu; ok síðan fundust þeir uppi á eynni; 
drap Oddr ellifu bræðr Angantýs, enn Hjálmarr drap 
Angantý, ok dó þar sjálfr siðan af sárum. Síðan lét 
Oddr leggja þá í stóra hauga alla, með öllum sínum 
vápnum, enn flutti Hjálmar heim til Svíaríkis. Ok 
þegar Ingibjörg konungsdóttir sá lík Hjálmars, þá 
fell hun dauð niðr, ok eru þau heygð bæði saman at 
Uppsölum. 
IV. KAPÍTULI. 


Ná er þar tilat taka, at dóttir Bjartmars jarls fæddi 
meybarn, ok þótti flestum ráð, at út væri borit, ok 
sögðu, at eigi mundi konu skap hafa, ef föður-frænd- 
um yrði líkt. Jarl lét ausa vatni og upp fæða, ok 
kallaði Hervöru, ok sagði, at eigi var þá aldauða ætt 
Arngríms sona, ef hun lifði. Enn er hun vóx upp, 
þá var hun fögr; hun tamði sik við skot ok skjöld 
ok sverð; hun var mikil ok sterk; ok þegar hun 
mátti nokkot, gerði hun oftar ilt enn gott; ok er 
henni var þat meinat, þá hljóp hun út á skóga, ok 
drap menn til fjár sér. Ennerjarl varð þess varr, þá 
lét hann taka hana, ok færa heim, ok var hun þá 
heima um stund. Hun kemr at jarli eiun dag, ok 
mælti: Brott vil ek heðan, þvíat ekki fæ ek hér 
yndi. Litlu síðar hvarf hun ein saman með karl- 
manns búnaði ok vápnum, ok fór til víkinga, ok var 
með þeim um stund, ok nefndist Hervarðr; ok litlu 
síðar dó höfðingi vikinga, ok tók þá Hervarðr for- 
ræði liðsins. Ok eitt sinn, er þeir kómu til Saámsey- 
jar, gekk Hervarðr á land, ok vildi engi hans manna 
fylgja honum, þvíat þeir sögðu þar engum manni 


OK HEIÐREKS. 9 


duga um nætr úti at vera. Hjörvarðr kvað vera 
mikla féván í haugunum, ok fór á land, ok gekk upp 
á eyna nær sólarglaðan. Þeir lágu í Munarvági; þar 
hitti hun hjarðarsvein einn, ok spurði hann tiðenda. 
Hann segir: Er þér ókunnigt hér í eyjunni, ok gakk 
heim með mér, þvíat hér dugir engum manni úti at 
vera eftir sólarsetr, ok vil ek skjótt heim. Hervarðr 
svarar: Seg mér, hvar Hjörvarðs haugar heita. Sveinn- 
inn svarar: Vanfarinn ertu, er þú vilt þat forvitn- 
ast um nætr, er fár þorir á miðjum dögum, ok brenn- 
andi eldr leikr þar yfir, þegar sól gengr undir. Her- 
varðr kveðst at visu skyldu vitja hauganna. Féhirðir 
mælti: Ek sé, at þú ert drengilegr maðr, þó at þú 
sér óvitr; þá vil ek gefa þér men mitt, ok fylg mér 
heim. Hervarðr segir: Þó at þú gefir mér alt þat, er 
þú átt, fær þú mik eigi dvalt. Enn er sólin settist, 
gerðust dunur miklar út á eyna, ok hlupu upp hauga 
eldarnir; þá hræddist féhirðir, ok tók til fóta ok hljóp 
í skóginn, sem mest mátti hann, og sá aldn aftr. 
Þetta er kveðit eftir viðræðu þeira: 


„Hitt hefir mær ung 
í Munarvági 

við sólarsetr 

segg at hjörðu. 
Hverr er einn saman 
í ey kominn? 

gaktu greiðlega 
gistingar til“. 
„Munkat ek ganga 
gistingar til, 

þvíat ek engan kann 
eyjarskeggja ; 

segðu hraðlega, 

áðr heðan líðir: 


hvar eru Hjörvarði 
haugar kendir?“ 


„Spyrjattu at því, 
spakr ertu eigi, 
vinr víkinga, 

þú ert vanfarinn; 
förum frálega, 

sem okkr fætr toga, 
alt er úti 

ámátt fírum“. 


„Men bjóðum þér 
máls at gjöldum, 
muna drengja vin 


10 HERVARAR SAGA 





dælt at letja; 

fær engi mér 

svá friðar hnossir, 
fagra bauga, 

at ek fara eigi“. 


„Heimskr þykki mér, 
sá er heðra ferr 
maðr einn saman 
myrkvar grímur, 
hyrr er á sveimun, 
haugar opnast, 
brennr fold ok fen, 
fórum harðara“. 


„Hirðumat fælast 


við fnösun slíka, 
þótt um alla ey 
eldar brenni; 
látum eigi okkr 
liðna rekka 

skjótla skelfa, 
skulum við talast“. 


Var þá féhirðir 
tjótr til skógar 
mjök frá máli 
meyjar þessar; 
enn harðsnúinn 
hugr í brjósti 
um sakar slíkar 
svellr Hervöru. 


Hun sá nú haugaeldana ok haugbúa úti standa, ok 
gengr til hauganna ok hræðist ekki, ok óð hun eldana 
sem reyk, þar til er hun kom at haugi berserkjanna; 


þá kvað hun: 


V. KAPÍTULI. 


Vaki þú, Angantýr, 
vekr þik Hervör, 
einga dóttir 

ykkur Tófu; 

seldu mer ór haugi 
hvassan mæki, 
þann er Svafrlama 
slógu dvergar. 


líervarðr, TTjörvarðr, 
Hrani, Angantyr, 

vek ek yðr alla 

undir Viðar rótum, 
hjálmi ok með brynju, 
hvössu sverði, 

rönd ok með reiði 
roðnum geiri. 


Vísur. 


Mjök eruð orðnir, 
Arngríms synir, 
incgir at meinsamir 
moldar auka, 

er engi skal 

sona Eyturu 

við mik mæla 

i Munarvági. 


Hervarðr, Hjörvarðr, 
Hrani, Angantýr, 

svá sé yðr öllum 
innan rifja, 

sem ér Í maura 
mornið hauga, 

nema sverð selið mér, 
þat er sló Dvalinn, 


OK HEIÐREKS8. ll 


A ———— 


samir eigi draugum 
dýr vápn fela. 


Þá svarar Angantýr: 
Hervör dóttir, 
hví kallar svá? 
full feiknstafa, 
ferr þú þér at illu, 
Ær ertu orðin 
ok örvita, 
villhygejandi, 
vekr menn dauða. 


Grófat mik faðir, niðr, 
né frændr aðrir, 





þeir höfðu Tyrfing 
tveir er lifðu; 
varð þó eigandi 
einn um síðir. 


(Hun svarar:) 


Segðu einn satt mér, 
svá láti áss þík 
heilan í haugi, 

sem þú hafir eigi 
Tyrfing með þér; 
trautt er þér at veita 
arfa þinum 

einar bænir. 


Þá var sem einn logi væri alt að lita um haugana, 
er opnir stóðu. Þá kvað Angantýr: 


Hnigin er helgrind, 
haugar opnast, 

allr er í eldi 
eybarmr at sjá; 
atalt er úti 

un at litast, 


skyntu, mær, ef þú mátt, 


til skipa þinna. 


Hun segir: 
Brennið ér eigi svá 
bál á nóttum, 
at ek við elda 
yðra fælumst; 
skelfrat meyju 
muntún hugar, 
þó at hun draug sjái 
í durum standa. 


Þá kvað Angantýr: 
Segik þér, Hervör, 
hlýttu til meðan, 


vísa dóttir, 

þat er verða mun: 
sjá mun Tyrfingr, 
ef þú trúa mættir, 
ætt þinni, mær, 
allri spilla. 


Muntu son geta, 
þann er síðan nun 
Tyrfing bera 

ok trúa afli; 

þann munu Heiðrek 
heita lýðar, 

sá man ríkstr alinn 
und röðuls tjaldi. 


Hun kvað: 
Ek vígi svá 
virða dauða, 
at ér skuluð 
allir liggja 
dauðir með draugum 





12 HERVARAR SAGA 


í dys fúnir; 

sel mér, Angantýr, 
út ór haugi 
hlífum hættan 


Hjálmars bana. 


Hann segir: 
Kveðkat ek þik, mær ung, 
mönnum glíka, 
er þú um hauga 
hvarfar á nóttum 
gröfnum geiri 
ok með Gota málmi. 
hjálmi ok með brynju 
fyrir hallar dyr. 


Hun kvað: 
Maðr þóttumst ek 
menskr til þessa, 
áðr ek sali yðra 
sækja réðak; 
seldu mér ór haugi, 
þann er hatar brynjur, 
dverga smíði 


dugira þér at leyna. 
Angantýr kvað: 

Liggr mér und herðum 

Hjálmars bani, 

allr er hann utan 

eldi sveipinn ; 

mey veit ek enga 

moldar hvergi, 

at þann hjör þori 

í hendr nema. 


Hun segir: 
Ek man hirða 


ok í hendr nema 
hvassan mæki, 


Hun segir: 


ef ek hafa mættak; 

uggi ek eigi 

eld brennanda: 

þegar loga lægir, ' 
er ek lít yfir. 


Hann kvað: 


Heimsk ertu, Hervör, 
hugar eigandi, 

er þú at augum 

í eld hrapar; 

ek vil heldr selja þér 
sverð ór haugi, 

mær en unga, 

mákat ek þér synja. 


Hun kvað: 


Vel gerðir þú, 
víkinga niðr, 

er þú seldir mér 
sverð ór haugi; 
betr þykkjumst nú, 
buðlungr, hafa 

enn ek Noregi 
næðak öllum. 


Hann kvað: 


Veizt eigi þú, 
vesöl ertu mála, 
fláráð kona, 

hverju fagna skal: 
sjá mun Tyrfingr, 
ef þú trúa mættir, 
ætt þinni, mær, 
allri spilla. 


Ek mun ganga 
til gjálfrmara, 
nú er hilmis mær 


OK HEIÐREKS. 18 


í hugum góðum; fljótt gæfak þér 

lítt hræðumst þat. tólf manna fjör, 

lofðunga niðr, ef þú trúa mættir, 

hvé synir mínir afl ok eljun, 

síðan deila. alt et góða, 

þat er synir Arngríms 

Hann kvað: at sik leifðu. Er 

Þú skalt eiga 

ok una lengi, Hun kvað: 

hafðu á hulðu, Búið ér allir, 

Hjálmars bana; brott fýsir mik, 

takattu á eggjum, heilir í haugi, 

eitr er í báðum, heðan vil ek skjótla; 

sá er manns mjötuðr helzt þóttumst nú 


heima í millim, 
er mik umhverfis 
Far vel, dóttir, eldar brunnu. 


meini verTi. 


Siðan gekk hun til skipa; ok erlýsti, sá hun, at skip- 
in vóru brottu, höfðu víkingar hræðst dunur ok elda 
í eynni; fær hun sér far þaðan, ok er ekki (getit) um 
hennar ferð fyrr enn hun kemr á Glasisvöllu til 
Guðmundar, ok var hun þar um vetrinn, ok nefndist 
enn Hervarðr. 


VI. KAPÍTULI. 
Höfundr fær Hervarar. — Frá Heiðreki. 


Hinn dag, er Guðmundr lék skáktafl ok hans tafl 
var mjök svá farit, þá spurði hann, ef nokkurr kynni 
honum ráð til at leggja. Þá gekk til Hervarðr, ok 
lagði litla stund til, áðr Guðmundar var vænna. Þá 
tók maðr upp Tyrfing, ok brá; þat sá Hervarðr, ok 
þreif af honum sverðit, ok drap hann, ok gekk út 
siðan; menn vildu hlaupa eftir honum. Þá mælti 
Guðmundr: Verið kyrrir, ekki man svá mikil hefnd 
i manninum, sem þér ætlið, þviíat þér vitið ekki, hverr 
hann er; man þessi kvenmaðr yðr dýrkeyptr, áðr þér 


14 HERVARAR SAGA 


fáið hans lif. Siðan var Hervarðr langa stund í hern- 
aði, ok varð mjök sigrsæl; ok er henni leiddist þat, 
fór hun heim til jarls móðurföður sins; fór hun þá 
fram sem aðrar meyjar, at vandist við borða ok 
ok hannyrðir. Þetta spyrr Höfundr, son Guðmundar, 
ok ferr hann ok biðr Hervarar ok fær ok flytr heim. 
Höfundr var manna vitrastr, ok svá réttdæmr, at hann 
hallaði aldri réttum dómi, hvárt sem í hlut áttu inn- 
lenzkir eða útlenzkir, ok af hans nafni skyldi sá höf- 
undr heita í hverju riki, er mál manna dæmði. Þau 
Hervör áttu tvá syni, hét annarr Angantýr, enn annarr 
Heiðrekr; báðir vóru þeir miklir menn ok sterkir, vitrir 
ok vænir. Angantýr var likr feðr sinum at skaplyndi, 
ok vildi hverjum manni gott; Höfundr unni honum 
mikit, ok þar með öll alþýða, ok svá margt gott, sem 
hann gerði, þá gerði Heiðrekr enn fleira ilt; Hervör 
unni honum mikit; fóstri Heiðreks hét Gizurr. Ok 
einn tima, er Höfundr gerði veizlu, var öllum höfð- 
ingjum til boðit í hans riki, utan Heiðreki; honum 
likaði þat illa, ok fór alt at einu, ok kveðst skyldu 
gera þeim nokkut ilt; ok er hann kom í höllina, stóð 
Angantýr upp móti honum, ok bað hann sitja hjá sér. 
Heiðrekr var ekki kátr; hann sat lengi um kveldit, 
síðan Angantýr var genginn; hann snörist þá til þeira 
manna, ok kom hann svá sinni (ræðu) við þá, er hjá 
honum sátu, at þeir heituðust við; ok er Angantýr 
kom aftr, bað hann þá þegja. Ok öðru sinni, er Angan- 
týr gekk út, minti Heiðrekr þá á sitt mál, ok kom 
þá svá, at hvárr sló annan; kom þá enn Angantyr 
aftr, ok sætti þá til morgins. Ok et þriðja sinn, er 
Ángantyr gekk brott, þá mælti Heiðrekr til þess, er 
sleginn var, hví hann þyrði eigi at hefna sin; ok svá 
kom hans fortala, at sá hljóp upp er sleginn var, ok 





OK HEIÐREKS. 15 


drap félaga sinn; þá kom Angantýr inn, ok lét illa 
yfir þessu verki. Enn er Höfundr varð þessa varr, 
bað hann Heiðrek flýja ór hans riki, eða fá ella dauða; 
gekk þá Heiðrekr út ok með honum bróðir hans; þar 
kom þá móðir hans, ok fekk honum Tyrfing. Þá mælti 
Heiðrekr: Eigi veit ek, nær ek get svá mikinn mun 
gert föður mins ok móður, sem þau gera min; faðir 
minn gerir mik útlægjan, enn móðir min gaf mér 
Tyrfing, er mér þykkir betra enn mikit riki, ok skal 
ek gera þat eitthvert, er honum má verst þykkja. Hann 
brá þá sverðinu, ok lýsti af mjök ok sindraði; hann 
eiskraði þá mjök, ok helt við berserkgang. Nú með 
því, at þeir bræðr vóru tveir saman, enn Tyrfingr 
varð manns bani hvern tima, er honum var brugðit, 
þá hjó hann bróður sinn banahögg. Þetta var sagt 
Höfundi. Heiðrekr varð þegar brottu í skógi. Höfundr 
lét gera erfi eftir son sinn, ok var Angantýr hverjum 
manni harmdauði. Heiðrekr undi stórilla við verk sitt, 
ok var hann lengi á skógum, ok skaut dýr ok fugla 
til matar sér. Enn er hann hugleiddi sitt mál, þá 
þótti honum, sem eigi væri gott frásagnar, ef engi 
vissi, hvat af honum yrði; kom enn í hug, at hann 
mætti enn verða frægr maðr af stórum verkum, sem 
ættmenn hans enir fyrr; fór nú heim, ok fann móður 
sina, ok bað hana biðja föður sinn, at honum ráða 
heilræði at skilnaði. Hun gekk fyrir Höfund, ok bað 
hann ráða syni sínum heilræði. Höfundr svarar, kveðst 
fá mundu kenna honum, enn lét honum þó verr mundu 
í hald koma; hann kveðst ok ekki mundu fyrir hans 
bæn gera: Þat er et fyrsta, at hann hjálpi eigi þeim 
manni, er drepit hefir lánardrottin sinn; annat, at 
hann gefi eigi þeim manni frið, er drepit hefir félaga 
sinn; þriðja, at kona hans sé eigi heimanförul til frænda 


16 HERVARAR SAGA 

sinna; fjórða, at vera eigi sið úti hjá frillu sinni; fimta, 
at riða eigi bezta hesti sinum, ef hann skal skunda; 
sétta, at fóstra eigi sér ríkara manni barn; þat et 
sjaunda, at eiga Jamnan kerski við komanda gest; 
þat et átta, at setja aldri Tyrfing at fótum sér; 
enn ekki mun hann hafa af. Móðir hans segir hon- 
um þessi heilræði. Heiðrekr svarar: Með illum huga 
munu ráðin vera kend, enda mun ek ekki af hafa. 
Móðir hans gaf honum mörk gulls at skilnaði, ok 
bað hann sér jamnan láta í hug koma, hversu bitrt 
hans sverð var, ok hversu mikit ágæti hverjum hefir 
fylgt þeim, er bar, ok hversu mikit traust þeim er í 
hans bitru eggjum, er þat berr í orrostum eða einvigj- 
um, ok hversu mikill sigr því fylgði; ok skilðust 
þau síðan. Fór hann leið sína; oker hann hafði eigi 
lengi farit, þá mætti hann mönnum; þeir fóru með 
bundinn mann. Heiðrekr spurði, hvat þessi maðr hefði 
gert; þeir sögðu hann svikit hafa lánardrottin sinn. 
Hann spurði: Vili þér fé fyrir hann? Þeir játtuðu 
þvi; hann leysti hann fyrir hálfa mörk gulls. Þessi 
maðr bauð honum sina þjónustu; hann segir: Eigi 
mantu mér trúr ókunnum, er þú sveikt herra þinn, 
þann er þú áttir margt gott at launa. Ok litlu sið- 
ar fann hann menn ok einn bundinn; hann spurði, 
hvat sáhefði gert; þeir sögðu hann myrt hafa félaga 
sinn; hann leysti hann fyrir aðra hálfa mörk gulls. 
Sjá bauð honum sina þjónustu; enn hann neitaði. 
Siðan fór hann þar til, er hann kom á Reiðgotaland; 
hann fór á fund konungs þess, er þar réð fyrir, ok 
Haraldr hét; hann var þá gamall; konungr tók vel 
við honum, ok dvalðist hann með konungi um hrið. 


OK HEIÐREKS. 17 


VII. KAPÍTULI. 
Frá Haraldi konungi ok Heiðreki. 


Tveir jarlar höfðu herjat fyrr á riki Haralds konungs 
ok lagt undir sik, ok af því at hann var gamall, þá 
lauk hann þeim skatt á hverju ári. Heiðrekr kom sér 
í vináttu við konung, ok svá kom um siðir, at hann 
gerðist formaðr herskapar konungs, ok lagðist hann í 
hernað, ok gerðist brátt viðfrægr ok sigrsæll. Hann herj- 
ar nú á jarla þá, er undir höfðu lagt riki Haralds kon- 
ungs; varð með þeim hörð orrosta. Heiðrekr vá með 
Tyrfingi, ok stóðst ekki við honum nú sem fyrr, þvi- 
at þat beit svá stál sem klæði; ok um siðir drap hann 
jarlana báða, enn alt þeira fólk flýði; ok fór hann 
siðan yfir rikit, ok lagði undir Harald konung, ok tók 
þar gisla til, ok fór hann siðan heim; ok gekk sjálfr 
Haraldr konungr móti honum með miklum veg, ok 
varð hann mjök frægr af þessu. Konungr gifti honum 
dóttur sina, er Helga hét, ok gaf honum hálft riki,. 
ok varði Heiðrekr landit fyrir biða þá, ok fór svá fram 
um hrið. Haraldr konungr átti son í elli sinni; enn 
annan son átti Heiðrekr; sá hét Angantýr. Siðan kom 
hallæri mikit á Reiðgotaland, þat heitir nú Jútland, 
ok horfði til landsauðnar. Siðan var feldr blótspánn, 
ok gekk svá fréttin, at eigi mundi fyrri koma ár á 
Reiðgotaland, enn þeim sveini væri blótat, er æztr 
væri. Heiðrekr segir son Haralds konungs vera æzt= 
an; enn konungr kallaði son Heiðreks vera æztan; 
enn ór því máli mátti engi leysa, utan Höfundr, þviat 
þar vóru allar órlausnir trúar. Heiðrekr fór þá á fund 
föður sins, ok var honum þar vel fagnat; beiddi hann 
nú föður sinn dóms um þetta mál. Höfundr sagði 


hans son æztan vera í því landi. Heiðrekr mælti: 
2 


18 HERVARAR SAGA 


Hvat dæmir þú þá mér fyrir minn skaða? Höfundr 
segir: Þú skalt skilja þér í móti annanhvern mann 
í hirð Haralds konungs; siðan þarf engi at kenna þér 
ráð at slikum her ok þinu skaplyndi. Siðan fór Heið- 
rekr heim ok kvaddi þings, ok sagði dóm föður sins: 
at hann dæmði son minn til blóts, enn mér til hugg- 
anar dæmði hann mér annanhvern mann, þann er 
með Haraldi konungi er, ok vil ek, at þér sverið mér 
þetta; ok svá gerðu þeir. Þá báðu bændr, at hann 
léti fram son sinn ok bætti árferð þeira. Heiðrekr 
mælti þá við sina menn, siðan skilt var liðit, þá beiðist 
hann af nýju trúnaðareiða af sinum mönnum, ok 
þeir gerðu þat, at þeir sóru honum, at fylgja honum 
utan lands ok innan til þess, er hann vildi. Hann 
mælti þá: Svá lizt mér sem goldit muni vera Óðni fyrir 
einn svein, ef þar kemr fyrir Haraldr konungr ok 
son hans, ok herr hans allr. Hann bað nú setja upp 
merki sitt, ok veita Haraldi konungi atgöngu, ok 
drepa hann ok alt lið hans; kveðst hann þetta fólk 
gefa Óðni fyrir son sinn, ok lét rjóða stalla blóði 
konungs ok Hálfdanar sonar hans; kona hans fór sér 
í dísarsal. Var nú Heiðrekr til konungs tekinn yfir 
alt þat riki. Hann tók sér til frillu dóttur Humla 
hertoga af Húnalandi, er Sifka hét; þeira sonr hét 
Hlöðr; hann vóx upp með móðurfeðr sinum. 


VIIL KAPÍTULI. 

Af Heiðreki konungi. 
Heiðrekr konungr för í hernað ok kom við Saxland; 
hann hafði mikinn her. Konungr af Saxlandi sendi 
honum menn, ok gerðu þeir frið sin í millim, ok lét 
konungr bjóða Heiðreki til veizlu, ok þat þá hann. 
At þeiri veizlu bað Heiðrekr dóttur konungs ok fekk 


á OK HEIÐREKS. 19 


hennar með miklu fé ok riki, ok við þat fór Heiðrekr 
heim í ríki sitt. Hun beiddist oft at finna föður sinn; 
hann lét þat eftir henni, ok fór með henni Angantýr 
stjúpson hennar. Ok eitt sinn, er Heiðrekr kom ór 
hernaði, lá hann við Saxland í einu leyni; hann gekk 
um nótt á land upp, ok kom hann í þá skemmu, er 
drotning hans svaf í; einn maðr gekk með honum; 
varðmenn allir sváfu. Hann sá fagran mann í sæing 
hjá konu sinni; hann tók son sinn Angantý ok hafði 
með sér; hann skar ór lepp ór hári þess manns ok 
fór siðan til skips. Um morguninn lagði hann í kon- 
ungslægi, ok gekk þá alt fólk móti honum, ok var 
honum þá búin veizla. Litlu siðar lét hann þing stefna, 
ok spurði, hvat menn vissi til sonar hans; drotning 
sagði, at hann varð bráðdauðr; hann bað fylgja sér 
til leiðis hans; drotning sagði, at þat mundi auka 
harma hans; hann kveðst ekki þat hirða; var þá til 
leitat, ok var þar hundr sveipaðr í dúki. Heiðrekr kvað 
eigi son sinn vel hafa skipazt; lét hann nú leiða fram 
sveininn á þingit, ok segir þá allan atburð um fram- 
ferð drotningar; lét konungr þá leiða fram þann mann, 
er í hvilunni hafði verit, ok var þat þræll einn. Heið- 
rekr sagði þar skilit við drotningu ok för heim sið- 
an í ríki sitt. 

Eitt sumar, er Heiðrekr var í hernaði, kom hann í 
Húnaland ok herjaði þar. Humli mágr hans flýði 
undan; tók Heiðrekr þar herfang mikit ok dóttur 
hans, er Sifka hét, ok fór hann siðan aftr í riki sitt, 
ok var þeira son Hlöðr, sem fyrr var ritat; ok lLtlu 
siðar sendi hann hana heim. Hann tók enn af Finnlandi 
at herfangi konu þá, er enn hét Sifka; hun var allra 
þeira kvenna friðust, er menn höfðu sét. Eitt sumar 
sendi hann menn austr í Hólmgarða, at bjóða Hrollaugi 

g* 


20 HERVARAR SAGA 


konungi barnfóstr, er þá var rikastr konungr, þviat 
Heiðrekr konungr vildi öll ráð föður sins á bak brjóta. 
Sendimenn koma til Hólmgarðs, ok segja konungi sin 
erendi. Konungr átti son ungan, er Herlaugr hét. 
Konungr svaraði: Hver ván man þess, at ek senda 
honum son minn til fóstrs, þar sem hann sveik Har- 
ald konung mág sinn ok aðra frændr sína ok vini? 
Drotning mælti: Afsvarið þessu ekki svo skjótt, þviat 
viss er þér ófriðr, ef þú þiggr eigi þetta boð; vænti 
ek at þér fari sem flestum öðrum, at þungr verði hans 
ófriðr; hefir hann ok sverð þat, er ekki stenzt við, ok 
sá hefir jJamnan sigr, er berr. Tók konungr þat til 
ráðs, at senda son sinn til Heiðreks, ok tók Heiðrekr 
vel við honum, ok fæddi hann upp ok unni mikit. 
Þat hatði faðir hans enn ráðit honum, at segja eigi 
frillu sinni leynda hluti sina. 


IX. KAPÍTULI. 
Tekinn Heiðrekr konungr. 


Sumar hvert fór Heiðrekr konungr í hernað; jamnan fór 
hanni austrveg, ok átti friðland með Hrollaugi konungi. 
Einn tima bauð Hrollaugr honum til veizlu. Heiðrekr 
reðst um við vini sina, hvárt hann skyldi þiggja boð 
konungs. Flestir löttu ok báðu hann minnast heil- 
ræða föður sins. Hann svarar: Öll hans ráð skal ek 
rjúfa, ok sendi þau orð konungi, at hann mundi sækja 
veizluna. Heiðrekr skifti liði sinu í þrjá staði; einn 
lét hann gæta skipa, annarr fór með honum, þriðja 
bað hann ganga á land ok leynast í skógi hjá bæn- 
um, þar sem veizlan skyldi vera, ok halda njósn til, 
et honum yrði liðs þörf. Heiðrekr kom til veizlunn- 
ar, ok annan dag, er konungar vóru komnir í sæti, 
þá spurði Heiðrekr, hvar vera mundi konungs son, 


OK HEIÐREKS. 21 


fóstri hans; leitat var hans, ok fanst hann eigi. 
Heiðrekr var mjök ókátr ok gekk snemma at sofa; 
enn er Sifka kom þar, spurði hun, hví hann var ókátr. 
Hann svarar: Vant er um þat at tala, þviat þar liggr 
við lif mitt, ef upp kemr. Hun kveðst leyna mundu: 
ok ger fyrir ást okkra ok seg mér. Hann segir: 
Ek reið í gær á skóg at skemta mér, ok sá ek einn 
villigölt ok lagða ek hann með spjóti, enn þat beit 
ekki, ok brast sundr skaftit. Ek hljóp þá af hestin- 
um, ok brá ek Tyrfingi; hann beit sem vant var, ok 
drap ek göltinn, enn er ek sá um mik, þá var engi 
maðr nær mér utan konungs son, enn sú náttúra fylgir 
Tyrfingi, at hann skal sliðra með vörmu mannsblóði, 
ok drap ek þá sveininn. Nú er þetta minn bani, ef 
Hrollaugr konungr spyrr, þviat vér höfum hér litinn 
her. Enn um morguninn, er Sifka kom til drotning- 
ar, spurði drotning, hvi Heiðrekr var ókátr. Hun kveðst 
eigi þora at segja. Drotning talði henni hughvarf, svá at 
hun sagði drotningu alt þat, er Heiðrekr hafði henni sagt. 
Hun svaraði: Mikil tiðindi, ok gekk brott með harmi 
miklum, ok sagði konungi: enn þó hefir Heiðrekr eigi 
gert þetta eftir vilja sinum. Konungr mælti: Nú gáf- 
ust mér ráð þin sem ek hugsaða; gengr konungr nú 
út ór höllinni, ok biðr nú sina menn vápnast. Heið- 
rekr þóttist vita, hvat Sifka hafði sagt, ok segir 
mönnum sínum, at þeir herklæddist leynilega: ok 
gangið svá úti í riðlum, ok vitið, hvat tiðs er. Litlu 
síðar kom Hrollaugr konungr inn, ok bað Heiðrek 
ganga með sér á einmæli, ok er þeir kómu í einn 
grasgarð, þá hlupu þar menn at Heiðreki, ok gripu 
hann ok settu fjötr á fætr, ok bundu hann sterklega. 
Tveir menn vóru þeir, er fastast bundu hann, ok kendi 
hann þá, at þat vóru þeir menn, er hann hafði leyst 


22 HERVARAR SAGA 





undan bana. Konungr bað flytja hann til skógar ok 
hengja hann. Þeir vóru tvau hundruð manna, enn er 
þeir kómu í skóginn, þá hlupu eftir þeim menn Heið- 
reks konungs með vápnum hans ok merki ok lúðri, ok 
blésu þegar, er þeir kómu eftir þeim. Þat heyrðu 
þeira kumpánar, er á skóginum leyndust; þá sóttu þeir 
móti þeim. Enn er þetta sá landsmenn, þá flýðu þeir 
allir, er lifit þágu, enn flestir vóru drepnir. Tóku 
Grotar þar konung sinn ok leystu. Síðan fór Heiðrekr 
til skipa, ok hafði með sér konungs son, þviat hann 
lét hann vera hjá þeim mönnum, er í skóginum leynd- 
ust. Hrollaugr konungr samnar nú her, ok varð mjök 
fjölmennr, enn Heiðrekr herjaði í hans ríki, hvar sem 
hann fór. Hrollaugr konungr mælti þá til drotning- 
ar: Tlla hafa mér þin ráð gefizt; ek hefi spurt, at 
son okkarr er með Heiðreki, ok svá sem hann er nú 
reittr, þá man honum með illvirki sin litit þykkja 
fyrir at drepa hann, þar sem hann drap bróður sinn 
saklausan. Drotning mælti: Halæti höfu vér verit 
auðtrygg. Sáttu þegar vinsæld hans, er engi vildi fjötra 
hann, nema tveir illir menn, enn son okkarr er vel- 
haldinn; hefir þetta verit prettr hans ok tilraun, enn 
þer vilduð illa launa honum barnfóstr; ger nú menn 
til hans ok bjóð honum sætt ok slikt af riki þínu, 
sem ykkr semr, ok bjóð honum dóttur þina með riki, 
ef við nám syni okkrum, heldr enn þit skilizt ósáttir. 
Enn þó at hann eigi ríki mikit, þá á hann eigi konu 
Jamfríiða. Konungr segir: Eigi hafða ek ætlat at 
bjóða hana nokkurum, enn af því at þú ert vitr, þá 
sl:altu ráða. Vóru nú sendir menn til Heiðreks kon- 
ungs, at leita um sættir, ok var komit á stefnulagi, 
ok sættust þeir með þvi, at Heiðrekr fekk Hergerðar 
dóttur Hrollaugs konungs, ok fylgði henni heiman 





OK HEIÐREKS. 23 


Vindland, er næst liggr Reiðgotalandi, ok skilðust þeir 
sáttir; fór Heiðrekr konungr heim í riki sitt með 
konu sinni. Einn tima er konungr reið bezta hesti 
sínum, er hann skyldi láta flytja Sifku heim, þat var 
sið um kveld, ok er konungr kom at á einni, þá 
sprakk hestr kans; Litlu siðar kom hun millim herða 
honum; hann kastaði henni þá ofan ok braut í henni 
fótlegginn. Siðan settist Heiðrekr konungr at riki 
sinu ok gerðist spekingr mikill. 


X. KAPÍTULI. 
Gestunblindi kemr til Heiðreks konungs. 


Dóttir þeira hét Hervör; hun fæddist upp með þeim 
manni, er Ormarr hét; hun var allra meyja vænst ok 
mikil ok sterk sem karlar. Hun vandi sik með örvar 
ok boga.  Gestumblindi hét einn rikr maðr í Reið- 
gotalandi; hann var í óblíðu Heiðreks konungs. Í 
konungs hirð vóru þeir sjau menn, er dæma skyldu 
öll mál manna þar í landi. Heiðrekr konungr blótaði 
Frey; þann gölt, er mestan fekk, skyldi hann gefa 
Frey; kölluðu þeir hann svá helgan, at yfir hans burst 
skyldi sverja um öll stór mál, ok skyldi þeim gelti 
blóta at sónarblóti; jólaaftan skyldi leiða sónargöltinn 
í höll fyrir konung; lögðu menn þá hendr yfir burst 
hans ok strengja heit. Heiðrekr konungr strengði 
þess heit, at engi maðr skyldi svá mikit hafa af gert 
við hann, ef á vald hans kæmi, at eigi skyldi kost 
eiga, at hafa dóm spekinga hans; hann skyldi ok frið- 
heilagr vera fyrir honum, ef hann bæri upp gátur þær, 
er konungr kynni eigi ór að leysa. Enn er menn 
freistuðu at bera upp gátur fyrir honum, þá varð engi 
sú upp borin, er hann réði eigi. Konungr sendi orð 
-Gestumblinda, at hann kæmi til hans, ok setti hon- 


24 HERVARAR SAGA 


um dag, ella sagðist konungr mundu láta koma til 
hans. Honum þótti hvárgi góðr kostrinn, þviat hann 
vissi sik vanfæran at skifta orðum við konung. Hon- 
um þótti ok sin ván eigi góð, ef hann verðr at hafa 
dóm spekinganna, þviat sakir vóru nógar; veit hann 
ok, ef konungs mern koma til hans, at þat kostar lif 
hans. Síðan blótaði hann Óðin ok bað hann fulltings 
ok hét honum stórum gjöfum. Eitt kveld kom gestr 
til Gestumblinda; hann nefndist Gestumblindi. Þeir 
vóru svá líkir, at hvárgan kendi fyrir annan. Þeir 
skiftu klæðum, ok fór bóndi at hirða sik, enn allir 
hugðu þar vera bónda, er gestrinn var. Þessi maðr 
ferr á konungs fund ok heilsar honum. Konungr sá 
við honum ok þagði. Gestumblindi mælti: Því em ek hér 
kominn, herra, at ek vil sættast við yðr. Konungr spurði : 
Viltu hafa dóm spekinga? Gestumblindi mælti: Eru 
engar fleiri undanlausnir? Konungr segir: Bera máttu 
upp gátur, skaltu lauss, ef ek sé eigi. Gestumblindi svar- 
ar: Litt em ek þar til færr, enn harðr er á annat borð. 
Konungr mælti: Viltu heldr dóminn? Nei, segir hann, 
heldr vil ek bera gáturnar upp. Konungr mælti: Þat 
er ok rétt, enn mikit liggr á: sigrar þú mik, þá skaltu 
eiga dóttur mina, ok á þér eigi þessa at varna. Enn 
ólikr ertu til mikillar speki, enn aldri varð þat enn, 
at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik vóru upp born- 
ar. Var siðan stóll settr undir Gestumblinda, ok 
hugðu menn gott til, at heyra þar vitrleg orð. Þá 
mælti Gestumblindi : 


XI. KAPÍTULI. 
Heiðreks gátur. 


Har ek þat vilda, 
er ek hafða í gær, 
konungr, vittu, hvat þat var: 


a ið 


I a 


STR þr, 


AR IRS 


OK HEIÐREKS. 25 


lýða lemill 
ok orða tefill 
ok orða upphefill. 
„ Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar : 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi. 
getit er þeirar: 
fái honum mungát, þat lemr margra manna vit: sum- 
ir verða margmæltir þar af, enn sumum vefst tungubragð. 
Gestumblindi mælti: 
Heiman ek fór, 
heiman ek för gerðak, 
sá ek á veg vega: 
vegr var undir 
ok vegr yfir 
ok vegr á alla vega. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar : 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þar fórtu yfir brú, ok var árvegrinn undir henni, enn 
fuglar flugu yfir höfði þér ok tveim megin þín; þat 
var þeira vegr; þú sátt lax í ánni, ok var þat hans 
Vegr. 
Gestumblindi mælti: 
" Hvat er þat drykkja, 
er ek drakk í gær, 
varat þat vín né vatn, 
mjöðr né mungát 
né matar ekki, 
þó gekk ek þorstalauss þaðan? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


1 


26 HERVARAR SAGA 


Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þar lagðist þú í forsælu ok kældir varrir alias á dögg. 
Enn ef þú ert sá Gestumblindi, er ek ætlaða, þá ertu 
vitrari enn ek hugða, þviat ek hefi spurt orð þin 
óvitrleg, enn gerast nú á leið spakleg. Gestumblindi 
mælti: Þat er ván, atmik þrjóti brátt, enn þó vilda 
ek enn at þér hlýðið: 
Gestumblindi mælti: 


Hverr er sá enn hvelli, 
er gengr harðar götur, 
ok hefir hann þær fyrr of farit; 
mjök fast kyssir : 
ok hefir munna tvá 
sá er á gulli einu gengr? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 

Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


þat er gullsmiðs-hamarr, er gull er með slegit. 
Gestumblindi mælti: 


Hverr er sá enn mikli, 

er ferr mold yfir, 

svelgr hann vötn ok veisur; 

glygg hann óask, 

enn guma eigi, 

ok yrkir á sól til saka? 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þín, 

Gestumblindi, 

getit er þeirar: 





OK HEIÐREKS. 21 


þat er myrkvi; fyrir honum sér eigi sæ, enn hann 
hverfr þegar, er vindr kemr, ok megu menn ekki at 
honum gera; hann drepr skini sólar. Enn vélasamlega 
berr þú upp slíkar gátur ok vandmæli, hverr sem þú ert. 
Gestumblindi mælti: 

Hverr er sá enn mikli, 

er mörgu ræðr 

og horfir til heljar hálfr; 

öldum hann bergr 

enn við jörð sakask, 

ef hann hefir sér veltraustan vin? 

Heiðrekr konungr, 


hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 


Góð er gáta þín, 

Gestumblindi, 

getit er þeirar: 
þat er akkeri með digrum ok sterkum streng; þat 
ræðr mörgu skipi; þat hrifr öðrum fleini í jörð, ok 
horfir sá til heljar; hann bergr mörgum manni. Enn 
mjök undrumst ek orðfimi þína ok vitrleik. 

Gestumblindi mælti: Ek em nú ok nálega þrotinn 

at gátum, enn frekr er hverr til fjörsins: 


Hverr byggir há fjöll. 
hverr fellr í djúpa dali, 
hverr andalauss lifir, 
hverr æva þegir? 
Heiðrekr konungr, 


hygðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 


Gestumblindi, 

getit er þeirar: 
hrafn byggir jafnan á hám fjöllum, enn dögg fellr 
Jafnan í djúpa dali, fiskr lifir andalauss, enn þjótandi 


fors þegir aldregi. 





28 


HERVARAR SAGA 


Vandast mun nú, segir Gestumblindi, ok veitka ek 
nú, hvat fyrir verðr: 


Hvat er þat undra, 

er ek úti sá 

fyrir Dellings durum: 
höfði sínu vísar 

heljar til, 

enn fótum til sólar snýr? 
Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 


þat er laukr; 
í loft. 
Gestumblindi 


Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


höfuð hans horfir í jörð, enn blöðin 


mælti: 

Hvat er þat undra, 
er ek úti sá 

fyrir Dellings durum: 
ókyrrir tveir 
andalausir 

sáralauk suðu? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 


Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


smiðbelgir eru þat, þeir hafa vind enn gngvan anda. 


Gestumblindi 


mælti: 

Hvat er þat undra, 

er ek úti sá 

fyrir Dellings durum: 
hvítir fljigendr 

hellu ljósta, 

enn svartir Í sand grafask? 
Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 


OK HEIÐREKS. 29 


Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
smækkast nú gáturnar, enn þat er hagl ok regn, 
þvi at hagli lýstr á stræti, enn regnsdropar sokkvast 
i sand ok sækja í jörð. 
Gestumblindi mælti: 
Hvat er þat undra, 
er ek úti sá 
fyrir Dellings durum: 
svartan gölt ek sá 
í sauri vaða 
ok reisat hánum burst á baki? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þat er tordýfill, ok er nú margt til tint, er tor- 
dýflar eru ríkra manna spurningar. 


Gestumblindi svarar:  Frest eru böls bezt, enn 
margr maðr vill at meira leita, ok sést þvi sum- 
um yfir; sé ek nú ok, at allra útfæra verðr at 
leita: 

Hvat er þat undra, 

er ek úti sá 

fyrir Dellings durum; 
Á tíu hefir tungur, 

tuttugu augu, 

fjóra tigu fóta, 

ferr hart sú vættr? 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 


30 HERVARAR SAGA 


Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 

þar sáttu sú, ok vóru í henni niu grísir. 

Lét þá konungr drepa súna ok vóru í henni níu 
grisir, svá sem Grestumblindi hafði sagt; þá mælti 
konungr: Eigi veit ek nú, nema vitrari eigi hlut í, 
ok eigi veit ek, hvat manna þú ert. 

Gestumblindi segir: Slikr em ek, sem þú mátt 
sjá, ok vilda ek gjarna þiggja lif mitt ok vera lauss 
af þessum þrautum. Konungr svarar: Upp skaltu 
nú bera gátur, þar til er þik þrytr, ella mik at ráða. 

Gestumblindi mælti: 

Hvat er þat undra, 

er ek úti sá 

fyrir Dellings durum: 
ofarlega flygr, 

arnhljóð gellr, 

harðar 'ro, hilmir, (greipr)? 
Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 

Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þin, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 

ör er þat, segir konungr. 

Greestumblindi mælti: 

Hvat er þat undra, 
er ek úti sá . 
fyrir Dellings durum: 
fætr hefir átta 
enn fjögr augu, 
berr þat oftar kné enn kvið? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


OK HEIÐREKS. 3l 


Heiðrekr konungr svarar: Er nú bæði, at þú hefir 
höttinn síðan, enda sér þú niðr undan fleira enn flestir 
menn aðrir, er þú hugsar hvert skrípi jarðarinnar: 
enn þat er köngurváfa. 

Gestumblindi mælti: 


Hvat er þat undra, 

er ek úti sá 

fyrir Dellings durum: 

lýðum lýsir 

(lönd öll yfir) 

ok keppast um þat vargar ávalt? 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 

Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þín, 

Gestumblindi, 

getit er þeirar: 
þat er sól; hun lýsir lönd öll ok skinn yfir alla 
menn, enn Skalli ok Hatti heita vargar, þat eru úlf- 
ar, er annarr þeira ferr fyrir enn annarr eftir sólu: 


Gestumblindi mælti: 
Hvat er þat undra, 
er ek úti sá 
fyrir Dellings durum: 
horni harðara, { 
hrafni svartara, 
skjalli hvítara, 
skafti réttara ? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
Ss getit er þeirar: 
þú sátt hrafntinnu, ok skein á sólargeisli, er lá í 
einu húsi. Eða kantu eigi á annan veg upp át bera 


32 HERVARAR SAGA 





enn hafa et sama upphaf at, þar sem mér virðist þú 
fróðr maðr? 
Þá mælti Gestumblindi: 


Báru brúðir 

bleikhaddaðar, 

ambáttir tvær 

öl til skemmu; 

vara þat höndum horfit 

né hamri klappat 

þá er fyrir eyjar útan 

örðigr ker gorði. 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 

Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þin, 

Gestumblindi, 

getit er þeirar: 
þat eru æðar tvær, þær er eggjum verpa; eggin eru eigi 
ger með hamri né höndum, enn þjónustumeyjar báru 
eld í eggskurninni. 

Gestumblindi mælti: Liðs verðr sá at leita, er 
litit sax hefir ok mjök er fáfróðr, ok vilda ek enn 
tala fleira. Eða 

hverjar 'ro þær rýgjar 

á reginfjalli, 

elr við kván kona, 

mær við meyju 

mög of getr, 

ok eigu þær þar verðir vera? 
Heiðrekr konungr, 

hvgæðu at gátu. 

Heiðrekr svarar : 

Góð er gáta þín, 

(Grestunblindi, 

getit er þeirar: 
þat eru fjallhvannir tvær saman, ok rennr upp 
hvannkálfr í milli þeira. 


OK HEIÐREKS. 33 


Gestumblindi mælti: 


Hverjar 'ro þær drósir, 
er um sinn dróttin 
vápnalausar vega; 
enar jörpu hlífa 

alla daga, 

enn enar fegri fara? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 


þat er hneftafl, 


Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
töflur drepast vápnalausar um hnef- 


ann, ok fylgja honum enar rauðu. 


Gestumblindi 


mælti : 

Hverjar 'ro þær leikur, 
er líða lönd yfir 

at forvitni föður; 
hvítan skjöld 

þær á vetrum bera, 

enn svartan um sumar? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 


þat eru rjúpur. 
Gestumblindi 


Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


mælti: 

Hverjar 'ro þær snótir, 

er ganga syrgjandi 

at forvitni föður; 

hadda bleika hafa þær 
enar hvitföldnu, 

ok eigu í vindi at vaka? 
Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 





A nn mir nr 


ingi MI 


34 HERVARAR SAGA 


Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Getumblindi, 
getit er þeirar: 
þat eru bylgjur, er heita Ægis meyjar. 
Gestumblindi mælti: 
Hverjar 'ro þær meyjar, 
er Margar ganga saman 
at forvitni föður, 
mörgum hafa manni 
þær at meini komit 
ok eigut þær þar varðir vera? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
enn þetta eru bárur sem áðan. 
Gestumblindi mælti: 
Hverjar 'ro þær brúðir, 
er ganga brimserkum Í, 
ok eigu eftir firði för; 
harðan beð hafa þær 
enar hvitföldnu 
ok leika í logni fátt? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þat eru enn Ægis meyjar, ok förlast þér nú mjök 
framburðrinn, ok muntu nú vilja þola dóm spekinga. 
Gestumblindi segir: Tregr em ek þess, enn þó væntir 
mik, at þar komi nú skjótt. 
Fara ek sá 
foldar moldbúa 
á sat nár á ná; 


OK HEIÐREKS. 


R 


blindr reið blindum 
brimreiðar til, 
jór er andarvani. 
Heiðrekr konungr, 
- hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þar komtu at á einni, ok rak ísjaka eftir ánni, ok 
lá þar á dauðr hestr ok á hestinum einn dauðr ormr, 
ok bar þar blindr blindah, er þeir vóru þrír saman. 
Gestumblindi mælti: 
Hvat er þat dýra, 
er drepr fé manna 
ok er járni kringt útan; 
horn hefir átta 
enn höfuð ekki 
ok rennr, er (renna) má? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gáta. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þin, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þat er húnn í hnefatafli, hann heitir sem björn; 
hann rennr, þegar er honum er kastat. 
Gestumblindi mælti: 
Hvat er þat dýra, 
er Dönum hlífir, 
ber blóðugt bak 
enn bergr fírum, 
geirum mætir, 
gefr líf sumum, 
leggr við lófa 
lík sitt gumi? 
Heiðrekr konungr, 


hygðu at gátu. 
ygou at g gx 


36 HERVARAR SAGA 





Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þat er skjöldr, hann bergr mörgum, hann berr 
oft blóðugt bak. 


Gestumblindi mælti: 
Mjök varp forðum, 
nösgás vaxin, 
barngjörn sú er bar 
bútimbr saman; 
hlífðu henni 
hálms bitskálmir, 
þó lá drykkjar 
drynhraun yfir. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
| Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þar lá önd á eggjum millum nautskjálka, er þú 
hálms bitskálmir kallar, enn drynhraun hausinn, enn 
bútimbr hreiðrit. 


Gestumblindi mælti: 
Fjórir ganga, 
fjórir hanga, 
tveir veg visa, 
tveir hundum verja, 
einn eftir drallar 
ok oftast óhreinn. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 

Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


OK HEIÐREKS. at 





þat er kýr; hun hefir fjóra fætr ok fjóra spena, tvau 
horn ok tvau augu, enn halinn drallar eftir. 


Gestumblindi mælti: 
Hverr er sá enn eini, 
er safr Í ösku grjá 
ok er af grjóti einu ggrr, 
föður né móður 
áat sá enn fjárgjarni, 
þar mun hann sinn aldr ala? 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þin, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


þat er fólginn eldr á armi, er drepinn er við tinnu. 


Gestumblindi mælti: 
Hest sá ek standa, 
hýddi meri, 
dúði dyndil, 
drap hlaun und kvið; 
ór skal draga 
ok í oftat góða stund. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. | 
Þá svarar konungr: Þessa gátu skulu ráða hirð- 
menn mínir. Þeir gátu margs til ok eigi fagrs mjök; 
þá mælti konungr, sem hann sá, at þeir gerðu ekki at: 
Hest þann kallar þú linvef, enn skeið meri hans, enn 
upp ok ofan skal hrista vefinn. 
Gestumblindi mælti: 
Hverir 'ro þeir þegnar, 
er ríða þingi at 
ok eru sextán saman; 
lýði sína senda þeir 


lönd yfir 


— 


7 = 


A Er 


38 HERVARAR SAGA 


at byggja bólstaði ? 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 

Góð er gáta þín, 

Gestumblindi, 

getit er þeirar: 


þat er tafl Ítreks konungs. 


Gestumblindi mælti: 
Sá ek á sumri 
sólbjörgum á 
verðung vaka 
vilgi teita; 
drukku jarlar 
öl þegjandi, 
enn capandi 
ölker stóðu. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 
Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er POkLSr 


þat er grisasýr; þá er grísir sjúga hana, þá hrinn 
hun, enn þeir þegja. Enn eigi veit ek, hvat manna 
þú ert, er þvílíka hluti gerir svá mjúklega af litlum 
efnum. Ok nú biðr konungr í hljóði. at byrgja skuli 
hallardyrrnar. 


Gestumblindi mælti: 
Meyjar ek sá 
moldu glikar, 
vóru þeim at beðjum björg, 
svartar ok sámar 
í sólviðri, 
enn þess at: fegri, er færa of sér. 
Heiðrekr konungr, 
hygðu at gátu. 


OK HEIÐREKS. 


2 





Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þin, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 


þat eru glæðr fölnaðar á armi. 


Gestumblindi mælti: 
Sat ek á segli, 
sá ek dauða menn 
blóðshol bera 
í börk viðar. 
Heiðrekr konungr, 
hvgðu at gátu. 


Heiðrekr svarar: 
Góð er gáta þín, 
Gestumblindi, 
getit er þeirar: 
þar saztu á vegg ok sáttu val fljúga, ok bar æði í klóm sér. 


Gestumblindi mælti: 

Hverir 'ro þeir tveir, 

er hafa tíu fætr, 

augu þrjú, 

enn einn hala? 

Heiðrekr konungr, 

hygðu at gátu. 
 Heiðrekr svarar: Margs freistar þú nú, er þú finnr 
þau rök til framburðar við mik, er forðum vóru; þat 
er þá er Óðinn reið hestinum Sleipni; hann hafði átta 
fætr, enn Óðinn tvá, enn þeir höfðu þrjú augu; Sleipnir 
tvau enn Óðinn eitt. 


Gestumblindi mælti: 
Segðu þat et hinzta, 
ef þú, Heiðrekr, ert 
hverjum vitrari vísa: 
hvat mælti Óðinn 
Í eyra Baldri, 
áðr hann var á bál um borinn? 





40 HERVARAR SAGA 


Konungr svarar: 
Undr ok argskap 
ok alla bleyði 
væntik verit hata; 
enn orð þau er mæltir 
einn þú veizt, 
ill vættr ok örm. 

Konungr brá þá Tyrfingi ok hjó til Gestumblinda, 
enn hann brást í vals liki ok fló út gegnum hallar- 
glugginn, enn sverðit kom á vélit valsins, ok er hann 
því vélstuttr jafnan siðan svá sem heiðnir menn trúa. 
Ok er nú Óðinn honum reiðr orðinn, síðan hann hjó 
til hans; ok á þeiri nótt var konungr drepinn. 


XII. KAPÍTULI. 
Heiðrekr drepinn. 


Þat er sagt, at Heiðrekr konungr átti þræla nokk- 
ura, þá er hann hafði tekit í vestrviking; þeir vóru. 
niu saman; þeir vóru af stórum ættum ok kunnu illa 
ófrelsi sinu. Þat var á einni nótt, þá er Heiðrekr 
konungr lá í svefnstofu sinni ok fátt manna hjá hon- 
um, þá tóku þrælarnir sér vápn ok gengu fyrir kon- 
ungs herbergi ok drápu fyrst útvörðuna; því næst 
gengu þeir at ok brutu upp konungsherbergit ok 
drápu þar Heiðrek konung ok "alla þá, er inni vóru. 
Þeir tóku sverðit Tyrfing ok alt fé þat er inni var 
ok höfðu á brott með sér; ok engi vissi fyrst, hverir 
þetta höfðu gert eða hvert hefnda skyldi leita. Þá 
lét Angantýr son Heiðreks konungs kveðja þings, ok á 
því þingi var hann til konungs tekinn yfir öll þau ríki, 
er Heiðrekr konungr hafði átt. Á þessu þingi strengði 
hann heit, at aldri skyldi hann fyrr setjast í hásæti 
föður sins, enn hann hefði hefnt hans. Litlu eftir 
þingið hverfr Angantýr á brott einn saman ok ferr 





——  — I I 


OK HEIÐREKS. 4l 


víða at leita þessa manna. Eitt kveld gengr hann 
ofan til sjávar með á þeiri, er Grafá hét; þar sá hann 
þrjá menn á fiskibát, ok þvi næst sá hann, at maðr 
dró fisk, ok kallar, at annarr skyldi fá honum agn- 
saxit at höfða fiskinn, enn sá kveðst eigi laust mega 
láta. Hinn mælti: Taktu sverðit undan höfðafjölinni 
ok fá mér, enn sá tók ok brá ok sneið höfuðit af fisk- 
inum, ok þá kvað hann visu: 

Þess galt hun gedda 

fyrir Grafár ósi, 

er Heiðrekr var veginn 

und Harvaða fjöllum. 

Angantýr kendi þegar Tyrfing; gekk hann þá brott 
i skóg ok dvaldist þar til þess er myrkt var. Enn 
þessir fiskimenn rgru át landi ok fara til tjalds 
þess, er þeir áttu, ok lögðust til svefns. Enn nær 
miðri nóttu kom Angantýr þar ok feldi á þá tjaldit 
ok drap þá alla niu þræla, ok tók sverðit Tyrfing, ok 
var þat þá til marks, at hann hafði hefnt fóður sins; 
ferr Angantýr nú heim. Þvi næst lætr Angantýr 
gera veizlu mikla á Danparstöðum á þeim bæ, er Ár- 
heimar heita, at erfa föður sinn. Þá réðu þessir kon- 
ungar löndum, sem hér segir: 

Ár kváðu Humla 
Húnum ráða, 
Gizur Gautum, 
Gotum Angantý, 
Valdar Dönum, 
enn Völum Kjár, 
Alrek enn frækna 
enskri þjóðu. 

Hlöðr son Heiðreks konungs fæddist upp með Humla 
konungi, móðurföður sinum ok var allra manna fríðastr 
sýnum ok drengilegastr. Enn þat var fornt mál þann 
tíma, at maðr væri borinn með vápnum eða hestum; enn 


— 


——— 


"gg 


= .————— -———————-——— 


a 


tn nn 
3 








42 


HERVARAR SAGA 


þat var til þess haft, at þat var mælt um þau vápn, 
er þá vóru ger þann tima, er maðrinn var fæddr, svá 
ok fé, kykvendi, yxn eða hestar, ef þat var þá fætt, 
ok var þatalt fært saman til virðingar tignum mönnum, 
sem hér segir um Hlöð Heiðreksson: 


Hlöðr var þar “borinn 
í Húnalandi 

saxi ok með sverði, 
síðri brynju, 

hjálmi hringreifðum, 
hvössum mæki, 

mari vel tömum 

á mörk enni helgu. 


Nú spyrr Hlöðr fráfall föður sins, ok þat með, at. 
Angantýr bróðir hans var til konungs tekinn yfir alt 
þat riki, sem faðir þeira hafði átt. Nú vilja þeir 
- Humli konungr ok Hlöðr, at hann fari at krefja arfs 
Angantý bróður sinn, fyrst með góðum orðum, sem 


hér segir: 


Hlöðr reið austan 
Heiðreks arfi, 

kom at garði 

þar, er Gotar bygzja, 
á Árheima 

arfs at kveðja, 

þar drakk Angantýr 
erfi Heiðreks. 


Nú kom Hlöðr í Árheima með miklu liði, sem hér 


segir: 


Sexx fann hann úti 
fyrir sal hávum 

ok siðförlan 

síðan kvaddi: 

Inn sakktu, seggr, 
Í sal hávan, 

bið mér Angantý 
andspjöll bera. 


OK HEIÐREKS. 48 


Sá gekk inn fyrir konungsborð ok kvaddi Angantý 
konung vel, ok mælti siðan: 


Hér er Hlöðr kominn 

Heiðreks arfþegi, 

bróðir þinn 

enn böðskái; 

mikill er sá maðr ungr 

á mars baki, 

vill nú, þjóðann, 

við þik tala. 
Enn er konungr heyrði þetta, þá varpaði hann knif- 
inum á borðit, enn sté undan borðinu ok steypti yfir 
„sik brynju, ok (tók) hvitan skjöld í hönd, enn sverðit 
Tyrfing í aðra hönd. Þá gerðist gnýr mikill í höll- 
inni, sem hér segir: 

Rymr var í ranni, 

risu með góðum, 

vildi hverr heyra, 

hvat Hlöðr mælti 

ok þau er Angantýr 

andsvör veitti. 

Þá mælti Angantýr: 

Vel þú kominn, 

vel þú verir. 
gakk inn með oss til drykkju, ok drekkum mjöð eftir 
föður okkarn fyrst til sama ok öllum oss til vegs með 
öllum várum sóma. Hlöðr segir: Til annars fóru vér 
hingat, enn at kýla vömb vára; þá kvað Hlöðr: 

Hafa vil ek hálft alt, 

þat er Heiðrekr átti, 

al ok af oddi, 

einum skatti, 

kú ok af kálfi, 

kvern þjótandi; 

þý ok af þræli 

ok þeira barni. 


Angantýr kvað: 


HERVARAR SAGA 





Hrís þat et mæra. 

er Myrkviðr heitir, 

gröf þá ena helgu, 

er stendr á Goðþjóðu; 

stein þann enn fagra, 

er stendr á stöðum Danpar, 
hálfar herborgir, 

þær er Heiðrekr átti, 

lönd ok lýða 

ok ljósa bauga. 


Bresta mun bróðir 
en blikhvíta rönd 
ok kaldr geirr 
koma við annan 
ok margr gumi 

Í gras hníga, 

áðr enn Tyrfing 

Í tvau deilak 

eða þér, Humlungr. 
hálfan arf gefak. 


Ok enn kvað Angantýr: 


Ek mun bjóða þér 

bauga fagra, 

fé ok fjölð meiðma, 

sem þik fremst tíðir; 

tólf hundruð gef ek þér manna, 
tólf hundruð gef ek þér mara, 
tólf hundruð gef ek þér skálka, 
þeira er skjöld bera. 


Manni gef ek hverjum 
margt at þiggja, 

annat æðra 

enn hann áðr á; 

mey gef ek hverjum 
manni at þiggja, 
meyju spenni ek hverri 
men at hálsi. 


OK HEIÐREKS. 45 


Mun ek um þik sitjanda 
silfri mæla, 

enn ganganda þik 

gulli steypa, 

svá á vega alla 

velti baugar; 

þriðjung Goðbþjóðar, 

því skaltu einn ráða. 


XIII. KAPÍTULI. 


Grizurr Grýtingaliði, fóstri Heiðreks konungs, var þá 
með Angantý konungi; hann var þá ofrgamall; ok 
er hann heyrði boð Angantýs konungs, þótti honum 
hann ofmikit bjóða, ok mælti: 

Þetta er þiggjanda 

þýjar barni, 

barni þýjar, 

þótt sé borinn konungi; 

þá hornungr 

á haugi sat, 

er öðlingr 

arfi skifti. 
Hlöðr reiddist nú mjök, er hann var þýbarn ok horn- 
ungr kallaðr, ef hann þægi boð bróður sins; sngri hann 
þá þegar í brott með alla sina menn, til þess er hann 
kom heim í Húnaland til Humla konungs, móðurföður 
sins, ok sagði honum, at Angantýr bróðir hans hafði 
eigi unt honum helmingaskiftis. Humli konungr spurði 
alt tal þeira; varð hann þá reiðr mjök, ef Hlöðr dóttur- 
son hans skyldi ambáttarson heita, ok mælti: 

Sitja skulu vér í vetr 

ok sællega lifa, 

drekka ok dæma 

dýrar veigar; 

kenna Húnum 

hervápn búa, 


46 HERVARAR SAGA 


þau er fræknlega 
skulum fram bera. 


Ok enn kvað hann: 
Vel skulu vér, Hlöðr, 
herlið búa 
ok rammlega . 
randir knýja 
með tólf vetra mengi 
ok tvevetrum fola, 
svá skal Húna 
her of safna. 


Þenna vetr sátu þeir Humli konungr ok Hlöðr um 
kyrt; um várit drógu þeir her saman svá mikinn, at 
aleyða var eftiri Húnalandi vigra manna. Allir menn 
fóru tólf vetra gamlir ok ellri, þeir er herfærir vóru 
at vápnum, ok hestar allir fóru tvevetrir ok ellri. 
Varð nú svá mikill fjöldi manna þeira, at þúsundum 
mátti telja, enn eigi færi enn þúsundir í fylkingar. 
Enn höfðingi var settr yfir þúsund hverja, enn merki 
yfir hverja fylking, enn fimm þúsundir í hverja fylk- 
ing, þeira er þrettán hundruð vóru í hverri þúsund, 
enn í hvert hundrað fernir fjórir tigir, enn þessar 
fylkingar vóru þrjár ok þrir tigir. Sem þessi herr 
kom saman, riðu þeir skóg þann, er Myrkviðr heitir, 
er skilr Húnaland ok Gotaland. Enn sem þeir kómu af 
skóginum, þá vóru bygðir stórar ok vellir sléttir, enn 
á völlunum stóð borg ein fögr; þar réð fyrir Hervör, 
systir Angantýs ok Hlöðs, ok með henni Ormarr fóstri 
hennar; vóru þau sett þar til landgææzlu fyrir her 
Húna; höfðu þau þar mikit lð. 


XIV. KAPÍTULI. 


Þat var einn morgun um sólar upprás, at Hervör stóð 
upp á kastala einum yfir borgarhliði; hun sá jóreyki 


OK HEIÐREKS. 4“ 


stóra suðr til skógarins, svá löngum fal sólina; því 
næst sá hun glóa undir jóreyknum, sem á gull eitt 
hiti, fagra skjöldu ok gulli lagða, gylta hjálma ok 
hvitar brynjur. Sá hun þá, at þetta var Húna hérr 
ok mikill mannfjöldi. Hervör gekk ofan skyndilega 
ok kallar lúðrsvein sinn ok bað blása saman lið. 
Ok síðan mælti Hervör: Takið vápn yðru ok búizt 
til orrostu, en þú, Ormarr, rið í mót Húnum ok bjóð 
þeim orrostu fyrir borgarhliði enu syðra. Ormarr kvað: 

Skal ek víst ríða, 

ok rönd bera, 

(Húnum bjóða 

fyrir hliði syðra) 

(við) Gota þjóðum 

gunni heyja. 
Þá reið Örmarr af borginni mót Húnum; hann kall- 
aði þá hátt, bað þá riða til borgarinnar ok mælti: 
Úti fyrir borgarhliðinu suðr á völlunum þar býð ek 
yðr orrostu; biði þeir þar annarra, er fyrr koma. Nú 
reið Ormarr aftr til borgarinnar, ok var þá Hervör albúin 
ok allr hennar herr. Siðan riðu þau út af borginni með 
allan herinn móti Húnum; hófst þar allmikil orrosta. 
Enn með þvi at Húnar hafa lið miklu meira, snori 
mannfallinu í lið þeira Hervarar, ok um siðir fell 
Hervör ok mikit lið umhverfis hana, Enn er Ormarr 
sá fall hennar, flýði hann ok allir þeir er lifit þágu. 
Ormarr reið dag ok nótt, sem mest mátti hann, á 
fund Angantýs konungs í Árheima. Húnar taka 
nú at herja um landit viða ok at brenna. Ok sem 
Örmarr kom fyrir Angantý konung, þá kvað hann: 


Sunnan em ek kominn, 
at segja spjöll þessi: 
sviðin er öll mörk 

ok Myrkviðar heiðr, 


48 HERVARAR SAGA 


drifin öll Goðþjóð 
gumna blóði. 

Ok enn kvað hann: 
Mey veit ek Heiðreks, 
(fyrir mækis eggjum) 
systur þína, 
svigna til jarðar; 
hafa Húnar 
hana felda, 
ok marga aðra 
yðra þegna. 


Léttari gorðist hun at böðvi 

enn við biðil ræða 

eða í bekk at fara 

at brúðar gangi. 
Angantýr konungr, þá er hann heyrði þetta, brá hann 
grönum ok tók seint til orða ok mælti þetta um 
siðir: 





Óbróðurlega vartu leikin, 

en ávæta systir, 
ok siðan leit hann yfir hirð sina, ok var ekki margt 
lið með honum; hann kvað þá: 

Mjök vóru vér margir, 

er vér mjöð drukkum, 

nú eru vér færi, 

er vér fleiri skyldum. 


Sekkat ek mann 

Í mínu liði, 

þótt ek biðja 

ok baugum kaupa, 

er muni ríða 

ok rönd bera, 

ok þeira Húna 

herlið finna. 
Gizur gamli sagði: 

Ek mun þar einkis 

eyris krefja 


OK HEIÐREKS. 49 


né skjallanda 
skarfs ór gulli; 
þó mun ek ríða 
ok rönd bera, 
Húna þjóðum 
herstaf bjóða. 


Þat vóru lög Heiðreks konungs, ef herr var í landi, 
enn landskonungr haslaði völl, ok lagði orrostustað, þá 
skyldu víkingar ekki herja, áðr orrostan væri reynd. 
Gizurr herklæddist með góðum vápnum, ok hljóp 
á hest sinn, sem ungr væri; þá mælti hann til 
konungs: 

Hvar skal ek Húnum 

hervíg kenna? 


Angantýr konungr kvað: 


Kendu at Dylgju 
ok á Dúnheiði, 
ok á þeim öllum 
Jösurfjöllum; 
þar oft Gotar 
gunni háðu 

ok fagran sigr 


frægir vágu. 


Nú reið Gizurr í brott ok þartil, er hann kom í her 
Húna; hann reið eigi nær enn svá at hann mátti tala 
við þá; þá kallar hann hári röddu ok kvað: 


Felmtr er yðru fylki, 

feigr er yðarr vísir, 

gnæfar yðr gunnfáni, 

gramr er yðr Óðinn. 
Ok enn: 

Býð ek yðr at Dylgju 

ok á Dúnheiði 


50 HERVARAR SAGA 


orrostu undir 

Jösurfjöllum ; 

hræ sé yðr 

at há hverri, 

ok láti svá Óðinn flein fljúga 
sem ek fyrir mæli. 


Þá er Hlöðr hafði heyrt orð Gizurar, þá kvað hann: 


Takið ér Gizur 
(Grytingaliða), 
mann Angantýs 
kominn af Árheimum. 
Humli konungr sagði: 
Eigi skulum 
árum spilla, 
þeim er (um) fara 
einir saman. 
Gizurr mælti: 


Né vélað oss, Húnar, 
hornbogar yðrir. 

Gizur drap þá hest sinn sporum ok reið á fund 
Angantyýs konungs ok gekk fyrir hann ok kvaddi hann 
vel. Konungr spyrr, hvárt hann hefði fundit Húna. 
Gizurr mælti: Talaða ek við þá, ok stefnða ek þeim 
á vigvöll á Dúnheiði ok at Dylgjudölum, Angantýr 
spyrr, hvat mikit lið Húnar hafa. Gizurr mælti: 

Mikit er 

mengi þeira. 
Sex ein 

eru seggja fylki, 
í fylki hverju 
fimm þúsundir, 
í þúsund hverri 
þrettán hundruð, 


í hundraði hverju 
halir fjórtalðir. 


OK HEIÐREKS. bl 


Angantýr spyrr nú til Húna hers; þá sendi hann 
menn alla vega frá sér ok stefni hverjum manni til 
sín, er honum vildi lið veita ok vápnum mátti valda. 
Fór hann þá á Dúnheiði með lið sitt, ok var þat all- 
mikill herr. Kom þá á móti honum herr Húna, ok 
höfðu þeir lið hálfu meira. 


XV. KAPÍTULI. 
Orrosta við Húna. 


Á öðrum degi hófu þeir sina orrostu ok börðust all- 
an þann dag ok fóru at kveldi í herbúðir sinar. Þeir 
börðust svá átta daga, að höfðingjarnir vóru þá enn 
allir heilir, enn engi vissi manntal, hvat margt fell; 
enn bæði dag ok nótt dreif lið til Angantýs af öllum 
áttum, ok þá kom svá, at hann hafði eigi minna lið 
enni fyrstu. Varð nú orrostan enn ákafari enn fyrr; 
vóru Húnar allákafir ok sá þá sinn kost, at sú 
ein var lifs ván, ef þeir sigruðust, ok ilt mundi Gota 
griða at biðja. Gotar vörðu frelsi sitt ok fóstrjörð 
fyrir Húnum; stóðu þvi fast ok eggjaði hverr annan. 
Þá er á leið daginn, gerðu Gotar atgöngu svá harða, 
at fylking Húna svignaði fyrir; ok er Angantýr sá 
þat, gekk hann fram ór skjaldborginni ok í öndverða 
fylking ok hafði í hendi Tyrfing ok hjó þá bæði 
menn ok hesta. Raufst þá fylking fyrir Húna kon- 
ungum, ok skiftust þeir bræðr höggum við. Þar fell 
Hlöðr ok Humli konungr, ok þá tóku Húnar at flýja, 
enn (Gotar drápu þá ok feldu svá mikinn val at ár 
stemdust ok fellu ór vegum enn dalir vóru fullir af 
dauðum mönnum ok hestum. Angantýr gekk þá at 
kanna valinn ok fann Hlöð bróðr sinn. Þá kvað hann: 


Bauð ek þér, bróðir. 
basmir óskerðar, 
4* 


62. HERVARAR SAGA 


fé ok fjölð meiðma, 
sem mik fremst tiddi; 
nú hefir þú hvárki 
hildar at gjöldum 
ljósa bauga, 

né land ekki. 


Ok enn kvað hann: 


Bölvat er okkr, bróðir, 
bani em ek þinn orðinn, 
þat mun æ uppi, 

illr er dómr norna. 


XVI. KAPÍTULI. 
Frá Angantý konungi ok niðjum hans. 





Angantýr var lengi konungr í Reiðgotalandi; hann 
var ríkr ok örr ok hermaðr mikill, ok eru frá honum 
komnar konunga ættir. Sonr hans var Heiðrekr úlf- 
hamr, er síðan var lengi konungr í Reiðgotalandi. 
Hann átti dóttur, er Hildr hét; hun var móðir Hálf- 
danar snjalla, föður Ívars ens víðfaðma. Ívarr enn 
viðfaðmi kom með her sinn í Svíaveldi, sem segir í 
konungasögum; enn Ingjaldr konungr enn illráði 
hræddist her hans, ok brendi sik sjálfr inni með allr 
hirð sinni á þeim bæ, er á Ræningi heitir. Ívarr enn 
viðfaðmi lagði þá undir sik alt Sviaveldi: hann vann 
ok Danaveldi ok Kúrland ok Saxland ok Eistland ok 
öll austrriki alt til Garðaríkis; hann réð ok vestra 
Saxlandi, ok vann einn hluta Englands; þat er kallat 
Norðimbraland. Ívarr enn víðfaðmi lagði þá undir 
sik alt Danaveldi ok siðan setti hann þar yfir Valdar 
konung ok gifti honum Álfhildi dóttur sina; þeira 
synir vóru Haraldr hilditönn ok Randvér, er siðan 
fell á Englandi. Enn Valdarr andaðist í Danmörk; 
tók þá Randvér Danaríki ok gerðist konungr yfir. 


OK HEIÐREKS. | 58 


Enn Haraldr hilditönn lét gefa sér konungsnafn í 
Gautlandi, ok síðan lagði hann undir sik öll fyrrnefnd 
ríki, er Ívarr konungr enn víðfaðmi hafði átt. Rand- 
vér konungr fekk Ásu, dóttur Haralds konungs ens 
granrauða norðan ór Noregi; son þeira var Sigurðr 
hringr. Randvér konungr varð bráðdauðr, enn Sig- 
urðr hringr tók konungdóm í Danmörk. Hann barð- 
ist við Harald konung hilditönn á Brávelli í eystra 
Gautlandi, ok þar fell Haraldr konungr ok mikill 
fjölði liðs með honum. Þessar orrostur hafa í forn- 
um sögum frægastar verit ok mest mannfall í orðit, 
ok sú, er Angantýr ok hans bróðir Hlöðr börðust á 
Dúnheiði. Sigurðr konungr hringr réð Danariki til 
dauðadags; enn eftir hann Ragnarr konungr loðbrók, 
son hans. Sonr Haralds hilditannar hét Eysteinn 
enn illráði; hann tók Svíaríki eftir föður sinn, ok réð 
þvi, þar til er synir Ragnars konungs feldu hann, svá 
sem segir í hans sögu. Þeir synir Ragnars konunga 
lögðu þá undir sik Sviaveldi; enn eftir dauða Ragn- 
ars konungs tók Björn son hans, járnsiða, Svíaveldi, 
enn Sigurðr Danaveldi, Hvitserkr Austrriki, Ívarr enn 
beinlausi England. Synir Bjarnar járnsiðu vóru þeir 
Eirikr ok Refill; hann var herkonungr ok sækon- 
ungr; enn Eirikr konungr réð Svíaríki eftir föður 
sirn, oklifði htla hrið. Þátók rikit Eirikr son Refils; 
hann var mikill hermaðr ok allrikr konungr. Eiriks 
synir Bjarnarsonar vóru þeir Önundr Uppsali ok Björn 
konungr; þá kom Svíaríki enn í bræðra skifti; þeir 
tóku ríki eftir Eirik Refilsson. Björn konungr efiði 
þann bæ, er af Haugi heitir; hann var kallaðr Björn 
at Haugi; með honum var Bragi skáld. KEirikr hét 
son Önundar konungs, er ríki tók eftir föður sinn 


54 HERVARAR SAGA 


at Uppsölum; hann var ríkr konungr. Á hans dög- 
um hófst til rikis í Noregi Haraldr konungr enn hár- 
fagri, er fyrst kom einvaldi í Noreg sinna ættmanna. 
Björn hét son Eiríks konungs at Uppsölum; hann 
tók riki eftir föður sinn, ok réð lengi. Synir 
Bjarnar vóru þeir Eiríkr enn sigrsæli ok Óláfr; þeir 
þeir tóku ríki eftir föður sinn ok konungdóm; Óláfr 
var faðir Styrbjarnar ens sterka. Á þeira dögum and- 
aðist Haraldr konungr enn hárfagri. Styrbjörn barð- 
ist við Eirik konung föðurbróður sinn á Fyrisvöllum; 
ok þar fell Styrbjörn. Siðan réð Eirikr Sviariki til 
dauðadags; hann átti Sigríði ena stórráðu. Óláfr hét 
son þeira, er til konungs var tekinn í Sviþjóð eftir 
Eirik konung; hann var þá barn, ok báru Sviar hann 
eftir sér; þvi kölluðu þeir hann skautkonung, enn siðan 
Óláf sænska. Hann var lengi konungr ok ríkr; hann 
tók fyrstr kristni Sviakonunga, ok um hans daga var 
Svíþjóð kölluð kristin. Önundr hét son Óláfs kon- 
ungs sænska, er konungdóm tók eftir hann, ok varð 
sóttdauðr; á hans dögum fell Óláfr konungr helgi á 
Stiklastöðum. Eymundr hét annarr son Óláfs sænska, 
er konungdóm tók eftir bróður sinn; um hans daga 
heldu Svíar illa kristni. Eymundr var litla hrið kon- 
ungr. Steinkell hét rikr maðr í Sviariki ok kynstórr; 
móðir hans hét Ástriðr, dóttir Njáls Finns sonar ens 
skjálga af Hálogalandi; enn faðir hans var Rögnvaldr 
enn gamli. Steinkell var fyrst jarl í Sviþjóð, enn 
eftir dauða Eymundar konungs tóku Sviar hann til 
konungs; þá gekk konungdómr ór langfeðgaætt í Svi- 
þjóð enna fornu konunga. Steinkell var mikill höfð- 
ingi; hann átti dóttur Eymundar konungs; hann varð 
sóttdauðr í Svíþjóð nær því, er Haraldr konungr fell 
á Englandi. Ingi hét son Steinkels, er Svíar tóku til 


OK HEIÐREKS. 55 


konungs næst eftir Hákon. Ingi var þar lengi kon- 
ungr ok vinsæll ok vel kristinn. Hann eyddi blót- 
um í Sviþjóð ok bað fólk alt þar at kristnast; enn 
Svíar höfðu ok mikinn átrúnað á heiðnum goðum ok 
heldu fornum siðum. Ingi konungr gekk at eiga þá 
konu, er Mær hét; bróðir hennar hét Sveinn; Inga 
konungi þokknaðist engi maðr svá vel, ok varð Sveinn 
þvi í Svíþjóð enn ríkasti maðr. Svium þótti Ingi 
konungr brjóta forn landslög á sér, er hann vandaði 
um þá hluti marga, er Steinkell faðir hans hafði standa 
látit. Á þingi nokkuru, er Svíar áttu við Inga kon- 
ung, gerðu þeir honum tvá kosti, hvárt hann vildi 
heldr halda við þá forn lög eða láta af konungdómi. 
Þá mælti Ingi konungr ok kvaðst eigi mundi kasta 
þeiri trú, er rétt væri; þá æptu Sviar upp ok þrangðu 
honum með grjóti ok ráku hann af lögþinginu. Sveinn 
mágr konungs var eftir á þinginu; hann bauð Svíum, 
at efla blót fyrir þeim, ef þeir gæfi honum konungdóm. 
Því játa þeir allir við Svein; var hann þá til konungs 
tekinn yfir alla Sviþjóð. Var þá fram leitt hross eitt 
á þingit, ok höggvit í sundr, ok skift til áts, enn roðit 
blóðinu blóttré.  Köstuðu þá allir Svíar kristni, ok 
hófust blót; enn þeir ráku Inga konung í brott, ok 
for hanni vestra Gautland. Blót-Sveinn var þrjá vetr 
konungr yfir Svíum. Ingi konungr fór með hirð sina 
ok sveit nokkura; hafði þó litinn her; hann reið austr 
um Smáland ok í eystra Gautlaud, ok svá í Svíþjóð; reið 
bæði dag ok nótt ok kom óvart Sveini snemma morg- 
uns. Þeir tóku á þeim hús ok slógu í eldi, ok brendu 
lið þat, er inni var. Þjófr hét lendr maðr, er þar 
brann inni; hann hafði áðr fylgt Blót-Sveini. Sveinn 
gekk út ok var þegar drepinn. Ingi tók svá konungdóm 





A EI ———— — 


56 HERVARAR SAGA OK HEIÐREKS. 


at nýju yfir Svíum, ok leiðrétti þá enn kristnina ok 
réð rikinu til dauðadags ok varð sóttdauðr. MHall- 
steinn hét son Steinkels konungs, bróðir Inga kon- 
ungs, er konungr var með Inga konungi bróður sin- 
um. Synir Hallsteins vóru þeir Philippus ok Ingi, er 
konungdóm tók í Sviþjóð eftir Inga konung gamla. 
Philippus átti Ingigerði, dóttur Haralds konungs Sig- 
urðarsonar; var hann skamma stund konungr. 


TG — 











ið. 4 á Ei - 
A RT ts. Á 





item, the borrower will 


for an Earljer return, 
a Ff Non-recei í o Overdue 
P 
A 


hotices does not exempt 
the borrower Íro 


M Overdue fines, 


Harvard College Wide 


ner Libr 
Cambridge, MA 02138 


Si “ . þ 
Á s 
Ng að L“ þr 


NA R a Av 


fi FR {a 9 5 | 
a p | 
( 


FEB 0 003 | Ó 
ENN SEP 4 2086,08 -ANCE( | Ep | 


0 in Í | 
|| TE | 
a Ei  nð E;4 ÁÐ Sí ELLEÐ MR N 
A 
. 
74 “ s— 
Fl 
% Í sv 
A € Please handle with care. 
-- * ni = 


ank you for helping to Preserve 
library Collections at Harvarg 
A R 5 - N NY 






j a 
5 
4 % a 


A 
“64 Sa , " 

a ? 

Án 


Í. a ER á 53) ir 


á 


þr FR 
a hr í 
A 





LA a
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Fornaldarsögur Norðrlanda. I. bindi. Valdimar Ásmundarson hefir buíð undir prentun. Texta-útgáfa"

See other formats
